Octubre

Ma nachʼaʼajkoʼk chaawu abʼink? Wank sut, laj David kixkʼul aʼin. Joʼkan naq kixye re li Yos: «Chakʼe xkawubʼ linchʼool» re naq tinʼabʼinq chaawu (Sal. 51:14). Usta laj David naxra li Jehobʼa wank sut kichʼaʼajkoʼk chiru abʼink, joʼkan ajwiʼ naqakʼul laaʼo. Kʼaʼut? Xbʼeen, xbʼaan naq xqechani naq inkʼaʼ tooʼabʼinq. Xkabʼ, xbʼaan naq laj Tza junelik yook xbʼaanunkil naq tqaqʼet qibʼ joʼ kixbʼaanu aʼan (2 Cor. 11:3). Ut rox, xbʼaan naq sutsuko xbʼaan jun li ruuchichʼochʼ li inkʼaʼ naʼabʼink ut aʼan «li musiqʼej li yo chi kʼanjelak rikʼinebʼ laj qʼetol aatin» (Efes. 2:2). Joʼkan naq re abʼink chiru li Jehobʼa ut chiru li kʼebʼilebʼ xwankil saʼ qabʼeen tento tqakʼe qaqʼe chi xtzʼeqtaanankil li maak li xqechani, naq naxmin qu laj Tza chi xqʼetbʼal qibʼ ut li xruuchichʼochʼ. w23.10 6 raqal 1

Kʼaru naqatzol chirix li sachbʼachʼoolej li kixbʼaanu li Jesús? Naqatzol chirix li kubʼsink ibʼ. Li Jesús moko kixnimobʼresi ta ribʼ xbʼaan li sachbʼachʼoolej. Maajunwa kixnimobʼresi ribʼ rikʼin li kixbʼaanu. Junelik bʼan kixkubʼsi xwankil ut kixkʼe xloqʼal li Xyuwaʼ (Juan 5:​19, 30; 8:28). Wi naqakʼam qe rikʼin li Jesús, tqakubʼsi qawankil ut maajunwa tqanimobʼresi qibʼ rikʼin li naqabʼaanu. Miqanimobʼresi qibʼ, qanimaq bʼan ru li Yos li nokookʼanjelak wiʼ (Jer. 9:​23, 24). Qakʼehaq xloqʼal li Jehobʼa. Xbʼaan naq wi inkʼaʼ tooxtenqʼa maakʼaʼ tooruuq xbʼaanunkil (1 Cor. 1:​26-31). Li naxkubʼsi xwankil moko aajel ta ru naq teʼxkʼe xloqʼal xbʼaan li nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol. Sa saʼ xchʼool rikʼin xnawbʼal naq li Jehobʼa naril ut oxloqʼ chiru li naxbʼaanu (juntaqʼeeta rikʼin Mateo 6:​2-4; Heb. 13:16). Nasahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa naq naril naq naqaj xkubʼsinkil qawankil joʼ kixbʼaanu li Jesús (1 Ped. 5:6). w23.04 4 raqal 9; 5 raqal 11, 12

Li Jehobʼa kixmusiqʼa li apóstol Pablo re naq tixye rehebʼ laj paabʼanel naq teʼxkʼe xchʼool chirixebʼ li junchʼol. Chanru tooruuq xyuʼaminkil li naʼlebʼ aʼin saʼebʼ li chʼutam? Xjultikankil naq ebʼ li junchʼol nekeʼraj ajwiʼ tzʼaqonk. Qakʼehaq jun eetalil li tooxtenqʼa xtawbʼal ru. Peʼyaal naq yookat chi aatinak rikʼinebʼ laawamiiw nakaakʼe xhoonal naq teʼaatinaq xbʼaan naq nakaawaj rabʼinkilebʼ. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank saʼ li qachʼutam. Naqaj naq ebʼ li qechpaabʼanel teʼtzʼaqonq joʼ naxkʼe ribʼ chiruhebʼ. Li naxwaklesi xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel aʼan naq tqakanabʼ naq teʼtzʼaqonq saʼebʼ li chʼutam (1 Cor. 10:24). Joʼkan naq moko nimaq ta roq li qasumenk, chi kamaʼan naabʼalebʼ naru nekeʼtzʼaqonk. Joʼkan, wi moko kʼiila aatin ta taaye, maaye chixjunil li xninqal ru naʼlebʼ. Xbʼaan naq wi taaye chixjunil li wank saʼ li raqal maakʼaʼ chik naru teʼxye li junchʼol. w23.04 22,23 raqal 11-13

Chʼolchʼooq chiqu naq li jwal aajel ru aʼan xtenqʼankilebʼ li junchʼol ut qʼaxal wiʼ chik saʼ li puktesink. Saʼ li puktesink tento tqakʼe saʼ ajl wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ. Nokooʼaatinak rikʼinebʼ li kristiʼaan li jalan jalanq xpaabʼalebʼ, xtenamitebʼ ut xnaʼlebʼebʼ. Kʼaʼut tento tqakʼam qe rikʼin li apóstol Pablo? Xbʼaan naq kixsikʼ chiʼus chanru tpuktesinq. Li Jesús kixxaqabʼ joʼ «xʼapóstol ebʼ li maawaʼebʼ aj Israel» (Rom. 11:13). Re xbʼaanunkil aʼin laj Pablo kiʼaatinak rikʼinebʼ laj judiiy, ebʼ laj griego, li wankebʼ xnawom, li wankebʼ saʼ kʼalebʼaal ut ebʼ li awabʼej. Re naq twulaq saʼ xchʼool jalan jalanq li kristiʼaan laj Pablo kixkʼe ribʼ «choʼq moos chiru chixjunilebʼ» (1 Cor. 9:​19-22). Naq kipuktesink kixkʼe saʼ ajl li xwanjikebʼ ut li xpaabʼalebʼ. Kʼaru naqatzol? Naru naq us tooʼelq saʼ li puktesink wi naqakʼe reetal kʼaru naʼajmank chiruhebʼ li kristiʼaan. w23.07 23 raqal 11, 12

Li naxyuʼami li tuulanil moko qʼun ta xchʼool, kaw bʼan xchʼool. Naʼajmank naq kawaq qachʼool re xkuybʼal qajosqʼil naq yooko xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal. Li tuulanil aʼan jun rehebʼ li naʼlebʼ li «naruuchin li Musiqʼej» (Gál. 5:​22, 23). Li aatin saʼ griego li najalmank ru joʼ «tuulanil» wank sut kiʼoksimank chirix jun li kawaay li qʼaxal josqʼ li kituulanobʼresiik. Ma nakaakʼe reetal chanru kijalaak? Xbʼeenwa qʼaxal josqʼ chaq moqon chik kituulanoʼk… tuulan abʼan qʼaxal kaw xchʼool. Ut laaʼo? Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil li tuulanil ut li xkawil qachʼool? Qajunes inkʼaʼ tooruuq, naʼajmank xpatzʼbʼal re li Yos li xmusiqʼ. Ak xkʼutbʼesimank naq tooruuq xyuʼaminkil li tuulanil. Naabʼalebʼ laj Testiiw nekeʼxyuʼami li tuulanil naq ebʼ li kristiʼaan nekeʼxchiqʼ xjosqʼil ut aʼin natenqʼank naq ebʼ li kristiʼaan us teʼaatinaq chirixebʼ laj Testiiw (2 Tim. 2:​24, 25). w23.09 14 raqal 3

Saʼ jun li moy u li apóstol Juan kiril 24 li cheekel winq li nekeʼxloqʼoni ru li Jehobʼa saʼ choxa. Yookebʼ xloqʼoninkil ru li Yos ut nekeʼxnaw naq xkʼulubʼ xkʼulbʼal li loqʼal, li loqʼonink ut li wankilal (Apoc. 4:​10, 11). Joʼkan ajwiʼ wank naabʼal xyaalal kʼaʼut naq ebʼ li ánjel nekeʼxloqʼoni ru li Jehobʼa. Wankebʼ saʼ choxa rikʼin ut nekeʼxnaw ru chiʼus. Nekeʼril xchaabʼilal xnaʼlebʼ saʼ chixjunil li naxbʼaanu ut naʼalaak saʼ xchʼoolebʼ xloqʼoninkil ru (Job 38:​4-7). Naru ajwiʼ naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq nokooʼaatinak rikʼin. Naqabʼaanu aʼin naq naqaye re li nawulak chiqu li naxbʼaanu ut kʼaʼut naq naqakʼe qachʼool chirix. Naq naqayaabʼasi ut naqatzol li Santil Hu, qayalaq qaqʼe chi xtawbʼal li xnaʼlebʼ li Jehobʼa li nawulak chiqu (Job 37:23; Rom. 11:33). Moqon qayehaq re, li naqekʼa chirix li xchaabʼil naʼlebʼ li naqil. Naru naqaloqʼoni ajwiʼ ru li Jehobʼa naq nokooxtenqʼa ut naq naxtenqʼahebʼ li qahermaan (1 Sam. 2:​1, 2). w23.05 3, 4 raqal 6, 7

Saʼ li chihabʼ 1919 li Nimla Tenamit Babilonia, reetalil li bʼalaqʼil paabʼal inkʼaʼ chik nataqlank saʼ xbʼeen li xtenamit li Jehobʼa. Saʼ li chihabʼ aʼan «li moosej tiik xchʼool ut wank xnaʼlebʼ», kixtenqʼahebʼ naabʼal li kristiʼaan li nekeʼraj xnawbʼal ru li Jehobʼa re naq teʼoq saʼ li «Loqʼlaj Bʼe» (Mat. 24:​45-47; Is. 35:8). Li kʼanjel li xeʼxbʼaanu li junchʼol junxil chaq, kixkawresi li bʼe re xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan li xeʼok saʼ li «Loqʼlaj Bʼe» re xtzolbʼal chirix li Jehobʼa ut li rajom (Prov. 4:18). Naru ajwiʼ teʼxjal xyuʼamebʼ re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Yaal naq li Jehobʼa inkʼaʼ naroybʼeni naq saʼ junpaat teʼxbʼaanu li naʼlebʼ aʼin. Kixtenqʼa bʼan li xtenamit re xchaabʼilobʼresinkil ru li xnaʼlebʼebʼ. Qʼaxal sahaq saʼ qachʼool saʼ li kutan naq tooruuq xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa saʼ chixjunil. Re naq junaq li bʼe chaabʼilaq, aajel ru naq junelik yook chi kʼanjelaak ru. Chalen li chihabʼ 1919 kibʼaanumank naabʼal li kʼanjel saʼ li «Loqʼlaj Bʼe» re naq naabʼal li kristiʼaan teʼruuq chi elk saʼ Babilonia li Nimla Tenamit. w23.05 17 raqal 15; 19 raqal 16

Li junjunq re li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxkawresi ebʼ li hermaan re naq teʼwanq joʼ aj tenqʼanel saʼebʼ li xchʼuut. Ebʼ laj tenqʼanel aʼin ak yookebʼ xbʼaanunkil chi chaabʼil li xkʼanjelebʼ. Chʼolchʼo naq kawresinbʼilebʼ chiʼus re naq teʼril li xkarneer li Kriist. Naq li yulbʼilebʼ ru teʼkʼameʼq saʼ choxa naq yooq chi raqeʼk li nimla rahilal, li xtenamit li Yos inkʼaʼ tixkanabʼ xloqʼoninkil ru chi tiik ru xchʼool arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Rikʼin li Jesukriist joʼ aj Kʼamolbʼe, ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos kaw teʼkʼanjelaq. Yaal naq, chiru li qʼehil aʼan, teʼrahobʼtesiiq xbʼaan jun chʼuut chi tenamit li xikʼ naril li Yos, li naxkʼabʼaʼi li Santil Hu joʼ Gog re Magog (Ezeq. 38:​18-20). Abʼan moko najt ta twanq li rahobʼtesiik aʼin ut moko us ta t-elq. Inkʼaʼ tixbʼaanu naq li xtenamit li Yos tixkanabʼ xloqʼoninkil ru. Chʼolchʼo naq li Jehobʼa tkoloq rehebʼ. Saʼ jun li moy u, li apóstol Juan kiril «li kʼiila tenamit» re li junchʼol chik chi xkarneer li Kriist ut kiyeemank ajwiʼ rehebʼ naq «li kʼiila tenamit» aʼin naʼelk chaq saʼ «li nimla rahilal». Chʼolchʼo ru nakanaak naq teʼkoleʼq (Apoc. 7:​9, 14). w24.02 5, 6 raqal 13, 14

Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq li Jehobʼa tixkʼe qe li xsantil musiqʼej? Xtzʼaamankil re, xtzolbʼal li Raatin ut wank saʼ junajil rikʼin li xmolam. Wi naqabʼaanu aʼin, tqayuʼami «li naruuchin li Musiqʼej» (Gál. 5:​22, 23). Re naq li Jehobʼa tixkʼe qe li xsantil musiqʼej, aajel ru naq saqaq ru li qakʼaʼuxl ut us toonaʼlebʼaq. Wi naqakanabʼ naq li yibʼ aj kʼaʼuxl txeʼinq saʼ qachʼool, li Yos inkʼaʼ chik tixkʼe qe li xsantil musiqʼej (1 Tes. 4:​7, 8). Kʼaru chik aajel ru xjultikankil? Laj Pablo kixye: «Meetzʼeqtaana ebʼ li nekeʼaatinak joʼ propeet» (1 Tes. 5:20). Saʼ li raqal aʼin li aatin, «li nekeʼaatinak joʼ propeet» naraj naxye li esil li naxkʼe li Yos saʼ xkʼabʼaʼ li xsantil musiqʼej. Saʼ xyanq aʼin wank li esil chirix li xkutankil li Jehobʼa ut naq jwal nachʼ wank chaq. Laaʼo inkʼaʼ naqakʼoxla naq toj yook chi bʼayk li xkʼulunik li Jehobʼa ut naq inkʼaʼ tqil li Armagedón. Naqoybʼeni bʼan chi anchal qachʼool naq twulaq li xkutankil li Jehobʼa ut naqabʼaanu aʼin «rikʼin paabʼank» laatzʼ qu saʼ li xkʼanjel (2 Ped. 3:​11, 12). w23.06 12 raqal 13, 14

Kʼaru raj tento tixbʼaanu jun laj paabʼanel naq yook roksinkil jun li kʼanjelobʼaal ut naʼelk chiru jun li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu? Saʼ junpaat raj tixkanabʼ rilbʼal. Li tooxtenqʼa re naq kamaʼan toonaʼlebʼaq, aʼan xjultikankil naq li jwal wank xwankil chiqu aʼan li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa. Abʼanan wankebʼ li eetalil li nayeemank naq inkʼaʼ naʼokenk saʼ li naʼlebʼ li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu, abʼan tixkʼe li yibʼ aj kʼaʼuxl saʼ li qachʼool. Tento ajwiʼ tqatzʼeqtaana ebʼ li eetalil aʼin. Kʼaʼut? Xbʼaan naq inkʼaʼ naqaj xmuxbʼal qibʼ saʼ li qachʼool (Mat. 5:​28, 29). Laj David jun li cheekel winq re Tailandia, naxye: «Rajlal ninkʼoxla: “Ma twulaq raj chiru li Jehobʼa naq twil ebʼ li eetalil aʼin usta moko nekeʼokenk ta saʼ li naʼlebʼ chirix li nekeʼxkʼut ribʼ chi tʼustʼu?”. Us ninnaʼlebʼak naq ninkʼoxla chi joʼkan». Wi naqaxuwa ru li Jehobʼa joʼ naraj aʼan, us chik toonaʼlebʼaq. Xxuwankil ru li Jehobʼa «aʼan xtiklajik li chaabʼil naʼlebʼ». w23.06 23 raqal 12, 13

Naq naxye «saʼ laamuhebʼaal» maare naraj xyeebʼal ebʼ li chʼuut. Li Jehobʼa tooxkol saʼ li hoonal aʼan wi wanko saʼ junajil rikʼinebʼ li qahermaan. Joʼkan naq moko tzʼaqal ta rikʼin naq tqakuy qibʼ chiqibʼil qibʼ, tento tqarahebʼ li hermaan chi anchal qachʼool. Wi inkʼaʼ tqabʼaanu maare inkʼaʼ tookoleʼq. Qʼaxal chʼaʼajkaq li wanjik naq tchalq «li xnimla kutankil li Qaawaʼ» (Sof. 1:​14, 15). Joʼ aj testiiw re li Jehobʼa tqakʼul ajwiʼ li chʼaʼajkilal. Abʼan wi naqakawresi qibʼ anaqwan tooruuq naʼlebʼak chi chaabʼil ut xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Rikʼin li kuyum tooruuq xnumsinkil yalaq kʼaru chi chʼaʼajkilal. Rikʼin li toqʼobʼank u tooruuq xtenqʼankilebʼ li qahermaan rikʼin li naʼajmank chiruhebʼ. Ut xbʼaan naq naqarahebʼ tooruuq chi wank saʼ junajil. Li Jehobʼa toorosobʼtesi rikʼin xkʼebʼal qe li junelik yuʼam bʼarwiʼ maakʼaʼaq chik li chʼaʼajkilal ut li rahilal li wank anaqwan (Is. 65:17). w23.07 7 raqal 16, 17

Naq li Santil Hu naʼaatinak chirixebʼ li xmoos li Yos li tiikebʼ xchʼool naxye naq jwal kawebʼ ribʼ. Usta joʼkan, ebʼ li kawebʼ ribʼ moko junelik ta xeʼrekʼa ribʼ chi kamaʼin. Jun eetalil, wank sut laj David kaw ribʼ ut kirekʼa ribʼ joʼ jun li tzuul abʼan wank sut yook xxiw ut maakʼaʼ xmetzʼew (Sal. 30:8). Laj Sansón jwal kaw ribʼ naq li Jehobʼa naxkʼe re li santil musiqʼej abʼan naxnaw naq wi maakʼaʼ li xsantil musiqʼej li Yos rikʼin tkanaaq joʼ «yalaq anihaq chik winq» (Juec. 14:​5, 6; 16:17). Bʼar nekeʼxtaw xmetzʼew ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos? Rikʼin li Jehobʼa. Chʼolchʼo chiru li apóstol Pablo naq naʼajmank chiru li metzʼew li nachalk rikʼin li Jehobʼa (2 Cor. 12:​9, 10). Aʼan kiyajerk (Gál. 4:​13, 14). Joʼkan ajwiʼ, naxkʼe xqʼe chi xbʼaanunkil li us (Rom. 7:​18, 19). Ut wank sut qʼaxal ra saʼ xchʼool ut kirekʼa naq tkamq (2 Cor. 1:​8, 9). Usta joʼkan, kixye: «Joʼqʼe maakʼaʼ inmetzʼew, tojaʼ naq qʼaxal kaw wibʼ». Kʼaʼut nakʼoxlak chi joʼkaʼin? Xbʼaan naq li Jehobʼa naxkʼe re li metzʼew li naʼajmank chiru ut joʼkan naq jwal kaw narekʼa ribʼ. w23.10 12 raqal 1, 2

Wi wank sut naqekʼa naq maakʼaʼ nokooʼok wiʼ, qajultikaq naq li Jehobʼa xooxjilosi chaq saʼ li xtenamit (Juan 6:44). Aʼan naxkʼe reetal li qachaabʼil naʼlebʼ, usta laaʼo inkʼaʼ naqakʼe reetal ut naxnaw chi tzʼaqal chanru qanaʼlebʼ (2 Crón. 6:30). Joʼkan naq tooruuq xpaabʼankil naq naxye naq oxloqʼo chiru (1 Juan 3:​19, 20). Maare wank qe li toj narahoʼk qachʼool xbʼaan li maak li xqabʼaanu naq toj maajiʼ naqanaw li yaal (1 Ped. 4:3). Maare wankebʼ ak naabʼal chihabʼ rokikebʼ chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, abʼan toj yookebʼ xyalbʼal xqʼe rikʼin li yibʼru aj naʼlebʼ. Ut laaʼat? Ma nakatxqʼabʼa laachʼool? Wi joʼkan, xnawbʼal naq wankebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa li joʼkan ajwiʼ xeʼrekʼa ribʼ, naru tixkʼojobʼ aachʼool. Jun eetalil, li apóstol Pablo narahoʼk xchʼool naq naxkʼoxla rix li xmaak (Rom. 7:24). Usta ak kixyotʼ xchʼool ut kikubʼeek xhaʼ, toj naxkʼoxla naq aʼan «li kachʼin saʼ xyanqebʼ li apóstol» ut «li qʼaxal» wank xmaak chiruhebʼ li nekeʼmaakobʼk (1 Cor. 15:9; 1 Tim. 1:15). w24.03 27 raqal 5, 6

Naqatzol jun chaabʼil naʼlebʼ chirix li inkʼaʼ us li kixsikʼ xbʼaanunkil li awabʼej Jehoás: tento naq tqasikʼ chiʼus ebʼ li qamiiw li chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ, li nekeʼxra li Jehobʼa ut nekeʼraj xsahobʼresinkil xchʼool. Ut naru nawank qamiiw li jalan jalanq xchihabʼ. Jultika naq laj Jehoás jwal saaj chiru laj Jehoiadá. Kʼoxla ebʼ laawamiiw ut bʼaanu ebʼ li patzʼom aʼin: «Ma nikineʼxtenqʼa re naq jwal kawaq linpaabʼal chirix li Jehobʼa? Ma nikineʼxkawresi re naq tinyuʼami li xnaʼlebʼ li Santil Hu? Ma nekeʼwulak chiru aatinak chirix li Jehobʼa ut chirix li nekeʼxtzol saʼ li Santil Hu? Ma nekeʼroxloqʼi li xnaʼlebʼ li Santil Hu? Ma nikineʼxqʼus naq ninpaltoʼk malaj kaʼajwiʼ nekeʼxye we li nawaj rabʼinkil?» (Prov. 27:​5, 6, 17). Relik chi yaal, wi ebʼ laawamiiw inkʼaʼ nekeʼxra li Jehobʼa moko aajel ta ru naq teʼwanq saʼ laayuʼam. Abʼan wi ebʼ laawamiiw nekeʼxra li Jehobʼa, kʼe aachʼool chirixebʼ xbʼaan naq ebʼ aʼan tateʼxtenqʼa (Prov. 13:20). w23.09 9 raqal 6, 7

Li aatin alfa aʼan li xbʼeen tzʼiibʼ re li aatinobʼaal griego ut li aatin omega aʼan li tzʼiibʼ li naraqmank wiʼ. Naq naxkʼabʼaʼi ribʼ joʼ «li Alfa ut li Omega», li Jehobʼa naxkʼutbʼesi naq naxtikibʼ jun li kʼanjel, naxchoy. Naq ak kixyobʼtesi laj Adán ut li xʼEva, li Jehobʼa kixye rehebʼ: «Chiwanq eeralal eekʼajol, chexkʼihanq, chenujobʼresi li ruuchichʼochʼ ut chereechanihaq» (Gén. 1:28). Naq li Jehobʼa kixye bʼar wank li rajom saʼ li hoonal aʼan chanchan tawiʼ kixye «Alfa». Saʼ jun kutan ebʼ li ralal xkʼajol laj Adán ut li xʼEva li nekeʼabʼink ut tzʼaqalebʼ re ru xyuʼam teʼxnujobʼresi li Ruuchichʼochʼ ut teʼxchʼinaʼusa. Saʼ li kutan aʼan, li Jehobʼa chanchan tawiʼ tixye «Omega». Naq kiraqeʼk xyiibʼankil «li choxachʼochʼ ut chixjunil li wank saʼ xbʼeen», li Jehobʼa kixbʼaanu jun li naʼlebʼ li naxchʼolobʼ naq ttzʼaqloq ru li rajom. Aʼan kiroksi li wuqʼ kutan re naq ttzʼaqloq ru li rajom choʼq rehebʼ li kristiʼaan ut li Ruuchichʼochʼ. Saʼ xraqik li wuqʼ kutan, li rajom ttzʼaqloq ru chi tzʼaqal re ru (Gén. 2:​1-3). w23.11 5 raqal 13, 14

Elk Babilonia ut xik Israel twanq tana chiru kaahibʼ po ut chʼaʼajkaq. Abʼan li Jehobʼa kixye naq tixkolebʼ chirix yalaq kʼaru chi chʼaʼajkilal saʼebʼ li xbʼihaaj. Choʼq rehebʼ laj judiiy li tiikebʼ xchʼool, chixjunil li teʼxkanabʼ re xik Israel jwal kachʼin chiru li osobʼtesihom li teʼxkʼul. Li osobʼtesihom li mas nim aʼan naq teʼruuq xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Xbʼaan naq Babilonia wank maajun rochoch li Jehobʼa re xloqʼoninkil ru. Moko wank ta jun li altar ut inkʼaʼ xaqabʼanbʼilebʼ aj tij re naq teʼxqʼaxtesi li xmayej chiru li Jehobʼa, joʼ naxye li Xchaqʼrabʼ laj Moisés. Joʼkan ajwiʼ li nekeʼroxloqʼi ut nekeʼxpaabʼ li xchaqʼrabʼ li Jehobʼa moko naabʼalebʼ ta chiruhebʼ li nekeʼxloqʼoni li bʼalaqʼil yos. Joʼkan naq naabʼalebʼ laj judiiy nekeʼraj sutqʼiik saʼ Israel re xloqʼoninkil wiʼ chik ru li Jehobʼa joʼ naraj. w23.05 14, 15 raqal 3, 4

Wi junelik naqaj «wank joʼ ralal xkʼajol li saqenk», naʼajmank li tenqʼ re li xsantil musiqʼej li Yos. Kʼaʼut? Xbʼaan naq jwal chʼaʼaj wank chi saq ru qachʼool saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin, li nujenaq chi yibʼru aj naʼlebʼ (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Li santil musiqʼej truuq qatenqʼankil re xqʼaxbʼal ru li xnaʼlebʼ ut li xbʼaanuhom li ruuchichʼochʼ aʼin, li inkʼaʼ naxchap ribʼ rikʼin li naxkʼoxla li Yos. Truuq ajwiʼ qatenqʼankil re naʼlebʼak rikʼin «li usilal, li tiikilal ut li yaal» (Efes. 5:9). Li Jesús kixye naq li Jehobʼa «tixkʼe li santil musiqʼej rehebʼ li nekeʼpatzʼok re» (Luc. 11:13). Jun naʼlebʼ re xkʼulbʼal, aʼan xtzʼaamankil re li Jehobʼa. Jun chik li naʼlebʼ bʼarwiʼ naqakʼul, aʼan naq naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa saʼebʼ li chʼutam rochbʼeenebʼ li hermaan (Efes. 5:​19, 20). Li santil musiqʼej tooxtenqʼa re naq li tqabʼaanu saʼ li qayuʼam tixsahobʼresi xchʼool li Yos. w24.03 23, 24 raqal 13-15

Ma twulaq raj chaawu naq qʼaxal wanq aakuyum? Joʼkan naq tzʼaama aʼin re li Jehobʼa. Li kuyum aʼan jun li naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej (Gál. 5:​22, 23). Joʼkan naq tooruuq xpatzʼbʼal re li Jehobʼa naq tixkʼe qe li xsantil musiqʼej re naq tooxtenqʼa chi xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naruuchi. Wi yooko xnumsinkil jun li chʼaʼajkilal ut nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼutbʼesinkil naq wank qakuyum, miqakanabʼ xpatzʼbʼal re li Jehobʼa li xsantil musiqʼej (Luc. 11:13). Joʼkan ajwiʼ, tooruuq xyeebʼal re li Jehobʼa naq tooxtenqʼa chi naʼlebʼak joʼ aʼan. Ut naq ak xootijok, qabʼaanuhaq chixjunil li wank saʼ quqʼ re xkʼutbʼesinkil li kuyum wulaj wulaj. Wi inkʼaʼ naqakanabʼ xpatzʼbʼal xtenqʼ li Jehobʼa ut naqayal qaqʼe chi xkʼutbʼesinkil li qakuyum, tqakʼe reetal naq timil timil tqayuʼami chik li kuyum. Joʼkan ajwiʼ, nokooxtenqʼa xkʼoxlankil rix ebʼ li eetalil li wank saʼ li Santil Hu. Saʼ li Santil Hu naqataw naabʼal li eetalil chirixebʼ li kristiʼaan li xeʼxkʼutbʼesi naq wankebʼ xkuyum. Wi naqakʼoxla rix ebʼ li eetalil aʼin, tooruuq xkʼutbʼesinkil li chaabʼil naʼlebʼ aʼin. w23.08 22, 23 raqal 10, 11

Li Jesús kixye re li apóstol Pedro naq li Jehobʼa tixchʼolani. Naq ak xwakliik chi yoʼyo, li Jesús kixbʼaanu wiʼ chik jun sachbʼachʼoolej naq laj Pedro ut li apóstol teʼxchap naabʼal li kar (Juan 21:​4-6). Chʼolchʼo naq li sachbʼachʼoolej aʼin kixkʼutbʼesi chiru laj Pedro naq moko tchʼaʼajkoʼq ta chiru li Jehobʼa xchʼolaninkil. Maare saʼ li hoonal aʼan, li apóstol kixjultika naq li Jesús kixye re naq li Jehobʼa tixchʼolani wi tixsikʼ «xbʼenwa li xnimajwal awabʼejihom li Yos» (Mat. 6:33). Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, moko xkoho ta xchʼool laj Pedro chirix li karibʼk, kikʼanjelak bʼan chi kaw chiru li Yos. Joʼkan naq saʼ li Pentecostés re li chihabʼ 33 kipuktesink chi maakʼaʼ xxiw ut chi joʼkaʼin kixtenqʼahebʼ chi mil li poyanam re naq teʼxkʼulubʼa li chaabʼil esil (Hech. 2:​14, 37-41). Ut saʼ xnumikebʼ li kutan, kixtenqʼahebʼ laj Samaria ut ebʼ li kristiʼaan li maawaʼebʼ aj judiiy re naq teʼoq choʼq aj paabʼanel (Hech. 8:​14-17; 10:​44-48). Chʼolchʼo naq li Jehobʼa kiroksi laj Pedro re naq naabʼal li kristiʼaan teʼoq saʼ li xtenamit. w23.09 20 raqal 1; 23 raqal 11

Naq maare ak xnumeʼk wiibʼ chihabʼ naq ebʼ laj Babilonia keʼxjukʼ li tenamit Jerusalén, li awabʼej Nabucodonosor kixmatkʼe jun li jalam u li xuwajel ru. Moqon chik, kixye rehebʼ chixjunilebʼ li wankebʼ xnawom aran Babilonia, saʼ xyanq aʼin wank laj Daniel, naq teʼxye re kʼaru kixmatkʼe ut kʼaru xyaalal. Wi inkʼaʼ teʼxbʼaanu, teʼkamsiiq (Dan. 2:​3-5). Laj Daniel tento naq saʼ junpaat tnaʼlebʼaq xbʼaan naq wankebʼ saʼ xiwxiwal li xyuʼam. Joʼkan naq «koho rikʼin li awabʼej re xtzʼaamankil chiru naq chixkuyaq jun kʼamokaq chik, re naq truuq xchʼolobʼankil xyaalal li xmatkʼ» (Dan. 2:16). Re xbʼaanunkil aʼin aajel ru naq wanq xpaabʼal ut kawaq xchʼool. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li Santil Hu moko naxye ta naq laj Daniel ak naxchʼolobʼ ebʼ li matkʼ. Laj Daniel kiʼaatinak rikʼin ebʼ li ramiiw ut «kixtzʼaama ajwiʼ chiruhebʼ naq tijoqebʼ chiru li Qaawaʼ, re xpatzʼbʼal xnimal ruxtaan li xYos li choxa chirix li tzʼaptzʼookil naʼlebʼ aʼan» (Dan. 2:18). Li Jehobʼa kixsume ebʼ li xtij ut rikʼin li xtenqʼ, laj Daniel kiruuk xyeebʼal xyaalal li xmatkʼ li awabʼej. Aʼan ut ebʼ li ramiiw moko keʼkamsiik ta! w23.08 2 raqal 4

Qakʼoxlaq rix li rusilal li tqataw naq twanq qakuyum. Li kuyum nokooxtenqʼa re naq sahaq ut tuqtu ru li qachʼool. Joʼkan naq tooruuq xyeebʼal naq us choʼq re li qajunxaqalil ut li qakʼaʼuxl. Joʼkan ajwiʼ, nokooxtenqʼa re xkʼambʼal qibʼ chiʼus rikʼinebʼ li junchʼol ut re naq twanq saʼ junajil li chʼuut. Wi inkʼaʼ nokoojosqʼoʼk saʼ junpaat naq nokooʼeʼxchʼiʼchʼiʼi, tooruuq xbʼaanunkil naq inkʼaʼ tnimanq ru li chʼaʼajkilal (Sal. 37:8; Prov. 14:29). Abʼan, li rusilal li jwal aajel ru aʼan naq naqakʼam qe rikʼin li qachoxahil Yuwaʼ ut nokoojilok chixkʼatq. Joʼ ak xqatzol, li kuyum aʼan jun li chʼinaʼusil naʼlebʼ ut naqataw rusilal naq naqakʼutbʼesi. Usta wank sut nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼutbʼesinkil, li Jehobʼa tooxtenqʼa re naq tqabʼaanu. Naq naqoybʼeni rikʼin kuyum naq tchalq li akʼ ruuchichʼochʼ, chʼolchʼooq chiqu naq «li Qaawaʼ naxkʼaakʼalehebʼ li nekeʼxiwank ru, ebʼ li wankebʼ roybʼenihom rikʼin li xrahom» (Sal. 33:18). Joʼkan naq qakʼehaq qachʼool chi xkʼutbʼesinkil li kuyum. w23.08 22 raqal 7; 25 raqal 16, 17

Laj Santiago kixye naq usta ebʼ laj paabʼanel teʼxye naq wankebʼ xpaabʼal, relik chi yaal naq rikʼin li xbʼaanuhom jalan nekeʼxkʼutbʼesi (Sant. 2:​1-5, 9). Laj Santiago kiʼaatinak ajwiʼ chirix jun laj paabʼanel li naril naq jun li kristiʼaan maakʼaʼ xtʼikr malaj xtzekemq abʼan maakʼaʼ naxbʼaanu re xtenqʼankil. Usta li kristiʼaan aʼin tixye naq wank xpaabʼal, saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ yook xkʼutbʼesinkil rikʼin li xbʼaanuhom, maakʼaʼ naʼok wiʼ (Sant. 2:​14-16). Re aatinak chirix jun li kristiʼaan li naxkʼutbʼesi rikʼin xbʼaanuhom naq wank xpaabʼal, laj Santiago kiʼaatinak chirix li xRahab (Sant. 2:​25, 26). Li ixq aʼin kirabʼi chirix li Jehobʼa ut naxnaw naq aʼan yook xtenqʼankilebʼ laj Israel (Jos. 2:​9-11). Kʼaru kixbʼaanu re xkʼutbʼesinkil naq wank xpaabʼal chirix li Jehobʼa? Kixkol wiibʼ aj chʼuuk aj Israel re naq inkʼaʼ teʼkamsiiq. Rikʼin aʼin, joʼ laj Abrahán, li ixq aʼin kiyeemank naq tiik xchʼool usta moko tzʼaqal ta re ru li xyuʼam ut moko aj Israel ta. Li xʼeetalil naxkʼut chiqu naq wank xwankil xkʼutbʼesinkil rikʼin li qabʼaanuhom naq wank qapaabʼal. w23.12 5 raqal 12, 13

Moko tzʼaqal ta choʼq qe joʼ aj paabʼanel xnawbʼal wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu. Naqaj xnawbʼal «li xchamal xkʼaʼuxl li Yos» ut tooruuq xbʼaanunkil rikʼin xtenqʼ li santil musiqʼej (1 Cor. 2:​9, 10). Kʼaʼut naq inkʼaʼ taasikʼ xbʼaanunkil jun li naʼlebʼ naq nakattzolok saʼ junesal re jilok chixkʼatq li Jehobʼa? Wank jalan jalanq li naʼlebʼ li tatruuq xbʼaanunkil. Tatruuq xtzʼilbʼal rix chanru li Jehobʼa kixkʼutbʼesi li xrahom najter qʼe kutan ut aʼin naxkʼutbʼesi naq nakatxra ajwiʼ. Tatruuq xtzolbʼal li naʼlebʼ li kiroksi li Jehobʼa re naq ebʼ laj Israel teʼxloqʼoni ru ut xjuntaqʼeetankil rikʼin li naʼlebʼ li naʼoksimank anaqwan. Malaj tatruuq xtzʼilbʼal rix chiʼus ebʼ li propesiiy li kitzʼaqlok ru naq li Jesús kiwank ut kikʼanjelak arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Chʼolchʼo naq taawaj xtzolbʼal ebʼ li naʼlebʼ aʼin rikʼin xtenqʼ li Índice de las publicaciones Watch Tower ut Li hu li natenqʼank rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa. Tzolok chi joʼkaʼin tixkawubʼresi laapaabʼal ut tatxtenqʼa chi xtawbʼal li xnawom li Yos (Prov. 2:​4, 5). w23.10 18, 19 raqal 3-5

Li aatin saʼ griego li kiroksi li apóstol Pedro choʼq re «qʼaxal» naraj xyeebʼal «naq naxhel ribʼ». Li xkabʼ tasal re li raqal naʼaatinak chirix li naxtaw li rahok aʼin: naxtzʼap ru li xmaakebʼ li qahermaan. Li rahok aʼin chanchan tawiʼ jun li tʼikr li nokooruuk xhelbʼal toj reetal tixtzʼap moko kaʼaj tawiʼ jun malaj wiibʼ li maak, tixtzʼap bʼan «naabʼal li maak». Saʼ li raqal aʼin tixtzʼap naraj xyeebʼal «kuyuk maak». Joʼ jun peraas li tʼikr truuq xtzʼapbʼal jun li tzʼaj, li rahok truuq xtzʼapbʼal li xpaltil ut li xmaajelal ebʼ li junchʼol. Li rahok li naqekʼa chirixebʼ li qahermaan tento naq qʼaxal nimaq li tixbʼaanu naq tqakuyebʼ xmaak usta tchʼaʼajkoʼq chiqu xbʼaanunkil (Col. 3:13). Naq naqakuy xmaakebʼ li junchʼol, naqakʼutbʼesi naq qʼaxal kaw li qarahom ut naqaj xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa. w23.11 11, 12 raqal 13-15

Naq li awabʼej Josías wank 26 chihabʼ re, kiʼok wiʼ chik xchaabʼilobʼresinkil li rochoch li Yos. Naq yookebʼ chi kʼanjelak, xeʼxtaw «xHuhil li xChaqʼrabʼ li Qaawaʼ, xkʼehom re laj Moisés». Naq li awabʼej kirabʼi li naxye li tasal hu, saʼ junpaat kiʼok xbʼaanunkil li naʼajmank re abʼink chiru li Xchaqʼrabʼ li Jehobʼa (2 Crón. 34:​14, 19-21). Ma twulaq raj chaawu xkʼaytesinkil aawibʼ re xyaabʼasinkil li Santil Hu? Wi ak yookat xbʼaanunkil, ma nawulak chaawu? Ma nakaaye naq xbʼaanunkil aʼin tatxtenqʼa re xjultikankil ebʼ li raqal li truuq aatenqʼankil? Naq laj Josías wank tana 39 chihabʼ re, kixchʼik ribʼ saʼ jun li chʼaʼajkilal li kixbʼaanu naq tkamq. Moko kixtzʼaama ta xtenqʼ re li Jehobʼa, kixkʼojobʼ bʼan xchʼool rikʼin li xseebʼal xkʼaʼuxl (2 Crón. 35:​20-25). Kʼaru naqatzol? Maakʼaʼ naxye jarubʼ chihabʼ wank qe malaj jarubʼ chihabʼ qokik xtzolbʼal li Santil Hu, tento tqasikʼ li Jehobʼa. Ut re xsikʼbʼal li Jehobʼa, tento tqapatzʼ re naq tooxbʼeresi, tqatzol li Raatin ut tqabʼi li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe li hermaan li kawebʼ xpaabʼal. Wi joʼkan toonaʼlebʼaq, moko tqachʼik ta qibʼ saʼ naabʼal li chʼaʼajkilal ut wanq naabʼal xyaalal re naq sahaq qachʼool (Sant. 1:25). w23.09 12 raqal 15, 16

Li Santil Hu naxkʼe xwankil li chaabʼil eetalil chirix naabʼal li ixq li xeʼxra ut xeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa. Aʼanebʼ «teʼxnaw xbʼeresinkil chixjunil li nekeʼxbʼaanu ut teʼxkʼutbʼesi li xpaabʼal saʼ chixjunil» (1 Tim. 3:11). Chʼolchʼo naq saʼ laachʼuut wank naabʼalebʼ li hermaan ixq li kawebʼ saʼ li xpaabʼal rikʼin li tatruuq xtzolbʼal naabʼal chaabʼil naʼlebʼ. Wi laaʼat jun li hermaan ixq li toj saajat, kʼoxla wiibʼ oxibʼ li hermaan li chaabʼilebʼ joʼ eetalil ut kʼe aaqʼe chi xkʼambʼal aawe rikʼinebʼ. Re xbʼaanunkil, kʼe aachʼool chi rilbʼal li xchaabʼil naʼlebʼ ut moqon kʼoxla chanru tatruuq xyuʼaminkil. Jun li chaabʼil naʼlebʼ rehebʼ laj paabʼanel li kawebʼ saʼ xpaabʼal aʼan li kubʼsink ibʼ. Li ixq li naxkubʼsi ribʼ chaabʼil li ramiiwil rikʼin li Jehobʼa ut us naxkʼam ribʼ rikʼinebʼ li junchʼol. Jun eetalil, xbʼaan naq naxkubʼsi ribʼ ut naxra li xchoxahil Yuwaʼ, naxkʼulubʼa naq li Yos kixxaqabʼ naq wank ani tjolominq re li chʼuut ut li junkabʼal (1 Cor. 11:3). w23.12 18, 19 raqal 3-5

Li Jehobʼa naroybʼeni naq li bʼeelomej tixra li rixaqil ut tixkʼe re li naʼajmank saʼ li xjunxaqalil, li narekʼa ut saʼ li xpaabʼal. Kʼoxlak chiʼus, roxloqʼinkilebʼ li ixq ut naq paabʼajelaq laawaatin tatxkawresi re naq chaabʼilaqat joʼ bʼeelomej. Wi tatsumlaaq maare naru naq twanq aakokʼal. Li xʼeetalil li Jehobʼa truuq xkʼutbʼal chaawu re wank joʼ chaabʼil yuwaʼbʼej (Efes. 6:4). Maakʼaʼ kiramok chiru li Jehobʼa xyeebʼal re li Ralal, aʼ li Jesús naq naxra ut naq narusila ru (Mar. 1:11). Wi tatwanq joʼ yuwaʼbʼej, us raj naq taakʼaytesi aawibʼ re xyeebʼal rehebʼ laawalal aakʼajol naq nakaarahebʼ ut xkʼebʼal xsahilebʼ xchʼool naq nekeʼxbʼaanu jun chaabʼil naʼlebʼ. Ebʼ li yuwaʼbʼej li nekeʼxkʼam re rikʼin li Jehobʼa nekeʼxtenqʼa ebʼ li ralal xkʼajol re naq teʼkawuuq saʼebʼ li xpaabʼal. Chanru tatruuq xkawresinkil aawibʼ chalen anaqwan re naq chaabʼilaqat joʼ yuwaʼbʼej? Xkʼutbʼesinkil chiru laajunkabʼal ut ebʼ li hermaan saʼ li chʼuut naq nakaarahebʼ ut xtzolbʼal xyeebʼal rehebʼ naq nakaarahebʼ ut naq oxloqʼebʼ chaawu (Juan 15:9). w23.12 28, 29 raqal 17, 18

Joʼ chixjunilebʼ li kristiʼaan, ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa nekeʼxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal ut nekeʼyajerk. Joʼkan ajwiʼ, naqakuy li xikʼ ileʼk ut li rahobʼtesiik li nekeʼxbʼaanu li xikʼ nekeʼilok re li xtenamit li Yos. Yaal, li Jehobʼa moko naxbʼaanu ta naq inkʼaʼ tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal abʼan ak kixye naq tooxtenqʼa (Is. 41:10). Rikʼin li xtenqʼ, naru naq sahaq qachʼool, chaabʼil li tqasikʼ xbʼaanunkil ut tiikaq qachʼool usta qʼaxal chʼaʼaj li tqanumsi. Li Santil Hu naxye naq tqakʼul «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos (Filip. 4:​6, 7). Li tuqtuukilal aʼin aʼan naq sa naqekʼa qibʼ xbʼaan li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa. Qʼaxal chaabʼil li maaʼani naru natawok ru. Ma ak xaate junsutaq laachʼool chiru li Jehobʼa ut moqon sachso aachʼool xatkanaak xbʼaan naq sa xaawekʼa aawibʼ? Li xaawekʼa aʼan «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos. w24.01 20 raqal 2; 21 raqal 4

Li nekeʼxra li Yos nekeʼraj xkʼebʼal xloqʼal li xkʼabʼaʼ chi anchal xchʼool. Li awabʼej David naxtaw ru naq xkʼebʼal xloqʼal li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa aʼan ajwiʼ xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa. Aatinak chirix li xkʼabʼaʼ aʼan aatinak chirix li xbʼaanuhom, li xchʼinaʼusil naʼlebʼ ut li xchaqʼalil ru li xyobʼtesihom. Laj David kixbʼaanu naq li xkʼabʼaʼ li Xyuwaʼ santaq ut naraj xkʼebʼal xloqʼal. Kixye naq naraj xbʼaanunkil rikʼin chixjunil li xyuʼam. Ebʼ laj Leví xeʼxkʼe xchʼool re xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa. Xeʼxye naq maakʼaʼ aatin li truuq xkʼebʼal xloqʼal li xsantil kʼabʼaʼ (Neh. 9:5). Kʼajoʼ tana kisahoʼk xchʼool li Jehobʼa naq kirabʼi ebʼ li aatin li naxkʼe xloqʼal! w24.02 9 raqal 6

Li Jehobʼa inkʼaʼ tixkʼoxla naq inkʼaʼ nakatruuk xtawbʼal junaq li kʼanjel li moko naxkʼe ribʼ chaawu (2 Cor. 8:12). Chaatzol rikʼin li chʼaʼajkilal li nakaakʼul naq yookat xsikʼbʼal li nakaawaj. Kʼe aachʼool chirix li kʼanjel li ak xaabʼaanu chikan. Li Santil Hu naxye naq «tiik xchʼool li Yos, moko hoon ta nasachk saʼ xchʼool leechaabʼil kʼanjel» (Heb. 6:10). Joʼkan naq misach ajwiʼ saʼ laachʼool li kʼaru xaabʼaanu. Kʼoxla bʼan li ak xaataw saʼ xmolam li Jehobʼa, joʼ li wank saʼ amiiwil rikʼin, puktesink malaj xkubʼsinkil aahaʼ. Joʼ ak xaabʼaanu chikan toj tatruuq xtawbʼal xkomon laakʼanjel saʼ li xmolam li Jehobʼa. Rikʼin xtenqʼ li Jehobʼa tatruuq xtawbʼal li nakaawaj xbʼaanunkil. Naru taayal xsahil naq yookat xsikʼbʼal li nakaawaj naq taawil chankiru li Jehobʼa nakatxtenqʼa ut nakatrosobʼtesi (2 Cor. 4:7). Wi inkʼaʼ nachʼinaak laachʼool naabʼal li osobʼtesihom naru taakʼul (Gál. 6:9). w23.05 31 raqal 16-18

Jwal nawulak chiru li Jehobʼa xkʼutbʼesinkil rehebʼ laj kʼanjel chiru naq naxrahebʼ ut naq narusila ruhebʼ. Saʼ li Santil Hu natawmank wiibʼ sut naq kixye re li Jesús naq aʼan li Ralal, li jwal raaro xbʼaan ut naq narusila ru (Mat. 3:17; 17:5). Ma twulaq raj chaawu naq li Jehobʼa tixye naq sa xchʼool aawikʼin? Yaal naq inkʼaʼ nokooraatina chaq chalen saʼ choxa. Abʼan naxbʼaanu rikʼin li Raatin. Naq naqayaabʼasi li chʼinaʼusil aatin li kixye li Jesús rehebʼ li xtzolom, naqekʼa naq chanchan tawiʼ li Jehobʼa yook xyeebʼal qe. Li Jesús chi tzʼaqal re ru kixkʼam re rikʼin li Xyuwaʼ. Joʼkan, naq naqayaabʼasi naq li Jesús kixye rehebʼ li xtzolom naq naxrahebʼ usta ebʼ aj maak, tooruuq xkʼoxlankil naq li Jehobʼa yook xyeebʼal qe aʼin (Juan 15:​9, 15). Wi tqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal, inkʼaʼ tqil aʼin joʼ reetalil naq li Yos inkʼaʼ chik narusila qu; tqil bʼan joʼ li hoonal re xkʼutbʼesinkil naq jwal naqara ut naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin (Sant. 1:12). w24.03 28 raqal 10, 11