THUTO 03

A u Nga Themba Baibili?

Ya ka Tshambisiwa

Baibili i no kumbuludza ne ku thembesa zwithu zwinjinji. U ngana u kabe u shaka ku ziba cha i no diya, ngono pangwe kuna pa u no zwiwa u bilayela. A wa ka fanila ku themba chi no thembesiwa ne kumbuludziwa ne buka iyeyi ya ntolo? A dumbu u nga duma chi no lebgwa ne Baibili ne kwe ku shathila buchilo ngwenu ne mu chibaka chi no zha? Bathu banjinji ba no duma. To ku koka kuti u zwibonele kuti a u nga duma bo.

1. A Baibili i na malebeswa?

Baibili i no leba kuti i na “matama e malebeswa.” (Nreri 12:10) I no leba ne kwe zwithu zwe malebeswa zwa ka shingikala zwi no shanganyila ne bathu. (Bala Luka 1:3; 3:1, 2.) Bunji gwe ba ka zwidiya histori ne ba ka zwidiya kuti bathu ba kabe be chila chini ntolo ba ka zwibonela malebeswa e zwibaka, bathu, ndawo, ne zwa ka shingikala zwi no chenesiwa mu Baibili.

2. Ini ti ngati Baibili ha i zo pelegwa ne nako?

Ne zila njinji, Baibili ya ka lakidza kuti ha i zo pelegwa ne nako. Ha ti lakidzila, kuna pa i no leba ne kwe khani dze sainsi (science). Ha i leba ne kwe khani idzedzi, bunji gwe bathu ba kabe ba si nga dume cha i no leba. Ne kwa ka jalo, ngwenu sainsi i no lakidza kuti chi no lebgwa ne Baibili, malebeswa. Baibili “yakathamwa nge kusingapele kose.”—Pisalema 111:8.

3. Ini ti nga themba chi no lebgwa ne Baibili ne kwe chibaka chi no zha?

Baibili i na buporofitia gwe “zwinowoshingikala.” (Izaya 46:10) Ya ka lebelambeli ne lebeswa zwinjinji zwa ka shingikala mu histori chibaka chi lefu zwi sathu zwi ka shingikala. Kakale ya ka chenesa mamo a ngwenu e shango ne zila ya ka tambunuka. Mu thuto iyeyi, towo shakisisa ne kwe gungwe buporofiti gwe Baibili. Ku shingikadziwa kwago dumbu ko chenamisa!

ZWIDIYE KWA KA NGINILILA

Shakisisa se kwa sainsi i dumana ne Baibili, ngono u zwibonele buporofiti gu no chenamisa gwe Baibili.

4. Sainsi i no dumana ne Baibili

Ntolo, bathu banjinji ba kabe be duma kuti shango i gele pezhugwi kwe chingwe. Zana VIDIYO.

VIDIYO: Shango ya ka Lembeleka mu Phepo (1:13)

Bona kuti buka ya Jobe ya ka tini makole ali 3,500 a ka pinda. Bala Jobe 26:7, mu be mu lebesana ne kwe buzo i no tobela:

Ini nkumbulo we kuti shango ya ka lembeleka “mu phepo kusina tjimwe” u chenamisa?

Bathu ba ka tangisa ku hwisisa dumbu kuti to khona ku be ne vula chini makole ali 200 koga a ka pinda. Bona kuti Baibili ya ka tini makole manjinji a ka pinda. Bala Jobe 36:27, 28, mu be mu lebesana ne kwe buzo dzi no tobela:

Ini chi no chenamisa mu khani ye kuti ko shingikalani kuti ku be ne vula mu shango?
A ndimana dza wa dwa ku bala dzo simisa thembo iyo mu Baibili?

Baibili i no chenesa kuti ko shingikalani kuti ku be ne vula mu shango. Ko lakidziwa se kwa vula i dwa mu shango kunoti pezhugwi ne ku gwilila kakale mu shango.

5. Baibili ya ka gala ya lebelambeli zwithu zwi kulu

Bala Izaya 44:27–45:2, mu be mu lebesana ne kwe buzo i no tobela:

Baibili ya ka gala ya lebelani mbeli makole ali 200 Bhabhiloni i sathu i ka chinyiwa?

Zana VIDIYO.

VIDIYO: Baibili ya ka Lebelambeli ku Chinyiwa kwe Bhabhiloni (0:58)

Histori ya ka lakidza dumbu kuti She Sirasi we Pheshiya ne masole awe ba ka chinya nzinkulu we Bhabhiloni ne 539 B.C.E.b Ba ka theusa gwizi gwa kabe gwa ka poteleka nzinkulu iwoyo. Ba ka ngina mu nzinkulu be shingisa mikoba ya ka be i sa ka zhaligwa, ba ka u tapa kuzhe kwe ku gwa. Shule kwe makole ali 2,500, Bhabhiloni u chi matongo. Bona cha ka lebegwa mbeli ne Baibili.

Bala Izaya 13:19, 20, mu be mu lebesana ne kwe buzo i no tobela:

Cha ka shingikalila Bhabhiloni cho pa bufakazi chini ne kwe ku shingikadziwa kwe buporofiti igogu?

Zwitshwantsho: Mamo a ka lebegwambeli ne Baibili nekwe ‘mazhuba e bupelo.’ 1. Mibako i no tshwa. 2. Sole lo dubula thobolo. 3. Bathu ba no gwisa maphorisa a ka mbala zwiambalo zwe ku zwivikilila. 4. Balume babili bano kwibila nlume nngwe mu shopo. 5. Mota ye nghwa i no chinya toropo wulu. 6. Bathu ba na zhala ba ka mbala dzi-mask ba ka milila zojiwa. 7. Shango ya ka woma i no phathuka kwa ka bangalala. 8. Ngumba ya ka chinyiwa ne ku zunguzika kwe shango.

6. Baibili ya ka gala ya lebelambeli zwithu zwi no shingikala ngwenu

Baibili i no dana chibaka cha ngwenu iti “mazhuba e bupelo.” (2 Timoti 3:1) Bona kuti Baibili ya ka lebelani mbeli ne kwe chibaka ichechi.

Bala Matewu 24:6, 7, mu be mu lebesana ne kwe buzo i no tobela:

Baibili ya ka lebani ne kwe mazhuba e bupelo?

Bala 2 Timoti 3:1-5, mu be mu lebesana ne kwe buzo dzi no tobela:

Baibili ya ka tini ne kwe mazwibato e bathu mu mazhuba e bupelo?
Mu mazwibato iyawa ndi api a wa ka zwibonela?

BATHU BANGWE BA KATI: “Baibili a te ili buka ina malebeswa.”

U no kumbula kuti, i bufakazi gupi gu no lakidza kuti ti nga themba chi no lebgwa ne Baibili?

CHA WA ZWIDIYA

Histori, sainsi, ne buporofiti, dzose dzo lakidza kuti u nga themba Baibili.

U Nga Tini?

A Baibili i buka i na malebeswa?
Sainsi i no dumilana poni ne Baibili?
A u no kumbula kuti Baibili i no lebelambeli ne kwe chibaka chi no zha? Ini u jalo?

Thuto ya pela ne:

Zwimisile

Ku simisa thembo iyo mu Baibili, bala kene lingilila ingwe ye zwi mu bokisi le Shakisisa.

Ne:

Mazwimisilo angwe

SHAKISISA

A ku na pa Baibili i si nga lebese, ha i leba ne kwe sainsi?

“A Sainsi i no Dumana ne Baibili?” (Web article)

Ku na malebeswa api ne kwe “mazhuba e bupelo”?

“Buporofiti Gwe Baibili gu li 6 Gwa u no Bona gu Shingikadziwa” (Thungamakole, May 1, 2011)

Zwidiye se kwa buporofiti gwe Baibili ne kwe Mbuso Nkulu we Giriki gwa ka shingikadziwa.

Ku Simisiwa ne “Dama le Buporofiti” (5:22)

Bona se kwa buporofiti gwe Baibili gwa ka shandula zila nlume nngwe ya a ka be linga Baibili nayo.

“Mu Ndili, Ndzimu Haazo Tongo be Po” (Thungamakole No. 5 2017)

a Buporofiti go shanganyila nlaetsa we Ndzimu ne kwe zwi nowo shingikala mu chibaka chi no zha.

b B.C.E. u no milila “Before the Common Era,” ngono C.E. u no milila “Common Era.”