Thembo—A Dumbu ko Shalula Chingwe?

WA KA ana makole a li gumi koga, ngono mu chibaka che gole Daniel wa ka be e gwisana ne bugwele gwe cancer. Ngono ng’anga dzidze dza ka be dzi sina thembo, se bangwe koga ba ka be be li pejo ne msana. Ngono Daniel wa ka zwibatilila mu thembo. Wa ka be e duma kuti u no ti a kula a kabe nshakisisi ngono ka batsha kuti ku wangwe nti u nga lapa cancer mu zhuba lingwe. Wa ka a ka lingililila ne zila ya ka shalulika ku kumba kwe ng’anga ino temelela mu ku lapa cancer i nonga ya a nayo. Ne kwa ka jalo, zhuba ileli la kati li swika ng’anga iyeyi ya ka shalulika i ka patikiwa ku misa ku kumba ne ntata ye bipa kwe weather. Daniel wa ka nyala meya. Ngono i li gwe kutanga, a ka temeka mafupa. Mu mazhuba mashomanana a ka fa.

Mbiko ya Daniel ya ka legwa ne nshingi we zwe mamuko wa ka e zwidiya nekwe kuti thembo ne ku sa be thembo ku amana chini ne mamuko. U nga na u ka hwabo ndebo dzi nonga dzedzi. Ha ti lakidzila, nthu wa ka kwegula, u lele, u pejo ne fa, ngono wa ka lingilila shingikala kwe chingwe cha a no tolela pezhugwi—pangwe wa ka lingilila kumbiwa ne nngwe wa a no da kene zha kwe zhuba lingwe la a no tolela pezhugwi. Ha ichecho cha shingikala ebile cha pinda, u no fa chinyolocho. Mu zwimo zose izwezwi ini chi no shingikala? A thembo dumbu i chithu chi na masimba zwi ngapa se kwa ku no duma bangwe?

Bashakisisi banjinji be ndapo ba kati ku linga zwithu zubuyanana, thembo ne angwe mazwiwo a ka lulwama dumbu kuna masimba mu buchilo ne mamuko e nthu. Ngono ku linga zwithu sa ikoko a te kanjinji ku dumilana. Bashakisisi bangwe ba no tola kuti kose ikoko zwelenje zwinjinji zwi singa dumilane ne sainsi. Ba no da ku kumbula kuti magwele a mu mbili a no thamiwa koga ne chingwe chi mu mbili.

Ne kwa kajo, ku sola ne bukulu gwe thembo ha te ku li ku ptshwa. Mu dzi-thousand dze makole a ka pinda, nchenjendu we Ngiriki Aristotle wa ka kumbigwa ku ti a chenese kuti thembo ini ngono e be shandula eti: “Wu wolota wa ka linga.” Ngono ngwenunyana zwakwo, nlume we America Benjamin Franklin wa ka leba e gongobola eti: “U no chila ne thembo u no wo fa e zwinyima zojiwa.”

Ngono, ngwenu, malebeswa ne kwe thembo ini? A wu gala u kumbula koga ne zwa u no yemula, i li zila bathu ba no shaka ku nyaladziwa nawo ne mawoloto a si e chingwe? Kene kuna mabaka a no hwikala e ku linga thembo se chingwe chi no pinda ichecho—chingwe cha ti no sheta tose kuti ti be ne mamuko a ka lulwama ne shatha, chingwe chi na ntewo dumbu ne mabayilo dumbu?