Na sidadi di Nínivi tinha konstruson i otus kuza rei di bunitu.
Bu sabia?
Kuzê ki kontise ku Nínivi dipôs di ténpu di Jonas?
PA VÓLTA di anu 670 A.J., Asíria bira kel inpériu más grandi di mundu. Un dukumentu di Muzeu di Inglatéra, ki sta na internet, ta fla ma se tiritóriu ta baba “désdi ladu oésti di Xipri ti ladu lésti di Iran, i duránti algun ténpu el ta inkluiba ti mésmu Ijitu.” Nínivi ki éra se kapital, éra kel sidadi más grandi di mundu. La, tinha txeu jardin bunitu, palásius di luxu i bibliotékas grandi. Kes kuza ki skrebedu na paredi di Nínivi na ténpu antigu, ta mostra ma sima kes otu rei di Asíria, rei Asurbanipal ta flaba ma el éra “rei di mundu”. Ta parse ma na kel ténpu, ningen ka ta konsigi tomaba Asíria i Nínivi.
Inpériu di Asíria éra kel govérnu más grandi ki ta mandaba na mundu na kel ténpu.
Má na kel ténpu ki Asíria staba más fórti, Sufunias, ki éra proféta di Jeová, fla: ‘[Jeová] ta distrui Asíria i el ta ben dexa Nínivi sen nada, séku sima un dizértu.’ I proféta Naun tanbê fla: ‘Nhos panha prata, nhos panha oru! Sidadi sta vaziu sima dizértu, tudu distruídu! Tudu kes ki odja-u ta fuji di bo i ta fla: “Nínivi dja distruídu!”’ (Sof. 2:13; Naum 2:9, 10; 3:7) Talvês kantu pesoas obi kes profesia li, es pergunta: ‘Kel-li ta ben kontise própi? Algun dia Asíria ta ben distruídu?’ Ta parse ma ka ta da pa kriditaba na kel-li.
Nínivi fika sima dizértu!
Má simé, kel-li kontise! Pa vólta di anu 600 A.J., trópas di Babilónia i di Medus, distrui Asíria. Ku ténpu, pesoas dexa di vive na Nínivi i kel sidadi skesedu di el! Un publikason ki un muzeua na Nova York faze, ta fla ma “txeu anu dipôs, Nínivi dja staba bandonadu i nteradu, i pesoas fika ta sabe di kel sidadi li sô através di Bíblia.” Kes dukumentu na internet di Sosiadadi di arkiolojia di Bíblia, ta fla ma na komésu di anus 1.800, “ningen ka sabia si kel sidadi grandi di Asíria txiga di izisti mê.” Má na anu 1845, arkiólogu Austen Henry Layard, kumesa ta koba na sidadi di Nínivi. Kes kuza ki atxadu la, ta mostra ma Nínivi éra un sidadi uma bunitu na ténpu antigu.
Ninhun di kes profesia sobri Nínivi ka fadja i kel-li ta djuda-nu ten más kunfiansa ma kes profesia di Bíblia sobri fin di kes govérnu poderozu ki ten oji, tanbê ta ben kunpri. — Dan. 2:44; Apo. 19:15, 19-21.
a The Metropolitan Museum of Art