TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 19
HENDU 6 Ɛsɔdaa wondu ɖɛyɩɣ Ɛsɔ ɖoŋ
Ðɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa
«Ɩsa Yehowa, mɩ e-tiyiyaa kpeekpe.»—KEƔ. 103:20.
LƖMAƔZƖYƐ SƆSƆÐƐ
Ðɩkaɣ naʋ lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa kɩɖaŋ taa yɔ.
1-2. (a) Hɔɔlɩŋ weyi taa ɖɩwɛ ndɩ nɛ Ɛsɔ tiyiyaa? (b) Hɔɔlɩŋ weyi taa ɖɩnɩɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa?
ALƖWAATƲ ndʋ Yehowa hɔmɩ-ŋ nɛ ɛkɔnɩ toovenim taa yɔ, ɛya-ŋ se ŋsʋʋ ɛ-sɛyaa hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa mba sɔɔlɩ ɖama yɔ kɩ-taa. Hɔʋ ŋgʋ, kɩ-taa mba lɩnɩ ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ Ɛsɔ tiyiyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ wɛ kɩ-taa ɖɔɖɔ. (Dan. 7:9, 10) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩmaɣzɩɣ Ɛsɔ tiyiyaa yɔɔ yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ ɛzɩma pɛwɛ ndɩ nɛ ɖa yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛsɔ tiyiyaa kaawɛ ɖooo lɔŋ pʋcɔ nɛ ɖa ɛyaa ɖɩwɛɣ wezuu. (Yɔɔb 38:4, 7) Pɛwɛ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ-ɖʋ. Pɩtasɩ lɛ, pɛwɛ kele kele nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ nɛ pɩkɩlɩ-ɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩkɛ ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa.—Luka 9:26.
2 Ɛlɛ, paa ɖɩwɛ ndɩ nɛ Ɛsɔ tiyiyaa hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa yɔ, ɖɩnɩɣzɩnɩ-wɛ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa wɛtʋ kɩbandʋ; nɛ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa ɖɔɖɔ yɔ, ɖɩwɛnɩ tɩ yɔɔ wɛʋ lɩzʋʋ waɖɛ. Ɛsɔ tiyiyaa wɛnɩ hɩla, pɛwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ, nɛ pɛwɛnɩ tʋma ndɩ ndɩ Yehowa sɛtʋ taa. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ ɖa ɛyaa ɖɔ-hɔɔlʋʋ taa. Pɩtasɩ lɛ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩsɛɛ ɖa-Lɩzɩyʋ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa sɔɔlʋʋ ɖɔɖɔ se pɛsɛɛ-ɩ yɔ.—1 Pɩy. 1:12.
3. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa cɔlɔ?
3 Ðɩnɩɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa pʋyɔɔ lɛ, pa-kɩɖaŋ kɩbaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɩsɩnɩ-ɖʋ. Halɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ pɔ-cɔlɔ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa hɔɔlɩŋ ɩnɛ ɩ-taa yɔ: Pa-tɩ luzuu, sɔɔlɩm mbʋ pɛwɛnɩ ɛyaa yɔɔ yɔ nɛ pana wena pañakɩ se ɛgbɛyɛ ɛwɛɛ kele kele yɔ.
ƐSƆ TIYIYAA WƐNƖ TƖ LUZUU
4. (a) Ɛzɩma tɩyɛ Ɛsɔ tiyiyaa lɩzɩɣ tɩ luzuu nɛ pawɩlɩɣ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ tiyiyaa wɛnɩ tɩ luzuu? (Keɣa 89:7)
4 Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa wɛnɩ tɩ luzuu. Paa pɛwɛnɩ lɛɣtʋ sakɩyɛ, pɛwɛɛ ɖoŋ nɛ pɛwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ yɔ, pañaŋ Yehowa paɣtʋ. (Keɣ. 103:20) Alɩwaatʋ ndʋ palakɩ tʋma wena Yehowa ɖʋ-wɛ yɔ, paakʋndʋʋ mbʋ palakɩ yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ paalakɩnɩ tʋmɩyɛ po-ɖoŋ se pɔhɔ ɛyaa lɩmaɣza nɛ powoni pɔ-yɔɔ. Palakɩ Yehowa sɔɔlɩm nɛ taa leleŋ paa nɔɔyʋ ɛɛsɩŋ pa-hɩla yɔ.a (Kiɖe 32:24, 29; 2 Awi. 19:35) Pekiziɣ se pataacɛlɩ-wɛ samtʋ ndʋ pɩmʋnaa se pɛcɛlɩ Yehowa yɔ. Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ tiyiyaa wɛnɩ tɩ luzuu mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ pañaŋɩ-ɩ siŋŋ.—Kalɩ Keɣa 89:7.
5. Alɩwaatʋ ndʋ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ ñɔɔzaɣ Yohanɛɛsɩ lɩmaɣza yɔ, ɛzɩma ɛlɩzɩ tɩ luzuu nɛ ɛwɩlɩ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)
5 Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ, kɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ tiyiyaa wɛnɩ tɩ luzuu. Pɩnaɣ 96 taa mbʋ yɔ, Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ wɩlɩ natʋ kɩbandʋ natʋyʋ apostoloo Yohanɛɛsɩ, ɛlɛ ɖɩɩsɩŋ Ɛsɔ tiyiyu ɛnʋ ɛ-hɩɖɛ. (Natʋ 1:1) Alɩwaatʋ ndʋ Yohanɛɛsɩ na natʋ ndʋ yɔ, ɛbɛ ɛlaba? Eluŋ Ɛsɔ tiyiyu ɛnʋ ɛ-tɛɛ se ɛsɛɛ-ɩ. Ɛlɛ, Ɛsɔ tiyiyu siɣsiɣ tʋ ɛnʋ ekizini-i kpaagbaa nɛ eheyi-i se: «Kpa ña-tɩ! Taala mbʋ! Mɛnkɛ yom yem ɛzɩ ña nɛ ño-koobiya . . . yɔ. Sɛɛ Ɛsɔ!» (Natʋ 19:10) Ɛsɔ tiyiyu ɛnʋ ɛɛwɛnɩ tɩ luzuu siŋŋ. Ɛtaasɔɔlɩ se paɖʋ-ɩ hɩɖɛ. Ɛhɔm Yohanɛɛsɩ lɩmaɣza nɛ ewoni Ɛsɔ Yehowa yɔɔ kpaagbaa. Paa mbʋ yɔ, etini Yohanɛɛsɩ. Tiyiyu ɛnʋ ɛwɛʋ nɛ ɛsɛɣ Yehowa yɔ paa pileɖi kpem nɛ pɩkɩlɩ Yohanɛɛsɩ, nɛ paa ɛwɛ ɖoŋ ɖɔɖɔ nɛ pɩkɩlɩ-ɩ yɔ, ɛyɔɔdɩnɩ tɩ luzuu se ɛnʋ kɛ yom ɛzɩ Yohanɛɛsɩ ɖɔɖɔ yɔ. Nɛ paa pɩɩwɛɛ se Ɛsɔ tiyiyu ɛñɔɔzɩ Yohanɛɛsɩ lɩmaɣza yɔ, ɛtɩñasɩ-ɩ tɔm kɩñasʋ. Ɛlɛ, ɛyɔɔdɩnɩ-ɩ nɛ nɔɔ kɩbaŋa. Pʋtɔma yɔ, ɛɛnawa se mbʋ Yohanɛɛsɩ kaanawa yɔ pɩɩɖɩɣzɩ-ɩ siŋŋ, pʋyɔɔ ɛlɛ luŋ ɛ-tɛɛ.
Ɛsɔ tiyiyu lɩzɩ tɩ luzuu nɛ ɛwɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛyɔɔdaɣnɩ Yohanɛɛsɩ yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 5)
6. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa tɩ luzuu?
6 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa tɩ luzuu? Ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ, ɖa ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ tʋma wena paɖʋ-ɖʋ Yehowa sɛtʋ taa yɔ, ɖɩɩkʋndʋʋ yaa ɖɩɩlakɩ ɛzɩ ɖɩwɛ niye nɛ ɖɩkɩlɩ lalaa yɔ. (1 Kɔr. 4:7) Pɩtasɩ lɛ, ye ɖileɖi Yehowa sɛtʋ taa nɛ pɩkɩlɩ nabɛyɛ yaa ye ɖɩwɛnɩ wala naayɛ yɔ, pɩfɛyɩ se ɖɩmaɣzɩ se ɖɩkɩlɩ-wɛ. Toovenim taa lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣnɩ wala Yehowa sɛtʋ taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩpɩsɩ ɖa-tɩ cikpema nɛ pɩkɩlɩ. (Luka 9:48) Ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩɖʋ lalaa lɩm. Ðɩtɩsɔɔlɩ se ɖiyele nɛ lalaa maɣzɩ se ɖɩkɩlɩ-wɛ.
7. Alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔɔzɩ nɔɔyʋ lɩmaɣza yaa ɖɩtasɩ-ɩ lɔŋ yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɩzɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩwɩlɩ?
7 Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩlɩzɩ tɩ luzuu nɛ ɖɩwɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔɔzɩ nɔɔyʋ lɩmaɣza yaa ɖɩtasɩ-ɩ lɔŋ yɔ; pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ koobu nɔɔyʋ yaa ɖa-pɩɣa. Nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩtasɩ nɔɔyʋ lɔŋ kpayɩ. Ɛlɛ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu kaayɔɔdɩnʋʋ Yohanɛɛsɩ nɛ nɔɔ kɩbaŋa alɩwaatʋ ndʋ ɛñɔɔzaɣ ɛ-lɩmaɣza yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ nɔɔyʋ lɔŋ kpayɩ ɛlɛ ɖiiyeki nɛ pitii ɛyʋ ɛnʋ yɔɔɔ. Ye ɖɩɩkpakɩɣ ɖa-tɩ se ɖɩkɩlɩ lalaa yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩtasɩ lɔŋ weyi ɛlɩnɩ Bibl taa yɔ nɛ ñamtʋ nɛ sɔɔlɩm.—Kol. 4:6.
ƐSƆ TIYIYAA SƆƆLƖ ƐYAA
8. (a) Ɛzɩ Luka 15:10 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma Ɛsɔ tiyiyaa wɩlɩɣ se pɔsɔɔlɩ ɛyaa? (b) Ɛzɩma tɩyɛ Ɛsɔ tiyiyaa sɩɣnɩ-ɖʋ tɔm susuu taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)
8 Ɛsɔ tiyiyaa ɩɩlakɩ ɛzɩ pa-paa fɛyɩnɩ mbʋ pɩlakɩ ɛyaa wezuu caɣʋ taa yɔ yaa paamaɣzɩɣ se ɛyaa tɩlɩɩ pʋyʋ. Ɛlɛ pɔsɔɔlɩ ɛyaa. Pa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ kɩwɛɛkɩm laɖʋ nɔɔyʋ kpiɖiɣ ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se alɩwaatʋ ndʋ heu kilebu nɔɔyʋ pɩsɩɣ Yehowa cɔlɔ yɔ yaa alɩwaatʋ ndʋ ɛyʋ nɔɔyʋ lakɩ lɛɣzɩtʋ e-wezuu caɣʋ taa nɛ ɛkɔɔ toovenim taa yɔ. (Kalɩ Luka 15:10.) Ɛsɔ tiyiyaa sɩɣnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ Kewiyaɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. (Natʋ 14:6) Paa ɖɩɩnaɣ-wɛ tɔm susuu taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ peɖiyi-ɖʋ nɛ powoni-ɖʋ ɛyʋ weyi ɛsɔɔlaa se ɛkpɛlɩkɩ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa yɔ ɛ-cɔlɔ. Pɩkɛ toovenim se ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se wiɖiyi Ɛsɔ tiyiyaa ɖiyi-ɖʋ mbʋ nɛ powoni-ɖʋ nɔɔyʋ cɔlɔ. Yehowa pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛtɩŋnɩ nʋmɔŋ lɛɛŋ yɔɔ ɛzɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ mbʋ yɔ nɛ ɛsɩnɩ ɛyaa mba pɔsɔɔlaa se pɛkpɛlɩkɩ nɛ patɩlɩ-ɩ yɔ, yaa eɖiyi ɛ-sɛyaa nɛ ewoni-wɛ pɔ-cɔlɔ. (Tʋma 16:6, 7) Paa mbʋ yɔ, ɛtɩŋɩɣnɩ e-tiyiyaa yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ tɔm susuu taa. Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ɖisusuu tɔm kɩbandʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ wɛʋ ɖɔ-cɔlɔ se pasɩnɩ-ɖʋ.—Kalɩ aɖakaɣ «Pocosi pa-adɩma yɔɔ.»b
Koobu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɛtɛm samaɣ taa tɔm susuu. Pakpaɣ nʋmɔʋ nɛ pekpeŋ lɛ, koobu halɩñɩnʋ na halʋ nɔɔyʋ pitibi ɛlɛ yɔɔɔ. Peeɖe koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ eɖiɣzinaa se Ɛsɔ tiyiyaa pɩzɩɣ nɛ peɖiyi-ɖʋ nɛ powoni ɛyaa mba pɔsɔɔlaa se pasɩnɩ-wɛ fezuu taa yɔ pɔ-cɔlɔ. Piseɣti-i se ɛyɔɔdɩnɩ halʋ ɛnʋ nɛ tɔm pee wena ahɛzɩɣ laŋɩyɛ yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 8)
9. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa nɛ ɖɩsɔɔlɩ ɛyaa?
9 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa nɛ ɖɩsɔɔlɩ ɛyaa? Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnɩɣ se papɩsɩnɩ nɔɔyʋ ɛgbɛyɛ taa yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa taa lakʋʋ leleŋ yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖiyele nɛ ɖo-koobu ɛnʋ ɛ-taa tɛ se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɖa-taa wɛ leleŋ se ɛɖaɣnɩ paɣzʋʋ sɛʋ Yehowa. (Luka 15:4-7; 2 Kɔr. 2:6-8) Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖisusuu tɔm yɔ. (Ekl. 11:6) Nɛ ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa sɩɣnʋʋ-ɖʋ tɔm susuu taa yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya tɔm susuu taa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla ɖʋtʋ nɛ ɖa nɛ weyi ɛpaɣzɩ tɔm susuu pitileɖita yɔ ɖisusi tɔm. Yaa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ koobiya mba pakpadɩyaa yɔ yaa mba pɛfɛyɩnɩ tɔnʋʋ taa alaafɩya yɔ nɛ posusi tɔm.
10. Ɛbɛ Sara kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?
10 Ɛlɛ ye ɖɛ-wɛtʋ ɛɛhaɣ-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩsɔɔlaa yɔ Yehowa sɛtʋ taa yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla? Ða-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ wɛʋ nɛ pasɩɣnɩ-ɖʋ mbʋ tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Iyele nɛ ɖɩna koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kɩɖaʋ, payaɣ-ɩ se Sara,c ɛwɛ Ɛndɩ ɛjaɖɛ taa. Sara labɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ pɩnzɩ 20 nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛhɩnɩ kʋdɔŋ nɛ ɛtaapɩzɩɣ se ɛkʋyɩ ɛ-kaɖʋ yɔɔ. Piitibi-i yɔɔɔ kpem. Ɛlɛ pazɩ pazɩ lɛ, Sara ɖaɣnɩ hiɣu taa leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-ɛgbɛyɛ taa koobiya sɩɣaɣnɩ-ɩ, nɛ ɛkalaɣ ɖɔɖɔ Bibl ɖoŋ ɖoŋ. Toovenim taa lɛ, pɩɩwɛɛ se ɛla mbʋ ɛ-wɛtʋ haɣ-ɩ nʋmɔʋ se ɛla tɔm susuu tʋmɩyɛ taa yɔ. Ɛtaapɩzɩɣ se ɛkʋyɩ nɛ ɛcaɣ nɛ ɛma takayɩsɩ, pʋyɔɔ lɛ kaŋgalaafu yɔɔ ɖeke ɛpɩzaɣ se ɛtɩŋna nɛ esusi tɔm. Pʋyɔɔ ɛyaɣaɣ ɛ-tɛ pɩsɩ ŋna-ɩ waa kaŋgalaafu yɔɔ, nɛ paba heyaɣ-ɩ ɛyaa lalaa mba pɔsɔɔlaa se pɛkpɛlɩkɩ Bibl yɔ pɔ-tɔm. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? Fenasɩ pazɩ taa ɖeke lɛ, Sara wɛnɩ Bibl kpɛlɩkɩyaa 70. E-ɖeke ɛtaapɩzɩɣ se ɛkpɛlɩkɩnɩ pa-tɩŋa. Pʋyɔɔ ɛpasɩ pa-taa nabɛyɛ nɛ ɛcɛlɩ ɛ-ɛgbɛyɛ taa koobiya lalaa. Bibl kpɛlɩkɩyaa mba pa-taa sakɩyɛ wɛɛ nɛ powoki kediɣzisi lɛɛlɛɛyɔ. Koobiya mba palakɩ mbʋ payɩ papɩzɩɣ yɔ tɔm susuu taa ɛzɩ Sara yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Ɛsɔ tiyiyaa taa lakɩ leleŋ siŋŋ se pa nɛ wɛ pɛkpɛndɩ nɛ pala tʋmɩyɛ.
ƐSƆ TIYIYAA WƐNƖ LAŊƖYƐ ÐƆKƲƲ
11. Ɛzɩma Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa wɩlaa se pɛwɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ?
11 Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa ha-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ hɔɔlʋʋ taa. Pana mulum lakasɩ nɛ kañatʋ lakasɩ pɩnzɩ kudokiŋ sakɩyɛ, paa mbʋ yɔ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ. Pana ɛzɩma Ɛsɔ tiyiyaa lalaa sakɩyɛ nɛ Sataŋ pakaɖɩnɩ Ɛsɔ yɔ. (Kiɖe 3:1; 6:1, 2; Yud. 6) Bibl yɔɔdʋʋ se Ɛsɔ tiyiyu siɣsiɣ tʋ nɔɔyʋ kaalʋbɩnɩ Ɛsɔ tiyiyu kañatʋ tʋ nɔɔyʋ kɩyakɩŋ sakɩyɛ. (Dan. 10:13) Pɩtasɩ lɛ, kpaɣnɩ Aɖam nɛ Ɛva pa-alɩwaatʋ taa, Ɛsɔ tiyiyaa nawa se ɛyaa pazɩ yem lɩzɩna se pɛsɛɣ Yehowa. Paa Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa mba panaɣaɣ lakasɩ nzɩ yɔ, powobi pɩ-yɔɔ nɛ pɛsɛɣ Yehowa nɛ taa leleŋ nɛ kpekpeka. Panawa se alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ lɛ, Yehowa kaɣ yebu nɛ mulum lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ.
12. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ?
12 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ? Ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩna mulum lakasɩ yaa ɖɩkatɩ nazɩm. Ɛlɛ ɛzɩ mba yɔ, ɖa-taa tɛma se alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ lɛ, Yehowa kaɣ yebu nɛ kañatʋ lakasɩ tɩŋa sɩɩ tɩnaɣ. Ye mbʋ, ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa yɔ, ‘pɩɩnɩɣ-ɖʋ nɛ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ pɩ-labʋ.’ (Gal. 6:9) Pɩtasɩ lɛ, Ɛsɔ labɩ-ɖʋ tamaɣ se ɛsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ. (1 Kɔr. 10:13) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩmnɩ Yehowa se ɛha-ɖʋ e-fezuu kiɖeɖeu, kɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ suuɖu nɛ taa leleŋ. (Gal. 5:22; Kol. 1:11) Nɛ ye panazɩɣ-ŋ yɔ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Taa Yehowa liu nɛ ña-laŋɩyɛ pilim nɛ sɔɔndʋ ɛtaakpa-ŋ. Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ paa ɛzɩmtaa.—Ebr. 13:6.
ƐSƆ TIYIYAA SƖƔNA SE ƐGBƐYƐ ƐWƐƐ KELE KELE
13. Ŋgee tʋmɩyɛ nɖɩ Yehowa ɖʋ Ɛsɔ tiyiyaa kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa? (Maatiyee 13:47-49)
13 Yehowa ɖʋ Ɛsɔ tiyiyaa ŋgee tʋmɩyɛ naɖɩyɛ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa. (Kalɩ Maatiyee 13:47-49.) Tɔm susuu tʋmɩyɛ kɛdɩnɩ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Ɛyaa mba, pa-taa nabɛyɛ lakɩ lɛɣzɩtʋ se pɩsa nɛ papɩsɩ toovenim Krɩstʋ mba, ɛlɛ lalaa ñaalakɩ mbʋ. Yehowa ɖʋ Ɛsɔ tiyiyaa tʋmɩyɛ se «palɩzɩ kañatʋ tɩnaa siɣsiɣ tɩnaa hɛkʋ taa.» Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se paɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ se pasɩna nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ kele kele. Ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se ye nɔɔyʋ eyebi Yehowa sɛʋ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛɖaɣnɩ-ɩ paɣzʋʋ sɛʋ; pɩtɩwɩlɩ ɖɔɖɔ se kala ɩɩkaɣ wɛʋ ɛgbɛyɛ taa kpa. Paa mbʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Ɛsɔ tiyiyaa wɛɛ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka se pɩsa nɛ ɖa-agbaa wɛɛ kele kele.
14-15. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa nɛ ɖiyele nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ kele kele? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)
14 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa nɛ ɖiyele nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ kele kele? Ye ɖɩlakɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ se ɖɛ-ɛgbɛyɛ ɛwɛɛ kele kele wezuu kɩbaŋʋ caɣʋ hɔɔlʋʋ taa nɛ fezuu taa yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ tiyiyaa. Pʋyɔɔ lɛ, ye ɖɩlɩzɩɣ taabalaa kɩbama nɛ ye ɖikiziɣ mbʋ payɩ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛkɩ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩkandɩyɩ ɖa-laŋɩyɛ yɔɔ. (Keɣ. 101:3) Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya nɛ pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa. Ye ɖɩnɩwa se koobu nɔɔyʋ labɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? Sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ nɛ ɖiheyi-i se ɛyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyaa. Ye etiheyi-wɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖa-maɣmaɣ ɖiheyi-wɛ mbʋ pɩlaba yɔ. Ðɩsɔɔlaa se pasɩnɩ ɖo-koobu weyi ɛ nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ wɛɛkaa yɔ kpɛdɛyɛ.—Yak. 5:14, 15.
15 Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se palɩzɩ mba palabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm yɔ ɛgbɛyɛ taa. Ye pɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ‘ɖiyele taabalɩyɛ ɖʋʋ’ nɛ ɛyaa mba.d (1 Kɔr. 5:9-13) Ðʋtʋ ndʋ tɩsɩɣna se ɛgbɛyɛ ɛwɛɛ kele kele. Pɩtasɩ lɛ ye ɖɩɩɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ mba palɩzɩ-wɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ, toovenim taa lɛ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ-wɛ kɩbandʋ. Ɛzɩma ɖɩlɩzaa se ɖɩɩɖʋʋ-wɛ nɛ taabalɩyɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ piseɣti-wɛ nɛ papɩsɩ Yehowa cɔlɔ. Ye palabɩ mbʋ yɔ, ɖa nɛ Yehowa nɛ e-tiyiyaa ɖa-taa lakɩ leleŋ.—Luka 15:7.
Ye ɖɩnɩwa se koobu nɔɔyʋ labɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? (Cɔnɩ tayʋʋ 14)e
16. Hɔɔlɩŋ weyi taa ŋkaɣ ñaɣʋ pana se ŋmaɣzɩnɩ Ɛsɔ tiyiyaa?
16 Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se Yehowa sɩnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ tɔm sakɩyɛ Ɛsɔ tiyiyaa yɔɔ nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩkpɛndɩ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ. Iyele nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ pa-tɩ luzuu, sɔɔlɩm mbʋ pɛwɛnɩ ɛyaa yɔɔ yɔ, pa-laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ nɛ ɛzɩma pasɩɣna se ɛgbɛyɛ ɛwɛɛ kele kele yɔ. Ye ɖɩmaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ tiyiyaa siɣsiɣ tɩnaa yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ Yehowa sɛyaa hɔʋ taa nɛ pɩkpaɣ pɩɖɛɛ tam tam.
HENDU 123 Ðiluzi ɖa-tɩ teokrasɩ ɖʋtʋ tɛɛ
a Ɛsɔ tiyiyaa miiliyɔɔwaa mɩnɩŋ sakɩyɛ wɛna, ɛlɛ pa-taa naalɛ yeke hɩla paya Bibl taa: Mikayɛɛlɩ nɛ Gabrɩyɛɛlɩ.—Dan. 12:1; Luka 1:19.
b Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋna tɔm lɛɛtʋ ndʋ tɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ tiyiyaa sɩɣnɩ-ɖʋ yɔ Index des publications des Témoins de Jéhovah taa, tɩwɛ tɔm ñʋʋ «Anges» hɔɔlʋʋ «direction angélique (exemples)» taa.
c Pɛlɛɣzɩ ɛ-hɩɖɛ.
d Ɛzɩ palɩzʋʋ pɩ-taa 2024 Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ akɔnta #2 taa yɔ, ɛyʋ weyi palɩzɩ-ɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ, ye ɛkɔm ɛgbɛyɛ taa kediɣzaɣ nakɛyɛ yɔ, tɔm susuyu nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-ɛhʋyɛ nɖɩ ɛkpaɣ Bibl nɛ ɛfalɩsɩnɩ-ɖɩ yɔ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛsɛɣ ɛyʋ ɛnʋ kɛlɛʋ yem nɛ ɛlabɩ-ɩ talɩ ɖeu kediɣzaɣ taa yaa ɛɛlakɩ mbʋ.
e KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM: Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ wɛɛ nɛ eseɣtiɣ ɛ-taabalʋ se ɛyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyaa. Pɩlabɩ alɩwaatʋ natʋyʋ nɛ ɛ-taabalʋ ɛnʋ ɛtɩyɔɔdɩnɩ ɛzʋtʋyaa lɛ, ɛ-maɣmaɣ eheyi ɛzʋtʋyaa mbʋ pɩlaba yɔ.