Waɖɛ nɖɩ ɛzʋtʋyaa wɛnɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ

1. Lɩmaɣza wena a-yɔɔ Yehowa samaɣ wɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ, a-taa naɖɩyɛ lɛ nɖɩ?

ÐA-TAA wɛ leleŋ se ɖɩwɛ Yehowa samaɣ taa. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩwɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa siŋŋ mbʋ? Lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ lɛ se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩñakɩ pana nɛ ɖɩlakɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩñaŋ mba Yehowa ha-wɛ wala naayɛ yɔ. Toovenim taa lɛ, ɖɩnɩɣ ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ tɩ-taa nɛ pɩkpaɖɩɣ lɛ, ɖɩwɛɣ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa nɛ pɩkpaɖɩɣ.

2. Tɔm pɔzʋʋ mbʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ mba pɛwɛnɩ wala naayɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ pɔ-tɔm. Ðɩkaɣ cosuu ɖɔɖɔ tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ: Koobiya halɩñɩma tʋmɩyɛ lɛ nɖɩ? Ɛzɩ pɩkɛ toovenim se paa koobu abalɩñɩnʋ weyi lɛ, ɛkɛ paa koobu halɩñɩnʋ weyi lɛ ɛ-ñʋʋdʋ na? Waɖɛ nɖɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa wɛna se pɛkɛ koobiya halɩñɩma nɛ abalɩñɩma ñʋndɩnaa yɔ, nɖɩ ɖɔɖɔ hɔʋ ñʋʋdʋ wɛnɩ ɛ-halʋ nɛ e-piya yɔɔ? Kajalaɣ lɛ, iyele nɛ ɖɩna lɩmaɣza wena pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ koobiya halɩñɩma yɔɔ yɔ.

LƖMAƔZA WENA PƖWƐƐ SE ÐƖWƐƐNƖ KOOBIYA HALƖÑƖMA YƆƆ?

3. Ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ koobiya halɩñɩma lakɩ yɔ, ɖɩmʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa nɛ pɩkpaɖɩ?

³ Koobiya halɩñɩma mba pañakɩ pana siŋŋ nɛ pɔcɔŋnɩ pɔ-hɔŋ yɔɔ, posusuu tɔm kɩbandʋ nɛ pasɩɣnɩ lalaa ɛgbɛyɛ taa yɔ, pamʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa. Ye ɖɩmaɣzɩɣ lɩmaɣza wena Yehowa nɛ Yesu pɛwɛnɩ pɔ-yɔɔ yɔ a-yɔɔ yɔ, piyeki nɛ pamʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa nɛ pɩkpaɖɩ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ wɛtʋ ndʋ apostoloo Pɔɔlɩ kaawɛnɩ halaa yɔɔ yɔ, nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ tɩ-taa.

4. Ɛzɩma Bibl wɩlɩɣ se halaa nɛ abalaa pa-tɩŋa pamʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa?

⁴ Bibl wɩlɩɣ se halaa nɛ abalaa pa-tɩŋa pamʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Kɩwɩlɩɣ se kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, Yehowa kaaha fezuu kiɖeɖeu halaa nɛ abalaa nɛ pɩsa nɛ papɩzɩ nɛ pala maamaaci lakasɩ. Sɩ-taa nasɩyɩ lɛ se pɔyɔɔdɩ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ. (Tʋma 2:1-4, 15-18) Ɛsɔ tɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛtaa num halaa nɛ abalaa, nɛ pɛwɛnɩ lidaʋ se pa nɛ Krɩstʋ pakaɣ tɔɔʋ kewiyitu. (Gal. 3:26-29) Halaa nɛ abalaa pakaɣ wɛnʋʋ waɖɛ se pacaɣ wezuu maatɛŋ tɛtʋ yɔɔ. (Natʋ 7:9, 10, 13-15) Nɛ paɖʋ abalaa nɛ halaa tʋmɩyɛ se posusi tɔm kɩbandʋ nɛ pawɩlɩ-tʋ. (Mat. 28:19, 20) Tʋma Labʋ takayaɣ yɔɔdʋʋ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ tɔm, payaɣ-ɩ se Prisiili. Ɛ nɛ ɛ-walʋ Akiila palɩzɩ Apoloosi toovenim tɔm taa camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ; ɛlɛ kaakɛ ɛyʋ weyi ɛlabɩ sukuli nɛ ɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa siŋŋ yɔ.—Tʋma 18:24-26.

5. Ɛzɩma Luka 10:38, 39, 42 wɩlɩɣ se Yesu ñaŋaɣ halaa?

⁵ Yesu ɖʋwaɣ halaa hɩɖɛ nɛ ɛñaŋ-wɛ. Ɛtɩmaɣzɩnɩ Farɩsɩ mba, paba maɣzaɣ se abalaa tɔm cɛyaa nɛ pɩkpaɖɩ halaa. Pataayɔɔdʋʋnɩ halaa samaɣ taa; nɛ wiɖiyi pa nɛ wɛ patɩla kɛdaɣ Masɩ yɔɔ kpa. Ɛlɛ Yesu nɛ halaa nɛ abalaa palakaɣ kɛdaɣ toovenim tɔm ndʋ tɩcɛyaa yɔ tɩ-yɔɔ.b (Kalɩ Luka 10:38, 39, 42.) Eyeba ɖɔɖɔ nɛ halaa sɩɩ-ɩ tɔm susuu taa. (Luka 8:1-3) Nɛ Yesu ha halaa waɖɛ se peheyi apostoloowaa se pefezi-i nɛ sɩɖaa taa.—Yoh. 20:16-18.

6. Ɛzɩma apostoloo Pɔɔlɩ kaawɩlaa se ɛñaŋ halaa?

⁶ Apostoloo Pɔɔlɩ tɔzɩ Timootee se ɛɖʋ halaa hɩɖɛ. Pɔɔlɩ heyi-i se ɛkpaɣ “halaa mba pasʋtʋyaa yɔ ɛzɩ ɖoonaa yɔ” nɛ “pɛlaa ɛzɩ kɔɔnaa nɛ newaa yɔ.” (1 Tim. 5:1, 2) Pɔɔlɩ kaañaɣ pana siŋŋ nɛ ɛsɩnɩ Timootee nɛ ɛwɛɛnɩ tisuu sɔsɔm, paa mbʋ yɔ eɖiɣzinaa se Timootee ɖoo nɛ e-neze paacalɩnɩ-ɩ wɩlʋʋ “takayɩsɩ kiɖeɖesi.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Pɔɔlɩ maɣaɣ Roma mba takayaɣ lɛ, ɛya koobiya halɩñɩma nɛ pa-hɩla nɛ ɛsɛɛ-wɛ. Pɩtasɩna se Pɔɔlɩ yɔɔdɩ tʋmɩyɛ nɖɩ koobiya halɩñɩma mba palakaɣ yɔ ɖɩ-tɔm lɛ, ɛwɩlɩ-wɛ ɖɔɖɔ ɛ-ɛsɩmɩyɛ ɖɩ-yɔɔ.—Roma 16:1-4, 6, 12; Fil. 4:3.

7. Tɔm pɔzʋʋ mbʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu lɛɛlɛɛyɔ?

⁷ Ɛzɩ tayʋʋ mbʋ pɩɖɛwa yɔ pɩwɩlʋʋ yɔ, Bibl tɩyɔɔdɩ ɖoli se koobiya abalɩñɩma mʋ ñɩm nɛ pɩkpaɖɩ koobiya halɩñɩma. Ðo-koobiya halɩñɩma kʋsɔɔlaa nɛ kʋjɔŋ laɖaa mba, pasɩɣnɩ ɛgbɛyɛ siŋŋ, nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa taɣ-wɛ liu se paɖʋʋ nesi nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ pɛwɛɛ ɛgbɛyɛ taa. Ɛlɛ tɔm pɔzʋʋ nabʋyʋ wɛɛ nɛ pɩpɔzʋʋ se ɖicosi pɩ-yɔɔ. Pɩ-taa nabʋyʋ yɔ: Ɛbɛ yɔɔ Yehowa pɔzʋʋ koobu halɩñɩnʋ se ete ɛ-ñʋʋ kɛdɛɛka alɩwaatʋ natʋyʋ taa? Koobiya abalɩñɩma ɖeke wɛnɩnɩ waɖɛ se pɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa; ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se paa koobu abalɩñɩnʋ weyi lɛ, ɛkɛ paa koobu halɩñɩnʋ weyi lɛ ɛ-ñʋʋdʋ ɛgbɛyɛ taa?

ƐZƖ PAA KOOBU ABALƖÑƖNƲ WEYI LƐ, ƐKƐ PAA KOOBU HALƖÑƖNƲ WEYI LƐ Ɛ-ÑƲƲDƲ NA?

8. Ɛzɩ Efɛɛzɩ mba 5:23 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩ paa koobu abalɩñɩnʋ weyi lɛ, ɛkɛ paa koobu halɩñɩnʋ weyi lɛ ɛ-ñʋʋdʋ na? Lɩzɩ pɩ-taa.

⁸ Ðicosuu tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ tobi se aayɩ! Koobu abalɩñɩnʋ tɩkɛ ɛgbɛyɛ taa koobiya halɩñɩma kpeekpe ñʋʋdʋ; Krɩstʋ kɛnɩ pa-ñʋʋdʋ. (Kalɩ Efɛɛzɩ mba 5:23.) Hɔʋ taa lɛ, walʋ kɛnɩ ɛ-halʋ ñʋʋdʋ. Abalɩbɩɣa ŋga pamɩyɩsɩ-kɛ lɩm yɔ, katɩkɛ ko-ɖoo ñʋʋdʋ. (Efɛz. 6:1, 2) Nɛ ɛgbɛyɛ taa lɛ, waɖɛ nɖɩ ɛzʋtʋyaa wɛna se pɛkɛ koobiya halɩñɩma nɛ abalɩñɩma ñʋndɩnaa yɔ, ɖɩwɛnɩ kamaɣ. (1 Tes. 5:12; Ebr. 13:17) Koobiya halɩñɩma mba pɛkɛ aɖamɛɛ nɛ patɩtasɩ wɛʋ po-ɖoo nɛ pa-caa pɔ-cɔlɔ yɔ, powoki pɩ-yɔɔ nɛ pañaŋ pa-lʋlɩyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. Paa mbʋ yɔ, ɛzɩ ɛgbɛyɛ taa koobiya abalɩñɩma lalaa yɔ, ñʋʋdʋ kʋɖʋm pɛwɛna; ɛnʋ lɛ Yesu.

9. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ nabʋyʋ taa se koobiya halɩñɩma ite pa-ñʋʋ kɛdɛɛka?

⁹ Paa mbʋ yɔ, toovenim taa lɛ, abalaa Yehowa ha waɖɛ se pɛɖɛɛ nɔɔ tɔm wɩlʋʋ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ taa ɛgbɛyɛ taa, nɛ ɛtɩha halaa waɖɛ nɖɩ. (1 Tim. 2:12) Ɛbɛ yɔɔ? Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ Yehowa lɩzɩ Yesu se ɛkɛ abalʋ ñʋʋdʋ yɔ, ɖɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ ɛlabɩ mbʋ. Nɖɩ lɛ se ɛñɩnɩɣ se pɩtɩŋa pɩtʋʋzɩ camɩyɛ ɛ-hɔʋ taa. Ye wɛtʋ natʋyʋ yɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ pɩwɛɛ se koobu abalɩñɩnʋ ɛlabɩna yɔ, Yehowa pɔzʋʋ-ɩ se ete ɛ-ñʋʋ kɛdɛɛka pʋcɔ nɛ ɛlabɩ-ɖɩ.c (1 Kɔr. 11:4-7) Ye Yehowa ɛpɔzʋʋ koobiya halɩñɩma se pala mbʋ yɔ, pɩtɩwɩlɩ se patɩlɩɩ pʋyʋ. Ɛlɛ, ɛñɩnɩɣ se patɩŋnɩ pɩ-yɔɔ nɛ pawɩlɩ se pañaŋ ɖʋtʋ ndʋ ɛlaba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ. Lɛɛlɛɛyɔ, ɖɩkaɣ cosuu tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ: Waɖɛ nɖɩ hɔŋ ñʋndɩnaa nɛ ɛzʋtʋyaa pɛwɛna?

WAÐƐ NÐƖ HƆŊ ÑƲNDƖNAA NƐ ƐGBƐYƐ TAA ƐZƲTƲYAA PƐWƐNA YƆ

10. Nabʋyʋ taa, ɛbɛ yɔɔ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛsɔɔlɩ se ɛɖʋ paɣtʋ ɛgbɛyɛ taa?

¹⁰ Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa sɔɔlɩ Krɩstʋ; nɛ pɔsɔɔlɩ “heŋ” weyi Yehowa nɛ Yesu paɖʋzɩ pe-nesi tɛɛ se pɔcɔnɩ ɩ-yɔɔ yɔ. (Yoh. 21:15-17) Lɩmaɣza kɩbana naayɛ yɔɔ lɛ, ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se ɛkɛ mba pɛwɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ pa-caa. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se ye hɔʋ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ ɛwɛnɩ waɖɛ se ɛɖʋ paɣtʋ nɛ pɩkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ yɔ, ɛzʋtʋyʋ wɛnɩ waɖɛ se ɛɖʋ paɣtʋ ndʋ ɛmaɣzɩɣ se tɩkaɣ kandɩyʋʋ Ɛsɔ heŋ yɔɔ yɔ. Nɛ koobiya halɩñɩma nɛ abalɩñɩma nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ peseɣti ɛzʋtʋyaa se pala mbʋ ye pɔpɔzʋʋ-wɛ se pakpaɣ lɩmaɣza po-lone taa yɔ. Ɛlɛ, ɛzɩ waɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ hɔŋ ñʋndɩnaa pɛwɛna?

11. Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga wɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ nɛ hɔŋ ñʋndɩnaa tʋmɩyɛ pɛ-hɛkʋ taa?

¹¹ Apostoloo Pɔɔlɩ wɩlaa se nɔɔ kʋɖʋmaɣ nakɛyɛ wɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ lakɩ nɛ nɖɩ hɔʋ ñʋʋdʋ lakɩ yɔ pɛ-hɛkʋ taa hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa. (1 Tim. 3:4, 5) Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Yehowa sɔɔlaa se hɔʋ taa mba ɩña hɔʋ ñʋʋdʋ. (Kol. 3:20) Nɛ ɛsɔɔlaa se ɛgbɛyɛ taa ñɩma ɩña ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. Yehowa sɔɔlaa se hɔŋ ñʋndɩnaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɩsɩnɩ mba pɔ-yɔɔ pɔcɔŋna yɔ nɛ pɔsɔɔlɩ-ɩ. Yehowa sɔɔlaa ɖɔɖɔ se pa-tɩŋa peyele nɛ mba pɔ-yɔɔ pɔcɔŋna yɔ, pana se pɔsɔɔlɩ-wɛ. Nɛ ɛzɩ hɔŋ ñʋndɩnaa kɩbama yɔ, ɛzʋtʋyaa ñakɩ pana nɛ pasɩɣnɩ ɛgbɛyɛ taa ñɩma alɩwaatʋ ndʋ paba katɩɣ kala yɔ. (Yak. 2:15-17) Pɩtasɩ lɛ, Yehowa sɔɔlaa se ɛzʋtʋyaa nɛ hɔŋ ñʋndɩnaa ɩsɩnɩ lalaa nɛ paña ɛ-paɣtʋ. Ɛpakɩ-wɛ se ‘pataacɛzɩ tɔm ndʋ pama Bibl taa yɔ tɩ-yɔɔ.’—1 Kɔr. 4:6.

12-13. Ɛzɩ Roma mba 7:2 yɔɔdʋʋ yɔ, tʋkaɣ ŋga wɛ hɔŋ ñʋndɩnaa wala nɛ ɛzʋtʋyaa wala pɛ-hɛkʋ taa?

¹² Paa mbʋ yɔ, waɖɛ nɖɩ ɛzʋtʋyʋ wɛna yɔ, ɖɩwɛ ndɩ kpem nɛ nɖɩ hɔʋ ñʋʋdʋ wɛna yɔ. Yehowa ɖʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa tʋmɩyɛ se pɛkɛ tɔm hʋyaa nɛ ɛha-wɛ waɖɛ se palɩzɩ kɩwɛɛkɩm laɖaa mba paakpiɖiɣ yɔ ɛgbɛyɛ taa.—1 Kɔr. 5:11-13.

¹³ Hɔɔlʋʋ lɛɛkʋ taa lɛ, Yehowa ha hɔŋ ñʋndɩnaa wala naayɛ nɛ ɛtɩha-yɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa. Yehowa ha hɔʋ ñʋʋdʋ waɖɛ se ɛɖʋ ɛ-hɔʋ paɣtʋ nɛ ɛñaɣ pana nɛ ɛsɩnɩ-kʋ nɛ kɩɖɔ tɩ-yɔɔ. (Kalɩ Roma mba 7:2.) Hɔʋ ñʋʋdʋ wɛnɩ waɖɛ se ɛɖʋ e-piya paɣtʋ pɩlɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩwɛɛ se sɩpɩsɩ ɖɩɣa ɖoo taa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛwɛnɩ waɖɛ ɖɔɖɔ se ɛhɔ e-piya nɩŋgbaŋʋʋ ye sɩtɩɖɔ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ. (Efɛz. 6:1) Toovenim taa lɛ, hɔʋ ñʋʋdʋ weyi ɛwɛnɩ sɔɔlɩm yɔ, ɛyɔɔdʋʋnɩ ɛ-halʋ pʋcɔ nɛ ɛɖʋ hɔʋ taa mba paɣtʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pa-naalɛ pɛkɛ “tomnaɣ kʋɖʋmaɣ.”d—Mat. 19:6.

ÑA KRƖSTƲ MBƲ PƲYƆƆ YƆ ƐKƐ ƐGBƐYƐ ÑƲƲDƲ

14. (a) Tɔm ndʋ tɩwɛ Maarkɩ 10:45 taa yɔ, ɛzɩma tɩwɩlɩɣ se Yehowa lɩzʋʋ Yesu se ɛkɛ ɛgbɛyɛ ñʋʋdʋ yɔ pɩmʋnɩ mbʋ? (b) Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ tʋmɩyɛ lɛ nɖɩ? (Kalɩ aɖakaɣ “Tʋmɩyɛ nɖɩ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ lakɩ yɔ.”)

¹⁴ Yehowa tɩŋnɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ nɛ ɛya ɛgbɛyɛ taa mba nɛ ɛyaa lalaa mba payɩ petisiɣ Yesu yɔɔ yɔ pe-weziŋ. (Kalɩ Maarkɩ 10:45; Tʋma 20:28; 1 Kɔr. 15:21, 22) Ye mbʋ, ɛlɩzʋʋ Yesu weyi ɛla e-wezuu ɖɔ-yɔɔ se ɛkɛ ɛgbɛyɛ ñʋʋdʋ yɔ, pɩmʋnɩ mbʋ. Pʋyɔɔ lɛ, Yesu wɛnɩ waɖɛ se ɛɖʋ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɛyaa, hɔŋ nɛ ɛgbɛyɛ kpeekpe ɩɖɔ yɔ; nɛ ɛwɛnɩ waɖɛ ɖɔɖɔ se ɛsɩnɩ-wɛ nɛ paña paɣtʋ ndʋ. (Gal. 6:2) Ɛlɛ, pɩtasɩna se Yesu ɖʋʋ paɣtʋ lɛ, ɛlakɩ nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Ɛsɔɔlɩ ɖa-taa paa weyi nɛ ɛcɔŋnɩ ɛ-yɔɔ camɩyɛ.—Efɛz. 5:29.

15-16. Tɔm ndʋ koobu halɩñɩnʋ Marley nɛ koobu abalɩñɩnʋ Benjamin pɔyɔɔdaa yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ?

¹⁵ Palɩzɩ abalaa nabɛyɛ se pɔcɔnɩ koobiya halɩñɩma yɔɔ nɛ patasɩɣ-wɛ lɔŋ. Ye koobiya halɩñɩma ɩɖɔŋ lɔŋ weyi abalaa mba patasɩɣ-wɛ yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, pawɩlɩɣ se pañaŋ Krɩstʋ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Marley nɛ ɛwɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Koobiya halɩñɩma sakɩyɛ tisiɣ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛtɔm se: “Wala wena mɛwɛna se mɛnkɛ halʋ nɛ koobu halɩñɩnʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, amʋ ñɩm mɛ-ɛsɩndaa. Pɩwɛɛ se mañaɣ pana paa ɛzɩmtaa nɛ mɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛlɛ ma-walʋ nɛ ɛgbɛyɛ taa koobiya abalɩñɩma peyeba nɛ pɩwɛ-m kɛlɛʋ se mɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pañaŋɩ-m nɛ pawɩlɩɣ ɛsɩmɩyɛ mbʋ malakɩ yɔ pɩ-yɔɔ.”

¹⁶ Ye Koobiya abalɩñɩma ɩñaŋ koobiya halɩñɩma nɛ paɖʋʋ-wɛ hɩɖɛ yɔ, pawɩlɩɣ se panɩ ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ tɩ-taa. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Benjamin nɛ ɛwɛ Aŋgletɛɛrɩ ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: “Mɛnkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ tɔm ndʋ koobiya halɩñɩma cosuu kediɣzisi taa yɔ tɩ-taa. Nɛ mɛnkpɛlɩkɩ lɔŋ ɖɔɖɔ lɔŋ weyi patasaa pɩlɩɩnɩ ɛzɩma ɖisusi tɔm nɛ ɖɩwɩlɩ tɔm camɩyɛ yɔ pɩ-taa. Mamaɣzɩɣ se tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ yɔ, ɖɩwɛ wazaɣ siŋŋ.”

17. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩña ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ?

¹⁷ Alɩwaatʋ ndʋ ɛgbɛyɛ taa ñɩma kpeekpe, pʋ-tɔbʋʋ se abalaa, halaa, hɔŋ ñʋndɩnaa nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa panɩɣ ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba se nabɛyɛ ɩkɛ ñʋndɩnaa yɔ tɩ-taa nɛ pañaŋ-tʋ yɔ, ɛgbɛyɛ taa ñɩma wɛɣ laŋhɛzɩyɛ taa. Nɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, piyeki nɛ pasa ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ Yehowa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.—Keɣa 150:6.