Nĩwoonie Wendo Ũituma Mũvango wa Kũua Waĩla

MAVINDA onthe ĩla andũ ma Yeova moombana vamwe mamanyĩw’e nĩwe nĩmethĩawa na ũtanu mwingĩ. Na ĩndĩ ĩla mesa kũĩsanĩa lĩu me maũmbanonĩ asu, kaingĩ kũĩsanĩa kũu nĩkwongelaa ũtanu woo.

Ĩvinda yĩmwe kwĩ Mwei wa 9, 1919, Amanyĩw’a ma Mbivilia nĩmeekĩie ũmbano mũnene wa mĩthenya nyanya Cedar Point, Ohio, Amelika. Kwavangĩtwe ala mekuma mũingo makakomaa motelinĩ na maiya vo, ĩndĩ kwookie aingĩ ki kwĩ ala meteelwe. Ĩla athũkũmi ma moteli asu moonie ũu, moosanie nguthu nene mamba kũkola ũ wĩa. Ũmwe wa anene ma moteli asu atuanĩwe nĩ nthĩ nginya akũlya ethĩwa ve amũika amwe katĩ wa ala mookĩte matonya kũtetheesya. Aingĩ nĩmeetĩkĩlile na ngenda. Mwĩĩtu-a-asa Sadie Green aĩ ũmwe woo. Aisye: “O na kau ndyaĩ naanengane lĩu ũtelinĩ, nĩtwatanĩie mũno wĩa ũsu.”

Myakanĩ ĩla yaatĩĩe, mũvango wa kũua maũmbanonĩ manene (cafeteria) nĩwanengie andũ aingĩ mũno mwanya wa kwĩyumya na ngenda mathũkũme ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Nũndũ mũvango ũsu nĩwatumaa ana-a-asa mathũkũma vamwe, nĩwatetheeisye amũika aingĩ mende kwĩka maendeeo. Ũmwe wamo aĩ Gladys Bolton ũla watetheesye kũua ũmbanonĩ mũnene mwakanĩ wa 1937. Aisye atĩĩ: “Nakomanie na andũ kuma kũndũ kwingĩ, na nĩneew’aa maiweta kĩla meekĩte masinde mathĩna ala maĩ namo. Ĩvinda yĩu nĩw’o nambĩĩe kwenda mũthenya ũmwe nĩtw’ĩka vainia.”

Mũndũ mũka ũmwe wĩtawa Beulah Covey aisye ũũ e ũmbanonĩ ũmwe mũnene: “Nũndũ ala mekũua nĩmeyumĩtye vyũ, metuma kũtethya wĩa ũsu kwĩthĩwa ne katheeo.” Ĩndĩ wĩa ũsu waĩ na mathĩna maw’o. Kwa ngelekany’o, mwakanĩ wa 1969, Angelo Manera nĩwaendie kĩwanzanĩ kya Dodger Stadium kĩla kĩ Los Angeles, California, kwondũ wa ũmbano mũnene. Ĩndĩ avika oou nĩw’o wamanyie kana nĩwe ũnyuvĩtwe aũngamĩe wĩa wa kũua. Aisye ũũ: “Natelemile ũndũ ndaatelema!” Ũndũ ũmwe waaĩle kwĩkwa nĩ kwĩnza mũtaũ wĩ na ũasa wa mita 400, nĩ kana vesĩlw’e mũvaivũ wa kũtwaa gas ikonĩ. Na wĩa ũsu waaĩle kũtethw’a ũmbano ũtambĩĩe!

Namo angĩ ma Sierra Leone mwakanĩ wa 1982 yaĩ no nginya mambe kwenga kĩtheka na ĩndĩ mayaka iko maitũmĩa kĩla kyaĩ mokonĩ. Ana-a-asa asu nĩmeeyumisye vyũ kũthũkũma. Na ĩndĩ ana-a-asa amwe ala maĩ Frankfurt, Germany, mwakanĩ wa 1951 nĩmatũmĩie kĩlĩko makomboa kyongo kya ngalĩ ya mwaki nĩ kana kĩmanenge mĩthũmũ matonya kũtinĩsya masilia 40. Ĩvinda yĩu ĩsaa yĩmwe yĩithela aui meethĩawa mevũĩte masaani 30,000. Andũ ala mookie ũmbanonĩ ũsu mekuĩe tũvyũ na ũma nĩ kana maole wĩa wa andũ 576 ala meeyumĩtye mathambye mĩio. Eka asu maĩ Germany, aui ala maĩ Yangon, Myanmar, nĩmasũanĩie ĩũlũ wa ala maumĩte mũingo na nũndũ wa ũu mamauĩa malĩu mate ndũlũ mbingĩ.

“MAĨSAA MAŨNGYE”

Mwĩĩtu-a-asa Annie Poggensee nũlilikanaa ũathimo ũla wakwatie ĩvinda yĩmwe wooletye lainĩ mũasa aathĩtwe nĩ syũa. Aĩ ũmbanonĩ ũmwe mũnene waĩ Amelika mwakanĩ wa 1950. Aisye: “Nĩ vau nataviwe nĩ ngewa nzeo yaeawa nĩ eĩtu-a-asa elĩ maumĩte Europe na ĩsiwa.” Kĩla ũmwe woo atavasya ũla ũngĩ ũndũ Yeova wamũtetheetye kũvika vau. Annie aisye ũũ: “Vai mũndũ ũngĩ noonaa e mũtanu kwĩ mo. Mayatalaa ta ũndũ kũũngama syũanĩ kwa ĩvinda ĩasa movetye lainĩ.”

Maũmbanonĩ maingĩ manene kweethĩawa na maeema me na mesa ndũlu sya kũĩĩa, na kyu kyatumaa andũ maya mĩtũkĩ nĩ kana mathũkĩe angĩ. Na nengĩ vai ũndũ ũngĩ makili asu ma andũ maĩ matonya kũĩthw’a onthe kavindanĩ kau ate o kĩla ũmwe aiya aũngye. Mũndũ ũmwe ũtaĩ Ngũsĩ esie kwasya ũũ aseng’ete: “Ĩkanisa yĩu ko yĩtasaanĩtye. Maĩsaa maũngye.”

Anene ma ita na ma silikalĩ nĩmaseng’aa moona ũndũ wĩa ũsu watethaw’a nesa na ngwatanĩo. Kwa ngelekany’o, ĩvinda yĩmwe mũndũ ũmwe wathũkũmanaa na United States Army nĩwaendie akesyaĩsye ũndũ wĩa wa kũua watethaw’a ũmbanonĩ mũnene waĩ Yankee Stadium, New York City. Kĩla woonie kyatumie ekĩa vinya Major Faulkner ũla wathũkũmanaa na British War Department athi o nake akesyaĩsye. Kwoou mwakanĩ wa 1955, Major Faulkner na mũka nĩmaendie ũmbanonĩ mũnene waĩ na kyongo “Triumphant Kingdom” ũla waĩ Twickenham, England. Aisye kana nĩwoonie wendo ũituma mũvango wa kũua waĩla ũmbanonĩ ũsu.

Kwa myaka mingĩ, andũ nĩmaendeeie kwĩyumya na ngenda mauĩe ala mooka malĩu maseo na mate ngalama. Ĩndĩ wĩa ũsu ndwaĩ laisi na kaingĩ wendaa andũ aingĩ meyumye na maithũkũma masaa maingĩ. O na kyu nĩkyatumaa matew’a ilungu imwe sya ũmbano kana o na ũmbano ũkathela matew’a kĩndũ. Nĩkyo kĩtumi kũndũ kwingĩ mũthyanĩ wa myaka ya 1970 mũvango ũsu wavĩndũiwe weethĩa ndwĩ na maũndũ maingĩ. Na ĩndĩ kwambĩĩa na mwaka wa 1995, andũ nĩmakũlilw’e makekuĩaa lĩu mayũka maũmbanonĩ manene. Kyu kyatetheeisye mũno weethĩa ala mauaa na makevũa lĩu no matanĩe ũmbano vamwe na kũea ngewa na ala angĩ.a

Yeova ndalea kwĩthĩwa ew’aa mũyo mũno nũndũ wa onthe ala maĩ na kĩthito kĩana ũu kya kũthũkũma ana-a-asa moo. Amwe no kwĩthĩwa meliĩlaa mavinda asu matetheeasya kũua. Ĩndĩ twĩ na ũw’o wa kĩndũ kĩĩ kĩmwe: Kũvika o na ũmũnthĩ, wendo nĩ ũmwe katĩ wa maũndũ ma vata ala matumaa maũmbano maitũ manene maĩla.—Yoa. 13:34, 35.