Ninɖiɣyaa mba pɔcɔŋnɩ ewiɖe yɔɔ yɔ

YESU kaawɛ tɛtʋ yɔɔ lɛ, ɛwɩlaa se ɛkɛ “ninɖiɣyu kɩbanʋ.” (Yoh. 10:11) Samaɣ nakɛyɛ kaawɛɛ nɛ katɩŋɩɣ ɛ-wayɩ lɛ, “kalabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pawɩlaɣ-kɛ ñaŋ nɛ koyotuu ɛzɩ heŋ weyi ɩfɛyɩnɩ ninɖiɣyu yɔ.” (Mat. 9:36) Pɩyɛɛrɩ nɛ apostoloowaa lalaa pana ɛzɩma ɛlɩzɩ sɔɔlɩm nɛ ɛwɩlɩ samaɣ yɔ. Yesu kaawɛ ndɩ kpem nɛ Izrayɛɛlɩ cɛtɩm ninɖiɣyaa mba pataakeŋni samaɣ nɛ peyele nɛ ñɔɔsɩ kʋʋ-kɛ fezuu taa yɔ! (Ezek. 34:7, 8) Kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Yesu ha tɔm wɩlʋʋ taa, ɛzɩma ɛcɔŋnaɣ heŋ yɔɔ nɛ halɩ ɛkpaɣ ɛ-tɩ nɛ ɛlaa ɩ-yɔɔ yɔ, pɩwɩlɩ apostoloowaa se pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ mba pɛwɛnɩ tisuu yɔ nɛ papɩsɩ pɔkɔɔ Yehowa weyi ɛkɛ ‘pa-kalɩzasɩ ninɖiɣyu nɛ sɩ-yɔɔ cɔnɩyʋ yɔ, ɛ-cɔlɔ.’—1 Pɩy. 2:25.

² Kɩyakʋ nakʋyʋ Yesu yɔɔdaɣnɩ Pɩyɛɛrɩ lɛ, ɛñɩɣ niye mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyaa se pacalɩ heŋ nɛ peɖiyi-i yɔ, pɩ-yɔɔ. (Yoh. 21:15-17) Tɔm ndʋ tɩlabɩ Pɩyɛɛrɩ yɔɔ tʋmɩyɛ siŋŋ. Nɛ pʋwayɩ ɛyɔɔdaɣnɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lɛ, eheyi-wɛ se: “Iɖiyi Ɛsɔ ewiɖe nɖɩ pɛcɛlɩ-mɩ se ɩcɔnɩ ɖɩ-yɔɔ yɔ, ɩla tʋmɩyɛ nɖɩ ɛzɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyaa yɔ, pɩtaakɛnɩ kɩjɛyʋʋ, ɛlɛ ɩlabɩ-ɖɩ nɛ laŋɩyɛ faaa Ɛsɔ ɛsɩndaa; pɩtaakɛnɩ mulum kɛzɛɣa yɔɔ, ɛlɛ ɩlabɩ-ɖɩ nɛ sɔɔlɩm faaa; ɩtaapɩsɩ kɩbaɣlaa mba pɛkɛ Ɛsɔ ñɩm yɔ pɔ-yɔɔ, ɛlɛ ɩpɩsɩ mba pahaɣ ewiɖe kɩɖaŋ kɩbaŋ yɔ.” (1 Pɩy. 5:1-3) Pɩyɛɛrɩ tɔm ndʋ tɩwazɩɣ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɖɔɖɔ sɔnɔ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lakɩ tʋmɩyɛ nɛ sɔɔlɩm nɛ kpekpeka ɛzɩ Yesu yɔ, nɛ pahaɣ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ nɛ pɛɖɛɣ nɔɔ Yehowa sɛtʋ taa.—Ebr. 13:7.

³ Pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ mba fezuu kiɖeɖeu lɩzaa se pɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa yɔ, pɔ-yɔɔ. Wazasɩ nzɩ ɖihikiɣ alɩwaatʋ ndʋ pɔcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ, sɩɖɔwa pɩdɩɩfɛyɩ. Pekeŋni-ɖʋ nɛ pakpazɩɣ ɖa-taa paa weyi ɖoŋ ɛgbɛyɛ taa. Paa kpɩtaʋ ŋgʋ, pɛɖɛɣ nɔɔ kediɣzisi taa se pɩsa nɛ ɖa-taa paa anɩ lɛ ɛtɔɔ fezuu taa tɔɔnaɣ nɛ e-tisuu kpa ɖoŋ camɩyɛ. (Roma 12:8) Ɛzɩma pañakɩ pana se pakandɩyɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa ɩtaalabɩ-ɖʋ kɩwɛɛkɩm yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛ pɛɛyɛ taa. (Iza. 32:2; Tiiti 1:9-11) Ɛzɩma pɛɖɛɣ-ɖʋ nɔɔ tɔm susuu taa yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖisusuu tɔm kɩbandʋ nɛ kpekpeka ɖoŋ ɖoŋ paa fenaɣ ŋga. (Ebr. 13:15-17) Yehowa ha “ɛyaa [mba] se pɛkɛ kʋjɔŋ.” Nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛcɔŋnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ.—Efɛz. 4:8, 11, 12.

WƐTƲ NDƲ PƖWƐƐ SE ƐYƲ ƐWƐƐNA PƲCƆ NƐ ƐKƐ NINÐIƔYU?

⁴ Pɩsa nɛ pɔcɔnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se abalaa mba palɩzɩɣ se pɛkɛ ninɖiɣyaa yɔ, pɛ-wɛtʋ ɛmʋna ɛzɩ Ɛsɔtɔm pɔzʋʋ yɔ. Ye pɛwɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ, pʋbʋ lɛ, pɩwɩlɩɣ se fezuu kiɖeɖeu sɩnɩna nɛ palɩzɩ-wɛ. (Tʋma 20:28) Wɛtʋ ndʋ Bibl pɔzʋʋ se ninɖiɣyaa ɩwɛɛna yɔ, tɩkɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-tɔm cɛyɩ siŋŋ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pa-tʋmɩyɛ tɩkɛ aleɣya tɔm. Ɛlɛ koobu abalɩñɩnʋ weyi ɛsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɛñɩnɩɣ siŋŋ se ɛla ɛ-tʋmɩyɛ yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛñaɣ pana nɛ ɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ. Pɩwɛɛ se pɩna kpayɩ kpayɩ ɛzʋtʋyaa lakasɩ taa se palakɩnɩ Bibl lɔŋ tasʋʋ tʋmɩyɛ pe-wezuu caɣʋ hɔɔlɩŋ kpeekpe taa.

⁵ Kajalaɣ takayaɣ ŋga apostoloo Pɔɔlɩ ma Timootee nɛ ŋga ɛma Tiiti yɔ, sɩ-taa ɛya wɛtʋ kɩcɛyɩtʋ ndɩ ndɩ, ndʋ Masɩ yɔɔdaa se ninɖiɣyaa ɩwɛɛna yɔ. Ðɩkalɩɣ 1 Timootee 3:1-7 taa se: “Ye abalʋ nɔɔyʋ ɛñɩnɩɣ se ɛkɛ ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ yɔ, ɛsɔɔlɩ tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ. Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛkɛ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ, ɛkɛ walʋ weyi ɛwɛnɩ halʋ kʋɖʋm yɔ, ɛtaaɖɛlɛsɩ niye ɛ-lakasɩ taa, ɛwɛɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩmʋnaa yɔ, ɛsɩɩ paa mbʋ lɛ pi-lone taa, ɛsɔɔlɩ ɛyaa mʋʋ, ɛtɩlɩ tɔm wɩlʋʋ, ɛtaakɛ sʋlʋm kpaŋɩyʋ, ɛtaakɛ puuyaɣ tʋ, ɛlɛ ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ, ɛtaakɛ tɔm cayʋ, ɛtaakɛ liidiye sɔɔlɩyʋ, ɛkɛ ɛyʋ weyi eɖiyiɣ ɛ-maɣmaɣ ɛ-ɖɩɣa taa mba camɩyɛ yɔ, nɛ e-piya iluzuu sɩ-tɩ ɛzɩ pɩmʋnaʋ yɔ (mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛɛsɩŋ ɛzɩma eɖiyi ɛ-maɣmaɣ ɛ-ɖɩɣa taa mba yɔ, ɛzɩma ɛkaɣ cɔnʋʋ Ɛsɔ ɛgbɛyɛ yɔɔ?), ɛtaakɛ weyi ɛpɩsɩ Krɩstʋ tʋ pitileɖi yɔ, se pɩtaala nɛ ɛkpazɩ ɛ-tɩ nɛ ɛtɔlɩ tɔm hʋʋ mbʋ pahʋnɩ Eleeu yɔ, pɩ-taa. Pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se awayɩ mba ɩlɩzɩ ɛ-yɔɔ aseɣɖe kɩbanɖɛ, se pɩsa nɛ fɛyɛ ɛtaakpa-ɩ nɛ ɛtaatɔlɩ Eleeu kpaca nakʋyʋ taa.”

⁶ Pɔɔlɩ ma takayaɣ Tiiti nɛ eheyi-i se: “Meyebi-ŋ Krɛɛtɩ se ŋñɔɔzɩ mbʋ pɩtɩtʋʋzɩ yɔ nɛ ŋsɩɩ ɛzʋtʋyaa tɛtʋ sɔsɔtʋ ndɩ ndɩ taa, ɛzɩ maaɖʋʋ-ŋ paɣtʋ yɔ: pɩwɛɛ se ɛzʋtʋyʋ ɛkɛ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ, ɛkɛ halʋ kʋɖʋm walʋ, ɛwɛɛnɩ piya nzɩ sɩwɛnɩ tisuu nɛ paayɔɔdʋʋ sɩ-tɔm se sɩcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yaa sɩlakɩ ñʋʋ taa ɖoŋ yɔ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛzɩ Ɛsɔ tɛ wondu yɔɔ cɔnɩyʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛtaawɛɛnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ, ɛtaakɛ ñʋʋ taa ɖoŋ tʋ, ɛtaamʋʋ pana lɛɛ lɛɛ, ɛtaakɛ sʋlʋm kpaŋɩyʋ, ɛtaawɛɛ puuyaɣ, ɛtaasɔɔlɩ mulum kɛzɛɣa, ɛlɛ ɛsɔɔlɩ ɛyaa mʋʋ, ɛkɛ kɩbandʋ sɔɔlɩyʋ, ɛwɛɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩmʋnaa yɔ, ɛwɛɛ siɣsiɣ, ɛwɛɛ toovenim, ɛtɩlɩ ɛ-tɩ ɖɔkʋʋ, ɛñɔɔnɩ siɣsiɣ tɔm kpam ɛ-tɔm wɩlʋʋ lɛɣtʋ taa, se pɩsa nɛ ɛtɩŋnɩ wɩlɩtʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ ɛpɩzɩ ɛkpazɩ lalaa ɖoŋ nɛ ekizini tɔm mba pakaɖɩɣnɩ wɩlɩtʋ kɩbandʋ ndʋ yɔ.”—Tiiti 1:5-9.

⁷ Paa pɩwɛ ɛzɩ wɛtʋ ndʋ Bibl pɔzʋʋ ninɖiɣyaa se pɛwɛɛna yɔ, tɩ-wɛnaʋ wɛ kaɖɛ yɔ, pɩfɛyɩ se Krɩstʋ ñɩma mba pɛkɛ abalaa yɔ, papɩsɩnɩ wayɩ. Ye pañakɩ pana se pɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ yɔ, piseɣtiɣ ɛgbɛyɛ taa mba lalaa se paba ɖɔɖɔ pala mbʋ. Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ mbʋ pʋyɔɔ Ɛsɔ ha “ɛyaa se pɛkɛ kʋjɔŋ” yɔ pɩ-tɔm lɛ, ɛtɔm se “ɛlabɩ mbʋ se ɛñɔɔzɩ ɛyaa kiɖeɖema nɛ pala lɩm ɖʋʋ tʋmɩyɛ, se ɛma Krɩstʋ tomnaɣ, pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖa-tɩŋa ɖɩwɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ tisuu taa nɛ Ɛsɔ Pɩyalʋ sɩmtʋ toovenim ñɩndʋ taa yɔ, nɛ ɖɩkɛ ɛyʋ weyi ɛpaɣlaa nɛ ɛtɛ yɔ, ɖɩpɩɩ nɛ ɖɩtalɩ pilim wɛtʋ ndʋ tɩlɩnɩ Krɩstʋ cɔlɔ yɔ.”—Efɛz. 4:8, 12, 13.

⁸ Pɩfɛyɩ se ɛzʋtʋyʋ ɛkɛ pɩɣa evelaɣ yem yaa weyi ɛpɩsɩ Krɩstʋ tʋ pitileɖi yɔ. Pɩwɛɛ se ɛkɛ weyi e-wezuu caɣʋ mʋnɩ Krɩstʋ tʋ yɔ, ɛtɩlɩ Masɩ camɩyɛ, ɛnɩɣ Bibl tɔm cukaŋ ñɩndʋ taa nɛ ɛsɔɔlɩ ɛgbɛyɛ siŋŋ. Pɩpɔzʋʋ se ɛwɛɛnɩ abalɩtʋ nɛ ɛpɩzɩ ɛyɔɔdɩnɩ kɩdɛkɛdɩm laɖʋ nɛ ɛñɔɔzɩ ɛ-lɩmaɣza, nɛ ɛkandɩyɩ ɖɔɖɔ heŋ yɔɔ camɩyɛ se piɖeni men-ɖeke tʋ nɔɔyʋ ɛtaalabɩ-ɩ kɩdɛkɛdɩm. (Iza. 32:2) Pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ taa koobiya ɩna kaɣlaa se ɛkɛ weyi ɛpɩ fezuu taa nɛ ɛwɛnɩ sɔɔlɩm siŋŋ Ɛsɔ heŋ yɔɔ yɔ.

⁹ Mba pamʋnaa se pɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa yɔ, pɩnaɣ pa-lakasɩ taa se pɛwɛnɩ lɛɣtʋ. Ye ɛzʋtʋyʋ ɛɖɔkɩ nesi yɔ, pɩwɛɛ se e-nesi ɖɔkʋʋ ɛla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl paɣtʋ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛkɛ halʋ kʋɖʋm walʋ, nɛ ɛyʋ weyi eɖiyiɣ ɛ-maɣmaɣ ɛ-ɖɩɣa taa mba camɩyɛ yɔ. Ye ɛwɛnɩ piya nzɩ sɩkɛ Aseɣɖe Tɩnaa yɔ, pɩwɛɛ se e-piya iluzuu sɩ-tɩ ɛzɩ pɩmʋnaʋ yɔ nɛ paayɔɔdʋʋ sɩ-tɔm se sɩcakɩ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ yaa sɩlakɩ ñʋʋ taa ɖoŋ. Piyeki nɛ ɛgbɛyɛ taa mba lalaa taa-ɩ liu nɛ pɔñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɔpɔzɩ-ɩ lɔŋ tasʋʋ pɩlɩɩnɩ pɔ-hɔŋ nɛ ɛzɩma pacaɣ wezuu ɛzɩ Krɩstʋ ñɩma yɔ, pɩ-yɔɔ. Pɩwɛɛ se ɛkɛ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩtʋ natʋyʋ yɔ, nɛ pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ se awayɩ mba ɩlɩzɩ ɛ-yɔɔ aseɣɖe kɩbanɖɛ. Pɩfɛyɩ se pɔyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ nɛ pana pʋwayɩ se tɩkɛ toovenim, pipisiɣ ɛgbɛyɛ. Pɩfɛyɩ se ɛkɛ weyi pɔhɔm ɛ-nɩŋgbaaŋ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ yɔɔ pitileɖita yɔ. Pɩwɛɛ se ɛ-lakasɩ iseɣti ɛgbɛyɛ taa koobiya lalaa se pamaɣzɩnɩ-ɩ nɛ pa-taa wɛɛnɩ-ɩ leleŋ nɛ papɩzɩ nɛ peheyi-i kala wena pakatɩɣ fezuu taa yɔ, a-tɔm.—1 Kɔr. 11:1; 16:15, 16.

¹⁰ Abalaa mba pɛwɛnɩ wɛtʋ tʋnɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pala tʋma ɛgbɛyɛ taa ɛzɩ Izrayɛɛlɩ ɛzʋtʋyaa mba pɔyɔɔdɩ pɔ-tɔm se pɛkɛ “lɔndɩnaa nɛ lɔŋsɩnɖaa nɛ mba pasɩm tɔm hʋʋ siŋŋ yɔ.” (Wp. 1:13) Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tɩtalɩ pilim, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ taa koobiya nɛ awayɩ mba ɩsɩm-wɛ se pɛkɛ ɛyaa mba peseɣ Ɛsɔ sɔɔndʋ nɛ pe-wezuu caɣʋ wɩlɩɣ se pɔñɔnɩ ɛ-paɣtʋ kila yɔ. Ye pɛwɛ mbʋ yɔ, piyeki nɛ papɩzɩ pɔyɔɔdɩnɩ ɛgbɛyɛ faaa nɛ ɛhʋyɛ kɩbanɖɛ.—Roma 3:23.

¹¹ Pɩwɛɛ se weyi ɛñɩnɩɣ se palɩzɩ-ɩ nɛ ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yɔ, ɛtaaɖɛlɛsɩ niye ɛ-lakasɩ taa. Pɩfɛyɩ se ɛ nɛ lalaa pɔhɔŋ tɔm. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɛtɩlɩ ɛ-tɩ ɖɔkʋʋ e-wezuu caɣʋ taa. Ɛwɩlɩɣ se ɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa, ɛzɩ tɔɔnaɣ tɔɔʋ, sʋlʋm ñɔʋ, helim mʋʋ nɛ aleɣya labʋ hɔɔlɩŋ taa mbʋ yɔ. Ɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ se pɩsa nɛ ɛñɔɔ sʋlʋm nɛ pɩmaɣna nɛ ɛtaatɔlɩ sʋlʋm ñɔʋ kadadayaɣ kpaca taa nɛ ɛpɩsɩ sʋlʋm kpaŋɩyʋ. Weyi sʋlʋm wɛnɩ ɖoŋ ɛ-maɣzɩm yɔɔ yɔ, pɩwɛɣ-ɩ kaɖɛ se ɛpɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛcɔnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ fezuu taa.

¹² Pɩsa nɛ nɔɔyʋ pɩzɩ nɛ ɛcɔnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɛkɛ weyi ɛsɩɣ paa mbʋ lɛ pi-lone taa yɔ. Pɩwɛɛ se e-wondu suu, ɛ-ɖɩɣa nɛ ɛ-lakasɩ kpeekpe ɩwɩlɩ se ɛsɩɣ paa mbʋ lɛ, pi-lone taa. Ɛlakɩ ɖʋtʋ camɩyɛ se ɛtaacaɣ wayɩ tʋma wena paɖʋ-ɩ yɔ, a-labʋ taa. Ɛñɔʋnɩ Ɛsɔ paɣtʋ kila.

¹³ Pɩpɔzʋʋ se ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Pɩwɛɛ se ɛkɛ weyi ɛ nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lalaa papɩzɩɣ pala tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ. Pɩfɛyɩ se ɛmaɣzɩ se ɛkpaɖɩ lalaa nɛ ɛpɔzʋʋ-wɛ se pala mbʋ pɩwɛ kaɖɛ siŋŋ yɔ. Ɛzʋtʋyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ, ɛɛlʋkɩ ɛ-lɩmaɣza yɔɔ se akpaɖɩ ɛzʋtʋyaa lalaa ñɩna ɖeu. Lalaa pɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛ niye hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa nɛ pakpaɖɩ-ɩ yaa pɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ ɛfɛyɩna yɔ. Ɛzʋtʋyʋ wɩlɩɣ se ɛnɩɣ tɔm taa pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ɛtɩŋɩɣnɩ Masɩ yɔɔ nɛ ɛsɛtɩɣ ɛ-tɩ tɔm yɔ, nɛ ɛzɩma ɛñakɩ pana se ɛmaɣzɩnɩ Yesu Krɩstʋ yɔ pɩ-yɔɔ. (Fil. 2:2-8) Pɩfɛyɩ se ɛzʋtʋyʋ ɛkɛ tɔm cayʋ yaa puuyaɣ tʋ, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɛwɛɛnɩ ñamtʋ lalaa yɔɔ nɛ ɛkpakɩɣ-wɛ se pakɩlɩ-ɩ. Ɛtaakɛ ñʋʋ taa ɖoŋ tʋ nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛñɩkɩɣ lalaa yɔɔ se petisi se ɛ-lɩmaɣza kpaɖɩnɩ ɖeu. Ɛtaamʋʋ pana lɛɛ lɛɛ, ɛlɛ pɩwɛɛ se eyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɛ nɛ lalaa pɛ-hɛkʋ taa.

¹⁴ Pɩtasɩ lɛ, weyi ɛñɩnɩɣ se ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɛwɛɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩmʋnaa yɔ. Pɩwɩlɩɣ se ɛtaakɛ weyi ekpidisiɣ yɔ, ɛlɛ weyi ɛkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɛmaɣzɩɣ pʋcɔ nɛ ɛsɛtɩɣ ɛ-tɩ tɔm yɔ. Ɛnɩɣ Yehowa paɣtʋ kila taa camɩyɛ nɛ ɛsɩm ɛzɩma ɛlabɩnɩ-yɛ tʋmɩyɛ yɔ. Weyi ɛwɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩmʋnaa yɔ, etisiɣ se patasɩ-ɩ lɔŋ nɛ pawɩlɩ-ɩ nʋmɔʋ. Ɛtɩkɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ tʋ.

¹⁵ Pɔɔlɩ tɔzɩ Tiiti se pɩpɔzʋʋ se ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ ɛkɛ kɩbandʋ sɔɔlɩyʋ. Pɩwɛɛ se ɛwɛɛ siɣsiɣ nɛ toovenim. Panaɣ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ ɛ-lakasɩ taa nɛ ɛzɩma ɛñɔʋnɩ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ nɛ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ, pɩ-taa ɖɔɖɔ. Ɛhaɣ ɛ-tɩ Yehowa pilim nɛ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-paɣtʋ kila ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Eekuluu mɛsaɣ tɛɛ tɔm yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɛsɔɔlɩ ɛyaa mʋʋ, ɛhaɣ ɛ-tɩ faaa nɛ ɛlakɩnɩ ɖɔɖɔ e-wondu tʋmɩyɛ se pɩwazɩ lalaa.—Tʋma 20:33-35.

¹⁶ Pɩsa nɛ ɛla ɛ-tʋmɩyɛ camɩyɛ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɛzʋtʋyʋ ɛtɩlɩ tɔm wɩlʋʋ. Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ ma Tiiti yɔ, tɩwɩlɩɣ se pɩwɛɛ se ɛzʋtʋyʋ “ɛñɔɔnɩ siɣsiɣ tɔm kpam ɛ-tɔm wɩlʋʋ lɛɣtʋ taa, se pɩsa nɛ ɛtɩŋnɩ wɩlɩtʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ ɛpɩzɩ ɛkpazɩ lalaa ɖoŋ se pɩsa nɛ ekizini tɔm mba pakaɖɩɣnɩ wɩlɩtʋ kɩbandʋ ndʋ yɔ.” (Tiiti 1:9) Ɛlɩzɩɣ tɔm taa camɩyɛ, ɛpɩzɩɣ ɛwɩlɩ se tɔm natʋyʋ kɛ toovenim, ɛsɩm tɔm cosuu mba pakaɖɩɣnɩ Ɛsɔ wɩlɩtʋ yɔ nɛ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ Masɩ camɩyɛ se ɛkpazɩ lalaa tisuu ɖoŋ. Ɛzʋtʋyʋ lakɩ tɔm wɩlʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ alɩwaatʋ kɩbandʋ nɛ alɩwaatʋ kɩdɛkɛdɩtʋ taa. (2 Tim. 4:2) Ɛkpakɩɣ suuɖu nɛ nɔɔ kɩbaŋa nɛ ekiziɣni tɔm kɩwɛɛkɩm laɖaa, nɛ ɛsɩɣnɩ ɖɔɖɔ mba papɩtɩɣ yɔ se pɛwɛɛnɩ tisuu nɛ pala tʋma kɩbana. Ɛzʋtʋyʋ wɩlɩɣ se ɛmʋnaa se ɛla tɔm wɩlʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ, alɩwaatʋ ndʋ ɛwɩlɩɣ tɔm samaɣ nakɛyɛ yaa ɛyʋ nɔɔyʋ yɔ.

¹⁷ Pɩcɛyaa se ɛzʋtʋyaa ɩwɛɛ kpekpeka tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Pɩwɛɛ se lalaa ɩna kaɣlaa se hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖɔɖɔ lɛ, pañakɩ pana se pamaɣzɩnɩ Yesu weyi ɛɛsɩ tɔm kɩbandʋ susuu tʋmɩyɛ kajalaɣ lone taa e-wezuu caɣʋ taa yɔ. Yesu wɩlaa se ɛmaɣzɩɣ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɩnɩ-wɛ se pɛwɛɛ niye tɔm susuu taa. (Mark. 1:38; Luka 8:1) Paa pɩɖɔkɩnɩ ɛzʋtʋyaa yɔ, ɛzɩma pañakɩ pana nɛ posusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ yɔ, piseɣtiɣ ɛgbɛyɛ taa ñɩma lalaa se pɛwɛɛ kpekpeka tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa. Nɛ ye ɛzʋtʋyaa nɛ pɔ-hɔŋ taa ñɩma nɛ ɛgbɛyɛ taa ñɩma lalaa posusuu tɔm yɔ, piyeki nɛ ‘pakpazɩ ɖama tisuu ɖoŋ.’—Roma 1:11, 12.

¹⁸ Pɩpɩzɩɣ pɩlabɩ-ɖʋ se mbʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ ɛzʋtʋyaa yɔ, pɩpaɣlɩ siŋŋ. Pɩkɛ toovenim se wɛtʋ ndʋ Bibl pɔzʋʋ se ɛzʋtʋyaa ɩwɛɛna yɔ, ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛnɩ tɩ-tɩŋa pilim, ɛlɛ pɩfɛyɩ se mba palɩzaa se pɛkɛ ɛzʋtʋyaa ɛgbɛyɛ taa yɔ, pa-taa nɔɔyʋ ɛwɛɛnɩ ɛjandʋ sɔsɔtʋ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa nakʋyʋ taa. Ɛzʋtʋyaa nabɛyɛ pɩzɩɣ pɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ nɛ pɩkpaɖɩ lalaa, nɛ nabɛyɛ ɖɔɖɔ pɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛ niye hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa nɛ pɩkpaɖɩ lalaa. Piyeki nɛ ɛzʋtʋyaa ɛgbɛyɛ kpeekpe wɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ payɩ pɩpɔzʋʋ yɔ, pɩsɩɣna nɛ papɩzɩ nɛ pɔcɔnɩ Ɛsɔ ɛgbɛyɛ yɔɔ camɩyɛ.

¹⁹ Ye ɛzʋtʋyaa ɛgbɛyɛ kpeekpe ɛñɩnɩɣ se ɖɩlɩzɩ nɔɔyʋ nɛ ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɔzɩ apostoloo Pɔɔlɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: “Meheyiɣ mɩ-taa paa weyi se ɛtaamaɣzɩ ɛ-tɩ yɔɔ nɛ pɩcɛzɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɛmaɣzɩ yɔ, ɛlɛ ɛmaɣzɩ nɛ ɛna ɛzɩma ɛpɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛnɩ maɣzɩm kele kele ñɩmbʋ yɔ, ɛzɩ tisuu mbʋ Ɛsɔ maɣzaa nɛ ɛha paa weyi yɔ.” (Roma 12:3) Pɩwɛɛ se paa ɛzʋtʋyʋ weyi lɛ, ɛkpaɣ lalaa se pakɩlɩ-ɩ. Alɩwaatʋ ndʋ patazɩɣ se pana se nɔɔyʋ mʋnaa se paha-ɩ waɖɛ naɖɩyɛ yɔ, nɔɔyʋ ‘ɛtaatadayɩ [yaa ɛtaaɖɛlɛsɩ niye] nɛ siɣsiɣ wɛʋ.’ (Ekl. 7:16) Pɩpɔzʋʋ se ɛzʋtʋyaa ɛgbɛyɛ ɛmaɣzɩ wɛtʋ ndʋ Bibl pɔzʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ, nɛ ɖɩna se koobu weyi pacaɣ-ɩ haʋ waɖɛ yɔ ɛwɛnɩ-tʋ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɛzʋtʋyaa ɩtɔzɩ se nɔɔyʋ tɩtalɩ pilim, nɛ pataayele ɖɔɖɔ nɛ tɛ-yɔɔ tɛ-yɔɔ lɩmaɣza yaa pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ wɛɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ; piyeki nɛ pamaɣzɩ Yehowa paɣtʋ nɛ mbʋ piiɖeni ɛgbɛyɛ yɔ pɩ-yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ pañɩnɩɣ se paha nɔɔyʋ waɖɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ. Pʋcɔ nɛ palɩzɩ nɔɔyʋ se ɛmʋnaa se paha-ɩ waɖɛ naɖɩyɛ lɛ, pɩcɛyaa se pala adɩma nɛ peyele nɛ Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu ɖiyi-wɛ. Sʋʋtʋ sɔsɔtʋ ndʋ pɛwɛna yɔ tɩ-taa natʋyʋ lɛ; nɛ pɩwɛɛ se pɔtɔzɩ Pɔɔlɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: “Taakpedesi nɛ ŋtɩnɩ ñe-nesi nɔɔyʋ yɔɔ kpa.”—1 Tim. 5:21, 22.

FEZUU KIÐEÐEU PIYE

²⁰ Mba papɩ fezuu taa yɔ, pe-wezuu caɣʋ wɩlɩɣ se fezuu kiɖeɖeu ɖiyiɣni-wɛ nɛ pɛwɛnɩ ki-piye hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ. Pɔɔlɩ ya fezuu piye hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ nakʋ: “Sɔɔlɩm, taa leleŋ, laŋhɛzɩyɛ, suuɖu, camɩyɛ lakasɩ, kɩbandʋ labʋ, tisuu, hɛɛɛ wɛtʋ, tɩ ɖɔkʋʋ.” (Gal. 5:22, 23) Ɛzʋtʋyaa mba, pakpazɩɣ koobiya ɖoŋ nɛ peyeki se pala ɛgbɛyɛ taa tʋma ndɩ ndɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Pe-wezuu caɣʋ nɛ kpekpeka ŋga pɛwɛna yɔ, pɩwɩlɩɣ se fezuu kiɖeɖeu sɩnɩna nɛ palɩzɩ-wɛ.—Tʋma 20:28.

ABALAA MBA PAÑƖNƖƔ SE NƆƆ KƲÐƲMAƔ ƐWƐƐ ƐGBƐYƐ TAA YƆ

²¹ Pɩcɛyaa se ɛzʋtʋyaa ɩwɩlɩ pa-tʋmɩyɛ labʋ taa se pañɩnɩɣ se nɔɔ kʋɖʋmaɣ ɛwɛɛ ɛgbɛyɛ taa. Papɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ, ɛlɛ ye pekemsiɣni ɖama nɛ ñamtʋ, paa pɛfɛyɩnɩ lɩmaɣza kʋɖʋma hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa yɔ, piyeki nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ pɛ-hɛkʋ taa. Ye patɩmaanɩ Bibl paɣtʋ kiɖe naɖɩyɛ yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se pa-taa paa weyi ɛɖʋ nesi lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pakpaɣaa yɔ. Ye panɩɣnɩ ɖama camɩyɛ yɔ pʋbʋ lɛ, pɩwɩlɩɣ se “lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ hayo . . . [nɛ] ɖɩkɔŋnɩ laŋhɛzɩyɛ [nɛ] ɖɩnɩɣ tɔm taa” yɔ, ɖiɖiyiɣ-wɛ. (Yak. 3:17, 18) Pɩfɛyɩ se ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ ɛmaɣzɩ se ɛkɩlɩ lalaa yaa ɛsɔɔlɩ se ɛñɩɣ pɔ-yɔɔ. Ye ɛzʋtʋyaa ɩlakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ, pɩwɩlɩɣ se pa nɛ Yehowa palakɩnɩ tʋmɩyɛ se piɖeni ɛgbɛyɛ.—1 Kɔr., ñʋʋ 12; Kol. 2:19.

LA MBƲ PƖPƆZƲƲ YƆ NƐ ŊKƐ ƐZƲTƲYƲ

²² Abalaa Krɩstʋ ñɩma mba papɩ fezuu taa yɔ, pɩpɔzʋʋ se pañɩnɩ se papɩsɩ ɛzʋtʋyaa. (1 Tim. 3:1) Ɛlɛ pɩsa nɛ ɛyʋ kɛ ɛzʋtʋyʋ lɛ, pɩpɔzʋʋ tʋma sakɩyɛ nɛ tɩ laʋ lɩmaɣza. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩwɛɛ se ɛha ɛ-tɩ nɛ ɛcɔnɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya kɩcɛyɩm ɖeɖe, kɔzɩ kɔzɩ fezuu taa. Ye ɛyʋ ɛñakɩ pana se ɛwɛɛnɩ ɛzʋtʋyaa wɛtʋ ndʋ tɩ-tɔm Masɩ yɔɔdʋʋ yɔ, pʋbʋ lɛ ɛwɛɛ nɛ ɛñɩnɩɣ se ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ.

ƐYAA WƐTƲ PƖZƖƔ TƖLƐƔZƖ

²³ Koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ ɛla tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka pɩnzɩ sakɩyɛ ɛgbɛyɛ taa, ɛlɛ pʋwayɩ lɛ ɛpɩsɩ kʋdɔndʋ yaa pɩcamɩ-ɩ. Yaa pʋtɔma yɔ ɛkpadɩyaa nɛ pɩɩtasɩɣ sam se ɛla ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ tʋmɩyɛ. Paa mbʋ yɔ, ye patɩmʋ waɖɛ nɖɩ ɛ-cɔlɔ yɔ, pɩwɛɛ se pañamɩ-ɩ ɛzɩ ɛzʋtʋyaa lalaa yɔ. Pɩtɩcɛyɩ se eyele ɛ-tʋmɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛkpadɩyaa yaa ɛpɩsɩ ɛjam. Ɛmʋnɩ hɩɖɛ ɖʋʋ tam nabʋlɛ taa, ɛzɩ ɛzʋtʋyaa lalaa mba pañakɩ pana nɛ palakɩ po-ɖoŋ ɖeɖe se pɔcɔnɩ Ɛsɔ ewiɖe yɔɔ yɔ.

²⁴ Ɛlɛ ye koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛmaɣzɩɣ se ɛzɩma ɛ-wɛtʋ lɛɣzaa yɔ, pɩɩtasɩɣ sam se ɛla ɛ-tʋmɩyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ eyele. (1 Pɩy. 5:2) Ɛmʋnɩ ñamtʋ mbʋ. Paa ɛɛtasɩɣ labʋ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛzʋtʋyaa lalaa yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ ɛgbɛyɛ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa.

TƲMA NDƖ NDƖ WENA ƐZƲTƲYAA LAKƖ ƐGBƐYƐ TAA YƆ

²⁵ Ɛzʋtʋyaa lakɩ tʋma ndɩ ndɩ ɛgbɛyɛ taa. Ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ wɛɛ, takayaɣ taa mayʋ wɛɛ, tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ wɛɛ, Feŋuu Tilimiye kpɛlɩkʋʋ yɔɔ cɔnɩyʋ wɛɛ nɛ Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ wɛɛ ɖɔɖɔ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa sakɩyɛ kɛ tɔm susuu agbaa yɔɔ cɔnɩyaa. Pɩnzɩ nasɩyɩ fɛyɩ se sɩ-wayɩ lɛ, ɛzʋtʋyʋ yeki ɛ-tʋmɩyɛ. Ɛlɛ ye ɛlɛɣzɩ ɛgbɛyɛ, pɩwɩɣ-ɩ nɛ pɩɩsaŋ se ɛla ɛ-tʋmɩyɛ yaa ɛtɩtasɩ mʋnaʋ se ɛkɛ ɛzʋtʋyʋ yɔ, ɛzʋtʋyʋ lɛlʋ lɛɣzɩɣ e-lone taa. Agbaa wena a-taa ɛzʋtʋyaa tɩɖɔɔ yɔ, ɛzʋtʋyʋ kʋɖʋm pɩzɩɣ nɛ ɛla tʋma sakɩyɛ, pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ paha koobiya nabɛyɛ wala se pala tʋma ana yɔ.

²⁶ Ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ ɖɛɣnɩ nɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛzʋtʋyaa lakɩ kediɣzaɣ yɔ. Pɩwɛɛ se ɛwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ ɛ nɛ ɛzʋtʋyaa lalaa pala tʋmɩyɛ nɛ pɔcɔnɩ Ɛsɔ ewiɖe yɔɔ. (Roma 12:10; 1 Pɩy. 5:2, 3) Pɩwɛɛ se ɛkɛ weyi ɛñɔɔzʋʋ wondu camɩyɛ yɔ, nɛ nɔɔɖɛyʋ kɩbanʋ.—Roma 12:8.

²⁷ Takayaɣ taa mayʋ ɖɔkʋʋnɩ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ nɛ eyeki se ɛzʋtʋyaa lalaa ɩtɩlɩ paa tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ lɛ. Ye pɩpɔzʋʋ yɔ, ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ weyi ɛwɛ niye yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ.

²⁸ Tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ lakɩnɩ tɔm susuu ɖʋtʋ nɛ ɛcɔŋnɩ tʋma wena payɩ atukuuni tɔm susuu yɔ a-ɖeɖe. Paa fenaɣ ŋga lɛ, ɛlɩzɩɣ kpɩtaʋ ɖɩdɛnɖɛ naɖɩyɛ se ewolo tɔm susuu ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa. Ye tɔm susuu agbaa ɩtɩɖɔɔ yɔ, ɛlakɩ ɖʋtʋ nɛ ekilimiɣ paa tɔm susuu ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-yɔɔ tam nabʋlɛ pɩnaɣ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ekilimiɣ tɔm susuu ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ yɔɔ yɔ, ɛcɔŋnɩ tɔm susuu kediɣzaɣ yɔɔ, ɛ nɛ koobiya posusi tɔm, ɛsɩɩ-wɛ pɛ-tɛ pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa nɛ pe-Bibl kpɛlɩkɩyaa cɔlɔ.

TƆM SUSUU ƐGBƐYƐ YƆƆ CƆNƖYƲ

²⁹ Tʋma wena a-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, a-taa naɖɩyɛ lɛ tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ tʋmɩyɛ. Tʋma wena ɛlakɩ yɔ a-taa naayɛ yɔ: (1) Ɛcɔŋnɩ ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ taa ñɩma fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe; (2) ɛsɩɣnɩ ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ taa ñɩma se pala tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ taa leleŋ nɛ (3) ɛsɩɣnɩ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa mba pɛwɛ ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ taa yɔ, nɛ ɛfalɩsɩɣ-wɛ se powobini ɛsɩndaa nɛ papɩzɩ nɛ pɛwɛɛnɩ wala ɛgbɛyɛ taa. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lɩzɩɣnɩ weyi ɛmʋnaa se ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ.

³⁰ Tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnʋʋ tʋmɩyɛ kɛ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ, pʋyɔɔ lɛ, ye pɩsaŋ yɔ pɩwɛɛ se weyi ɛlakɩ-ɖɩ yɔ, ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ. Ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ weyi ɛwɛ niye yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛtɩɩlakɩ-ɖɩ pʋcɔ nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ mʋ-ɩ. Ye ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ ɛlakɩnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ, payaɣ-ɩ se tɔm susuu ɛgbɛyɛ tʋmɩyɛ ɖɔkɩyʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ. Ɛlɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa wɩlɩɣnɩ-ɩ ɛzɩma ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ.

³¹ Tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ lɛ se ɛɖɛɛ nɔɔ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Ɛzɩma esusuu tɔm nɛ kpekpeka nɛ taa leleŋ ɖoŋ ɖoŋ yɔ, pɩkpazɩɣ koobiya ɖoŋ. Tɔm susuyaa kpeɣliɣ se palɩɩ tɔm susuu lɛ, pa-taa lakɩ leleŋ nɛ pakpazɩɣ ɖama ɖoŋ, pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛla tɔm susuu ɖʋtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ tɩwazɩ tɔm susuyaa sakɩyɛ yɔ. (Luka 10:1-16) Pɩwɛɛ se tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛñaɣ pana nɛ tɔm susuu kookasɩ ɩtaatɛɖɩɣ koobiya. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛnʋ pɩwɛɛ se ɛcɔnɩ tɔm susuu kediɣzaɣ yɔɔ nɛ ɛtayɩ koobiya nɛ pasʋʋ tɔm susuu kooka taa. Ye pɩlaba se ɛɛpɩzɩɣ nɛ ewolo yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se ɛyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyʋ lɛlʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ nɛ ɛlɛ lɛɣzɩ-ɩ. Ɛlɛ ye ɛzʋtʋyʋ yaa tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ ɛɛwɛɣ yɔ, tɔm susuyu weyi ɛmʋnaa yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ nɛ pɩsa nɛ tɔm susuyaa pɩzɩ nɛ pɛɖɛɛ tɔm susuu.

³² Tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ heyiɣ tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛkɔŋ se ekilimi ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɛlɛ ɛla ɖʋtʋ camɩyɛ nɛ eheyi tɔm susuyaa lɔŋ se pɩsa nɛ pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ pɩwazɩ-wɛ. Ye tɔm susuyaa tɩŋa payɩ ɩnawa se palabɩ ɖʋtʋ mbʋ yɔ, pa-tɩŋa papɩzɩɣ paɖʋ-tʋ nesi nɛ taa leleŋ.

³³ Pɩkɩlɩɣ ɖeu se ɛyaa mba pɛwɛɣ tɔm susuu ɛgbɛyɛ taa yɔ pataaɖɔɔ. Pɩsɩɣnɩ tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ nɛ ɛpɩzɩ ɛla ɛ-tʋmɩyɛ camɩyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Ekeŋni paa tɔm susuyu weyi ɛzɩ ninɖiɣyu kɩbanʋ yɔ. Ɛñakɩ pana nɛ ɛsɩɣnɩ koobiya nɛ ɛkpazɩɣ-wɛ ɖoŋ se powoki kediɣzisi nɛ palɩɣ ɖɔɖɔ tɔm susuu. Ɛlakɩ mbʋ payɩ ɛpɩzɩɣ yɔ se pɩsa nɛ ɛsɩnɩ paa tɔm susuyu weyi nɛ ɛkpa ɖoŋ fezuu taa. Mba pɩwɩɣ-wɛ yaa pitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se ekilimiɣ pɔ-yɔɔ. Ye pakpazɩ-wɛ ɖoŋ yaa patasɩ-wɛ lɔŋ nɛ nɔɔ kɩbaŋa yɔ, pɩpɩzɩɣ piseɣti-wɛ nɛ pɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa fezuu taa, paha-wɛ wala nɛ pasɩnɩ koobiya lalaa. Pɩwɛɛ se tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛñaɣ pana nɛ ɛ-lɩmaɣza wɛɛ mba pɛwɛ ɛ-tɔm susuu ɛgbɛyɛ taa yɔ, pa-kɩcɛyɩm yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ. Paa mbʋ yɔ, ɛkɛ ɛzʋtʋyʋ nɛ ninɖiɣyu nɛ pʋyɔɔ lɛ ɛlɩzɩɣ sɔɔlɩm nɛ ɛwɩlɩɣ paa anɩ ɛgbɛyɛ taa nɛ ɛsɩɣnɩ mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ.—Tʋma 20:17, 28.

³⁴ Tʋmɩyɛ lɛɛɖɛ nɖɩ pɩwɛɛ se tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ ɛla yɔ lɛ se, ɛmʋʋ tɔm susuu akɔnta takayɩsɩ tɔm susuyaa cɔlɔ. Ewokini akɔnta takayɩsɩ nzɩ nɛ ɛcɛlɩ ɛgbɛyɛ taa takayaɣ taa mayʋ. Paa tɔm susuyu weyi lɛ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ pɩtɩŋnɩ ɛzɩma ɛcɛlɩɣ ɛ-tɔm susuu akɔnta takayaɣ lɔŋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛpɩzɩɣ ɛcɛlɩ ɛ-tɔm susuu akɔnta takayaɣ tɔm susuu ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ maɣmaɣ, yaa ɛɖʋ-kɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa aɖakaɣ ŋga ka-taa pɩpɔzʋʋ se paɖʋ takayɩsɩ nzɩ yɔ.

ƐGBƐYƐ TAA ƐSƆ SƐTƲ TƲMƖYƐ KƆƆMIITE

³⁵ Tʋma naayɛ wɛɛ lɛ, Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kɔɔmiite lakɩnɩ-yɛ. Ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ, takayaɣ taa mayʋ nɛ tɔm susuu yɔɔ cɔnɩyʋ wɛnɩ kɔɔmiite ŋgʋ kɩ-taa. Kɔɔmiite kʋnɛ, ŋgʋ haɣnɩ nʋmɔʋ se pɔyɔɔdɩ nesi ɖɔkʋʋ tɔm yaa pimtu tɔm Kewiyaɣ Kpaaŋ taa. Ŋgʋ tayɩɣnɩ ɖɔɖɔ koobiya tɔm susuu agbaa taa. Kɩtazɩɣ ɖɔɖɔ mba pɔsɔɔlaa se pala tɔm susuu tʋma ndɩ ndɩ, ɛzɩ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzʋʋ yaa nʋmɔʋ lɩzʋʋ sɩnɩyʋ tʋmɩyɛ mbʋ yɔ, pa-takayɩsɩ taa nɛ kɩhaɣ-wɛ nʋmɔʋ se pala tʋma ana. Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kɔɔmiite nɛ ɛzʋtʋyaa lalaa palakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa.

³⁶ Ɛgbɛyɛ piliŋa tɩŋɩɣnɩ takayɩsɩ yɔɔ nɛ kiheyiɣ kɔɔmiite ŋgʋ kɩ-taa koobiya, Feŋuu Tilimiye kpɛlɩkʋʋ yɔɔ cɔnɩyʋ, Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ nɛ ɛzʋtʋyaa lalaa, tʋma wena pɩpɔzʋʋ se pala yɔ.

³⁷ Paa ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ, ɖɩ-taa ɛzʋtʋyaa kpeɣliɣ ɖoŋ ɖoŋ se pɔyɔɔdɩ pɛ-ɛgbɛyɛ fezuu taa wɛtʋ tɔm. Alɩwaatʋ ndʋ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kilimiɣ pɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ yɔ, pa nɛ ɩ palakɩ kediɣzaɣ nakɛyɛ, nɛ ɛlɛ ɖɛɣ nɛ pɩla fenasɩ naadozo mbʋ yɔ lɛ, patasɩ lɛɛka labʋ. Paa mbʋ yɔ, ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pekpeɣli paa ɛzɩmtaa, ye pɩpɔzʋʋ yɔ.

WƐƐNƖ TƖ LUZUU

³⁸ Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa kɛ ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa, ɛlɛ pɩpɔzʋʋ paa ɛgbɛyɛ taa koobu weyi lɛ se eluzi ɛ-tɩ pɛ-tɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Yehowa ɖʋnɩ-wɛ tʋmɩyɛ. Ɛkaɣ-wɛ akɔnta pɔzʋʋ pa-tʋmɩyɛ yɔɔ. Pɛkɛ e-lone taa caɣyaa teokrasɩ ɖʋtʋ taa. Ebree mba 13:17 yɔɔdʋʋ se: “Ɩña mba pɛɖɛɣ nɔɔ mɩ-hɛkʋ taa yɔ nɛ iluzi mɩ-tɩ pɛ-tɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛwɛɛ nɛ pefeŋiɣ mɩ-yɔɔ ɛzɩ mba pakaɣ labʋ akɔnta yɔ, se pɩsa nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ nɛ taa leleŋ nɛ pataalabɩ-ɖɩ nɛ mɔla, ye pɩtɩkɛ mbʋ yɔ pɩkaɣ-mɩ sɩbɩnʋʋ.” Yehowa tɩŋɩɣnɩ fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛlɩzɩɣ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa, mbʋ ɖɔɖɔ ɛtɩŋɩɣnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ɛmʋʋ pa-wala, ye paalʋlʋʋ fezuu kiɖeɖeu piye nɛ pe-wezuu caɣʋ ɛɛlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Masɩ yɔ.

³⁹ Ðɩnaɣ tʋma kɩbana wena ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lakɩ nɛ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ pahaɣ yɔ lɛ, pɩlakɩ-ɖʋ leleŋ! Apostoloo Pɔɔlɩ ma takayaɣ Tesalooniiki ɛgbɛyɛ taa koobiya nɛ ɛpaɣ-wɛ se: “Koobiya, ɖɩpɔzʋʋ-mɩ se ɩña mba palakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka mɩ-hɛkʋ taa nɛ peɖiyiɣ-mɩ Kɩbaɣlʋ taa nɛ papakɩ-mɩ yɔ; nɛ pa-tʋmɩyɛ yɔɔ lɛ, ɩɖʋ-wɛ hɩɖɛ siŋŋ sɔɔlɩm taa. Iyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ mɩ-hɛkʋ taa.” (1 Tes. 5:12, 13) Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pana ñaɣʋ yeki se ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ɛwɛɛ-ɖʋ kɛlɛʋ nɛ pɩha-ɖʋ taa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ. Pɩtasɩ lɛ, Pɔɔlɩ maɣaɣ ɛ-kajalaɣ takayaɣ Timootee lɛ, eheyi-i wɛtʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɛgbɛyɛ taa mba ɩwɛɛnɩ ɛzʋtʋyaa yɔɔ yɔ, tɩ-tɔm nɛ ɛtɔ se: “Ɛzʋtʋyaa mba pɔcɔŋnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ camɩyɛ yɔ, pakpaɣ-wɛ se pamʋnɩ hɩɖɛ ɖʋʋ tam nabʋlɛ taa, kɔzɩ kɔzɩ mba palakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka tɔm yɔɔdʋʋ nɛ tɔm wɩlʋʋ taa yɔ.”—1 Tim. 5:17.

TƲMA LƐƐNA WENA AWƐ ƐGBƐYƐ TAA YƆ

⁴⁰ Nabʋyʋ taa, palɩzɩɣ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nabɛyɛ se pɛkɛ kʋdɔndɩnaa yɔɔ kilimiyaa. Lalaa lakɩ tʋmɩyɛ Ðama Nɩnʋʋ nɛ Ðɔkɔtɔnaa Kɔɔmiitewaa taa, powoki ɖɔkɔtɔnaa taa nɛ pɔyɔɔdʋʋnɩ ɖɔkɔtɔnaa nɛ peseɣtiɣ-wɛ se powolo pɩ-yɔɔ nɛ pawaɣ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa, ɛlɛ pataaɖʋ-wɛ calɩm. Lalaa ɖɛzɩɣ Kewiyaɣ tʋma nɔɔ nɛ paɖʋʋ nesi Kewiyaɣ Kpaamɩŋ nɛ Kigbeɣliŋ Kpaamɩŋ maʋ nɛ ɩ-ñɔɔzʋʋ, yaa pɛwɛɣ Kigbeɣliŋ Kɔɔmiitewaa taa. Koobiya panɛ, ɛzɩma pɔsɔɔlaa nɛ pahaɣ pa-tɩ nɛ palakɩ tʋma anɛ nɛ kpekpeka yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya kpeekpe. Ye mbʋ, ‘ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖʋʋ hɩɖɛ ɛyaa mba.’—Fil. 2:29.

EGEETIYE YƆƆ CƆNƖYƲ

⁴¹ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ lɩzɩɣ ɛzʋtʋyaa mba pamʋnaa yɔ se pɛkɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa. Ɛgbɛyɛ piliŋa lakɩ ɖʋtʋ se pɩsa nɛ paa egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ weyi lɛ, ekilimiɣ e-egeetiye taa agbaa yɔɔ; nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ewoki paa ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa tam nabʋlɛ pɩnaɣ taa. Nabʋyʋ taa lɛ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa woki ɖɔɖɔ nɛ panaɣ nʋmɔʋ lɩzɩyaa mba pɛwɛ lona wena a-taa ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ fɛyɩ yɔ. Palakɩ ɖʋtʋ nɛ petiyiɣni agbaa lɔŋ se pɩsa nɛ koobiya pɩzɩ nɛ pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ pehiɣ wazasɩ sakɩyɛ.

⁴² Ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ ɖɛɣnɩ nɔɔ nɛ pala ɖʋtʋ camɩyɛ se pɩsa nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kɔmtʋ ɛgbɛyɛ taa wazɩ koobiya. (Roma 1:11, 12) Peheyiɣ-i egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɛ ɛ-halʋ (ye ɛwɛnɩ halʋ yɔ) kilimuu tɔm lɛ, ɛtɩŋɩɣnɩ koobiya ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɛñɩnɩ ɖɩzʋyɛ nɛ mbʋ payɩ pɩkaɣ pɔzʋʋ yɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɛñaɣ pana nɛ koobiya kpeekpe, pɩkpɛndɩnɩ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ, tɩlɩ ɖʋtʋ ndʋ payɩ palaba yɔ.

⁴³ Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ yaɣ ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ se ɛtɩlɩ ɖʋtʋ ndʋ palaba pɩlɩɩnɩ kediɣzisi nɛ tɔm susuu yɔɔ yɔ. Paalakɩ ɖʋtʋ ndʋ lɛ, pɩpɔzʋʋ se pewelisini egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ ɖɔɖɔ ɛgbɛyɛ piliŋa lɔŋ tasʋʋ. Pɩwɛɛ se koobiya kpeekpe ɩtɩlɩ lɔŋ alɩwaatʋ nɛ lona wena a-taa pakaɣ labʋ ɛgbɛyɛ kediɣzisi, nʋmɔʋ lɩzɩyaa kediɣzaɣ, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa kediɣzaɣ, nɛ tɔm susuu kediɣzisi ndɩ ndɩ yɔ.

⁴⁴ Piya ɖanaɣ yɔɔ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ tazɩɣ tɔm susuyaa akɔnta taa, kediɣzisi kɔnɖaa ñʋʋ takayɩsɩ taa, tɔm susuu kookasɩ takayɩsɩ taa nɛ liidiye akɔnta takayɩsɩ taa. Pɩsɩɣnɩ-ɩ nɛ ɛtɩlɩ ɛgbɛyɛ taa kɩcɛyɩm nɛ ɛna ɛzɩma ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ koobiya mba pɔcɔŋnɩ takayɩsɩ nzɩ si-ɖeɖe yɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ ɛla ɖʋtʋ nɛ takayɩsɩ nzɩ sɩtalɩ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ lɔŋ.

⁴⁵ Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ woki ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa lɛ, ɛyɔɔdʋʋnɩ koobiya ndɩ ndɩ—kpaaŋ taa, ɛ nɛ wɛ palɩɣ tɔm susuu lɛ, ɛ nɛ wɛ paatɔkɩ tɔɔnaɣ lɛ nɛ alɩwaatʋ lɛɛtʋ yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɛ nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa palakɩ kediɣzaɣ. Ɛtɩŋɩɣnɩ Masɩ yɔɔ nɛ ɛtasɩ-wɛ lɔŋ kɩbaŋ nɛ ɛkpazɩ-wɛ ɖoŋ se pɩsa nɛ papɩzɩ nɛ peɖiyi Ɛsɔ ewiɖe camɩyɛ. (Adu. 27:23; Tʋma 20:26-32; 1 Tim. 4:11-16) Ɛ nɛ nʋmɔʋ lɩzɩyaa ɖɔɖɔ palakɩ kediɣzaɣ. Kediɣzaɣ ŋga ka-taa, ɛkpazɩɣ-wɛ ɖoŋ se powolo tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ palakɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɛ ɛsɩɣnɩ pa-taa paa weyi kala wena ɛkatɩɣ tɔm susuu taa yɔ a-taa.

⁴⁶ Kpɩtaʋ ŋgʋ kɩ-taa, ye tɔm lɛɛtʋ natʋyʋ ɛwɛɛ se pɔcɔnɩ ti-ɖeɖe yɔ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ pɩzɩɣ ɛsɩnɩ ɛzʋtʋyaa. Ye paapɩzɩɣ se pɔñɔɔzɩ tɔm ndʋ nɛ tɩtɛ kpɩtaʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, ɛpɩzɩɣ ɛwɩlɩ ɛzʋtʋyaa yaa mba tɔm ndʋ titukuna yɔ, Masɩ taa lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-wɛ yɔ. Ye pɩpɔzʋʋ se tɔm ndʋ tɩtalɩ ɛgbɛyɛ piliŋa yɔ, ɛ nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pamaɣ takayaɣ nɛ palɩzɩ tɩ-taa camɩyɛ ɛgbɛyɛ piliŋa.

⁴⁷ Alɩwaatʋ ndʋ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kilimiɣ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ yɔɔ yɔ, ewoki kediɣzisi nzɩ palakɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ. Nabʋyʋ taa, papɩzɩɣ patɩŋnɩ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ ɛgbɛyɛ piliŋa takayɩsɩ taa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ pɛlɛɣzɩ kediɣzisi nzɩ sɩ-ɖʋtʋ. Ɛtɩŋɩɣnɩ samaɣ taa tɔm yɔɔdʋʋ yɔɔ se ɛkpazɩ ɖoŋ, eseɣti nɛ ɛtasɩ lɔŋ ɛgbɛyɛ. Ɛñakɩ pana se eseɣti koobiya, nɛ sɔɔlɩm mbʋ pɛwɛnɩ Yehowa, Yesu nɛ ɛgbɛyɛ pɔ-yɔɔ yɔ pɩcɛyɩsɩ camɩyɛ.

⁴⁸ Kaɖʋsɩ nzɩ sɩ-yɔɔ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ kilimiɣ agbaa yɔɔ yɔ, sɩ-taa nakɛyɛ lɛ se eseɣti koobiya nɛ pɛwɛɛ kpekpeka tɔm susuu taa nɛ ɛtasɩ-wɛ ɖɔɖɔ lɔŋ kɩbaŋ. Sakɩyɛ pɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ pa-ɖʋtʋ nɛ posusi tɔm camɩyɛ kpɩtaʋ ŋgʋ kɩ-taa; halɩ pɩtɩla papɩzɩɣ nɛ pala nʋmɔʋ lɩzʋʋ sɩnɩyʋ tʋmɩyɛ fenaɣ ŋga ka-taa. Mba pɔsɔɔlaa yɔ, papɩzɩɣ paha pa-hɩla nɛ pa nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ yaa ɛ-halʋ palɩɩ tɔm susuu. Ye ɖɩlabɩ ɖʋtʋ nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ yaa ɛ-halʋ pa-taa nɔɔyʋ sɩɩ-ɖʋ ɖe-Bibl kpɛlɩkɩyaa yaa ɖɛ-tɛ pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa cɔlɔ yɔ, ɖihikiɣ wazasɩ sakɩyɛ. Pana wena ŋkaɣ ñaɣʋ se ŋɖʋ nesi tʋma wena payɩ pakaɣ labʋ kpɩtaʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, akɛdɩɣnɩ-wɛ siŋŋ.—Adu. 27:17.

⁴⁹ Paa pɩnaɣ ŋga lɛ, palakɩ egeetiye kigbeɣliŋ naalɛ paa egeetiye nɖɩ lɛ ɖɩ-taa. Ðʋtʋ ndʋ payɩ palakɩ se kigbeɣliŋ ɛnɩ ɩɖɔ camɩyɛ yɔ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ cɔŋnɩnɩ tɩ-yɔɔ. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ lɩzɩɣ koobu nɔɔyʋ se ɛkɛ kigbeɣluu yɔɔ cɔnɩyʋ, nɛ ɛlɩzɩ ɖɔɖɔ koobu lɛlʋ se ɛlɛ ñɛkɛ kigbeɣluu yɔɔ cɔnɩyʋ sɩnɩyʋ. Ɛ nɛ koobiya mba, palakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa se pala kigbeɣluu taa tʋma ndɩ ndɩ ɖʋtʋ. Piyeki nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ ka ɛ-lɩmaɣza kigbeɣluu taa tɔm yɔɔdʋʋ ɖʋtʋ yɔɔ. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ lɩzɩɣ ɖɔɖɔ koobiya abalaa mba pamʋnaa yɔ, se pɔcɔnɩ kigbeɣluu taa tʋma ndɩ ndɩ yɔɔ. Paa kigbeɣluu ŋgʋ kɩtɛŋ lɛ, ɛlakɩ ɖʋtʋ nɛ pala liidiye akɔnta. Paa pɩnaɣ ŋga lɛ, Betɛɛlɩ tiyiɣni tɔm yɔɔdɩyʋ nɔɔyʋ, paa egeetiye nɖɩ lɛ, ɖi-egeetiye kigbeɣluu kʋɖʋmʋʋ taa. Agbaa naayɛ posini kigbeɣliŋ lona nɛ kigbeɣliŋ lona naayɛ ɖɔɖɔ tɩpaɣlɩ, pʋyɔɔ lɛ patayɩ ageeta naayɛ taa hɔɔlɩŋ sakɩyɛ nɛ paa hɔɔlʋʋ ŋgʋ lɛ, kɩlakɩ ki-egeetiye kigbeɣliŋ paa pɩnaɣ ŋga.

⁵⁰ Paa fenaɣ ŋga kasɩkɩ lɛ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ tiyiɣni ɛ-tɔm susuu akɔnta ɛgbɛyɛ piliŋa. Ye ɛkpaɣ e-liidiye nɛ ɛɖɔmnɩ nʋmɔʋ, ɛya tɔɔnaɣ, ɛhɛyɩ ɖɩzʋyɛ yɔɔ yaa ɛlabɩnɩ tʋma lɛɛna wena atukuuni ɛ-tʋmɩyɛ, nɛ agbaa tɩpɩzɩ nɛ ahɛyɩ-ɩ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛpɔzɩ ɛgbɛyɛ piliŋa nɛ kɛhɛyɩ-ɩ. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa wɛnɩ lidaʋ se ye pasɩ Yehowa Kewiyaɣ tʋma kajalaɣ lone taa yɔ, ɛcɔŋnɩ po-tomnaɣ yɔɔ kɩcɛyɩm ɖeɖe, ɛzɩ Yesu kaayɔɔdʋʋ yɔ. (Luka 12:31) Agbaa nawa se pɩkɛnɩ-yɛ waɖɛ sɔsɔɖɛ se amʋ ɛgɔndʋ ɛzʋtʋyaa mba paha pa-tɩ faaa nɛ pakpakɩɣ pa-alɩwaatʋ kpeekpe nɛ palakɩnɩ Ɛsɔ tʋmɩyɛ yɔ.—3 Yoh. 5-8.

ƐGBƐYƐ PILIŊA TAA KƆƆMIITE

⁵¹ Paa Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ɛgbɛyɛ piliŋa ŋga ka-taa lɛ, palɩzɩɣ koobiya abalaa mba papɩ fezuu taa nɛ pɛwɛɛ niye yɔ, naadozo yaa pɩcɛzɩ mbʋ, se pɛkɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa taa Kɔɔmiite taa ñɩma. Ɛjaɖɛ yaa ajɛɛ wena ɛgbɛyɛ piliŋa ŋga kiɖiyiɣ yɔ, pɔcɔŋnɩ a-taa tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Palɩzɩɣ pa-taa kʋyʋm se ɛkɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa taa Kɔɔmiite tʋmɩyɛ kpɛndɩyʋ.

⁵² Mba pɛwɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite taa yɔ, pɔcɔŋnɩ tɔm ndʋ titukuuni agbaa wena awɛ ɛgbɛyɛ piliŋa tɛɛ yɔ, ti-ɖeɖe. Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite cɔŋnɩnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ ajɛɛ wena awɛ ɛgbɛyɛ piliŋa ŋga kɛ-tɛɛ yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɛ ɖɩhaɣ waɖɛ se agbaa nɛ ageeta ɩñɔ nɛ pɩsa nɛ tɔm susuu ɖɔ camɩyɛ. Ŋgʋ tazɩɣnɩ ɖɔɖɔ tʋma wena Ɛsɔtɔm tiyiyaa, nʋmɔʋ lɩzɩyaa kiya, paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyaa nɛ nʋmɔʋ lɩzʋʋ sɩnɩyaa lakɩ yɔ a-taa. Paalakɩ egeetiye kigbeɣliŋ nɛ kigbeɣliŋ sɔsɔŋ lɛ, kɔɔmiite ŋgʋ, ŋgʋ lakɩnɩ ɖʋtʋ nɛ kɩtayɩ tʋma se pɩsa nɛ “pɩtɩŋa pɩɖɔ camɩyɛ nɛ pɩtʋʋzɩ cɔlɩɩɩ.”—1 Kɔr. 14:40.

⁵³ Ajɛɛ naayɛ taa pasɩ Ɛjaɖɛ taa Kɔɔmiite, nɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite ŋgʋ kɩwɛ ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ taa yɔ, ŋgʋ cɔŋnɩnɩ kɩ-yɔɔ. Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite tɩŋɩɣnɩ Ɛjaɖɛ taa Kɔɔmiite yɔɔ nɛ kɩcɔŋnɩ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa tʋmɩyɛ yɔɔ. Ɛjaɖɛ taa Kɔɔmiite cɔŋnɩ Betɛɛlɩ ɖɩɣa nɛ tʋma wena palakɩ ka-taa yɔ a-yɔɔ. Kɩcɔŋnɩ ɖɔɖɔ takayɩsɩ nzɩ petiyiɣni agbaa yɔ, tɔm susuu akɔnta nɛ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Ɛjaɖɛ taa Kɔɔmiite nɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite palakɩ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa se pɩsa nɛ Kewiyaɣ tʋma ɖɛɛnɩ ɛsɩndaa.

⁵⁴ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ lɩzɩɣnɩ mba payɩ palakɩ tʋmɩyɛ Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite nɛ Ɛjaɖɛ taa Kɔɔmiite taa yɔ.

MBA NƆƆÐƐYAA ƐGBƐYƐ TIYIƔ YƆ

⁵⁵ Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ lakɩ ɖʋtʋ se pɩsa nɛ koobiya abalaa mba papɩ fezuu taa yɔ, pekilimi ɛgbɛyɛ pilinzi nzɩ sɩwɛ kedeŋa yɔɔ yɔ sɩ-yɔɔ. Koobu weyi palɩzɩɣ se ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ, payaɣ-ɩ se Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ tiyiyu. Tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ ɛlakɩ yɔ lɛ se, ɛkpazɩ ɖoŋ Betɛɛlɩ hɔʋ taa mba nɛ ɛsɩnɩ Ɛgbɛyɛ Piliŋa Kɔɔmiite se kɩcɔnɩ kala wena kɩkatɩɣ tɔm susuu nɛ Bibl kpɛlɩkɩyaa labʋ taa yɔ a-ɖeɖe. Koobu ɛnʋ ɛkatɩɣ egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa nabɛyɛ, nɛ nabʋyʋ taa ɖɔɖɔ lɛ, Ɛsɔtɔm tiyiyaa. Ɛ nɛ wɛ pɛkɛdɩɣ kala nɛ kɩcɛyɩm mbʋ pɛwɛna yɔ pɩ-tɔm, ɛkpazɩɣ-wɛ ɖoŋ se powolo tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ palakɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɖɩ lɛ Kewiyaɣ tɔm susuu nɛ kpɛlɩkɩyaa labʋ.

⁵⁶ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ tiyiyu kaŋ ɛ-lɩmaɣza ɛzɩma tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ fezuu taa tʋma lɛɛna wena agbaa ndɩ ndɩ lakɩ yɔ, aɖɔŋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ye ɛwɛnɩ alɩwaatʋ yɔ, ekilimiɣ tɔm ɖɛzʋʋ lona wena aposaa yɔ a-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ tiyiyu kilimiɣ ɛgbɛyɛ piliŋa nakɛyɛ yɔɔ yɔ, ye pɩsaŋ yɔ esusuu tɔm peeɖe ɖɔɖɔ.

PƆCƆŊNƖ EWIÐE YƆƆ NƐ SƆƆLƖM

⁵⁷ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ se koobiya abalaa mba papɩ fezuu taa yɔ pañakɩ pana nɛ pɔcɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ sɔɔlɩm yɔ, pɩhaɣ-ɖʋ taa leleŋ sɔsɔŋ. Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖiluuzuu ɖa-tɩ koobiya mba palɩzaa se pɔcɔnɩ ewiɖe yɔɔ yɔ pɛ-tɛɛ yɔ, piyeki nɛ ɖɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Krɩstʋ Yesu weyi ɛkɛ ɛgbɛyɛ Ñʋʋdʋ yɔ. (1 Kɔr. 16:15-18; Efɛz. 1:22, 23) Piyeki ɖɔɖɔ nɛ Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu ɖiyi ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ agbaa nɛ alabɩnɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ paɣtʋ kila nɛ Kewiyaɣ tʋma ɩɖɛɛnɩ ɛsɩndaa tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.—Keɣa 118:105.