Lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ wɛɛ nɛ ɖɩmakɩ kubusi ɖoŋ

1. Sɔnɔ, lɩmaɣza wena ɛyaa sakɩyɛ wɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ Bibl taa yɔ ɖɩ-yɔɔ? (Aduwa 1:20, 21)

AJƐƐ sakɩyɛ taa, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɖɩnaɣaɣ Kewiyaɣ tɔm susuyaa pasɩŋɩɣ lona wena a-taa ɛyaa sakɩyɛ ɖɔŋ yɔ nɛ pahaɣ takayɩsɩ mba pɔkɔŋ nɛ pɛɖɛɣ yɔ. Wiɖiyi ŋtɛm ɖʋʋ nesi tɔm susuu nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ? Ye ɛɛɛ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋmaɣzɩ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ Aduwa takayaɣ taa pɩlɩɩnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Pɔyɔɔdaa se lɔŋsɩnɖɛ wɛɛ nɛ ɖɩmakɩ kubusi ɖoŋ samaɣ taa se ɛyaa iwelisi ɖɩ-lɔŋ tasʋʋ. (Kalɩ Aduwa 1:20, 21.) «Lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ» pʋ-tɔbʋʋ se Yehowa lɔŋsɩnɖɛ wɛ Bibl nɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa. Pɩsa nɛ ɛyaa hiɣ wezuu maatɛŋ lɛ, pɩpɔzʋʋ-wɛ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ. Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ tisiɣ nɛ ɛmʋ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayaɣ nakɛyɛ yɔ, ɖa-taa lakɩ leleŋ siŋŋ. Ɛlɛ, pɩtɩkɛ ɛyaa tɩŋa tisiɣna nɛ pamʋʋ-sɩ. Nabɛyɛ tɩsɔɔlɩ se patɩlɩ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ. Lalaa ñowoŋuu-ɖʋ. Pamaɣzɩɣ se Bibl kɛ takayaɣ ŋga ka-alɩwaatʋ ɖɛwa yɔ. Lalaa ɖɔɖɔ ñaatisiɣ tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ pɩlɩɩnɩ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ. Pamaɣzɩɣ se mba pɔɖɔŋ kɩ-lɔŋ tasʋʋ yɔɔ yɔ, pɔ-tɔm wɛ kaɖɛ nɛ pɔcɔŋnɩ pa-tɩ se pɛwɛ siɣsiɣ nɛ pɩkɩlɩ lalaa. Paa mbʋ yɔ, Yehowa sɔɔlɩ ɛyaa tɩŋa, pʋyɔɔ ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛhaɣ-wɛ waɖɛ se pewelisi ɛ-lɔŋsɩnɖɛ. Ɛzɩma tɩyɛ?

2. (a) Sɔnɔ, le ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ? (b) Ɛlɛ, ɛbɛ ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ lɩzaa se palakɩ?

² Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna se ɛsɩnɩ ɛyaa nɛ pɛwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ yɔ ɩ-taa nakʋyʋ lɛ ɛ-Tɔm Bibl. Takayaɣ ŋga, kɛwɛ kʋnʋmɩŋ weyi ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ pɩzɩɣ nɛ pakalɩ yɔ ɩ-taa. Nɛ ɖa-takayɩsɩ nzɩ patɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ palɩzɩɣ yɔ? Sɩwɛ kʋnʋmɩŋ weyi ɩ-taa yɔ, ɩcɛzɩ 1 000 nɛ Yehowa wazaɣ pɩkɛnaa. Mba pewelisiɣ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se mba pakalɩɣ-sɩ nɛ pɔɖɔŋ tɔm ndʋ pɛkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩkaɣ-wɛ wazʋʋ. Ɛlɛ, ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ lɩzaa se paawelisiɣni Yehowa. Alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se pakpaɣ lɩmaɣza yɔ, pɔsɔɔlaa se pataa pa-maɣmaɣ liu yaa pɔsɔɔlaa se pewelisini ɛyaa lalaa. Halɩ papɩzɩɣ nɛ pakpaɣ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩɩ pʋyʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩlɩzaa se ɖɩɖɔŋ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ, kɩkaɣ yɔɔdʋʋ mbʋ pʋyɔɔ ɛyaa wɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ pɩ-tɔm. Ɛlɛ kajalaɣ lɛ, iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ Yehowa cɔlɔ yɔ.

YE ÐƖSƖM YEHOWA YƆ PIYEKI NƐ ÐƖWƐƐNƖ LƆŊSƖNÐƐ

3. Pɩsa nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ lɛ, ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla?

³ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩzɩ lɔŋsɩnɖɛ tɔbʋʋ se pɩkɛ ɛzɩma ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ mbʋ ɖɩsɩma yɔ nɛ ɖɩkpakɩɣ lɩmaɣza kɩbana yɔ. Ɛlɛ, lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ tɔbʋʋ nɩʋ ɛɛsɩɣnɩ pi-ɖeke. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Yehowa sɔɔndʋ seu kɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ ɖɩbazɩyɛ, ye ɛyʋ ɛsɩm Kiɖeɖema Taa Kiɖeɖeu yɔ, ɛwɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ.» (Adu. 9:10, nwt) Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩcɛyɩyɛ naɖɩyɛ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɩnɩ nɛ ɖɩtɩlɩ Yehowa lɩmaɣza. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ ye ɖɩkpɛlɩkɩɣ Bibl nɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ yɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ.—Adu. 2:5-7.

4. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa ɖeke pɩzɩɣna nɛ ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ?

⁴ Yehowa ɖeke pɩzɩɣna nɛ ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ. (Roma 16:27) Ɛbɛ yɔɔ ɛkɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ Hiɖe? Kajalaɣ lɛ, ɛnʋ kɛnɩ Lɩzɩyʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛsɩm e-wondu kɩlɩzɩtʋ yɔɔ tɔm tɩŋa. (Keɣa 103:24) Nabʋlɛ lɛ, mbʋ payɩ ɛlakɩ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ. (Roma 11:33) Nabudozo lɛ, lɔŋ kɩbaŋ weyi Yehowa tasɩɣ yɔ, ɩwazɩɣ mba pɔɖɔŋ ɩ-yɔɔ yɔ paa ɛzɩmtaa. (Adu. 2:10-12) Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖitisi toovenim tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ ɖiyele nɛ tiɖiyi lɩmaɣza wena ɖɩkpakɩɣ yɔ nɛ ɖa-lakasɩ.

5. Alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa iitisiɣ se Yehowa ɖeke cɔlɔ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ lɩɣna yɔ, ɛbɛ lɩɣ pɩ-taa?

⁵ Ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛyaa sakɩyɛ tisiɣ se kedeŋa yɔɔ wondu wɛ kajʋka; paa mbʋ yɔ paatisiɣ se Lɩzɩyʋ nɔɔyʋ wɛɛ, ɛlɛ pamaɣzɩɣ se évolution yɔɔ pɩtɩŋnaa nɛ kedeŋa yɔɔ wondu wɛɛ. Lalaa ñɔyɔɔdʋʋ se mba tisiɣ Ɛsɔ yɔɔ, ɛlɛ pamaɣzɩɣ se tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ yɔ tɩ-alɩwaatʋ ɖɛwa nɛ palɩzɩɣ se pacakɩ wezuu ɛzɩ pa-maɣmaɣ pɔsɔɔlʋʋ yɔ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Ɛyaa lɩzaa se pataɣ liu pa-maɣmaɣ pɔ-lɔŋsɩnɖɛ nɛ paataɣ liu Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ lɛ, ɛzɩ piyeba nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ wɛɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ? Piyeba nɛ pehiɣ taa leleŋ siŋŋ yaa pɛwɛɛnɩ lidaʋ siŋŋ cee wayɩ yɔɔ? Ðɩnaɣ mbʋ pɩcɔ-ɖʋ nɛ pɩta yɔ lɛ, piyeki nɛ ɖa-taa tɛŋnɩ toovenim tɔm tʋnɛ: «Lɔŋsɩnɖɛ, lɛɣtʋ, yaa lɔŋ tasʋʋ nabʋyʋ fɛyɩ se pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkaɖɩnɩ Yehowa.» (Adu. 21:30, nwt) Tɔm ndʋ, tiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa se ɛha-ɖʋ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ! Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ ɛɛlakɩ mbʋ. Ɛbɛ yɔɔ?

ƐBƐ YƆƆ ƐYAA KIZIƔ LƆŊSƖNÐƐ SIŊŊ?

6. Ɛzɩ Aduwa 1:22-25 yɔɔdʋʋ yɔ, mba kiziɣ se paawelisiɣni lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ?

⁶ Alɩwaatʋ ndʋ lɔŋsɩnɖɛ siŋŋ «susuu tɔm awayɩ» yɔ, sakɩyɛ kiziɣ se paawelisiɣni-ɖɩ. Bibl yɔɔdʋʋ se ɛyaa tindima naadozo kiziɣni lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ. Mba yɔ: ‘Mba pɔsɔɔlɩ pɩjatʋ yɔ [yaa mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ,]’ «woŋiyaa,» nɛ «kɩɩsɩŋɩyɩŋ [yaa kɩmɛlɛmɩŋ.]» (Kalɩ Aduwa 1:22-25.) Iyele nɛ ɖɩtazɩ tete nɛ ɖɩna wɛtʋ ndʋ ɛyaa mba pɛwɛna nɛ tiyeki nɛ pekiziɣ Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ yɔ nɛ ɖɩna ɖɔɖɔ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ.

7. Ɛbɛ yɔɔ nabɛyɛ lɩzɩɣ se powoki pɩ-yɔɔ nɛ pɛkɛ ɛyaa «mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ»?

⁷ «Mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ» mba lɛ ɛyaa mba petisiɣ tɔm ndʋ payɩ panɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, nɛ pɩwɛ kɛlɛʋ se pepeɣzi-wɛ. (Adu. 14:15) Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩkatɩɣ ɛyaa mba ɖɔ-tɔm susuu taa. Maɣzɩ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ mba Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa nɛ politiki ñʋndɩnaa wɛɛ nɛ pepeɣziɣ yɔ pɔ-yɔɔ nɛ ŋna. Alɩwaatʋ ndʋ pa-taa nabɛyɛ nɩɣ se ñʋndɩnaa mba pepeɣzi-wɛ kipeɣzu yɔ lɛ, pɩcɛyɩɣ-wɛ siŋŋ. Ɛlɛ ɛyaa mba pɔ-tɔm pɔyɔɔdɩ Aduwa 1:22 taa yɔ palɩzɩɣ se powoki pɩ-yɔɔ nɛ pɛkɛ ɛyaa mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mbʋ pɔsɔɔlaa. (Yer. 5:31) Mbʋ pɔsɔɔlaa yɔ mbʋ palakɩ nɛ patɩsɔɔlɩ se patɩlɩ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ yaa patɩsɔɔlɩ se pɔɖɔ kɩ-paɣtʋ yɔɔ. Halʋ nɔɔyʋ wɛ Keebɛɛkɩ, Kanadaa ɛjaɖɛ taa, nɛ ɛwɛ kpekpeka siŋŋ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa. Ɛyaa sakɩyɛ wɛnɩ lɩmaɣza wena ɛwɛna yɔ. Eeheyi Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɔɔyʋ se: «Ye ɖa-fada epeɣzi-ɖʋ yɔ, ɛ-sʋʋtʋ pɩkɛnaa pɩtɩkɛ ɖa-ñɩndʋ!» Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩtɩsɔɔlɩ se ɖɩmaɣzɩnɩ ɛyaa mba pa-maɣmaɣ palɩzɩɣ se paatazɩɣ nɛ patɩlɩ toovenim yɔ!—Adu. 1:32; 27:12.

8. Ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɛɣtʋ siŋŋ?

⁸ Lɩmaɣza kɩbana yɔɔ Bibl seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩtaakɛ mba pɛfɛyɩnɩ lɛɣtʋ yɔ tam, ɛlɛ se ‘ɖɩpɩsɩ sɔsaa ɖɔ-tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ taa.’ (1 Kɔr. 14:20) Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Bibl paɣtʋ kila yɔ, ɖɩwɛɣnɩ lɛɣtʋ siŋŋ. Pazɩ pazɩ lɛ, ɖa-maɣmaɣ ɖɩnaɣ ɛzɩma paɣtʋ kila ana asɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩfɛɛ kala nɛ ɛzɩma asɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkpaɣ lɩmaɣza nɛ lɔŋsɩnɖɛ yɔ. Pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩtazɩ nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩɖɛɣnɩ ɛsɩndaa hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ. Ðɩpaɣzʋʋ Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ ɖiwoki kediɣzisi yɔ, ye pɩlabɩ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩna se ɛbɛ yɔɔ halɩ nɛ sɔnɔ ɖɩtɩkpɛzɩtɩ nɩŋgbanzɩ nzɩ siyeki se ɖɩha ɖa-tɩ Yehowa nɛ ɖiyele nɛ pamɩyɩsɩ-ɖʋ lɩm yɔ. Ye pamɩyɩsɩ-ɖʋ lɩm yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖɛɣnɩ ɛsɩndaa se ɖɩpɩsɩ tɔm kɩbandʋ susuyaa nɛ tɩ-wɩlɩyaa mba pɛwɛ niye nɛ pɩkɩlɩ yɔ? Lɩmaɣza wena ɖɩkpakɩɣ yɔ, awɩlɩɣ se Bibl paɣtʋ kila ɖiyiɣni-ɖʋ? Wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛnɩ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛnɩ Krɩstʋ mba wɛtʋ na? Ye ɖɩnawa se pɩpɔzʋʋ se ɖɩla lɛɣzɩtʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩmaɣzɩ Yehowa lɔŋ tasʋʋ yɔɔ siŋŋ; ɛ-lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩkɛ «ɛyʋ yem lɛɣtʋ.»—Keɣa 18:8.

9. Ɛzɩma «woŋiyaa» wɩlɩɣ se pekiziɣ lɔŋsɩnɖɛ?

⁹ Ɛyaa tindimiye naalɛ ñɩnɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa mba kiziɣ Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ yɔ mba lɛ «woŋiyaa.» Nabʋyʋ taa, ɖɩkatɩɣ ɛyaa mba ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Pɔsɔɔlɩ woŋuu ɛyaa lalaa. (Keɣa 122:4) Bibl paɣ-ɖʋ se kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa lɛ, woŋiyaa kaɣ ɖɔʋ. (2 Pɩy. 3:3, 4) Ɛzɩ abalaa mba pakaɣaɣ pɩsʋʋ Lɔɔtɩ ɛtɩnaa yɔ paalabʋ yɔ, sɔnɔ ɛyaa nabɛyɛ paa fɛyɩnɩ tɔm ndʋ Ɛsɔ heyiɣ-wɛ se ɛpaɣ-wɛ yɔ. (Kiɖe 19:14) Sakɩyɛ woŋuu mba pacakɩ wezuu nɛ pɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl paɣtʋ kila yɔ. Palakɩ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔsɔɔlaa se pala «ɛzɩ pa-maɣmaɣ pe-liu wɛʋ yɔ.» (Yud. 7, 17, 18) Tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ woŋiyaa yɔɔ yɔ, tɩmʋnɩ tisuu yebiyaa nɛ ɛyaa lalaa mba pekizi Yehowa yɔ camɩyɛ!

10. Ɛzɩ Keɣa 1:1 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ woŋiyaa lakasɩ ɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ?

¹⁰ Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-tɩ yɔɔ nɛ woŋiyaa lakasɩ ɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ ɖɔ-yɔɔ? Mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla yɔ pɩ-taa nabʋyʋ yɔ: Ðɩtaaɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ ɛyaa mba powoŋuu lalaa yɔ. (Kalɩ Keɣa 1:1.) Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɩtɩpɔzɩ se ɖiwelisini tisuu yebiyaa yaa ɖɩkalɩ pɔ-tɔm natʋyʋ. Pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaapaɣzɩ miduu paa mbʋ lɛ pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaapaɣzɩ pɩtʋʋ ɖɔɖɔ Yehowa nɛ lɔŋ weyi ɛ-ɛgbɛyɛ tasɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ. Pɩsa nɛ ɖɩtaala mbʋ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Alɩwaatʋ ndʋ pawɩlɩɣ-ɖʋ nʋmɔʋ kɩfalʋʋ nakʋyʋ yaa pɛlɛɣzɩɣ ɛzɩma ɖɩnɩɣaɣ tɔm natʋyʋ taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, mɔyɔɔdʋʋ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ? Mba pɛɖɛɣ-ɖʋ nɔɔ yɔ, mɔnsɔɔlɩ kam ma-lɩmaɣza pɛ-ɛjandʋ yɔɔ? Ye ɖɩnawa se ɖɩwɛnɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ nɛ ɖɩla nabʋyʋ lɛɛ lɛɛ nɛ ɖɩñɔɔzɩ-tʋ yɔ, ɖɔ-tɔm kaɣ kɛdɩnʋʋ Yehowa.—Adu. 3:34, 35.

11. Paɣtʋ ndʋ Yehowa ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa yɔ, lɩmaɣza wena «kɩmɛlɛmɩŋ» wɛnɩ tɩ-yɔɔ?

¹¹ Ɛyaa tindimiye naadozo ñɩnɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ñɩma kiziɣ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, mba lɛ «kɩmɛlɛmɩŋ.» Pɛkɛ kɩmɛlɛmɩŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pekiziɣ se paacakɩ wezuu ŋgʋ kɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ paɣtʋ ndʋ Ɛsɔ ɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Mbʋ pa-maɣmaɣ pamaɣzɩɣ se pɩtʋʋzaa yɔ mbʋ palakɩ. (Adu. 12:15) Ɛyaa mba, pekiziɣ Yehowa; ŋgʋ ɛlɛ cɔlɔ lɔŋsɩnɖɛ lɩnaa. (Keɣa 52:1) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ ɛyaa mba tɔm susuu taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ pakʋʋ ɖɔ-tɔm siŋŋ se pʋyɔɔ ɖɩñaŋ Bibl paɣtʋ nɛ kɩ-paɣtʋ kila. Ɛlɛ, paapɩzɩɣ nɛ paha-ɖʋ wezuu ŋgʋ kɩkpaɖɩ ɖeu yɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Lɔŋ [siŋŋ] kɩlɩ kɩmɛlɛŋ, kiikuluu kɩ-nɔɔ nɔnɔɔ taa.» (Adu. 24:7) Kɩmɛlɛmɩŋ fɛyɩnɩ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ se patasɩɣ-ɖʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pʋyɔɔ Yehowa pakɩ-ɖʋ se «ɖɩɖɛɛ kɩmɛlɛŋ yɔɔ»!—Adu. 14:7.

12. Ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩtaala ɛzɩ kɩmɛlɛmɩŋ yɔ?

¹² Ðɩwɛ ndɩ nɛ mba papaɖɩɣ Ɛsɔ lɔŋ tasʋʋ yɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩñakɩ pana se ɖɩsɔɔlɩ Ɛsɔ nʋmɔŋ pɩkpɛndɩnɩ paɣtʋ ndʋ ɛɖʋ wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Pee wena ñamtʋ lʋlʋʋ yɔ, ye ɖɩkpakɩɣ-yɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣnɩ pee wena kaañamtʋ lʋlʋʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpazɩ ɖoŋ sɔɔlɩm mbʋ. Ɛyaa lakɩ kɩmɛlɛndʋ nɛ pekiziɣ Yehowa lɔŋ tasʋʋ lɛ, cɔna nɛ ŋna kala wena pɔkɔŋnɩ pa-tɩ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ŋmaɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma ñe-wezuu caɣʋ wɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋñaŋ Ɛsɔ yɔ.—Keɣa 31:8, 10, 11.

13. Ɛzɩ Yehowa kpaɣ-ɖʋ nɛ ɖoŋ se ɖɩɖɔ ɛ-lɔŋ tasʋʋ kɩbam yɔɔ?

¹³ Yehowa sɔɔlɩ faaa se ɛha lɔŋsɩnɖɛ paa anɩ, ɛlɛ ɛɛkpaɣ nɔɔyʋ nɛ ɖoŋ se etisi nɛ ɛmʋ-ɖɩ. Ɛlɛ ɛyɔɔdɩ mbʋ pɩtalɩɣ ɛyaa mba pekiziɣ se paawelisiɣni ɛ-lɔŋsɩnɖɛ yɔ pɩ-tɔm kpayɩ. (Adu. 1:29-32) Mba palɩzɩɣ se paañaŋ Yehowa yɔ, pakaɣ «tɔɔʋ pa-hayɩm taa tɔɔnaɣ [yaa pakaɣ hiɣu pɔ-ɖɔnɛ kɛzɛɣa.]» Alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, ɛzɩma pacakɩ wezuu yɔ pɩkaɣ yebu nɛ panɩɩ siziŋ nɛ pɔtɔɔ kʋñɔŋ siŋŋ, nɛ pɩkaɣ tɛmnʋʋ se Yehowa ɖɩzɩɣ-wɛ. Ɛlɛ mba pewelisiɣ Yehowa lɔŋ tasʋʋ kɩbam nɛ pɔɖɔŋ pɩ-yɔɔ yɔ, ɛlabɩ-wɛ tamaɣ se: «Weyi ewelisiɣni-m yɔ, ɛkaɣ hɛzʋʋ kaalɛyɩtʋ, nɛ ɛkaɣ wɛʋ kaalɛyɩtʋ, ɛɛkaɣ seluu.»—Adu. 1:33.

LƆŊSƖNÐƐ SIŊŊ WAZƖƔ-ÐƲ

14-15. Ɛbɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ Aduwa 4:23 taa?

¹⁴ Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, ɖɩwazɩɣ-ɖʋ paa ɛzɩmtaa. Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, Yehowa yeki se ɛyaa ɩtɩlɩ ɛ-lɔŋ tasʋʋ kɩbam faaa. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Aduwa takayaɣ kpeekpe taa Yehowa tasɩ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ nɛ ɩwazɩɣ paa ɛzɩmtaa. Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ pɩ-taa naanza.

¹⁵ Kandɩyɩ ña-laŋɩyɛ yɔɔ pʋ-tɔbʋʋ se ɛyʋ weyi ŋkɛnɩ ɖooo ña-taa yɔ ɛ-yɔɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ðɔkɩ ña-laŋɩyɛ camɩyɛ ɖɔkʋʋ, mbʋ yɔ ɖɩ-taa wezuu lɩɣna.» (Adu. 4:23) Maɣzɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ maɣmaɣ yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɔkɩ tɔɔnasɩ kɩbanzɩ, ɖɩlakɩ hola aleɣya ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɖikizi lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ labʋ. Pɩsa nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ yaa ɛyʋ weyi ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa yɔ ɛ-yɔɔ lɛ, ɖɩlakɩ mbʋ pɩnɩɣzɩnɩ mbʋ yɔ. Paa ɖooye lɛ, ɖɩcalɩɣ-ɖɩ nɛ Ɛsɔtɔm. Ðɩñɔɔzʋʋ kediɣzisi, ɖiwoki-sɩ nɛ ɖicosuu tɔm sɩ-taa. Ðisusuu tɔm ɖoŋ ɖoŋ, nɛ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩcaɣnɩ ɖɛ-ɛsa. Pɩtasɩ lɛ, ɖikiziɣ mbʋ payɩ pɩpɩzɩɣ nɛ pipisi ɖa-maɣzɩm yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ aleɣya wena aseɣtiɣ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ caɣʋ yɔ nɛ taabalɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ.

16. Tɔm ndʋ tɩwɛ Aduwa 23:4, 5 taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩwɛ wazaɣ siŋŋ sɔnɔ?

¹⁶ Ñe-liu ɛsɩbɩnɩ mbʋ ŋwɛna yɔ. Bibl tasɩɣ-ɖʋ lɔŋ ɛnɛ: «Taayɔkɩ ña-ñʋʋ se ŋpɩsɩ ñɩm tʋ. . . . Ŋŋkʋsʋʋ ñɛ-ɛsa nɛ ŋcɔnɩ ñɩm lɛ, pɩtɛm ɖɛʋ; mbʋ yɔ pɩlakɩ pɩ-tɩ keŋ ɛzɩ kpeluu yɔ nɛ pɩkaɣ kʋyʋʋ nɛ pɩkpa ɛsɔdaa.» (Adu. 23:4, 5) Ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ elesi ɛ-ñɩm kɛlɛʋ yem. Paa mbʋ yɔ, sɔnɔ ñɩm tɩnaa nɛ kʋñɔndɩnaa pakaŋ pa-lɩmaɣza kpem ɛzɩma pala nɛ pɛwɛɛnɩ liidiye yɔ pɩ-yɔɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, piyeki nɛ palakɩ mbʋ pɩkɔŋnɩ kaɖɛ hɩɖɛ nɖɩ pɛwɛnɩ lalaa ɛsɩndaa, pa nɛ lalaa pa-taabalɩyɛ, nɛ halɩ po-tomnaɣ taa alaafɩya yɔ. (Adu. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ɛlɛ, lɔŋsɩnɖɛ ñasɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ liidiye yɔɔ. Ye ɖɩwɛnɩ lɩmaɣza ana yɔ, pɩkandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ se ɖɩtaawɛɛnɩ ɛsa naɣ naɣ nɛ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖe-liu ɛsɩbɩnɩ mbʋ ɖɩwɛna yɔ nɛ ɖɩwɛɛ koboyaɣ taa.—Ekl. 7:12.

17. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Aduwa 12:18 taa yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛnɩ «lɔŋsɩnɖaa nzʋlʋmɩyɛ»?

¹⁷ Maɣzɩ pʋcɔ nɛ ŋyɔɔdɩ. Ye ɖɩtɩtɩlɩ labʋ yɔ, ɖɔ-tɔm pee pɩzɩɣ nɛ akɔnɩ lalaa kaɖɛ siŋŋ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Nɔɔyʋ kɛ tɔm lʋlɩyʋ yem nɛ eloŋ ɛzɩ laɣɖɛ yɔ, ɛlɛ lɔŋsɩnɖaa nzʋlʋmɩyɛ waɣ kɩwaʋ.» (Adu. 12:18) Ye ɖɩɩyɔɔdʋʋ ɛyaa lalaa ɛjandʋ tɔm yɔ, piyeki nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɖa nɛ wɛ ɖɛ-hɛkʋ taa. (Adu. 20:19) Pɩsa nɛ ɖɔ-yɔɔdaɣ waa lalaa kɩwaʋ nɛ kataaɖʋ-wɛ ɖɩwɩzɩyɛ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩkalɩɣ Ɛsɔtɔm ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ tɩ-yɔɔ. (Luka 6:45) Ye ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖɔ-tɔm pee wɛɣ ɛzɩ «lɔŋ ɖɩlɩyɛ» yɔ nɛ ahɛzɩɣ lalaa laŋa.—Adu. 18:4.

18. Ye ɖɩɖɔŋ tɔm ndʋ tɩwɛ Aduwa 24:6 taa yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ tɔm susuu taa?

¹⁸ Ðɔ ɛgbɛyɛ lɔŋ tasʋʋ yɔɔ. Pɩsa nɛ pɩɖɔmnɩ-ɖʋ camɩyɛ lɛ, Bibl tasɩɣ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ ɛnɛ: «Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋñɔɔzʋʋ ña-tɩ nɛ lɛɣtʋ se ŋwolo you, nɛ ɖenɖe lɔŋ pasʋʋ ɖɔ sakɩyɛ yɔ, peeɖe ñʋʋ yabʋ kaɣ wɛʋ.» (Adu. 24:6) Ɛzɩma mayaɣ ŋga kasɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩwɛɛ niye tɔm susuu nɛ tɔm wɩlʋʋ taa nɛ pɩkɩlɩ? Mbʋ ɛzɩ ɖɩɩlabɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛzɩ ɖa-maɣmaɣ ɖɩsɔɔlʋʋ yɔ lɛ, ɖɩñakɩ pana se ɖɩɖɔ lɔŋ weyi patasɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ. Patasɩɣ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ ɖe-kediɣzisi taa. Kediɣzisi nzɩ sɩ-taa, lɔŋ tasɩyaa mba pɛwɛ niye yɔ palakɩnɩ tʋmɩyɛ Bibl nɛ pɔyɔɔdʋʋ tɔm nɛ palakɩ la ŋwɩlɩwaa se pafalɩsɩnɩ-ɖʋ. Pɩtasɩ lɛ, Yehowa ɛgbɛyɛ lɩzɩɣ takayɩsɩ nɛ videowaa; wondu ndʋ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ ɛyaa nɛ panɩɩ Bibl taa. Ŋwɛɛ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ ɛzɩma ŋlabɩnɩ wondu ndʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ?

19. Lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ Yehowa haɣ yɔ, lɩmaɣza wena ŋwɛnɩ ɖɩ-yɔɔ? (Aduwa 3:13-18)

¹⁹ Kalɩ Aduwa 3:13-18. Lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ pɩwɛ Ɛsɔtɔm taa yɔ, ɖɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ pɩ-yɔɔ. Ye lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩtaawɛɛ yɔ, ɛbɛ taa ɖɩɩwɛɛ? Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩtazɩ lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ pɩwɛ Aduwa takayaɣ taa yɔ pɩ-taa nabʋyʋ taa. Toovenim taa lɛ, Yehowa tasɩ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ Masɩ kpeekpe taa. Iyele nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se paa ɛzɩmtaa lɛ, ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ Yehowa cɔlɔ yɔ. Lɩmaɣza wena ɛjaɖɛ wɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ yɔ, pɩtɩkɛ pɩ-tɔm cɛyɩnɩ ɖɛ-ɛsɩndaa; ɖa-taa tɛma se ‘weyi ɛɖɔkʋʋ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, ɛkɛ koboyaɣ tʋ.’