Levitiki takayaɣ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ wɛtʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ

1-2. (a) Ɛbɛ ɖɩɩna ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa? (b) Nɛ ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

TƆM ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa, ɖɩtazɩ lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ pɩwɛ Levitiki ñʋʋ 19 taa yɔ pɩ-taa nabʋyʋ taa. Mayaɣ 3 ñɩŋga taa, Yehowa heyi Izrayɛɛlɩ piya se sɩña sɩ-lʋlɩyaa. Ðɩnawa se ye ɖɩsɩɣnɩ ɖa-lʋlɩyaa se pɛwɛɛnɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ-wɛ yɔ, ɖiseɣtiɣ-wɛ nɛ ɖɩhɛzɩɣ pa-laŋa, nɛ ɖɩsɩɣnɩ-wɛ se pɔñɔtɩnɩ Yehowa yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖɔŋ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ. Mayaɣ kʋɖʋmaɣ ŋga ka-taa, pɔtɔzɩ Ɛsɔ samaɣ se pɩcɛyaa se kɔɖɔ Sabaatɩ paɣtʋ yɔɔ. Ðɩkpɛlɩkaa se paa sɔnɔ ɖɩɩñaŋ Sabaatɩ paɣtʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ paɣtʋ kiɖe nɖɩ, ye ɖɩlɩzɩɣ alɩwaatʋ natʋyʋ paa evemiye nɖɩ nɛ ɖɩlakɩnɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma yɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩkaɣ wɩlʋʋ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩkɛ kiɖeɖema ɛzɩ Levitiki 19:2 nɛ 1 Pɩyɛɛrɩ 1:15 yɔɔdʋʋ yɔ.

² Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtazɩ Levitiki ñʋʋ 19 taa. Ɛbɛ ñʋʋ ŋgʋ kɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ ɛzɩma ɖɩla camɩyɛ lakasɩ mba pɛwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ, ɛzɩma ɖɩwɛɛ toovenim tadɩyɛ labʋ taa yɔ, nɛ ɛzɩma ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm ɛyʋ lɛlʋ yɔ pɩ-yɔɔ? Ðɩsɔɔlaa se ɖɩkɛ kiɖeɖema ɛzɩ Ɛsɔ kɛʋ kiɖeɖeu yɔ; pʋyɔɔ lɛ, iyele nɛ ɖɩna mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ yɔ.

LA CAMƖYƐ LAKASƖ MBA PƐWƐNƖ TOMNAƔ YƆƆ ƐJANDƲ NATƲYƲ YƆ

3-4. Ɛzɩ Levitiki 19:14 yɔɔdʋʋ yɔ, wɛtʋ ndʋ pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya ɩwɛɛnɩ tandamaa nɛ yʋlʋmaa yɔɔ?

³ Kalɩ Levitiki 19:14. Yehowa kaasɔɔlaa se ɛ-samaɣ ɛla camɩyɛ lakasɩ mba pɛwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩtaapɔzɩ se Izrayɛɛlɩ piya ɩlɔ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ tandam yɔɔ. Nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ tandam yɔɔ pɩzɩɣ nɛ pɩkɛnɩ kañatʋ labʋ yaa tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ yɔɔdʋʋ ɛ-yɔɔ. Ye nɔɔyʋ ɛlabɩ tandam mbʋ yɔ, pɩkɛnɩ kañatʋ kpem. Ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ yɔ; pʋyɔɔ lɛ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛlʋ ɛ-tɩ yɔɔ.

⁴ Pɩtasɩ lɛ, mayaɣ 14 taa Ɛsɔ heyi ɛ-sɛyaa se pataasɩɩ “nʋmɔʋ taa mbʋ piituuli yʋlʋm yɔ.” Takayaɣ nakɛyɛ yɔɔdɩ mba pɛwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ pɔ-tɔm se: “Caanaʋ taa egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa Izrayɛɛlɩ kaawɛɛ yɔ ɖɩ-taa, pomulaɣ ɛyaa mba nɛ palakɩ-wɛ kañatʋ.” Ñʋʋ taa ɖoŋ tʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛsɩɩ nabʋyʋ yʋlʋm ɛsɩndaa se pituuli-i yaa se ehoŋi-i. Pɩɩkɛnɩ kañatʋ kpem! Yehowa ɖʋ paɣtʋ ndʋ se ɛsɩnɩ ɛ-samaɣ nɛ kana se pɩpɔzʋʋ se kana ɛyaa mba pɛwɛnɩ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ pa-pʋtɔdɩyɛ.

5. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna ɛyaa mba pɛwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ pa-pʋtɔdɩyɛ?

⁵ Yesu na ɛyaa mba paawɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ pa-pʋtɔdɩyɛ. Tɔzɩ tɔm ndʋ Yesu tiyaa se peheyi Yohanɛɛsɩ Lɩm Mɩyɩsɩyʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Yʋlʋmaa naɣ lɛɛlɛɛyɔ, taɖɩyɛ tɩnaa ɖɔŋ, canasɩ yɔɔ cɛkɩ, tandamaa nɩɣ, sɩɖaa feŋ.” Ɛyaa na Yesu maamaaci lakasɩ nzɩ lɛ, “pa-tɩŋa pasa Ɛsɔ.” (Luka 7:20-22; 18:43) Krɩstʋ ñɩma sɔɔlaa se pamaɣzɩnɩ Yesu nɛ pana ɛyaa mba pɛwɛnɩ tomnaɣ yɔɔ ɛjandʋ natʋyʋ yɔ pa-pʋtɔdɩyɛ. Pʋyɔɔ ɖɩlakɩ ɛyaa mba camɩyɛ lakasɩ, ɖɩmaɣzɩɣ pɔ-yɔɔ, nɛ ɖɩwɛɣnɩ suuɖu pɔ-yɔɔ. Pɩkɛ toovenim se Yehowa tɩha-ɖʋ ɖoŋ se ɖɩla maamaaci lakasɩ. Ɛlɛ ɖɩwɛnɩ waɖɛ se ɖiheyi ɛyaa mba pɛkɛ yʋlʋmaa tomnaɣ yɔɔ yaa fezuu taa yɔ paradisuu yɔɔ tɔm kɩbandʋ; nɛ paradisuu taa lɛ, ɛyaa kpeekpe kaɣ wɛnʋʋ tomnaɣ yɔɔ nɛ fezuu taa alaafɩya kiya. (Luka 4:18) Tɔm kɩbandʋ ndʋ, tɩtɛm paɣzʋʋ sɩnʋʋ ɛyaa sakɩyɛ nɛ pasaŋ Ɛsɔ.

WƐƐ TOOVENIM ALƖWAATƲ NDƲ ŊLAKƖ TADƖYƐ YƆ

6. Ɛzɩma tɔm ndʋ tɩwɛ Levitiki ñʋʋ 19 taa yɔ, titukuuni tɔm ndʋ tɩwɛ Paɣtʋ Hiu taa yɔ?

⁶ Levitiki ñʋʋ 19 taa masɩ nasɩyɩ tukuuni tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ Paɣtʋ Hiu taa yɔ. Paɣtʋ lutozo ñɩndʋ yɔɔdʋʋ se: “Taamɩlɩ.” (Ejl. 20:15) Nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se ye wiɖiyi ɛtɩkpaɣ nɔɔyʋ wonuu kaaʋ yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ ɛwɛɛ nɛ ɛɖɔŋ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ. Ɛlɛ, pɩtɩla ɛmɩlɩɣ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa.

7. Ɛzɩma tadɩyɛ laɖʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛmaanɩ paɣtʋ lutozo ñɩndʋ ndʋ tɩyɔɔdʋʋ mɩlɩm tɔm yɔ tɩ-yɔɔ?

⁷ Tadɩyɛ laɖʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛkʋndʋʋ se ɛɛmɩlɩɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, wiɖiyi ɛtɩkpaɣ ɛyʋ nɔɔyʋ pʋyʋ kaaʋ. Ɛlɛ ɛzɩ ɛyɔɔdʋʋ toovenim paa ɛzɩmtaa alɩwaatʋ ndʋ ɛlakɩ tadɩyɛ yɔ? Ɛzɩ pamaʋ Levitiki 19:35, 36 taa yɔ, Yehowa yɔɔdaa se: “Itaamuli tɔm tɩŋ tɛɛ, wondu ɖaɣlɩkɩŋ nɛ ti-yuŋ nɛ ti-cukaŋ kɩmaɣzʋʋ taa. Ɩɩwɛɛnɩ yuŋ kɩmaɣzʋʋ siŋŋ, teɣduu kɩmaɣzʋʋ siŋŋ, caɖaɣ siŋŋ.” Tadɩyɛ laɖʋ weyi ɛkpakɩɣ yuŋ kɩmaɣzɩŋ yaa kɩmaɣzɩŋ weyi ɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ se epeɣzini mba payakɩ wondu ɛ-cɔlɔ yɔ, toovenim taa lɛ, ɛwɛɛ nɛ ɛmɩlɩɣ-wɛ. Levitiki ñʋʋ 19 taa masɩ lɛɛsɩ yeba ɖɔɖɔ nɛ tɔm ndʋ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ.

8. (a) Tɔm ndʋ tɩwɛ Levitiki 19:11-13 taa yɔ, ɛzɩma tɩsɩnɩ Yuuda ñɩma se palabɩnɩ tʋmɩyɛ paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩwɛ paɣtʋ lutozo ñɩndʋ taa yɔ? (b) Nɛ tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩla we?

⁸ Kalɩ Levitiki 19:11-13. Levitiki 19:11 tɛ kajalaɣ tɔm pee yɔɔdʋʋ se: “Mɩ-taa nɔɔyʋ ɛtaamɩlɩ.” Kalɩtʋ 13 yɔɔdʋʋ se: “Taacɛtɩ ño-koobu yɔɔ tɔm yaa taapeɣzi ɛyʋ lɛlʋ nɛ ŋmʋ ɛ-ñɩm.” Ye mbʋ, ye nɔɔyʋ ɛɛyɔɔdʋʋ toovenim ɛ-tadɩyɛ labʋ taa yɔ, ɛwɛɛ nɛ ɛmɩlɩɣ. Paɣtʋ lutozo ñɩndʋ yɔɔdʋʋ se mɩlɩm fɛyɩ ɖeu, ɛlɛ tɔm ndʋ tɩwɛ Levitiki taa yɔ tɩsɩɣnɩ Yuuda ñɩma se pana ɛzɩma palabɩnɩ tʋmɩyɛ paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩwɛ paɣtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Ye ɖɩmaɣzɩɣ lɩmaɣza wena Yehowa wɛnɩ cɛtɩm nɛ mɩlɩm yɔɔ yɔ a-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Ɛzɩ Levitiki 19:11-13 lɩzʋʋ pɩ-taa kpayɩ kpayɩ yɔ, lakasɩ nasɩyɩ wɛ me-wezuu caɣʋ taa nɛ pɩpɔzʋʋ se mɔncɔnɩ si-ɖeɖe na? Ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se mala lɛɣzɩtʋ natʋyʋ man-tadɩyɛ labʋ nʋmɔʋ taa yaa man-tʋmɩyɛ labʋ taa?’

9. Ɛzɩma paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Levitiki 19:13 taa yɔ tɩkandɩyaɣ tʋmlaɖaa yɔɔ?

⁹ Pɩpɔzʋʋ se Krɩstʋ tʋ weyi ɛlakɩ tadɩyɛ yɔ, ɛmaɣzɩ tɔm lɛɛtʋ ndʋ titukuuni toovenim yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ. Levitiki 19:13 tɛzɩnaa se: “Tʋmlaɖʋ kɩhɛyʋʋ ɛtaacaɣ ñɔ-cɔlɔ nɛ tɛʋ fe tanaŋ tɛɛ.” Izrayɛɛlɩ taa ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ kaakɛ haɖaa nɛ pamʋwaɣ abaa tɩnaa, nɛ pɩɩwɛɛ se paa evemiye nɖɩ ɖɩtɛŋ lɛ, pɛhɛyɩ-wɛ pa-tʋmɩyɛ yɔɔ. Ye evemiye naɖɩyɛ ɛtɛma nɛ patɩhɛyɩ tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩtɩla ɛtaapɩzɩɣ se ɛwɛɛnɩ liidiye nɖɩ pɩpɔzʋʋ-ɩ yɔ se ɛcalɩ ɛ-hɔʋ evemiye nɖɩ. Yehowa lɩzɩ pɩ-taa se: “Ɛkɛ kʋñɔndʋ nɛ ɛɖaŋ kɩhɛyʋʋ ŋgʋ.”—Wp. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Levitiki 19:13 taa?

¹⁰ Sɔnɔ, pɛhɛyɩɣ tʋmlaɖaa sakɩyɛ tam kʋɖʋm yaa tam nabʋlɛ fenaɣ taa, pɩtɩkɛ paa evemiye nɖɩ. Paa mbʋ yɔ, paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩwɛ Levitiki 19:13 taa yɔ, ɖɩwɛ wazaɣ halɩ nɛ sɔnɔ. Tʋmɩyɛ ñʋndɩnaa nabɛyɛ muluu pa-tʋmlaɖaa nɛ pɛhɛyɩɣ-wɛ liidiye nɖɩ ɖɩtɩtalɩ tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ yɔ. Panawa se pɩtɩla tʋmlaɖaa fɛyɩnɩ kɩlabɩm nabʋyʋ nɛ paa pɛhɛyɩɣ-wɛ liidiye nɖɩ ɖɩtɩɖɔɔ paa ññɩɩ yɔ, powoki pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ-wɛ tʋmɩyɛ. Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, ‘tʋmlaɖʋ kɩhɛyʋʋ wɛɛ nɛ pɩcakɩ tʋmɩyɛ ñʋndɩnaa mba pɔ-cɔlɔ.’ Krɩstʋ tʋ weyi ɛmʋʋ tʋmlaɖaa ɛ-tʋmɩyɛ taa yɔ, pɩwɛɛ se ɛñaɣ pana nɛ etaamuli-wɛ. Lɛɛlɛɛyɔ, iyele nɛ ɖɩna mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ kpɛlɩkʋʋ Levitiki ñʋʋ 19 taa yɔ.

SƆƆLƖ ƐYƲ LƐLƲ ƐZƖ ÑA-MAƔMAƔ YƆ

11-12. Tɔm ndʋ yɔɔ Yesu ñɩɣ niye alɩwaatʋ ndʋ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ Levitiki 19:17, 18 taa tɔm yɔ?

¹¹ Ɛsɔ heyiɣ-ɖʋ se ɖɩtaala ɛyaa lalaa mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. Pɩtasɩnɩ mbʋ lɛ, ɛsɔɔlaa se ɖɩla nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɩna mbʋ ɛsɔɔlaa se ɖɩla yɔ Levitiki 19:17, 18 taa. (Kalɩ Levitiki 19:17, 18.) Yehowa yɔɔdaa nɛ pɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ se: “Ŋkɔsɔɔlɩ ño-koobu ɛzɩ ña-maɣmaɣ yɔ.” Ye Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ ɛsɔɔlaa se ɛ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩwɛɛ se ɛla mbʋ.

¹² Yesu wɩlaa se paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Levitiki 19:18 taa yɔ, tɩ-tɔm cɛyɩ siŋŋ. Farɩsɩ tʋ nɔɔyʋ pɔzɩ Yesu kɩyakʋ nakʋyʋ se: “Paɣtʋ taa lɛ, paɣtʋ ndʋ kɩlaa?” Yesu cosi-i se “paɣtʋ sɔsɔtʋ nɛ kajalaɣ ñɩndʋ” lɛ se ɖɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim, ɖa-kalɩzaɣ pilim, nɛ ɖa-maɣzɩm pilim. Pʋwayɩ lɛ, Yesu labɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ tɩwɛ Levitiki 19:18 taa yɔ nɛ ɛtɔ se: “Naalɛ ñɩndʋ ndʋ tɩwɛ ɛzɩ tʋnɛ yɔ, ndʋ yɔ: ‘Sɔɔlɩ ña-taabalʋ ɛzɩ ña-maɣmaɣ yɔ.’” (Mat. 22:35-40) Ðɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋnɩ nʋmɔŋ sakɩyɛ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm ɖa-taabalʋ, ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ ɖɔɖɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ nɩɩyɩ Levitiki ñʋʋ 19 taa.

13. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɩ Levitiki 19:18 taa camɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣ Yosɛɛfʋ kɛdaɣ ŋga kɛwɛ Bibl taa yɔ kɔ-yɔɔ yɔ?

¹³ Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm ɛyʋ lɛlʋ yɔ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ se ɖɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ Levitiki 19:18 taa yɔ pɩ-yɔɔ. Pɔyɔɔdɩ peeɖe se: “Taakpa kɩmɩyɛ, taakɔ pana.” Ða-taa sakɩyɛ sɩm nɔɔyʋ se ɛkɔ pana nɛ ɛ-tʋmɩyɛ taa taabalʋ, e-sukuli taa taabalʋ, yaa ɛ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ halɩ pɩnzɩ sakɩyɛ. Tɔzɩ se Yosɛɛfʋ ɖalaa hiu kɔ-ɩ nɛ pana siŋŋ, nɛ pɩkɔɔ pɩtɛmna se papaɖɩ-ɩ nɛ palabɩ-ɩ kɩdɛkɛdɩm. (Kiɖe 37:2-8, 25-28) Ɛlɛ Yosɛɛfʋ ñatɩlabɩ-wɛ kɩdɛkɛdɩm. Ɛna ɛ-ɖalaa pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛ lone sɔsɔyɛ naɖɩyɛ taa nɛ ɛpɩzaɣ se ɛkpa-wɛ kɩmɩyɛ yɔ. Yosɛɛfʋ tɩcaɣnɩ ɛ-ɖalaa. Ɛlɛ, ɛ-lakasɩ labɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɔkɔm nɛ pama Levitiki 19:18 taa pʋwayɩ yɔ.—Kiɖe 50:19-21.

14. Ɛbɛ wɩlɩɣ se paɣtʋ kila wena awɛ Levitiki 19:18 taa yɔ, awɛ wazaɣ sɔnɔ ɖɔɖɔ?

¹⁴ Krɩstʋ ñɩma mba pɔsɔɔlaa se pɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩpɔzʋʋ se pamaɣzɩnɩ Yosɛɛfʋ. Ɛtaakpa ɛ-ɖalaa kɩmɩyɛ ɛlɛ ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-wɛ. Tɔm ndʋ, tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ kɩɖaʋ adɩma, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yesu seɣti-ɖʋ a-taa se ɖɩkpaɣ nɛ ɖikpeɣ mba palabɩ-ɖʋ kɩwɛɛkɩm yɔ. (Mat. 6:9, 12) Mbʋ ɖɔɖɔ apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ lɔŋ e-koobiya Krɩstʋ ñɩma se: “Man-kʋsɔɔlaa, mɩ-maɣmaɣ ɩtaakpa kɩmɩyɛ.” (Roma 12:19) Eseɣti-wɛ ɖɔɖɔ nɛ ɛtɔ se: “Iwolo pɩ-yɔɔ nɛ mɩ-tɔm ɛtaanɩɩ ɖama nɛ ikpeɣ ɖama faaa paa nɔɔyʋ taa ɛwɛnɩ lɛlʋ yɔ.” (Kol. 3:13) Yehowa paɣtʋ kila ɩɩlɛɣzɩɣ. Paɣtʋ kila wena awɛ paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Levitiki 19:18 taa yɔ, awɛ wazaɣ sɔnɔ ɖɔɖɔ.

15. Kɩɖaʋ ŋgʋ sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ mbʋ pʋyɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpaɣ nɛ ɖikpeɣ lalaa nɛ ɖɩsɔɔ mbʋ palabɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ pɩ-taa?

¹⁵ Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ: Papɩzɩɣ nɛ pakpaɣ ɖɩwɩzɩyɛ nɛ pamaɣzɩnɩ tomnaɣ yɔɔ heŋ. Heŋ nɩɩyɩ kɛ cikpeŋ nɛ lɛɛŋ ñɛkɛ sɔsɔŋ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpɛlɩɣ ɖozi nasɩyɩ yɔ, sɩɣa pɩzɩɣ nɛ kɛhɛɛ ɖe-niye pazɩ. Pɩtɩla pɩwɩɣ ɖɔ-yɔɔ. Ɛlɛ piileɖiɣ pʋcɔ nɛ heŋ ɛnɩ ɛwaa. Evemiye kʋɖʋmɖɩyɛ yaa avema naalɛ wayɩ, halɩ pɩtɩla ɖɩɩtɔzʋʋ ɖenɖe pɩhɛ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ, mbʋ pɩɖʋʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ ɛɛkɛɣnɩ pʋyʋ sɔsɔm. Ða-taabalʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ natʋyʋ yaa ɛla nabʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ, ɛlɛ ɖɩkpaɣ ɖikpeɣ-i kɛlɛʋ yem. Ɛlɛ ye heŋ sɔsɔŋ nɩɩyɩ ɛlabɩ-ɖʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩpɔzɩ se ɖɔkɔtɔ ɛñɛyɩ-ɩ nɛ ɛhɔkɩ-ɩ. Ye ɖɩwɛɛ nɛ ɖitukuuni heŋ ɛnɩ ɛ-taa ɖoŋ ɖoŋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛkaɣ waʋ nɛ ɛtɛzɩɣ walʋʋ kɩwalʋ. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se ɛyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla mbʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ paɖʋʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ siŋŋ yɔ. Ɛpɩzɩɣ ɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɛzɩma paɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ nɛ siziŋ weyi ɛwɛɛ nɛ ɛnɩɣ yɔ ɛ-yɔɔ ɖoŋ ɖoŋ. Ɛlɛ mba pacakɩnɩ lalaa yɔ, wɩzasɩ paɖʋʋ pa-tɩ. Pɩwɛɣ ɖeu kpem nɛ pɩkɩlɩ se ɖɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩwɛ Levitiki 19:18 taa yɔ pɩ-yɔɔ!

16. (a) Ɛzɩ Levitiki 19:33, 34 yɔɔdʋʋ yɔ, wɛtʋ ndʋ pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya ɩwɛɛnɩ agɔma yɔɔ? (b) Nɛ ɛbɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

¹⁶ Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ɖʋ Izrayɛɛlɩ piya paɣtʋ se sɩsɔɔlɩ si-koobu yɔ, ɛtaayɔɔdʋʋ se pɔsɔɔlɩ mba pa nɛ wɛ palɩnɩ ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ taa yɔ pe-ɖeke na. Eeheyi-sɩ se sɩsɔɔlɩ ɖɔɖɔ agɔma mba pɛwɛ sɩ-hɛkʋ taa yɔ. Tɔm ndʋ, pɔyɔɔdɩ-tʋ nɛ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ Levitiki 19:33, 34 taa. (Kalɩ Levitiki 19:33, 34.) Yehowa kaasɔɔlaa se Izrayɛɛlɩ piya ɩkpaɣ ɛgɔm ‘ɛzɩ sɩ-tɛtʋ taa pɩɣa’ yɔ, nɛ ‘sɩsɔɔlɩ-ɩ’ ɛzɩ sɩ-maɣmaɣ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Paɣtʋ yɔɔdaɣ se pɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya iyele agɔma nɛ kʋñɔndɩnaa nɛ pacazɩ tɔɔnaɣ hayɩm taa. (Lev. 19:9, 10) Paɣtʋ kiɖe nɖɩ ɖɩtɔŋ se pɔsɔɔlɩ agɔma yɔ, ɖitukuuni Krɩstʋ ñɩma sɔnɔ ɖɔɖɔ. (Luka 10:30-37) Ɛzɩma tɩyɛ? Ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ kʋyɩ pa-ajɛɛ taa nɛ powolo pacaɣ ajɛɛ lɛɛna taa, nɛ pɩtɩla nabɛyɛ ñɔtɩnɩ-ŋ kpam. Abalaa, halaa, nɛ piya nzɩ sɩwɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩcɛyɩ kpem se ɖɩñam-wɛ.

TƲMƖYƐ KƖCƐYƖYƐ NÐƖ ÐƖ-TƆM PATƖYƆƆDƖ LEVITIKI ÑƲƲ 19 TAA YƆ

17-18. (a) Ɛbɛ Levitiki 19:2 nɛ 1 Pɩyɛɛrɩ 1:15 seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla? (b) Tʋmɩyɛ kɩcɛyɩyɛ nɖɩ apostoloo Pɩyɛɛrɩ seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla?

¹⁷ Levitiki 19:2 nɛ 1 Pɩyɛɛrɩ 1:15 seɣtiɣ Ɛsɔ sɛyaa se pɛkɛ kiɖeɖema. Levitiki ñʋʋ 19 taa masɩ lɛɛsɩ sakɩyɛ pɩzɩɣ sɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna mbʋ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa yɔ. Ðɩtazɩ masɩ nasɩyɩ taa nɛ ɖɩna mbʋ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ mbʋ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩla yɔ pɩ-taa nabʋyʋ.b Krɩstʋ mba Grɛɛkɩ Masɩ wɩlɩɣ-ɖʋ se halɩ nɛ sɔnɔ Yehowa sɔɔlaa se ɖɩɖɔ paɣtʋ kila ana a-yɔɔ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ɛlɛ apostoloo Pɩyɛɛrɩ sɔzɩ nabʋyʋ.

¹⁸ Pɩtɩla ɖɩlakɩ fezuu taa tʋma ndɩ ndɩ nɛ ɖɩlakɩ kɩbandʋ ɛyaa lalaa. Ɛlɛ, apostoloo Pɩyɛɛrɩ seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla tʋmɩyɛ naɖɩyɛ, nɛ ɖɩ-tɔm cɛyaa. Pʋcɔ nɛ Pɩyɛɛrɩ seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩpɩsɩ kiɖeɖema ɖɔ-ɖɔnɛ kpeekpe taa lɛ, eheyi-ɖʋ se: “Ɩñɔɔzɩ mɩ-maɣzɩm nɛ ɩla tʋmɩyɛ.” (1 Pɩy. 1:13, 15) Tʋmɩyɛ nɖɩ? Pɩyɛɛrɩ yɔɔdaa se Krɩstʋ koobiya patam numwaa kaɣ ‘susuu paa le weyi ɛya-wɛ yɔ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ nɛ ɛ-tʋma.’ (1 Pɩy. 2:9) Nɛ sɔnɔ, pɩkɛnɩ Krɩstʋ ñɩma tɩŋa hɩɖɛ ɖʋʋ se pala tʋmɩyɛ kɩcɛyɩyɛ nɖɩ. Tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩsɩɣnɩ ɛyaa nɛ pɩkɩlɩ tʋma lɛɛna. Ða Ɛsɔ samaɣ kiɖeɖeɣa, pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se ɖisusuu tɔm nɛ ɖɩwɩlɩɣ tɔm ɖoŋ ɖoŋ nɛ kpekpeka. (Mark. 13:10) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɖɩɖɔŋ paɣtʋ kila wena awɛ Levitiki ñʋʋ 19 taa yɔ a-yɔɔ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ ɖɛ-Ɛsɔ nɛ ɛyaa lalaa. Nɛ ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlaa se ‘ɖɩpɩsɩ kiɖeɖema’ ɖɔ-ɖɔnɛ kpeekpe taa.