Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpɛlɩkʋʋ takayaɣ taa tɔm kɩñɩnɩtʋ
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 3 AWIYA 23-26
«Pɔñɔɔzɩ templo taa Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ kpem»
it-2 133
Leevi mba
Paañɔɔzɩ Leevi mba tʋma camɩyɛ siŋŋ Daviid kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa. Ɛɛlɩzɩ nabɛyɛ nɛ pɛkɛ tʋmɩyɛ yɔɔ cɔnɩyaa, lalaa ñaakɛ lɩmɖʋyaa, tɔm hʋyaa, nɔnɔsɩ yɔɔ kandɩyaa, liidiye koozaɣ ɖɔkɩyaa. Sakɩyɛ sɩɣaɣnaɣ cɔjɔnaa templo taa tʋma labʋ, paa pɩtɩɩkɛ kadaɣ taa yaa tɔɔnaɣ ɖɩdɔɔyɛ kpaaŋ taa yɔ. Paɖʋʋ nesi alɩwaatʋ ndʋ palakɩ haɖɛ, palaɣ kɩlaŋ, palakɩ cɩɖɩ cɩɖɩ wɛtʋ tʋma, pamaɣzɩɣ wondu ndɩ ndɩ yaa palakɩ templo yɔɔ kandɩyʋʋ tʋma ndɩ ndɩ yɔ. Paatayɩ cɔjɔnaa tindima ndɩ ndɩ, mbʋ ɖɔɖɔ patayɩ Leevi ñɩma mba pɛkɛ hendu teyaa yɔ tindima 24; nɛ paa tindimiye nɖɩ lɛ, ɖɩwɛnɩ ɖɩ-tʋmɩyɛ alɩwaatʋ. Pɔlɔwaɣ piye se patɩlɩ tʋma wena pɩpɔzʋʋ se pala yɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ palakaɣ nɛ patayɩɣ nɔnɔsɩ yɔɔ kandɩyaa nɔnɔsɩ nzɩ sɩ-yɔɔ pɩwɛɛ se pakandɩyɩ yɔ.—3Aw 23, 25, 26; 4Aw 35:3-5, 10.
it-2 657
Cɔjɔ
Templo taa lɛ, paalɩzɩ nabɛyɛ nɛ peɖiyiɣ cɔjɔnaa pa-tʋma taa. Piye pɔlɔwaɣ nɛ patayɩɣ-wɛ tʋma naayɛ. Paatayɩ-wɛ tindima 24 nɛ paa tindimiye nɖɩ lɛ, ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ kpɩtaʋ kʋɖʋmʋʋ. Pʋ-tɔbʋʋ se palakaɣ tʋmɩyɛ tam nabʋlɛ pɩnaɣ taa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se cɔjɔnaa tɩŋa lakaɣ tʋmɩyɛ kazandʋ alɩwaatʋ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, samaɣ laɣaɣ kɩlaŋ kudokiŋ sakɩyɛ ɛzɩ paalabʋ alɩwaatʋ ndʋ paɖʋzɩ templo Yehowa nesi tɛɛ yɔ. (3Aw 24:1-18, 31; 4Aw 5:11; kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ 4Aw 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Cɔjɔ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla tʋmɩyɛ alɩwaatʋ lɛɛtʋ taa, ye ɛ-tʋmɩyɛ labʋ ɛɛcɛyɩɣ cɔjɔnaa mba palɩzaa se pala tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Raabiwaa sɔnzɩ taa lɛ, Yesu alɩwaatʋ taa cɔjɔnaa kaaɖɔ sakɩyɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ye tindimiye naɖɩyɛ ɛwɛnɩ tʋmɩyɛ kpɩtaʋ nakʋyʋ taa yɔ, patayɩɣ kpɩtaʋ taa tʋma tindimiye nɖɩ ɖɩ-taa hɔŋ. Paa hɔʋ ŋgʋ lɛ, kɩ-taa mba pɩzɩɣ nɛ pala tʋmɩyɛ kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ yaa kɩyakɩŋ sakɩyɛ, pɩlɩɣnɩ ɛyaa ɛzɩma pɛkɛnaa yɔ pɩ-cɔlɔ.
it-2 358-359
Minziiki
Daviid lakaɣ templo taa tʋma ɖʋtʋ lɛ, ɛlɩzɩ nabɛyɛ se pɛkɛ minziiki maɖaa, pɛkpɛndɩ 4000. (3Aw 23:4, 5) Pa-taa 288 kaakɛ ɛyaa mba «pasɩm Ɛsɔ hendu teu siŋŋ yɔ.» (3Aw 25:7) Hendu teyaa kɩbama naadozo kaaɖɛnɩ nɔɔ nɛ pala ɖʋtʋ ndʋ. Mba lɛ Azaafʋ, Hemaanɩ nɛ Yedutuunɩ (nɛ pɩwɛ ɛzɩ ɛnʋ ɖɔɖɔ payaɣ se Etaanɩ yɔ). Pa-taa paa weyi lɛ, ɛkɛ Leevi pɩyalaa naadozo taa nɔɔyʋ liɖe taa tʋ. Ye mbʋ hɔŋ sɔsɔŋ naadozo weyi ɩwɛ Leevi cejewiye taa yɔ, ɩ-tɩŋa ɩ-taa mba kaawɛ mba peteɣaɣ hendu templo taa yɔ pa-taa. (3Aw 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) Abalaa mba pa-pɩyalaa kaakpɛndɩ 24 nɛ pa-tɩŋa paawɛ ɛyaa 288 mba pasɩm hendu teu siŋŋ yɔ pa-taa. Paatɔ piye nɛ palɩzɩ pa-pɩyalaa mba pa-taa paa weyi, se ɛkɛ hendu teyaa tindimiye naɖɩyɛ ñʋʋdʋ. Pa-taa paa weyi lɛ, eɖiyaɣ hendu teyaa lalaa 11 «mba pasɩm hendu teu siŋŋ yɔ» nɛ pɛkɛ ɛ-maɣmaɣ ɛ-pɩyalaa nɛ Leevi mba lalaa pɩyalaa yɔ. Ðʋtʋ ndʋ palaba nɛ Leevi mba 288 ([1 + 11] × 24 = 288) mba pɛkɛ minziiki maɖaa mba pasɩm hendu teu siŋŋ yɔ, patayɩ-wɛ tindima 24 ɛzɩ patayʋʋ ɖɔɖɔ cɔjɔnaa yɔ. Ye mbʋ ɖɔɖɔ paatayɩ hendu teyaa lalaa mba pɛkpɛndɩ 3712 nɛ pɛkɛ ‘kpɛlɩkɩyaa yɔ’, pɩwɩlɩɣ se tindima 24 ana a-taa lɛ, paa nɖɩ lɛ posuyi ɖɩ-taa abalaa 155. Ye mbʋ paa hendu teyu kɩbanʋ weyi lɛ, pɩɩwɛ se ɛfalɩsɩ Leevi mba 13 mbʋ yɔ hendu teu taa. (3Aw 25:1-31) Aganda hʋlɩyaa kaakɛ cɔjɔnaa nɛ paɖʋwaɣ nesi Leevi mba hendu teyaa.—4Aw 5:12; kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Kig 10:8.
it-2 620
Nɔnɔsɩ yɔɔ ɖaŋɩyaa
Templo taa. Pɩɩkazɩ pazɩ se Wiyaʋ Daviid ɛsɩ lɛ, ɛlabɩ ɖʋtʋ camɩyɛ ɛñɔɔzɩ Leevi mba nɛ templo taa tʋmlaɖaa lalaa. Tʋmlaɖaa mba, pa-taa nabɛyɛ lɛ nɔnɔsɩ yɔɔ ɖaŋɩyaa nɛ paakpɛndɩ 4000. Paa tindimiye nɖɩ lɛ, ɖɩ-taa mba lakaɣ tʋmɩyɛ avema lʋbɛ. Pa-tʋmɩyɛ lɛ se paɖaŋ Yehowa ɖɩɣa yɔɔ nɛ peyele nɛ patʋlʋʋ nɔnɔsɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ paɖɩkɩ-sɩ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ. (3Aw 9:23-27; 23:1-6) Pɩtasɩnɩ ɖaŋʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ lɛ, pa-taa nabɛyɛ cɔŋnaɣ haɖɛ nɖɩ palakaɣ templo taa yɔ ɖɩ-yɔɔ. (2Aw 12:9; 22:4) Pʋwayɩ, alɩwaatʋ ndʋ cɔjɔ kɩlɩm Yehoyiyada ta num Yehowaasɩ nɛ ɛlɛ pɩsɩ wiyaʋ yɔ, paalɩzɩ ɛyaa nabɛyɛ nɛ ŋgee se paɖaŋ templo nɔnɔsɩ yɔɔ se pɩsa nɛ Ataali weyi ɛpɩsɩ ɛ-tɩ abiɖe yɔ, ɛtaakʋ pɩɣa evelaɣ Yehowaasɩ. (2Aw 11:4-8) Alɩwaatʋ ndʋ Yoziyaasɩ ɖɩzɩ sɩɩnaa latʋ yɔ, nɔnɔsɩ yɔɔ ɖaŋɩyaa kaasɩnaa nɛ palɩzɩ wondu ndʋ pɛsɛɣaɣnɩ Baalɩ yɔ templo taa. Nɛ pʋwayɩ lɛ, pɔsɔ wondu ndʋ miŋ tɛtʋ wayɩ.—2Aw 23:4.
Fezuu taa ñɩm
Toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋhiɣ taa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ
10 Alɩwaatʋ ndʋ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɩkpɛndɩɣ nɛ ɖiteɣ hendu yɔ, pɩkɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ. (Keɣa 27:7) Izrayɛɛlɩ mba kpakaɣ hendu teu ɖɔɖɔ se pɩkɛ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-tɔm cɛyaa yɔ. Wiyaʋ Daviid kaalɩzɩ Leevi mba 288 se pɛkɛ hendu teyaa templo taa. (3 Aw. 25:1, 6-8) Sɔnɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖiteɣ samtʋ hendu yɔ, ɖɩwɩlɩɣ Ɛsɔ se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ. Pɩtɩcɛyɩ se ɖɩkɛ hendu teyaa kɩbama pʋcɔ nɛ ɖitee Ɛsɔ samtʋ hendu. Ðɩkpaɣ kɩɖaʋ kʋnɛ: Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩyɔɔdʋʋ yɔ, «pituuluu ɖa-tɩŋa tam sakɩyɛ;» paa mbʋ yɔ, pɩɩɖɩkɩ-ɖʋ nʋmɔʋ se ɖɩtaayɔɔdɩ ɛgbɛyɛ taa nɛ tɔm susuu taa. (Yak. 3:2) Mbʋ ɖɔɖɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖiteɣ samtʋ hendu Yehowa paa ɖɩmaɣzɩɣ se ɖiiteɣ hendu camɩyɛ yɔ.
13-19 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 3 AWIYA 27-29
«Caja sɔɔlɩm tʋ sɩɣzɩɣ lɔŋ ɛ-pɩyalʋ»
w05 15/2 19 § 9
Ðɩkandɩyɩ ɖe-Krɩstʋ ñɩma wɛtʋ yɔɔ
9 Yele nɛ ña-taa tɛ se Bibl tɔm kɛ toovenim tɔm. Krɩstʋ mba wɛtʋ ndʋ ɖɩwɛna se ɖɩkɛ Yehowa sɛyaa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖilesi-tʋ ye ɖɩtɩtɩlɩ Masɩ camɩyɛ ɖɩka lila pɩ-taa yɔ. (Filiipi mba 1:9, 10) Paa Krɩstʋ tʋ weyi lɛ—paa ɛkɛ ɛyʋ sɔsɔ yaa pɩɣa evelaɣ yɔ—pɩwɛɛ se ɛ-maɣmaɣ ɛtazɩ, nɛ ɛ-taa tɛ se mbʋ pʋyɔɔ etisiɣ yɔ, pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ. Pɔɔlɩ paɣ e-koobiya Krɩstʋ mba se: «Iwili camɩyɛ pɩtɩŋa payɩ nɛ ɩɖɔkɩ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ.» (1 Tesalooniiki mba 5:21) Piya evelisi nzɩ sɩwɛ hɔŋ weyi ɩsɛɣ Ɛsɔ yɔ ɩ-taa yɔ, pɩfɛyɩ se sɩmaɣzɩ se sɩ-lʋlɩyaa tisuu maɣaa. Salomɔɔ caa Daviid kaatasɩ-ɩ lɔŋ se «tɩlɩ ña-caa tɛ Ɛsɔ nɛ ŋla ɛ-tʋmɩyɛ nɛ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ siŋŋ.» (3 Awiya 28:9) Salomɔɔ kaawɛɛ nɛ ɛnaɣ ɛzɩma ɛ-caa ñakaɣ pana se ɛcɛyɩsɩ tisuu mbʋ ɛwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ. Ɛlɛ pɩtɩmaɣ. Pɩɩpɔzaa se ɛ-maɣmaɣ ɛkpɛlɩkɩ nɛ ɛtɩlɩ Yehowa. Nɛ mbʋ ɛlaba ɖɔɖɔ. Ɛtɩmnɩ Ɛsɔ se: «Ha-m lɔŋ nɛ lɛɣtʋ nɛ mɔnɖɔŋ nɛ mansʋʋ nɛ malɩɣ ña-samaɣ ɛsɩndaa.»—4 Awiya 1:10.
w12 15/4 16 § 13
Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋsɛɣ Yehowa nɛ laŋɩyɛ pilim
13 Lɔŋ tasʋʋ taa tʋ kpayɩ kpayɩ. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩlakɩ kele kele tʋma ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim. Tʋma ana a-taa naayɛ yɔ: kediɣzisi wobu nɛ tɔm susuu tʋmɩyɛ. Ɛlɛ pɩsa nɛ ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ laŋɩyɛ pilim lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩla nɛ pɩkpaɖɩ mbʋ. (4 Aw. 25:1, 2, 27) Ye Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ iwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlʋʋ «mbʋ pɩwɛ wayɩ yɔ»—pʋ-tɔbʋʋ se, mbʋ ɛjaɖɛ yɔɔ mba lakɩ yɔ pɩ-taa nabʋyʋ yɔ—ɛsʋzʋʋ ɛ-tɩ kaɖɛ taa nɛ ɛpɩzɩɣ nɛ elesi taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ. (Luka 17:32) Pɩwɛɛ se ‘ɖɩpaɖɩ mbʋ pɩkɛ kɩdɛkɛdɩm yɔ’ nɛ ‘ɖɩñɔɔnɩ mbʋ pɩkɛ kɩbam yɔ’ pʋcɔ nɛ ‘ɖɩmʋnɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ.’ (Rom. 12:9; Luka 9:62) Ye mbʋ pɩwɛɛ se ɖa-taa paa weyi ɛñaɣ pana nɛ Sataŋ ɛjaɖɛ yɔɔ wonuu nakʋyʋ ɛtaaɖɩɣ-ɩ nʋmɔʋ se ɛtaapɩzɩ nɛ ɛɖʋ nesi Kewiyaɣ tʋma, paa lalaa ɩmaɣzɩɣ se wonuu ŋgʋ kɩwɛ wazaɣ yaa kɩwɛ ɖeu siŋŋ yɔ.—2 Kɔr. 11:14; kalɩ Filiipi mba 3:13, 14.
«La tʋmɩyɛ nɛ abalɩtʋ»
20 Wiyaʋ Daviid tɔzɩ ɛ-pɩyalʋ Salomɔɔ se Yehowa kaɣ wɛʋ ɛ-cɔlɔ templo maʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ ɖɩ-ɖɩdɛnɖɛ. (3 Aw. 28:20) Salomɔɔ ɖɔkɩ tɔm ndʋ ɛ-caa kaaheyi-i yɔ nɛ ɛtɔzʋʋ tɩ-yɔɔ nɛ etiyele kaaʋ se ɛzɩma ɛɛkɛ pɩɣa evelaɣ nɛ ɛtaatɩlɩtɩ lɔŋ yɔ pɩɖɩɣ-ɩ nʋmɔʋ. Ɛɛwɛnɩ abalɩtʋ kpem nɛ ɛla tʋmɩyɛ; nɛ Yehowa ɖʋ-ɩ nesi nɛ ɛkpaɣ pɩnzɩ lʋbɛ nɛ hɔɔlʋʋ nɛ ɛmanɩ templo, nɛ kɩɩwɛ kajʋka siŋŋ.
21 Yehowa sɩnɩ Salomɔɔ, ye mbʋ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩwɛɛnɩ abalɩtʋ nɛ ɖɩla fezuu taa tʋma camɩyɛ hɔʋ taa nɛ ɛgbɛyɛ taa. (Iza. 41:10, 13) Ye ɖɩwɛ abalɩtʋ Yehowa tʋma taa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛwazɩɣ-ɖʋ lɛɛlɛɛyɔ nɛ ɛkaɣ-ɖʋ wazʋʋ cee wayɩ ɖɔɖɔ. Pʋyɔɔ lɛ, «la tʋmɩyɛ nɛ abalɩtʋ.»
Fezuu taa ñɩm
Kɛ taabalʋ kɩbanʋ kaɖɛ alɩwaatʋ taa
Daviid kaawɛnɩ taabalaa kɩbama lalaa mba paasɩnɩ-ɩ kaɖɛ alɩwaatʋ taa yɔ. Pa-taa lɛlʋ payaɣ se Usaayii weyi Bibl yaɣ se ‘Daviid taabalʋ’ yɔ. (2 Sam. 16:16; 3 Aw. 27:33) Pɩtɩla ɛɛkɛnɩ e-kewiyaɣ ɖɩɣa taa tʋmlaɖʋ weyi ɛtaɣ-ɩ liu siŋŋ nɛ nabʋyʋ taa eheyiɣ-i tɔm ndʋ tɩkɛ mɛsaɣ tɛɛ tɔm yɔ
Alɩwaatʋ ndʋ Daviid pɩyalʋ Absalɔm ñɩnaɣ se ɛmʋ kewiyaɣ nɛ ɖoŋ yɔ, Izrayɛɛlɩ mba sakɩyɛ kaatɩnɩ Absalɔm yɔɔ, ɛlɛ Usaayii ñatɩla mbʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid kʋyaa nɛ eseɣ lɛ, Usaayii tɩŋ ɛ-wayɩ. Pɩɩkɔnɩ Daviid laŋwɛɛkɩyɛ siŋŋ, mbʋ pʋyɔɔ ɛ-maɣmaɣ ɛ-pɩyalʋ nɛ mba ɛtaɣaɣ liu yɔ, palɩnɩ ɛ-wayɩ. Ɛlɛ Usaayii ñaakɛ taabalʋ kɩbanʋ nɛ etisi faaa se ɛɖʋʋ e-wezuu kaɖɛ taa nɛ pɩsa nɛ Absalɔm ɛtaapɩzɩ nɛ ɛmʋ kewiyaɣ. Ye Usaayii ɛlabɩ mbʋ yɔ, pɩtɩkɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlakaɣ wiyaʋ ɖɩɣa taa yɔ ɖɩ-yɔɔ. Ɛlɛ ɛlabɩ mbʋ se ɛwɩlɩ se ɛkɛ taabalʋ kɩbanʋ.—2 Sam. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
20-26 MARS
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 4 AWIYA 1-4
«Wiyaʋ Salomɔɔ kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ naɖɩyɛ»
it-1 181 § 3
Sɔɔjanaa
Ɛzɩma Izrayɛɛlɩ sɔɔjanaa lakaɣ tʋmɩyɛ yɔ, pɩlɛɣzɩ Salomɔɔ kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa. Izrayɛɛlɩ kaahiɣ pɛɛyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, paa mbʋ yɔ Salomɔɔ kaayabɩ kpaŋnaŋ nɛ kɛɛkɛɛnaa sakɩyɛ. (Cɔnɩ CHAR.) Ejipiti ɛjaɖɛ taa paayabɩ kpaŋnaŋ ɛnɩ ɩ-taa sakɩyɛ. Paama tɛtʋ ndɩ ndɩ Izrayɛɛlɩ ɛjaɖɛ taa, nɛ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa sɔɔjanaa tindima kɩfama kaawɛɛ. (1Aw 4:26; 9:19; 10:26, 29; 4Aw 1:14-17) Ɛlɛ Yehowa tɩwazɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ Salomɔɔ laba yɔ tɩ-yɔɔ kpa. Salomɔɔ kɔm nɛ ɛsɩ nɛ patayɩ Kewiyaɣ taa nabʋlɛ lɛ, Izrayɛɛlɩ sɔɔjanaa tɩtasɩ wɛnʋʋ ɖoŋ ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ. Ɛzɩ pamaʋ Izaayii takayaɣ taa yɔ: «Pʋtɔɔ mba petiki Ejipiti se pañɩnɩ sɩnʋʋ yɔ, nɛ pataɣ kpaŋnaŋ kpaŋnaŋ nɛ pɛwɛɛna lidaʋ kɛɛkɛɛnaa yɔɔ se pɔɖɔɔ, nɛ kpaŋnaŋ yɔɔ caɣyaa se pɛwɛ ɖoŋ pɩŋŋ nɛ paakeŋni Izrayɛɛlɩ tɛ Kiɖeɖeu nɛ paañɩnɩɣ Kɩbaɣlʋ yɔ!»—Iza 31:1.
it-1 429
Kɛɛkɛɛnaa
Pʋcɔ nɛ Salomɔɔ kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ talɩ lɛ, Izrayɛɛlɩ sɔɔjanaa taawɛnɩ you kɛɛkɛɛnaa sakɩyɛ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩwɛ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Ɛsɔ ɖʋ paɣtʋ se wiyaʋ ɛtaawɛɛnɩ kpaŋnaŋ sakɩyɛ nɛ piyele nɛ samaɣ maɣzɩ se kpaŋnaŋ ɛnɩ ɩ-yɔɔ kɛwɛ pɛɛyɛ taa. Paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ sɔɔjanaa taawɛnɩ you kɛɛkɛɛnaa sakɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ kpaŋnaŋ hɔŋnɩ kɛɛkɛɛnaa. (Wp 17:16) Samɩyɛɛlɩ yɔɔdaɣ sʋʋtʋ ndʋ ɛyaa mba pɔtɔkɩ kewiyitu yɔ, pasʋkɩ pa-samaɣ yɔ tɩ-tɔm lɛ ɛtɔm se: «ɛkaɣ kpaɣʋ mɩ-pɩyalaa nɛ ɛsɩɩ ɛ-kɛɛkɛɛnaa yɔɔ.» (1Sam 8:11) Alɩwaatʋ ndʋ Absalɔm nɛ Adoniya pañɩnaɣ se papɩsɩ pa-tɩ awiya lɛ, pa-taa paa weyi labɩ ɛ-tɩ kɛɛkɛɛ ŋgʋ kɩ-ɛsɩndaa ɛyaa 50 seɣaɣ yɔ. (2Sam 15:1; 1Aw 1:5) Daviid wabɩ Zobaa wiyaʋ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛkazɩ kpaŋnaŋ 100 weyi ɩhɔŋ kɛɛkɛɛnaa yɔ.—2Sam 8:3, 4; 10:18.
Wiyaʋ Salomɔɔ ñɩnaɣ se ɛñɔɔzɩ ɛ-sɔɔjanaa nɛ pɛwɛɛ ɖoŋ lɛ, eyeba nɛ kɛɛkɛɛnaa mba sɔɔjanaa wɛna yɔ pɔɖɔɔ nɛ patalɩ 1400. (1Aw 10:26, 29; 4Aw 1:14, 17) Pɩtasɩnɩ Yeruzalɛm lɛ, paalɩzɩ tɛtʋ natʋyʋ nɛ payaɣ-tʋ se kɛɛkɛɛnaa tɛtʋ, kuduyuŋ nɩɩyɩ kaawɛ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa nɛ kuduyuŋ ɛnɩ ɩ-taa pɔñɔɔzaɣ you wondu ndʋ tɩ-tɩŋa.—1Aw 9:19, 22; 4Aw 8:6, 9; 9:25.
Fezuu taa ñɩm
w05 1/12 19 § 6
Awiya takayaɣ naanza ñɩŋga taa lɩmaɣza sɔsɔna
1:11, 12. Mbʋ Salomɔɔ pɔzaa yɔ, pɩwɩlɩ Yehowa se lɔŋsɩnɖɛ nɛ sɩmtʋ pamʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa siŋŋ. Adɩma wena ɖɩlakɩ yɔ, awɩlɩɣ mbʋ pɩ-tɔm cɛyɩ ɖɛ-ɛsɩndaa yɔ. Ye mbʋ pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩtazɩ mbʋ ɖɩpɔzʋʋ ɖa-adɩma taa yɔ, pɩ-taa camɩyɛ.
27 MARS–2 AVRIL
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 4 AWIYA 5-7
«Ma-laŋɩyɛ kaɣ wɛʋ peeɖe paa ɛzɩmtaa»
w02 15/11 5 § 1
Ɩtaafɛɛ mi-kediɣzisi
Pʋwayɩ alɩwaatʋ ndʋ Daviid kaakɛ wiyaʋ Yeruzalɛm yɔ, ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛñɩnɩɣ lone naɖɩyɛ nɛ ɛma peeɖe ɖɩɣa ŋga keyeki nɛ Yehowa hɩɖɛ sɛɛ yɔ. Ɛlɛ Daviid kaalabɩ yoŋ, pʋyɔɔ Yehowa heyi-i se: «Ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋma ma-hɩɖɛ ɖɩɣa.» Nɛ ɛlɩzɩ Daviid pɩyalʋ Salomɔɔ se ɛnʋ ɛmanɩ templo. (3 Awiya 22:6-10) Pakpaɣ pɩnzɩ lʋbɛ nɛ hɔɔlʋʋ nɛ pamanɩ templo nɛ pɩtɛ lɛ, Salomɔɔ ɖʋzɩ-kʋ Yehowa nesi tɛɛ pɩnaɣ 1026 P.P.Y. Pɩkɛdɩnɩ Yehowa nɛ ɛyɔɔdɩ se: «Manɩ ña-adɩma wena ŋtɩmɩ mɛ-ɛsɩndaa yɔ, se mansɩɩ tam peeɖe ma-hɩɖɛ; nɛ mɛ-ɛsa nɛ ma-laŋɩyɛ pakaɣ wɛʋ peeɖe kɩyakɩŋ kpeekpe.» (1 Awiya 9:3) Ye Izrayɛɛlɩ mba ɩɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, eyeki nɛ e-lootiye wɛɛ ɖɩɣa ŋga kɔ-yɔɔ. Ɛlɛ ye papaɣzɩ labʋ mbʋ pɩfɛyɩ siɣsiɣ yɔ, Yehowa ɛɛtasɩɣ-wɛ labʋ lootiye nɛ «ɖɩɣa ŋga kakaɣ pɩsʋʋ ŋjɛyɛ.»—1 Awiya 9:4-9; 4 Awiya 7:16, 19, 20.
it-2 1047-1048
Templo
Kɩ-tɔm. Templo ŋgʋ kɩɩwɛ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ pɩnaɣ 607 P.P.Y., pɩnaɣ ŋga ka-taa Babilɔɔnɩ sɔɔjanaa woba nɛ pɔyɔkɩ templo, sɔɔjanaa mba pa-ñʋʋdʋ lɛ Nabukodonozɔɔrɩ. (2Aw 25:9; 4Aw 36:19; Yer 52:13) Izrayɛɛlɩ mba kaatɔlɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ kpaca taa. Pʋyɔɔ Yehowa kaayeba se ajɛɛ lɛɛna ɩnazɩ-wɛ nɛ halɩ nabʋyʋ taa pokuu wondu ndʋ tɩwɛ templo taa yɔ nɛ pɛɖɛna. Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ natʋyʋ taa, pataacɔŋnɩ templo ɖeɖe camɩyɛ. Ejipiti wiyaʋ Sisaakɩ kaawoba nɛ ekuu ñɩm mbʋ pɩɩwɛ templo taa yɔ nɛ ɛɖɛna (993 P.P.Y.) Salomɔɔ pɩyalʋ Robowam kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa, pʋ-tɔbʋʋ se paɖʋzɩ templo Yehowa nesi tɛɛ nɛ pɩla pɩnzɩ 33 lɛ. (1Aw 14:25, 26; 4Aw 12:9) Wiyaʋ Aazaa (977-937 P.P.Y.) kaawɛnɩ ñamtʋ Yehowa ɖɩɣa yɔɔ, ɛlɛ ɛñɩnaɣ se ɛkandɩyɩ Yeruzalɛm tɛtʋ yɔɔ, pʋyɔɔ ɛlabɩ kɩmɛlɛndʋ nɛ ɛkpaɣ templo taa liidiye nɛ sika nɛ ewona nɛ epeɣzini Siirii wiyaʋ Bɛɛnɩ-Hadaadɩ I se pɩsa nɛ ɛlɛ cɛ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ ɛ nɛ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ Baasa pɛ-hɛkʋ taa yɔ.—1Aw 15:18, 19; 4Aw 15:17, 18; 16:2, 3.
Fezuu taa ñɩm
w10 1/12 11 § 7
Ɛsɩm «ɛyʋ laŋɩyɛ camɩyɛ»
Adɩma wena Salomɔɔ laba yɔ, apɩzɩɣ nɛ akpazɩ-ɖʋ ɖoŋ. Ɛyaa lalaa ɩɩpɩzɩɣ nɛ patɩlɩ «kʋñɔŋ» nɛ «kʋdɔŋ» ŋgʋ kɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ. (Aduwa 14:10) Ɛlɛ Yehowa sɩm ɖa-laŋɩyɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɖɔ-yɔɔ siŋŋ. Ye ɖɩtɩmɩɣnɩ-ɩ nɛ ɖiheyiɣ-i ɖa-kɩcɛyɩm yɔ, pɩwɛɣ-ɖʋ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se ɖɩsɩɣlɩ ɖa-sʋʋtʋ. Bibl heyiɣ-ɖʋ se: «Ɩɖʋzɩ mɩ-nɩɣzɛ kpeekpe e-nesi tɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛcɔŋnɩ mɩ-yɔɔ.»—1 Pɩyɛɛrɩ 5:7.
10-16 AVRIL
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 4 AWIYA 8-9
«Ɛwɩlaa se lɔŋsɩnɖɛ mʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa»
w99 1/11 20 § 4
Alɩwaatʋ ndʋ kʋjɔʋ lakasɩ tɔɔyʋʋ yɔ
Toovenim Seeba abiɖe la kɩlaŋ nɩɩyɩ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛkpaɣ ɛ-alɩwaatʋ nɛ ɛñaɣ ɖɔɖɔ pana siŋŋ pʋcɔ nɛ ɛtalɩ Salomɔɔ cɔlɔ. Pɩwɛ ɛzɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa Seeba kaawɛɛ yɔ, peeɖe Yemɛɛnɩ ɛjaɖɛ wɛ sɔnɔ. Ye mbʋ Seeba abiɖe kaaɖɔm nʋmɔʋ kilomɛtanaa 1600 pʋcɔ nɛ ɛtalɩ Yeruzalɛm. Ɛzɩ Yesu kaayɔɔdʋʋ yɔ, «ɛlɩnɩ ɖooo tɛtʋ kamaɣ yɔɔ.» Ɛbɛ yɔɔ Seeba abiɖe ñaɣ pana mbʋ se ɖiwolo Yeruzalɛm? Lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɖiwoba yɔ nɖɩ yɔ: ɖiwoba se «ɖiwelisi Salomɔɔ lɔŋsɩnɖɛ.»—Luka 11:31.
w99 1/7 30 § 4-5
Nʋmɔʋ ɖɔm mbʋ pɩkɔnɩ wazasɩ sakɩyɛ yɔ
Seeba abiɖe wokaɣ Yeruzalɛm lɛ, ɖɩkpɛndɩnɩ «wondu sakɩyɛ nɛ ñɩm, aɖaaɖaanaa sɩɣlɩ tɩlaaɖɩ nɛ sika sakɩyɛ pɩŋŋ nɛ ñɩɣlɩm pɛɛ.» (1 Awiya 10:2a) Nabɛyɛ yɔɔdʋʋ se «wondu sakɩyɛ» ndʋ ɖɩɩkpɛndɩnaa yɔ, tɩ-taa lɛɛtʋ lɛ sɔɔjanaa mba pakandɩyɩɣ ɖɩ-yɔɔ yɔ. Nɛ pɩmʋnɩ mbʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, abiɖe nɖɩ ɖɩɩkɛ ñʋʋdʋ weyi ɛwɛ ɖoŋ siŋŋ yɔ, nɛ wondu ndʋ ɖɩɖɔŋaɣnɩ nʋmɔʋ yɔ tɩɩmʋ ñɩm pɩdɩɩfɛyɩ. Nɛ ye palabɩ akɔnta yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ dɔlaarɩwaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ.
Ɛlɛ taasɔɔ se tɔm ndʋ Seeba abiɖe kaanɩ Salomɔɔ yɔɔ yɔ, tɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ‘Yehowa hɩɖɛ sɛʋ.’ Ye mbʋ pɩtɩkɛ tadɩyɛ labʋ yɔɔ Seeba abiɖe ɖɔm nʋmɔʋ ŋgʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Abiɖe ɖɔm nʋmɔʋ ŋgʋ se ɖiwelisi Salomɔɔ lɔŋsɩnɖɛ—nɛ pɩtɩla yɔ ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm natʋyʋ Salomɔɔ Ɛsɔ Yehowa yɔɔ. Seba abiɖe kaakɛ Sɛm yaa Kam mba paakɛ Yehowa sɛyaa yɔ, pe-liɖe taa tʋ. Ye mbʋ pɩtɩla ɖɩñɩnaɣ se ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm natʋyʋ ɖɩ-cɔzɔnaa Ɛsɔ sɛtʋ yɔɔ.
w99 1/7 30-31
Nʋmɔʋ ɖɔm mbʋ pɩkɔnɩ wazasɩ sakɩyɛ yɔ
Seeba abiɖe na Salomɔɔ lɔŋsɩnɖɛ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ kewiyaɣ taa lɛ, ‘pɩɖɩɣzɩ-ɖɩ yem.’ (1 Awiya 10:4, 5) Nabɛyɛ maɣzɩɣ se tɔm ndʋ tɩ-tɔbʋʋ lɛ se «ɛ-yɔɔ sɩba». Halɩ lɔŋsɩnɖʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se efiɣnaa! Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, mbʋ abiɖe nawa yɔ nɛ tɔm ndʋ ɖɩnɩwa yɔ, pɩɖɩɣzɩ-ɖɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Ðɩyɔɔdaa se Salomɔɔ lɩmɖʋyaa wɛ taa leleŋ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɛwɛnɩ waɖɛ se pewelisi lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɛ-nɔɔ taa yɔ. Ðɩsam ɖɔɖɔ Yehowa se ɛlɩzɩ Salomɔɔ se ɛkɛ wiyaʋ. Pʋwayɩ lɛ, Seeba abiɖe la Salomɔɔ kʋjɔŋ ndɩ ndɩ weyi ɩmʋ ñɩm siŋŋ yɔ. Kʋjɔŋ ɛnɩ ɩ-taa lɛɛkʋ lɛ sika. Ye pɩkɛ sɔnɔ yɔ, sika ŋga ke-liidiye kɛɣnɩ dɔlaarɩwaa miiliyɔɔwaa 40. Salomɔɔ ɖɔɖɔ labɩ kʋjɔŋ Seeba abiɖe nɛ ɛha-ɖɩ «pɩtɩŋa mbʋ ɖɩpɔzɩ-ɩ yɔ.»—1 Awiya 10:6-13.
it-2 873-874
Salomɔɔ
Seeba abiɖe na templo nɛ Salomɔɔ kewiyaɣ ɖɩɣa kajʋka, ɛ-taabɩlɩ, ɛ-sʋlʋm cɛɖaa, ɛ-lɩmɖʋyaa wondu suu nɛ kɩlaŋ miŋ kɩñaɣzɩŋ weyi ɩlaɣ ɖoŋ ɖoŋ templo taa yɔ lɛ, ‘pɩɖɩɣzɩ-ɖɩ yem’ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se «pɛkɛdɩ-m ndʋ yɔ, tɩtɩtalɩ cɛɛka hɔɔlʋʋ; ñɔ-lɔŋ nɛ ña-ñɩm pakpaɖɩ kɔkɔɖɛ nɖɩ manɩwa yɔ.» Pʋwayɩ lɛ, ɖɩyɔɔdɩ se Salomɔɔ lɩmɖʋyaa kɛ koboyaɣ tɩnaa. Pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, pituyi abiɖe nɛ ɖɩsa Yehowa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛwɩlaa se ɛsɔɔlɩ Izrayɛɛlɩ nɛ ɛlɩzɩ Salomɔɔ se ɛkɛ wiyaʋ nɛ ɛhʋʋ tɔm siɣsiɣ.—1Aw 10:4-9; 4Aw 9:3-8.
Fezuu taa ñɩm
it-2 1110
Kewiyaɣ kpelaɣ
Awiya wena payɩ aatɔɔ kewiyitu Izrayɛɛlɩ ɛjaɖɛ taa yɔ a-taa lɛ, Salomɔɔ ɖeke kewiyaɣ kpelaɣ tɔm pɔyɔɔdaa. (1Aw 10:18-20; 4Aw 9:17-19) Pɩtʋʋ fɛyɩ se kaawɛ «Kewiyaɣ kpelaɣ kʋjɔŋ» tɛɛ nɛ paama-kʋ Moriya pʋʋ yɔɔ Yeruzalɛm. (1Aw 7:7) Paalubi-kɛ nɛ ‘tukela nɛ pɔpɔ kɔ-yɔɔ sika ɖɔfɩɩ ñɩŋga nɛ kaawɛnɩ nesi ceemenje nɛ nuŋgolonzi ɖɩzɩyɛ.’ Pɔtɔm se palabɩ-kɛ nɛ tukela, ɛlɛ ɛzɩma paama templo yɔ, piyeki se ɖɩmaɣzɩ se kpoŋgbolonaa palabɩnɩ-kɛ nɛ pʋwayɩ lɛ, pɔpɔ kpoŋgbolonaa yɔɔ sika ɖɔfɩɩ ñɩŋga nɛ tukela sakɩyɛ. Pʋyɔɔ ye nɔɔyʋ ɛna-kɛ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se tukela nɛ sɩka ɖeke pakpaɣ nɛ polubini-kɛ. Pɔyɔɔdɩ tendemee loɖo wena patɩŋɩɣnɩ a-yɔɔ nɛ pakpaɣ kewiyaɣ kpelaɣ cɔlɔ yɔ a-tɔm nɛ pɩtɛ lɛ pɔtɔ se: «Mʋʋzɩŋ naalɛ, ɩsɩŋ nesi cɔlɔ, ɛlɛ mʋʋzɩŋ pee lɛɛna hiu nɛ naalɛ (12), asɩŋ tendemee yɔɔ ceemenje.» (4Aw 9:17-19) Pɩmʋnaa se pakpaɣ mʋʋzɩŋ nɛ palabɩnɩ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ wiyaʋ ɖoŋ yɔ. (Kiɖ 49:9, 10; Nat 5:5) Mʋʋzɩŋ 12 weyi poluba yɔ, ɩsɩŋnɩ Izrayɛɛlɩ cejewe 12 nɛ pɩtɩla pɩkɛ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ ɛzɩma cejewe ana aluzuu a-tɩ wiyaʋ tɛɛ yɔ. Paakpaɣ sika nɛ palabɩnɩ nɩŋgbanzɩ ɖɩzɩyɛ nɛ patamnɩ kewiyaɣ kpelaɣ. Kewiyaɣ kpelaɣ ŋga palabɩ-kɛ nɛ sika nɛ tukela nɛ kɛwɛɛnɩ nesi ceemenje nɛ polu mʋʋzɩŋ kɛ-ɛsɩndaa yɔ, kaawɛ ɖeu siŋŋ nɛ pɩkpaɖɩ kewiyaɣ kpelisi nzɩ sɩɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ; paa pɩtɩɩkɛ kewiyaɣ kpelisi nzɩ tɛtɛɛ ñɩm huyiyaa lɩ sɩ-yɔɔ yɔ yaa nzɩ palɩzɩ sɩ-tɛ anjaʋwaa kuduyuŋ nɩɩyɩ yɔɔ yaa takayɩsɩ nasɩyɩ taa yɔ. Pʋyɔɔ pɔyɔɔdɩ Awiya takayaɣ taa se: «kpelaɣ nakɛyɛ fɛyɩ ɛzɩ ŋga yɔ kewiyisi kpeekpe taa.»—4Aw 9:19.
17-23 AVRIL
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 4 AWIYA 10-12
«Lɔŋ tasʋʋ kɩbam wazaɣ»
Ɛ-tɔm pɩzaɣ se tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ
Pɩtɩla Robowam kaaɖiɣzinaa se ɛtɔlɩ kpaca taa. Ye etisi samaɣ tɔm yɔɔ yɔ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɛ nɛ ɛ-hɔʋ nɛ e-kewiyaɣ taa ñɩma, papasɩ pa-ñɩm yɔɔ nɛ pataakɩlɩ pɔzʋʋ samaɣ se kaha wondu sakɩyɛ. Ɛlɛ ye ekizaa yɔ, samaɣ pɩzɩɣ nɛ kakaɖɩnɩ-ɩ. Ɛzɩma ɛkaɣ labʋ? Kajalaɣ ɖeɖe lɛ, wiyaʋ kɩfalʋ ɛnɛ ɛpɔzɩ lɔŋ tasʋʋ abalaa mba pasʋtʋyaa nɛ paakɛ Salomɔɔ lɔŋ tasɩyaa yɔ, pɔ-cɔlɔ. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, Robowam tasɩ ñɩnʋʋ lɔŋ tasʋʋ ɛ-ɖaɣʋnaa cɔlɔ. Ɛmʋ ɛ-ɖaɣʋnaa lɔŋ tasʋʋ nɛ ɛɖʋ ɛ-taa se ɛwɩlɩɣ samaɣ ñaŋ. Ecosi samaɣ se: «Man-caa kɛlɛ-mɩ yuŋ yom kpayaɣ, mankaɣ ko-yuŋ sɔzʋʋ. Man-caa kamabɩ-mɩ agbazɛɛ, ma yɔ pɩjɩsɩ mankaɣ-mɩ mabɩnʋʋ.»—4 Aw. 10:6-14.
w01 1/9 28-29
Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpaɣ lɩmaɣza kɩbana?
Yehowa ha Krɩstʋ ɛgbɛyɛ ɛyaa mba papɩ fezuu taa yɔ, nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiheyi-wɛ lɩmaɣza wena ɖɩkpakɩɣ yɔ a-tɔm. (Efɛɛzɩ mba 4:11, 12) Ɛlɛ pɩfɛyɩ se ɖɩla ɛzɩ ɛyaa mba pɛyɛlɩɣ lalaa yɔɔ nɛ pɔpɔzʋʋ se patasɩ-wɛ lɔŋ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ palɩɣ weyi eheyiɣ-wɛ tɔm ndʋ pɔsɔɔlɩ nɩʋ yɔ ɛ-yɔɔ yɔ. Nɛ pʋwayɩ lɛ, palabɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-lɔŋ tasʋʋ. Pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩtɔzɩ kɩɖaʋ kɩdɛkɛdʋʋ ŋgʋ Robowam hawa yɔ kɩ-yɔɔ. Pʋcɔ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ lɛ, ɛzʋtʋyaa mba pa nɛ ɛ-caa paalabɩ tʋmɩyɛ yɔ, patasɩ-ɩ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ. Ɛlɛ ɛtɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ pɔ-lɔŋ tasʋʋ. Ɛpɔzɩ lɔŋ taasʋʋ piya evelisi nzɩ sɩkɛ ɛ-ɖaɣʋnaa yɔ. Ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ pɔ-lɔŋ tasʋʋ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ naɖɩyɛ, nɛ ɖɩɖɩ ñeyele nɛ elesi e-kewiyaɣ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ.—1 Awiya 12:1-17.
Ye ɖɩñɩnɩɣ lɔŋ tasʋʋ yɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩyɔɔdɩnɩ Krɩstʋ ñɩma mba papɩ fezuu taa yɔ, mba panɩɣ Masɩ taa camɩyɛ yɔ nɛ mba pɛwɛnɩ ñamtʋ siŋŋ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ yɔ. (Aduwa 1:5; 11:14; 13:20) Ye pɩsaŋ yɔ, kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋmaɣzɩ Bibl paɣtʋ kila wena ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ a-yɔɔ. Kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋmaɣzɩ ɖɔɖɔ lɔŋ weyi payɩ patasɩɣ-ŋ yɔ ɩ-yɔɔ. Yehowa tɔm kɛ ñalɩmɩyɛ; ye ŋyeba nɛ ɖiɖiyi-ŋ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ŋ nɛ ŋna lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pɩpɔzʋʋ se ŋkpaɣ yɔ.—Filiipi mba 4:6, 7.
it-2 754 § 4
Robowam
Robowam cajayɛ nɛ ɛ-kañatʋ yɔɔ lɛ, e-kewiyaɣ taa ɛyaa sakɩyɛ ha-ɩ siɣye. Yuuda nɛ Bɛnjamɛɛ cejewe ɖeke kaawobini pɩ-yɔɔ nɛ aɖʋʋ-ɩ nesi. Pɩtasɩnɩ cejewe ana lɛ, kewiyisi nzɩ sɩ-naalɛ sɩ-taa cɔjɔnaa nɛ Leevi mba nɛ cejewe hiu lɛɛna taa ɛyaa nabɛyɛ kaaɖʋwaɣ nesi ɖɔɖɔ Daviid ɖɩɣa.—1Aw 12:16, 17; 4Aw 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Fezuu taa ñɩm
it-1 618-619
Aleewaa mba panɩɣzɩnɩ tuliŋ yɔ
Tɔm ndʋ Yozuwee yɔɔdɩ Yozuwee 24:14 taa yɔ, tɩwɩlɩɣ se alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ mba kaawɛ Ejipiti yɔ, paayeba nɛ peeɖe sɩɩnaa layaa lakasɩ wɛɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ, nɛ nayʋ Ezekɩyɛɛlɩ yɔɔdaa se cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ lakasɩ nzɩ, powobi pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ-sɩ pɩnzɩ sakɩyɛ. (Eze 23:8, 21) Pʋyɔɔ Bibl taa tɔm tazɩyaa nabɛyɛ yɔɔdaa se lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ Ɛsɔ ɖʋ paɣtʋ Izrayɛɛlɩ mba kañɩmbusuu taa se pataalaa ‘kɩlaŋ aleewaa mba panɩɣzɩnɩ tuliŋ yɔ.’ (Lev 17:1-7) Pɩtasɩ lɛ, Robowam kaalɩzɩ ɛyaa nabɛyɛ se pɛkɛ ‘kookasɩ nɛ aleewaa mba panɩɣzɩnɩ tuliŋ nɛ newee wena ɛlaba yɔ a-tɛ cɔjɔnaa.’ (4Aw 11:15) Ye mbʋ Izrayɛɛlɩ mba kaawobi pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ tuliŋ sɛtʋ ndʋ tɩtɔyɩ Ejipiti ɛjaɖɛ taa, kɔzɩ kɔzɩ ndʋ tɩɩtɔyɩ Ejipiti hadɛ kiŋ yɔ. Hérodote (II, 46) yɔɔdaa se Ejipiti mba Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ, ndʋ seɣtini Grɛɛkɩ mba nɛ papaɣzɩ sɛʋ ɛsɔ weyi payaɣ se Pan yɔ nɛ ɛsɔnaa mba pɛkɛ laŋ ɛsɔnaa yɔ. Palɩzɩɣ ɛsɔnaa mba lɛ, pɛwɛnɩ hɩŋ, suŋ nɛ tuliŋ nɩŋgbanzɩ. Nabɛyɛ maɣzɩɣ se ɛzɩma palɩzɩɣ ɛsɔnaa mba nɛ pɔ-hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ nɩɣzɩɣnɩ kpɩna yɔ, mbʋ yebina nɛ palɩzɩɣ Sataŋ nɛ ɛwɛɣnɩ hɩŋ, suu nɛ nɩŋgbanzɩ nzɩ sɩyawa yɔ. Nɛ anjaʋwaa mba paatɔyɩ caanaʋ taa mba payaɣaɣ pa-tɩ se Krɩstʋ mba yɔ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa.
Ɛlɛ patɩyɔɔdɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi «tuliŋ» ɛnɩ ɩkɛnaa yɔ pɩ-tɔm. Nabɛyɛ maɣzɩɣ se pɩkɛ tuliŋ maɣmaɣ yaa sɩʋ kpelisi nzɩ palɩzaa nɛ sɩwɛɛ tuliŋ tɩyɛ yɔ. Ɛlɛ nabʋyʋ fɛyɩ nɛ pɩwɩlɩɣ se tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim. Nɛ masɩ nasɩyɩ fɛyɩ nɛ sɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩɩkɛnaa yɔ. Tɔm piye nɖɩ palabɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se mba pɛsɛɣ ɛsɔnaa mba yɔ pa-lɩmaɣza taa lɛ, pakpakɩɣ ɛsɔnaa mba se pɛkɛ tuliŋ yaa kpɩna wena a-yɔɔ nɛ hʋndʋ yɔ. Pɩtɩla palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye «tuliŋ» se pawɩlɩ se sɩɩnaa latʋ lakasɩ kpeekpe kɛ mbʋ pɩwɛ kiniŋ siŋŋ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm piye nɖɩ paalabɩnɩ tʋmɩyɛ kiɖe tɛɛ nɛ pɛɖɛzɩ-ɖɩ masɩ sakɩyɛ taa se sɩʋ kpelisi yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se «pɩndʋ huuye» ɛlɛ pɩɩwɩlɩɣ se pɩndʋ pakpaɣ nɛ pamanɩ sɩʋ kpelisi nzɩ.—Lev 26:30; Wp 29:17.
24- 30 AVRIL
ÑƖM MBƲ PƖWƐ ƐSƆTƆM TAA YƆ | 4 AWIYA 13-16
«Alɩwaatʋ ndʋ taa pɩwɛɛ se ɖɩñɔɔnɩ Yehowa?»
Piya evelisi: Ɛbɛ ɩpɩzɩɣ ɩla nɛ ɛyaa lalaa taa-mɩ liu?
12 Wiyaʋ Aazaa kaakɛ pɩɣa evelaɣ lɛ, eluzaɣ ɛ-tɩ nɛ ɛɛwɛ abalɩtʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Aazaa caa Abiya sɩba nɛ Aazaa pɩsɩ wiyaʋ lɛ, ɛpaɣzɩ sɩʋ kpelisi yɔkʋʋ ɛjaɖɛ taa. Pɩtasɩ lɛ, «ɛɖʋ paɣtʋ Yuuda se ɛñɩnɩ [Yehowa,] ɛ-caanaa tɛ Ɛsɔ, nɛ ɛɖɔ paɣtʋ yɔɔ nɛ kpalɩtʋ kpeekpe yɔɔ.» (4 Aw 13:23–14:1-6) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Etiyoopii tʋ Zeraa kpaɣ sɔɔjanaa miiliyɔɔ kʋɖʋmʋʋ nɛ ɛlɩɩ Yuuda wayɩ lɛ, Aazaa pɔzɩ Yehowa nɛ lɔŋsɩnɖɛ se ɛsɩnɩ-ɩ. Ɛyɔɔdaa se: «[Yehowa,] ŋtiposi kaaʋ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋsɩna nɛ ɛyaa pazɩ yaa ɛyaa sakɩyɛ; sɩnɩ-ɖʋ [Yehowa] ɖɛ-Ɛsɔ. Ðɩtaɣ liu ño-ɖoŋ.» Tɔm pee kɩbana anɛ awɩlɩɣ se Aazaa kaawɛnɩ tisuu sɔsɔm Yehowa yɔɔ se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛya ɛ nɛ ɛ-samaɣ pa-ñʋʋ. Aazaa kaata liu Yehowa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ nɛ «[Yehowa] ma Etiyoopii mba.»—4 Aw. 14:7-11.
Piya evelisi: Ɛbɛ ɩpɩzɩɣ ɩla nɛ ɛyaa lalaa taa-mɩ liu?
13 Alɩwaatʋ ndʋ sɔɔjanaa miiliyɔɔ kʋɖʋmʋʋ kɔma se poyooni Aazaa yɔ, pɩɩkɛnɩ-ɩ kaɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ. Ɛlɛ Aazaa pɩzaa nɛ ɛwa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛta liu Yehowa. Ɛlɛ pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se alɩwaatʋ ndʋ Aazaa kaakatɩ kaɖɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ndɩ yɔ lɛ, ɛtɩtaa Yehowa liu. Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ Wiyaʋ kɩdɛkɛdʋ Baasa caɣaɣ se ɛla you nɛ Yuuda lɛ, Aazaa pɩsɩnɩ Siirii wiyaʋ yɔɔ se ɛlɛ ɛsɩnɩ-ɩ. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩkɔnɩ-ɩ asɛyʋʋ. Yehowa tɩŋnɩ nayʋ Ananii yɔɔ nɛ eheyi Aazaa se: «Ŋta Siirii wiyaʋ liu nɛ ŋtɩtaa [Yehowa] ñɛ-Ɛsɔ liu yɔ, pʋyɔɔ lɛ Siirii wiyaʋ tɛ sɔɔjanaa lɩ ñe-nesi tɛɛ.» Toovenim taa lɛ, kpaɣnɩ mbʋ nɛ pɩɖɛɛ lɛ, Aazaa wɛ you taa tam. (4 Aw. 16:7, 9; 1 Aw. 15:32) Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?
Piya evelisi: Ɛbɛ ɩpɩzɩɣ ɩla nɛ ɛyaa lalaa taa-mɩ liu?
14 Luzuu ña-tɩ tam nɛ ŋtaɣ Yehowa liu paa ɛzɩmtaa. Alɩwaatʋ ndʋ pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm yɔ, ŋwɩlaa se ŋwɛnɩ tisuu sɔsɔm nɛ ŋtaɣ Yehowa liu. Nɛ Yehowa taa labɩ leleŋ nɛ ɛha-ŋ waɖɛ se ŋpɩsɩ ɛ-hɔʋ taa tʋ. Nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, pɩwɛɛ se ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋtaɣ Yehowa liu. Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛ-ŋ kɛlɛʋ se ŋtaa Yehowa liu alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se ŋkpaɣ lɩmaɣza sɔsɔna ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Ɛlɛ ɛzɩma ŋkaɣ labʋ alɩwaatʋ lɛɛtʋ taa? Pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩtaa Yehowa liu alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpakɩɣ lɩmaɣza yɔ, pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩzɩɣ aleɣya wena ɖɩkaɣ labʋ yɔ, tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ labʋ yɔ nɛ kaɖʋsɩ nzɩ ɖɩkaɣ ɖʋʋ ɖa-tɩ yɔ. Taataa ña-maɣmaɣ ñɔ-lɔŋsɩnɖɛ liu. Ñɩnɩ Bibl paɣtʋ kila wena asɩɣnɩ-ŋ se ŋkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ yɔ nɛ pʋwayɩ lɛ, ŋɖɔ Bibl paɣtʋ kila ana a-yɔɔ. (Adu. 3:5, 6) Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, Yehowa taa kaɣ labʋ leleŋ nɛ ɛgbɛyɛ taa mba kaɣ-ŋ ñam.—Kalɩ 1 Timootee 4:12.
Fezuu taa ñɩm
Sɛɛ Yehowa nɛ laŋɩyɛ pilim!
7 Pɩwɛɛ se ɖa-taa paa anɩ ɛtazɩ ɛ-taa nɛ ɛna se ɛsɛɣ Ɛsɔ nɛ laŋɩyɛ pilim yaa we. Pɔzɩ ña-tɩ se: ‘Mɛntɛm man-taa se malakɩ Yehowa sɔɔlɩm nɛ malʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ yɔɔ nɛ mankandɩyɩ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ nɛ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ ɛtaawɛɛnɩ ɖoŋ kɔ-yɔɔ?’ Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩpɔzɩ Aazaa abalɩtʋ siŋŋ pʋcɔ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛlʋbɩnɩ Maaka, Maaka kaakɛ «abiɖe» tɛtʋ taa. Pɩtɩla ŋŋsɩŋ nɔɔyʋ se ɛlakɩ kɩdɛkɛdɩm mbʋ ɖeyi ɖeyi Maaka kaalaba yɔ, ɛlɛ ŋkaɣ katʋʋ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɩkaɣ pɔzʋʋ se ŋwɛɛ abalɩtʋ ɛzɩ Aazaa yɔ. Ðɩkpaɣ se ña-taabalʋ yaa ñɔ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ labɩ kɩwɛɛkɩm nɛ ekizi se eekpiɖiɣ nɛ palɩzɩ-ɩ ɛgbɛyɛ taa. Ɛzɩma ŋlakɩ? Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɛ ña-taa nɛ ŋcɛ ña nɛ ɩ mɩ-taabalɩyɛ na? Ɛbɛ ña-laŋɩyɛ kaɣ-ŋ seɣtuu se ŋla alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa?