Jesu u no ngina mu Jerusalema e kudziwa a ka tatha donki

A Buporofiti gu no Leba ne Kwa Mesiya go Lakidza Kuti Jesu wa ka be Ali Iye Mesiya?

Dabilo ye Baibili

Ee. Jesu wa ka ti a li mu shango wa ka shingikadza buporofiti gunjinji gu no leba ne kwa “Mesiya ntungamili,” iye unowo be “Ntjidzi we shango.” (Daniele 9:25; 1 Johani 4:14) Dumbu ne shule kwe lufu gugwe, Jesu wa ka dwilila e shingikadza buporofiti gu no leba ne kwa Mesiya.—Pisalema 110:1; Mishingo 2:34-36.

“Mesiya” ko dwiwani?

Dama le Chihebera li noyi Ma·shiʹach (Mesiya) ne le Chigiriki li noyi Khri·stos (Kirisiti) ose a no dwa “Wa ka Zhodziwa.” Ndizo ke, “Jesu Kirisiti” ko dwiwa “Jesu wa ka Zhodziwa,” kene “Jesu Mesiya.”

Mu misi ye Baibili, kanjinji nthu wa ka be e zhodziwa ne ku digwa mafuta mu nsholo uwe ha e bigiwa mu mamo a ka shalulika e ndaulo (Lifitiko 8:12; 1 Samuele 16:13) Jesu wa ka bigiwa ne Ndzimu ku be Mesiya—mamo makulu e ndaulo. (Mishingo 2:36) Ne kwa ka jalo, pana kuti Jesu a zhodziwe ne mafuta, Ndzimu wa ka nzhodza ne meya ya ka yengemala.—Matewu 3:16.

A bathu banjinji ba nga shingikadza buporofiti gu no leba nekwa Mesiya?

Aa. Koga se mizila ye zwinyala ili ye nthu u ngompela koga, ku shingikadziwa kwe buporofiti gwe Baibili nde kwa Mesiya u ngompela koga kene Kirisiti. Ne kwa ka jalo, Baibili i no thagisa kuti ‘kowobe na Bokirisiti be manyepkhwa ne baporofiti be manyepkhwa ba nowo thama zwilakidzo zwikulu ne majenamiso makulu ku dzimidza naibabo ba ka shalugwa, ha ku khoneka.’—Matewu 24:24.

A Mesiya u nowo bongwa mu chibaka chi no zha?

Aa. Baibili ya ka lebela mbeli kuti Mesiya u nowo be we lutshinga gwa Dafite She we Iziraela. (Pisalema 89:3, 4) Ne kwa ka jalo, mikwalo ye lutshinga gwe Bajuta i no gwilila shule ku noti ku na Dafite i nga na i ka be ya ka chinyiwa ha Baroma be tapa Jerusalema ne 70 C.E.a Chinga kwa kwe chibaka ichecho, ha ku to khoneka kuti nngwe a ti nde we lutshinga gwe bushe gwe nsha wa Dafite. Ku thubukana na ichecho, mikwalo iyeyo ye lutshinga igogu ya ka be ili yapo mu chibaka cha Jesu, dumbu ne zwita zwizwe zwa ka zwi singa khone landula kuti ndi we lutshinga gwa Dafite.—Matewu 22:41-46.

Buporofiti gu no leba nekwa Mesiya gu ngana mu Baibili?

Ha ku to khoneka dumbu kuti ti zibe palo ye buporofiti gu no leba ne kwa Mesiya. Ha ti lakidzila, zila ye ku bala buporofiti ha i to fanana dumbu ne mu matama e buporofiti gwa Mesiya gu pa chena. Matama a mu na Izaya 53:2-7 a no leba zwithu zwinjinji zwi no lakidza buporofiti gwa Mesiya. Bangwe ba nga na ba ka linga matama e buporofiti gose igogu ili chithu chingompela, ngono bangwe ba nga na ba ka linga buporofiti igogu gwa ka thubukana.

Gungwe gwe buporofiti gwa Mesiya gwa ka shingikadziwa na Jesu

Buporofiti	Gu mu na	Shingikadziwa
Lutshinga gwa Abhurahama	Genesisi 22:17, 18	Matewu 1:1
We lutshinga gwe nkololo wa Abhurahama Isaki	Genesisi 17:19	Matewu 1:2
Wa ka zwaligwa mu ludzi gwe Iziraela gwe Juda	Genesisi 49:10	Matewu 1:1, 3
U no dwa mu lutshinga gwe bushe gwa She Dafite	Izaya 9:7	Matewu 1:1
Wa ka zwagwa ne ngwanadi	Izaya 7:14	Matewu 1:18, 22, 23
Wa ka zwaligwa ku Bhetelehema	Mika 5:2	Matewu 2:1, 5, 6
U no dangwa ne zina li noyi Imanuweleb	Izaya 7:14	Matewu 1:21-23
Wa ka zwaligwa mu mamo a pasi	Izaya 53:2	Luka 2:7
Bana batukununu ba ka bulawa shule kwe ku zwagwa kukwe	Jeremiya 31:15	Matewu 2:16-18
Wa ka dusiwa ku Igipiti	Hosiya 11:1	Matewu 2:13-15
Wa ka e dangwa Nnazaretac	Izaya 11:1	Matewu 2:23
Tungamigwa ne ntungwa	Malaki 3:1	Matewu 11:7-10
Zhodziwa se Mesiya ne 29 C.E.d	Daniele 9:25	Matewu 3:13-17
Amuchigwa ne Ndzimu se Nkololo uwe	Pisalema 2:7	Mishingo 13:33, 34
Thaabalela ngumba ye Ndzimu	Pisalema 69:9	Johani 2:13-17
Nreri we ndebo mbuya	Izaya 61:1	Luka 4:16-21
Rerela bose mu Galili ko zhisa chedza chikulu	Izaya 9:1, 2	Matewu 4:13-16
Nthami we majenamiso sa Mozisi	Ditironomi 18:15	Mishingo 2:22
Sa Mozisi wa ka e leba mikumbulo ye Ndzimu	Ditironomi 18:18, 19	Johani 12:49
Wa ka podza magwele e banjinji	Izaya 53:4	Matewu 8:16, 17
Wa ka a si nga shake kudziwa	Izaya 42:2	Matewu 12:17, 19
Wa ka e hwilangoni ba ka tshambilidzigwa	Izaya 42:3	Matewu 12:9-20; Mako 6:34
Wa ka lakidza ndulwamo ye Ndzimu	Izaya 42:1, 4	Matewu 12:17-20
Nkumbuludzi u no chenamisa	Izaya 9:6, 7	Johani 6:68
Wa ka leba nekwe zina la Jehova	Pisalema 22:22	Johani 17:6
Wa ka e lebeleka ne zwifaniso	Pisalema 78:2	Matewu 13:34, 35
Ntungamili	Daniele 9:25	Matewu 23:10
Banjinji ba ka ba si nga dumile mu nli	Izaya 53:1	Johani 12:37, 38
Bgwe li no kutha	Izaya 8:14, 15	Matewu 21:42-44
Wa ka lambiwa ne bathu	Pisalema 118:22, 23	Mishingo 4:10, 11
Wa ka bengiwa a si na nlandu	Pisalema 69:4	Johani 15:24, 25
Wa ka ngina mu Jerusalema e kudziwa a ka tatha donki	Zakariya 9:9	Matewu 21:4-9
Wa ka kudziwa ne bana	Pisalema 8:2	Matewu 21:15, 16
Wa ka zha ne zina la Jehova	Pisalema 118:26	Johani 12:12, 13
Wa ka tengesiwa ne nngwe we ba a no themba	Pisalema 41:9	Johani 13:18
Wa ka tengesiwa ne mari e maloso e siliva a li 30e	Zakariya 11:12, 13	Matewu 26:14-16; 27:3-10
U no siyiwa ne bakhwinya	Zakariya 13:7	Matewu 26:31, 56
Bafakazi be manyepkhwa ba no pa bufakazi gu si igo ne kukwe	Pisalema 35:11	Matewu 26:59-61
Ha a to dabila ba no ntilika nlandu	Izaya 53:7	Matewu 27:12-14
U no thwigwa mate	Izaya 50:6	Matewu 26:67; 27:27, 30
U no logwa mu nsholo	Mika 5:1	Mako 15:19
U no logwa	Izaya 50:6	Johani 19:1
Ha a to gwisana ne ba no nloba	Izaya 50:6	Johani 18:22, 23
Batungamili be hurumente ba no kumbuludzana ne kukwe	Pisalema 2:2	Luka 23:10-12
U no kothomegwa mu bango ne zwipikiri mu maboko ne mu makumbo	Pisalema 22:16	Matewu 27:35; Johani 20:25
Bathu ba no shingisa hakata ku kobana zwiambalo zwizwe	Pisalema 22:18	Johani 19:23, 24
U no baligwanyiwa ne bachinyi	Izaya 53:12	Matewu 27:38
U no gongobogwa, ne tukiwa	Pisalema 22:7, 8	Matewu 27:39-43
U no hwisigwa zogwadza bachinyi	Izaya 53:5, 6	1 Pita 2:23-25
U no zwiwa u nga ti wa lashiwa ne Ndzimu	Pisalema 22:1	Mako 15:34
U no piwa viniga ne ndulu kuti a ngwe	Pisalema 69:21	Matewu 27:34
U no zwiwa a na nyota ha e dwa e fa	Pisalema 22:15	Johani 19:28, 29
U no longa meya iye mu maboko e Ndzimu	Pisalema 31:5	Luka 23:46
U no pa buchilo gugwe	Izaya 53:12	Mako 15:37
U no dusa chibayilo chi no pedzisa chibi	Izaya 53:12	Matewu 20:28
Mafupa awe ha a to vuniwa	Pisalema 34:20	Johani 19:31-33, 36
U no bayiwa	Zakariya 12:10	Johani 19:33-35, 37
U no bulokiwa ne bafumi	Izaya 53:9	Matewu 27:57-60
U no musiwa ha a sino ku fa	Pisalema 16:10	Mishingo 2:29-31
Mamo e wa ka ntengesa a no piwa ungwe	Pisalema 109:8	Mishingo 1:15-20
U gele ku luboko gwe luji gwe Ndzimu	Pisalema 110:1	Mishingo 2:34-36

a McClintock and Strong’s Cyclopedia i kati: “A ku to bilayedza kuti mikwalo ye njudzi dze Bajuta kose ne misha yabo ha i zo chinyika ha Jerusalema i sa thu i ka chinyiwa ngono ya ka chinyika ha Jerusalema i chinyiwa.”

b Zina le Chihebera li noyi Imanuwele, lo dwa kuti “Ndzimu Unaswi,” lo thalusa zwibuyanana nshingo wa Jesu se Mesiya. Ku be yapo kukwe mu shango ne mishingo iye kose kwa ka ku lakidza kuti Ndzimu u na banamati babe.—Luka 2:27-32; 7:12-16.

c Dama “Nnazareta” li nga na li ka be li dwa mu dama le Chihebera li noyi neʹtser, li no dwa “mela.”

d Ku bona zwinjinji mu Baibili zwi no lakidza kuti 29 C.E. ndilo gole la ka zha Mesiya, bona nsholo u no ti “Kafa Boporofeti Jwa ga Daniele bo Bolelelang Pele ka Gone go Goroga ga ga Mesia.”

e Buporofiti igogu gu mu buka ya Zakariya, ngono nkwali we Baibili, Matewu, a ka ti ‘gwa ka legwa na mporofiti Jeremiya.’ (Matewu 27:9) Ko lingika mu dzingwe nako buka ya Jeremiya i li iyo ya ka i zha kutanga mu ndawo ye Hwalo i no dangwa kuyi “baporofiti.” (Luka 24:44) Matewu u nga na a ka bo a ka shingisa “Jeremiya” ha e leba nekwe hwalo dzose, ku shanganyila ne buka ya Zakariya.