Ninchʼaʼajkoʼk chi rilbʼal chanru nekeʼxyiibʼ ut nekeʼxtiqibʼ ribʼ ebʼ li junchʼol
SEERAQʼINBʼIL XBʼAAN XʼEILEEN BRUMBAUGH
XINKʼIIK saʼ jun li paabʼal li kaw nataqlank ut moko nawbʼil ta chiʼus. Li paabʼal aʼin kitiklaak 1708 aran Alemania. Li hu The Encyclopedia of Religion naxye naq li paabʼal aʼin kitiklaak «xbʼaanebʼ li kristiʼaan li chʼolchʼo chiruhebʼ naq naʼajmank naq ebʼ li kristiʼaan teʼrabʼi li chaabʼil esil chirix li Kriist». Xbʼaan aʼin naabʼalebʼ li nekeʼtzʼaqonk saʼ li paabʼal aʼan xeʼtaqlaak chi puktesink saʼ jalan chik tenamit.
Chi joʼkan saʼ 1719 kiwulak jun li chʼuut li naxjolomi laj Alexander Mack aran Pensilvania (Estados Unidos), li kixjachi saʼ naabʼal li iklees, li junjunq chi chʼuut wank jalan jalanq li naʼlebʼ li nekeʼxbʼaanu joʼ kixkʼut laj Mack. Laaʼin nintzʼaqonk saʼ jun li chʼina chʼuut bʼarwiʼ nekeʼwank maare 50 chi kristiʼaan ut naqakʼe xwankil xyaabʼasinkil li Santil Hu ut xpaabʼankil li nekeʼxye li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li paabʼal.
Linjunkabʼal wank saʼ li paabʼal aʼin chiru naabʼal chihabʼ. Xkubʼeek inhaʼ saʼ li paabʼal aʼin naq wank 13 chihabʼ we. Xintzol naq moko us ta roksinkil ebʼ li bʼelebʼaal chʼiichʼ, li tractor, li selular, li raay malaj ebʼ li kʼaʼaq re ru li nakʼanjelak rikʼin lus. Ebʼ li ixq saʼ li qapaabʼal junelik ninq roq li tʼikr li naqoksi, maajun sut naqaset li qismal ut junelik bʼatbʼo, ut ebʼ li winq wankebʼ xmach. Naqakʼoxla naq, re naq moko reho ta li ruuchichʼochʼ tento tqatzʼeqtaana li tʼikr li nekeʼroksi li kristiʼaan, xbʼonbʼal qibʼ ut roksinkil li qaxik malaj li qʼol xbʼaan naq naqakʼoxla naq aʼin naxbʼaanu naq junaq tixnimobʼresi ribʼ.
Joʼkan ajwiʼ xeʼxkʼut chiqu naq tqoxloqʼi li Santil Hu xbʼaan naq aʼan Raatin li Yos. Rajlal eqʼla naq ok qe chi waʼak, naqachʼutubʼ qibʼ re rabʼinkil naq linyuwaʼ naxyaabʼasi ut naxkʼe junjunq li naʼlebʼ chirix li tasal li xqil. Chirix chik aʼan naqawiqʼibʼ qibʼ ut linyuwaʼ naxbʼaanu jun li tij. Moqon chik linnaʼ naxye li tij li kixkʼut li Jesús. Jwal nawulak chiwu naq naqachʼutubʼ qibʼ re xbʼaanunkil aʼin xbʼaan naq chiqajunilo naqatzol li naxye li Santil Hu.
Wanko chixkʼatq jun li naʼajej bʼarwiʼ nakʼiresimank li ketomq, li wank Delphi (Indiana), bʼarwiʼ naqaw naabʼal li awimq ut moqon chik naqakʼam saʼ jun li kʼanjelobʼaal li naxkelo li kawaay re xkʼayinkil saʼ li tenamit, joʼ saʼ li bʼe joʼ ajwiʼ chirekabʼlal. Chʼolchʼo chiqu naq li kʼanjel, aʼan ajwiʼ xkʼanjel li Yos joʼkan naq naqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil, abʼan kaʼajwiʼ li kutan domingo inkʼaʼ naru tqabʼaanu «junaq li kʼanjel». Abʼan wank sut li xkʼiresinkilebʼ li ketomq ut rawbʼal li awimq naxkʼam naabʼal qahoonal ut inkʼaʼ naqapaabʼ li naʼlebʼ aʼin.
Xinsumlaak ut xeʼwank walal
Saʼ 1963, naq wank 17 chihabʼ we, xinsumlaak rikʼin laj James, li wechpaabʼanel, li xjunkabʼal wank saʼ li paabʼal aʼin chalen saʼ li xkutankil li xmamaʼilq. Naqaj xloqʼoninkil ru li Yos ut naqakʼoxla naq wanko saʼ li tzʼaqal paabʼal.
Chiru li chihabʼ 1975 ak wank waqibʼ li qakokʼal ut saʼ 1983 kiyoʼlaak li qachʼiʼip. Jun ajwiʼ linkoʼ, xRebecca xkʼabʼaʼ, aʼan li xkabʼ. Kaw nokookʼanjelak, moko naabʼal ta naqasach ut inkʼaʼ naqakʼe qachʼool chirix li kʼaʼaq re ru. Naqayal qaqʼe chi xtzolbʼalebʼ li qakokʼal rikʼin li naʼlebʼ li xeʼxkʼut chiqu li qanaʼ qayuwaʼ ut li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li qapaabʼal.
Li qapaabʼal naxkʼe xwankil chanru naqatiqibʼ qibʼ. Naqakʼoxla naq saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ naqanaw kʼaru wank saʼ xchʼoolebʼ li qas qiitzʼin, joʼ chanru nekeʼxtiqibʼ ribʼ naxkʼutbʼesi kʼaru wank saʼ xchʼoolebʼ. Chi joʼkan naqakʼe reetal naq inkʼaʼ us xyiibʼankil chiʼus li qismal malaj roksinkil li tʼikr li wank eetalil chiru. Wank sut ebʼ li naʼlebʼ aʼin moko naxkʼe ta xwankil li Santil Hu.
Li xkʼulmank chaq saʼ tzʼalam
Saʼ xtiklajik li chihabʼ 1970, laj Jesse li riitzʼin linbʼeelom, li xkʼiik ajwiʼ saʼ li paabʼal aʼin, xeʼxkʼe saʼ tzʼalam xbʼaan naq inkʼaʼ kiraj ok joʼ aj puubʼ. Aran kixnaw ruhebʼ laj testiiw re li Jehobʼa, li nekeʼxpaabʼ ajwiʼ naq li Santil Hu naxye naq moko us ta okenk saʼ li yalok u (Isaías 2:4; Mateo 26:52). Kiwulak chiru aatinak chirix li Santil Hu rikʼinebʼ laj Testiiw ut kixkʼe reetal naq chaabʼil xnaʼlebʼebʼ. Naq ak kixtzol li Santil Hu kikubʼeek xhaʼ joʼ jun aj testiiw re li Jehobʼa; aʼin kixbʼor qajosqʼil.
Laj Jesse kiʼaatinak rikʼin linbʼeelom chirix li kixtzol ut kixbʼaanu naq rajlal tixkʼul li hu Laj Kʼaakʼalehom ut li hu Ajsi aawu! Naq kixyaabʼasi ebʼ li hu aʼin, mas naraj xnawbʼal chirix li Santil Hu. Laj James junelik kiraj kʼanjelak chiru li Yos, joʼkan naq naxyaabʼasi chixjunil li tixtenqʼa re naq tjiloq chixkʼatq, xbʼaan naq narekʼa naq najt wank rikʼin.
Ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li qapaabʼal nekeʼxye qe naq tqil xsaʼ ebʼ li hu li juntaqʼeet rikʼin li qapaabʼal. Linyuwaʼ xikʼ narilebʼ laj testiiw re li Jehobʼa ut naxye qe naq inkʼaʼ tqil li hu Laj Kʼaakʼalehom ut li hu Ajsi aawu! Joʼkan naq, naq nawil laj James chi rilbʼal xsaʼ ebʼ li hu, qʼaxal nachalk injosqʼil xbʼaan naq ninkʼoxla naq teʼxbʼalaqʼi.
Nawiibʼank ru xchʼool laj James rikʼin li naxpaabʼ li qaʼiklees, jun rehebʼ aʼan naq maak «kʼanjelak» saʼ li kutan domingo. Li qaʼiklees naxkʼut naq naru naqakʼehebʼ xhaʼ li qaketomq chiru li kutan domingo, abʼan inkʼaʼ tooruuq xmichʼbʼal li pim. Ut ebʼ li cheekel winq saʼ li qaʼiklees moko nekeʼruuk ta xkʼutbʼal chiru saʼ li Santil Hu li chaqʼrabʼ aʼin. Kiʼok ajwiʼ inkʼaʼuxl chirix li kʼutum aʼin.
Saʼ xkʼabʼaʼ naq naabʼal chihabʼ qokik saʼ li iklees aʼan ut naqakʼoxla naq aʼan li yaal kichʼaʼajkoʼk chiqu xkanabʼankil. Saʼ xkʼabʼaʼ li qanawom chirix li Santil Hu moko tooruuq ta chi wank saʼ li paabʼal aʼin, xbʼaan naq moko naxchap ta ribʼ chiʼus rikʼin li naxye li Santil Hu. Joʼkan naq saʼ 1983 xqatzʼiibʼa jun li esilhu ut xqapatzʼ naq teʼxyaabʼasi re li chʼuut. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin xooʼeʼrisi.
Xooʼok xsikʼbʼal li tzʼaqal paabʼal
Tojaʼ naq xooʼok xsikʼbʼal li tzʼaqal paabʼal. Tento naq aran wanqebʼ li kristiʼaan li nekeʼxyuʼami li nekeʼxpuktesi. Xbʼeenwa xqatzʼeqtaana ebʼ li paabʼal li nekeʼokenk chirix li yalok u. Nawulak chiqu ebʼ li paabʼal li «inkʼaʼ naxik xchʼoolebʼ» chirix li kʼaʼaq re ru malaj li inkʼaʼ nekeʼokenk chirix li xbʼaanuhom li ruuchichʼochʼ. Joʼkan naq, chiru li chihabʼ 1983 ut 1985 xqakʼe qachʼool chi bʼihajik re xtzʼilbʼal rix ebʼ li jalan jalanq li paabʼal joʼ ebʼ laj menonita, cuáquero ut jalan chik ebʼ li iklees li inkʼaʼ nekeʼxkʼe xchʼool chirix li kʼaʼaq re ru.
Chiru li kutan aʼan ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa nokooʼeʼrulaʼani saʼ li qochoch li wank nachʼ chixkʼatq Camden (Indiana). Usta naqabʼi li nekeʼxye qe junelik naqapatzʼ naq teʼxyaabʼasi ebʼ li raqal saʼ li King James Version (Versión del Rey Jacobo). Nawoxloqʼi naq inkʼaʼ nekeʼxik saʼ li yalok u, abʼan ninkʼoxla naq moko aʼanebʼ ta li tzʼaqal paabʼal ut nachʼaʼajkoʼk chiwu rabʼinkilebʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼxtiqibʼ ribʼ joʼ laaʼo. Ninkʼoxla chaq naq ebʼ li jalan nekeʼxtiqibʼ ribʼ chiqu nekeʼxnimobʼresi xwankil ut naq moko us ta naq junaq wank naabʼal li kʼaru re.
Xinjosqʼoʼk naq laj James kiʼok chi xik saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl rochbʼeenebʼ li kokʼal. Aʼan naxye we naq tinwochbʼeeni, abʼan inkʼaʼ xwaj. Saʼ jun kutan kixye we: «Usta inkʼaʼ nakaapaabʼ li nekeʼxkʼut, kaʼajwiʼ raj tatwulaq chi rilbʼal chanru nekeʼril ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ». Kʼajoʼ nawulak chiru aʼin.
Xinkʼulubʼa xik, abʼan weent ninbʼaanu rikʼin aʼin. Xinwulak saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl joʼ chanru nintiqibʼ wibʼ ut rikʼin lingoor, wiibʼ oxibʼ linkokʼal maakʼaʼebʼ xxaabʼ ut moko terto ta xtzʼaq li xtʼikrebʼ. Usta joʼkan ebʼ laj Testiiw xooʼeʼxkʼul ut xooʼeʼraatina saʼ xyaalal. Xinye: «Usta jalano, nokooʼeʼxkʼulubʼa».
Xwulak chiwu li xnaʼlebʼebʼ, abʼan xinye naq yal ilok ok we, inkʼaʼ xinxaqliik chi moko xinbʼicha ebʼ li xbʼich. Naq xraqeʼk li chʼutam, xinbʼaanu ebʼ li patzʼom chirix li ninkʼoxla naq moko us ta malaj us ut chirix kʼaru naraj xyeebʼal junaq raqal li Santil Hu. Usta moko saʼ xyaalal ta xinʼaatinak rikʼinebʼ abʼan li junjunq xeʼxkʼe xchʼool chiwix. Kixtochʼ inchʼool rilbʼal naq choʼq re li junjunq li ninpatzʼ linpatzʼom juntaqʼeet bʼayaq li xsumenkil nekeʼxkʼe we. Wank sut nekeʼxtzʼiibʼa li xsumenkil, aʼin nikinxtenqʼa xbʼaan naq naru nintzol li naʼlebʼ aʼin saʼ junesal.
Saʼ 1985 xoowulak saʼ jun li nimla chʼutam rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa saʼ Memphis (Tennessee), re rilbʼal chanru nekeʼnaʼlebʼak. Toj wank xmach laj James ut laaʼo toj naqoksi li tʼikr li kʼaynaqo chaq roksinkil. Naq nokoohilank naabʼalebʼ nekeʼchalk qikʼin chi xkʼebʼal xsahil qachʼool. Jwal kiwulak chiqu naq xeʼxkʼe xchʼool chiqix ut xeʼxkʼutbʼesi chiqu li rahok. Xwulak chiqu ajwiʼ naq jun ajwiʼ li naʼlebʼ li nekeʼxkʼut maakʼaʼ naxye bʼar t-uxmanq li chʼutam.
Saʼ xkʼabʼaʼ naq xeʼxkʼe xchʼool chiqix ebʼ laj Testiiw, laj James kixkʼulubʼa xtzolbʼal li Santil Hu ut naxtzʼil rix chiʼus re naq chʼolchʼooq chiru (Hechos 17:11; 1 Tesalonicenses 5:21). Moqon chik kixkʼe reetal naq kixtaw li yaal. Abʼanan, laaʼin nakabʼilan inchʼool, joʼkan naq saʼ li hoonal naq nawaj xbʼaanunkil li us «moko nawaj ta xjalbʼal» chanru nintiqibʼ wibʼ malaj wank «joʼ li ruuchichʼochʼ». Moqon chik xinkʼulubʼa rochbʼeeninkilebʼ naq nekeʼxtzol li Santil Hu abʼan wank wikʼin li Santil Hu King James Version ut li Santil Hu Traducción del Nuevo Mundo (li toj akʼ) re rilbʼal ma juntaqʼeet ebʼ li raqal, re naq inkʼaʼ tineʼxbʼalaqʼi.
Xqʼuna inchʼool
Naq yooko chi tzolok rikʼinebʼ laj Testiiw xqatzol naq li qachoxahil Yuwaʼ jun ajwiʼ chi Yos, moko oxibʼ ta ut naq maakʼaʼ nakanaak chi yoʼyo naq nokookamk (Génesis 2:7; Deuteronomio 6:4; Ezequiel 18:4; 1 Corintios 8:5, 6). Xqatzol ajwiʼ naq li bʼalbʼa maawaʼ jun li naʼaj bʼarwiʼ nekeʼkʼateʼk li kristiʼaan, aʼan bʼan li muqlebʼaal kamenaq (Job 14:13; Salmo 16:10; Eclesiastés 9:5, 10; Hechos 2:31). Kʼajoʼ xwulak chiwu xnawbʼal li yaal chirix li bʼalbʼa, xbʼaan naq saʼ li qapaabʼal li xoowank chaq, maaʼani naxkʼe ribʼ saʼ aatin chirix kʼaru naraj xyeebʼal aʼin.
Abʼan toj naxkʼe inkʼaʼuxl ma ebʼ laj Testiiw aʼanebʼ li tzʼaqal paabʼal xbʼaan naq li xwanjikebʼ moko joʼ ta li qawanjik laaʼo ut laaʼin ninkʼoxla naq ebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel aajel ru naq teʼxbʼaanu aʼin, joʼkan naq ninkʼoxla naq nekeʼtzʼaqonk saʼ li ruuchichʼochʼ. Abʼan ninkʼe reetal ajwiʼ naq nekeʼxpaabʼ li xtaql li Jesús naq teʼxkʼe resil chirix li chaabʼil esil re chixjunilebʼ li kristiʼaan, joʼkan naq aʼin naxkʼe inkʼaʼuxl (Mateo 24:14; 28:19, 20).
Li qʼaxal wank xwankil saʼebʼ li kutan aʼan li rahok li xeʼxkʼutbʼesi laj Testiiw ut aʼin xinxtenqʼa re naq tintzʼil rix xkomon li naʼlebʼ. Chixjunilebʼ li nekeʼtzʼaqonk saʼ li chʼuut xeʼok joʼ ramiiw linjunkabʼal. Saʼ xkʼabʼaʼ naq nokooʼeʼrulaʼani naabʼal ebʼ li hermaan, maare yal xloqʼbʼal li mol malaj li leech, xqakʼe reetal naq chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ naq nokootzolok rikʼin jun laj Testiiw ebʼ li junchʼol chik li hermaan nekeʼnumeʼk chi qilbʼal. Qʼaxal naʼajmank chik chiqu naq tooʼeʼrulaʼani, saʼ xkʼabʼaʼ aʼin xooruuk xnawbʼalebʼ ru, xqakʼe reetal naq nekeʼxkʼe xchʼool chiqix ut nokooʼeʼxra.
Moko kaʼajwiʼ li qachʼuut nekeʼxkʼe xchʼool chiqix. Naq toj yook inkʼaʼuxl chirix chanru teʼxyiibʼ ut teʼxtiqibʼ ribʼebʼ li kristiʼaan, li xKay Briggs, jun laj Testiiw saʼ jun chik li chʼuut xinrulaʼani, aʼan inkʼaʼ naxbʼon ribʼ ut naxtiqibʼ ribʼ joʼ laaʼin. Saʼ xwekʼa wibʼ rikʼin ut aʼin kixbʼaanu naq tinte inchʼool chiru. Saʼ jun kutan, li hermaan Lewis Flora xinrulaʼani, aʼan kikʼiik ajwiʼ saʼ jun li paabʼal joʼ li we. Kiril chiru xnaqʼ wu naq yook inkʼaʼuxl ut kixtaqla we li esilhu li wank lajeebʼ perel chisaʼ re naq tinxtenqʼa rikʼin aʼin. Kixtochʼ inchʼool li xʼesilhu ut naabʼal sut ninyaabʼasi.
Xinpatzʼ re li hermaan OʼDell, li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut, naq tixchʼolobʼ chiwu Isaías 3:18-23 ut 1 Pedro 3:3, 4. Xinye re: «Peʼyaal naq ebʼ li raqal aʼin naxkʼut naq tento tqoksi li tʼikr li maakʼaʼ eetalil chiru, joʼ li nawoksi laaʼin?». Aʼan kixye we: «Ma maak tawiʼ xbʼatbʼal laawismal? Ma nimla maak xtzʼulbʼal laawismal?». Junxil saʼ li qapaabʼal naqatzʼul rismalebʼ li chʼina ixqaʼal ut naqabʼat li qajolom joʼkan naq xinkʼe reetal naq moko naxchap ta ribʼ chiʼus rikʼin li Santil Hu. Kisach inchʼool rilbʼal naq wank xkuyum ut qʼun xchʼool li hermaan aʼin.
Timil timil kiʼok chi wulak chiwu usta toj naxkʼe bʼayaq inkʼaʼuxl jun li naʼlebʼ: naq ebʼ li ixq nekeʼxset li rismal. Ebʼ li cheekel winq keʼxye we naq wankebʼ ixq nanimank roq li rismalebʼ ut wankebʼ inkʼaʼ. Ma saʼ xkʼabʼaʼ aʼin chaabʼilebʼ? Xineʼxtenqʼa ajwiʼ chi xtawbʼal ru li naʼlebʼ chirix li tʼikr ut xyiibʼankil qibʼ ut xeʼxkʼe we xkomon li naʼlebʼ re naq twil saʼ wochoch.
Xqayuʼami li xqatzol
Xqasikʼ li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ ut xqataw. Li Jesús kixye: «Rikʼin aʼin chixjunilebʼ teʼnawoq re naq laaʼex intzolom: wi nekera eeribʼ cheribʼil eeribʼ» (Juan 13:35, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala). Kichʼolaak chiqu naq laj testiiw re li Jehobʼa nekeʼxkʼutbʼesi li tzʼaqal rahok. Kichʼaʼajkoʼk chiruhebʼ li wiibʼ li qalal li asbʼejebʼ, laj Nathan ut xRebecca, xbʼaan naq kikubʼeek xhaʼebʼ saʼ li paabʼal li xooʼelk wiʼ. Kiwulak saʼ xchʼoolebʼ li yaal li naxkʼut li Santil Hu, li xqachʼolobʼ chiruhebʼ ut li rahok li nekeʼxkʼutbʼesi ebʼ laj Testiiw.
Li xRebecca, junelik kiraj wank joʼ ramiiw li Yos. Inkʼaʼ chik kichʼaʼajkoʼk chiru aʼin naq kixtzol naq li Yos naxkanabʼ naq li junjunq tixsikʼ kʼaru tixbʼaanu ut chanru t-elq moqon. Kijilok ajwiʼ chixkʼatq li Yos naq kixtzol naq jun ajwiʼ ut naq naru naxkʼam re rikʼin li xnaʼlebʼ (Efesios 5:1). Kiwulak ajwiʼ chiru xnawbʼal naq moko aajel ta ru roksinkil ebʼ li aatin li chʼaʼaj xyeebʼal naq natijok chiru li Yos. Naq kixtzol chanru ttijoq ut li chaabʼil yeechiʼom li naxkʼe li Jehobʼa chirix li akʼ ruuchichʼochʼ kiwank tzʼaqal saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).
Li maatan kʼanjel li xqakʼul
Laj James ut laaʼin, joʼ ajwiʼ oobʼ rehebʼ li qakokʼal li ak ninqebʼ chik, laj Nathan, li xRebecca, laj George, laj Daniel ut laj John, xkubʼeek qahaʼ joʼ aj testiiw re li Jehobʼa saʼ li saqʼehil chiru 1987. Laj Harley kisubʼeʼk ajwiʼ saʼ haʼ saʼ 1989 ut laj Simon saʼ 1994. Chiqajunilo naqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil li kʼanjel li kixye li Kriist naq teʼxbʼaanu ebʼ laj kʼanjel chiru, aʼan xpuktesinkil li chaabʼil esil chirix li Xʼawabʼejilal li Yos.
Laj Nathan, laj George, laj Daniel, laj John, laj Harley ut li xRebecca, xeʼkʼanjelak saʼ li qamolam re Estados Unidos. Laj George toj wank aran (14 chihabʼ rokik chi kʼanjelak), ut laj Simon, li kiraqeʼk chi tzolok saʼ 2001, tojeʼ kiʼok chi kʼanjelak aran. Joʼkan ajwiʼ ebʼ li qakokʼal nekeʼkʼanjelak joʼ cheekel winq ut joʼ aj tenqʼanel saʼebʼ li xchʼuut. Laj James nakʼanjelak ajwiʼ joʼ cheekel winq saʼ li chʼuut re Thayer (Misuri), ut laaʼin ninyal inqʼe chi xbʼaanunkil linkʼanjel re puktesink.
Wank oxibʼ li qi, li xJessica, li xLatisha ut laj Caleb, nasahoʼk saʼ qachʼool naq ebʼ li xnaʼ xyuwaʼ yookebʼ xkʼutbʼal chiruhebʼ xraabʼal li Jehobʼa. Kʼajoʼ nasahoʼk saʼ qachʼool naq li Jehobʼa xooxkʼam chaq rikʼin ut xooxtenqʼa chi xtawbʼal li tenamit li naxkʼam li xkʼabʼaʼ ut li naxkʼutbʼesi li tzʼaqal rahok.
Naqataw ru li nekeʼrekʼa ebʼ li kristiʼaan li nekeʼraj xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa abʼan xeʼkʼiik rikʼin li naʼlebʼ naq li nekeʼxye li paabʼal qʼaxal wank xwankil chiru li Santil Hu. Naqoybʼeni naq teʼxtaw li sahil chʼoolejil li naqekʼa anaqwan naq nokooxik chirekabʼlal, maawaʼ xkʼayinkil ru li awimq, chi xkʼebʼal bʼan chi naweʼk li chaabʼil esil chirix li Xʼawabʼejilal li Yos ut chixjunil li osobʼtesihom li tixkʼam chaq. Naxtochʼ inchʼool xjultikankil naq li xtenamit li Jehobʼa xeʼxkʼutbʼesi li rahok ut li kuyum.
[Jalam u]
Naq wank wuqubʼ chihabʼ we ut naq ak nimin chik
[Jalam u]
Laj James, laj George, laj Harley ut laj Simon tiqtookebʼ joʼ chanru naqatiqibʼ qibʼ saʼ li qanajteril paabʼal
[Jalam u]
Sa li preens kiʼelk linjalam u naq yookin xkʼayinkil ru li awimq saʼ kʼayil
[Li jalam u chalenaq]
Journal ut Courier (Lafayette, Indiana)
[Jalam u]
Linjunkabʼal anaqwan