Wankebʼ li kristiʼaan nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xraabʼal xbʼaan naq nekeʼxkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naxkʼe xchʼool chiqix ut naq xikʼ narilebʼ li kristiʼaan. Qilaq kʼaru nekeʼxye wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan chirix aʼin:

• «Usta xinpatzʼ intenqʼ re li Yos abʼan aʼan inkʼaʼ xrabʼi lintij. Ninkʼoxla naq li Yos maakʼaʼ rekʼahom» (Marco, Italia).

• «Nawaj raj xloqʼoninkil ru li Yos abʼan ninkʼoxla naq najt wank qikʼin. Kaʼajwiʼ naraj naq tqatoj rix li qamaak. Inkʼaʼ ninpaabʼ naq nokooxra» (Rosa, Guatemala).

• «Chalen chaq saʼ linkachʼinal ninkʼoxla naq li Yos kaʼajwiʼ naril li qapaltil re naq tixbʼaanu naq tqatoj rix li qamaak. Moqon xinʼok xkʼoxlankil naq inkʼaʼ naxkʼe xchʼool chiqix» (Raimunda, Canadá).

Ut laaʼat, kʼaru nakaakʼoxla? Kʼaʼut wankebʼ nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xraabʼal li Yos? Chiru naabʼal chihabʼ naabʼal li kristiʼaan nekeʼxbʼaanu ebʼ li patzʼom aʼin. Jun eetalil, chiru jun qʼehil wankebʼ li kristiʼaan li nekeʼxye naq ebʼ aj paabʼanel abʼan inkʼaʼ nekeʼtijok chiru li Yos. Kʼaʼut? Xbʼaan naq nekeʼxxuwa ru li Yos. Laj Will Durant li naxtzʼil rix li ak xkʼulmank naxye: «Jun aj maak inkʼaʼ truuq tijok chiru li Yos li najt wank ut xuwajel ru».

Kʼaru naxbʼaanu naq ebʼ li kristiʼaan teʼkʼoxlaq chi joʼkaʼin? Kʼaru tzʼaqal naxchʼolobʼ li Santil Hu? Ma tqara raj li Yos wi naqanaw raj li yaal chirix?

LI NEKEʼXYE LI KRISTIʼAAN

«Inkʼaʼ naru naqakʼe qibʼ saʼ aatin chirix ma wank tawiʼ xkʼabʼaʼ li Yos ut wi tqakʼe raj qibʼ saʼ aatin moko tqanaw ta raj ani xkʼabʼaʼ» (Profesor David Cunningham, saʼ li hu Theological Studies).

LI NAXYE LI SANTIL HU

Li Yos kixye: «Laaʼin li Jehobʼa. Aʼin linkʼabʼaʼ» (Isaías 42:8, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, 2019 saʼ español). Li kʼabʼaʼej Jehobʼa chalenaq saʼ li aatinobʼaal hebreo ut naraj xyeebʼal «Aʼan tixbʼaanu li naraj» (Génesis 2:​4).

Li Jehobʼa naraj naq tqoksi li xkʼabʼaʼ. Li Santil Hu naxye: «Terqʼusihomaq li xkʼabʼaʼ; puktesihomaq resil li xninqal xbʼaanuhom, chʼolobʼomaq rehebʼ li tenamit naq nim xwankil saʼ xbʼeen chixjunil» (Isaías 12:4, SBG).

Li Jesús kiroksi li xkʼabʼaʼ li Yos. Naq kitijok chiru li Xyuwaʼ kixye re: «Laaʼin xinchʼolobʼ chiruhebʼ laakʼabʼaʼ». Kʼaʼut naq kixkʼut chiruhebʼ li xtzolom roksinkil li xkʼabʼaʼ li Yos? Aʼan ajwiʼ kixye: «Re naq li rahok nikinaara wiʼ wank rikʼinebʼ, joʼ ajwiʼ laaʼin wankin rikʼinebʼ» (Juan 17:26, Li Acʼ Chaqʼrab, Sociedad Biblica en Guatemala. Akʼ tzʼiibʼ).

KʼAʼUT NAQ TENTO TAANAW

Laj Walter Lowrie kixtzʼiibʼa: «Li kristiʼaan li inkʼaʼ naxnaw li xkʼabʼaʼ li Yos moko naxnaw ta ru [...] ut inkʼaʼ naru xraabʼal».

Laj Victor rajlal xamaan naxik saʼ iklees abʼan maakʼaʼ naxnaw chirix li Yos. Aʼan naxye: «Naq xinnaw naq li xkʼabʼaʼ li Yos aʼan Jehobʼa xwekʼa naq aʼan li xbʼeen sut naq xinnaw ru. Junelik xwabʼi chirix abʼan toj anaqwan xinnaw ru. Chalen li kutan aʼan xooʼok chi wank saʼ amiiwil».

Li Jehobʼa najilok chixkʼatq li nekeʼxkʼoxla li xkʼabʼaʼ ut naxye: «Tinkuy li xmaakebʼ joʼ naq jun li yuwaʼbʼej naxkuy xmaak li ralal li nakʼanjelak chiru» (Malaquías 3:​16, 17, SBG). Li Yos narosobʼtesi ajwiʼ li nekeʼroksi li xkʼabʼaʼ. Li Santil Hu naxye: «Yalaq ani taayaabʼanq re xkʼabʼaʼ li Qaawaʼ [Jehobʼa], aʼan taakoleʼq» (Romanos 10:13, SBG).

LI NEKEʼXYE LI KRISTIʼAAN

Oxibʼ li xninqal ru iklees nekeʼxpaabʼ naq oxibʼ ru li Yos, li Yos Yuwaʼbʼej, li yos Kʼajolbʼej ut li yos santil musiqʼej. Abʼanan nekeʼxye naq inkʼaʼ nekeʼxloqʼoni oxibʼ chi yos, nekeʼxye bʼan naq li oxibʼ aʼin junebʼ ajwiʼ.

LI NAXYE LI SANTIL HU

Li Jesús maajunwa kixye naq juntaqʼeet rikʼin li Xyuwaʼ. Kixye bʼan: «Tinxik rikʼin li Yuwaʼbʼej, xbʼaan naq li Yuwaʼbʼej nim xwankil chiwu» (Juan 14:28, SBG). Kixye aʼin re jun rehebʼ li xtzolom: «Taqeʼk we rikʼin linYuwaʼ ut eeYuwaʼ ajwiʼ laaʼex, rikʼin linYos ut eeYos ajwiʼ laaʼex» (Juan 20:17, SBG).

Li santil musiqʼej maawaʼ jun li kristiʼaan. Ebʼ li xbʼeen aj paabʼanel «keʼnujak chi Santil Musiqʼej» ut li Jehobʼa ajwiʼ kixye: «Tinhoy linMusiqʼ saʼ xbʼeenebʼ chixjunil» (Hechos 2:​1-4, 17, SBG). Li santil musiqʼej moko jun ta saʼ li naʼlebʼ naq oxibʼ ru li Yos, aʼan bʼan li xmetzʼew li Yos.

KʼAʼUT NAQ TENTO TAANAW

Wiibʼ li winq li nekeʼxtzʼil rix li Santil Hu nekeʼxye naq «moko naru ta naqataw ru li naʼlebʼ naq oxibʼ ru li Yos wi li Yos inkʼa nokooxtenqʼa ut usta nokooxtenqʼa inkʼaʼ ajwiʼ tqataw ru». Joʼkan naq li naʼlebʼ naq oxibʼ ru li Yos moko nokooxtenqʼa ta chi xnawbʼal ru ut xraabʼal li Yos, xbʼaan naq moko nokooruuk ta xraabʼal li inkʼaʼ naqanaw ru ut moko naqataw ta ru li xwanjik.

Laj Marco li xooʼaatinak chirix saʼ li xbʼeen tzolom kixye naq xpaabʼankil naq li Yos oxibʼ ru kixchʼaʼajki chiru xnawbʼal ru. Laj Marco naxye: «Ninkʼoxla naq li Yos inkʼaʼ naraj naq tinnaw ru, aʼin naxbʼaanu naq inkʼaʼ tinjiloq chixkʼatq». Abʼanan li Yos «moko najt ta wank qikʼin chiqajunjunqal» (Hechos 17:27, SBG). Aʼan moko naxmuq ta ribʼ naxkanabʼ bʼan naq tqanaw ru. Li Jesús kixye: «Naqaloqʼoni li naqanaw» ru (Juan 4:22, SBG).

Laj Marco naxye ajwiʼ: «Xnawbʼal naq li Yos moko oxibʼ ta ru xinxtenqʼa re naq tinwanq saʼ amiiwil rikʼin». Wi naqil ru li Jehobʼa joʼ jun amiiw ut maawaʼ joʼ junaq li kristiʼaan li inkʼaʼ naqanaw ru moko tchʼaʼajkoʼq ta chiwu xraabʼal. Li Santil Hu naxye: «Ani inkʼaʼ narahok, inkʼaʼ xnawom ru li Yos, xbʼaan naq li Yos aʼan rahok» (1 Juan 4:8, SBG).

LI NEKEʼXYE LI KRISTIʼAAN

«Li maaʼusebʼ aj kristiʼaan li inkʼaʼ nekeʼkuyeʼk xmaak xbʼaan li Yos nekeʼxik saʼ xbʼalbʼa naq nekeʼkamk ut nekeʼkʼateʼk chi junajwa» (Catecismo de la Iglesia Católica). Wankebʼ aj kʼamolbʼe saʼebʼ li paabʼal nekeʼxye naq li nekeʼxik saʼ xbʼalbʼa nekeʼnajtobʼresiik rikʼin li Yos.

LI NAXYE LI SANTIL HU

«Li taamaakobʼq, aʼan li taakamq» (Ezequiel 18:4, SBG). «Li kamenaqebʼ maakʼaʼ nekeʼxnaw» (Eclesiastés 9:5, SBG). Joʼkan naq wi maakʼaʼ nakanaak chi yoʼyo naq nokookamk ut ebʼ li kamenaq inkʼaʼ chik nekeʼabʼink, nekeʼilok ut maakʼaʼ nekeʼrekʼa. Inkʼaʼ nekeʼrahobʼtesiik saʼ xbʼalbʼa malaj nekeʼnajtobʼresiik rikʼin li Yos.

Li aatin li kiʼoksimank saʼ hebreo ut griego saʼ li Santil Hu naq kiʼaatinak chirix «li bʼalbʼa» yook chi aatinak chirix li naʼaj bʼarwiʼ nekeʼmuqeʼk li kamenaq. Jun eetalil, naq laj Job kixkʼul jun li nimla yajel kitijok chiru li Yos ut kixye: «Us raj naq tinaamuq saʼ xnaʼajebʼ li kamenaq» (Job 14:​13, SBG). Malaj joʼ naxye li Santil Hu La Sagrada Biblia, re laj Guillermo Jünemann, «saʼ xbʼalbʼa». Laj Job moko kiraj ta naq trahobʼtesiiq saʼ junaq naʼajej yal naraj bʼan hilank saʼ li muqlebʼaal.

KʼAʼUT NAQ TENTO TAANAW

Wi li Yos nokooxrahobʼtesi inkʼaʼ naqaj wank choʼq ramiiw. Li xRocío li wank México naxye: «Saʼ linkachʼinal xeʼxkʼut chiwu naq wank xbʼalbʼa. Junelik ninxiwak ru li Yos ut moko ninkʼoxla ta naq chaabʼil xchʼool. Ninkʼoxla bʼan naq josqʼ ut kaw nataqlank».

Li xRocío kixjal xkʼaʼuxl naq kixnaw li naxye li Santil Hu chirix li Yos ut chirixebʼ li kamenaq. Aʼan naxye: «Kʼajoʼ xsahoʼk inchʼool. Xwekʼa naq xeʼrisi jun li nimla iiq saʼ inbʼeen. Xinkʼe reetal naq chaabʼil xnaʼlebʼ li Yos, nokooxra ut naq laaʼin ajwiʼ tinruuq xraabʼal. Anaqwan ninnaw naq li Yos chanchan jun chaabʼil yuwaʼbʼej li naxrahebʼ li xkokʼal ut naraj li us choʼq rehebʼ» (Isaías 41:13).

Naabʼalebʼ nekeʼxyal xloqʼoninkil ru li Yos xbʼaan naq nekeʼxiwa ru li bʼalbʼa abʼan li Yos moko naraj ta naq tookʼanjelaq chiru xbʼaan naq naqaxiwa. Li Jesús kixye: «Taara li Qaawaʼ laaYos» (Marcos 12:​29, 30, SBG). Naq naqanaw naq li Yos inkʼaʼ naxbʼaanu li maaʼusilal moko nokooxiwak ta naq traqoq aatin saʼ li kutan chalk re. Kʼojkʼo ajwiʼ qachʼool rikʼin li aatin li kixye laj Elihú, li ramiiw laj Job, naq kixye: «Meekʼoxla naq li Nimajwal Yos naxbʼaanu li maaʼusilal ut li inkʼaʼ us» (Job 34:​10, SBG).

Saʼ jun kutan naq li Jesús wank Jerusalén ut yook chi aatinak chirix li Jehobʼa kirisi chi kutankil li tikʼtiʼ li nekeʼxkʼut ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li paabʼal (Juan 8:​12-30). Li kixye nokooxtenqʼa chi xtzʼilbʼal rix ma yaal li naqanaw chirix li Yos. Aʼan kixye: «Wi junelik eetzʼejwalihom eeribʼ rikʼin li waatin, tzʼaqal intzolomex; teenaw li yaal ut li yaal taaʼachʼabʼanq eere» (Juan 8:31, 32, SBG).

Saʼ li raqal aʼin li Jesús kixkʼut chiqu chanru tqanaw ma yaal junaq li naʼlebʼ. Naq teʼxye aawe junaq li naʼlebʼ chirix li Yos us raj naq taakʼoxla aʼin: «Ma naxchap ribʼ aʼin rikʼin li xkʼutum li Jesús ut li naxye li Santil Hu?». Bʼaanu joʼ keʼxbʼaanu li keʼabʼink re li apóstol Pablo: tzʼil rix li Santil Hu re rilbʼal ma yaal li xeʼxye aawe (Hechos 17:11).

Aʼan keʼxbʼaanu laj Marco, li xRosa ut li xRaimunda, li xooʼaatinak wi saʼ xtiklajik. Aʼanebʼ xeʼxtzol li Santil Hu rikʼinebʼ laj testiiw re li Jehobʼa. Kʼaru xeʼxtzol?

Laj Marco: «Laj Testiiw li naxkʼe qatzolom chirix li Santil Hu naroksi li Santil Hu re xsumenkil ebʼ li qapatzʼom. Timil timil xooʼok xraabʼal li Jehobʼa ut aʼin kixbʼaanu naq tkawuuq li qasumlajik».

Li xRosa: «Ninkʼoxla naq li Santil Hu naʼaatinak chirix li Yos abʼan xkʼaʼuxl winq wank chisaʼ. Abʼan xinkʼe reetal naq saʼ li Santil Hu xintaw xsumenkil ebʼ linpatzʼom. Anaqwan ninnaw ani tzʼaqal li Jehobʼa ut naq ninruuk xkʼojobʼankil linchʼool rikʼin».

Li xRaimunda: «Xinpatzʼ re li Yos naq tinxtenqʼa re naq tinnaw ru. Moqon rochbʼen linbʼeelom xooʼok xtzolbʼal li Santil Hu. Toj aran xqanaw li yaal chirix li Jehobʼa! Jwal xsahoʼk qachʼool chi xnawbʼal ru».

Li Santil Hu nokooxtenqʼa chi xnawbʼal li yaal chirix li Yos. Naq nokooxra ut naruxtaana qu. Joʼkan ajwiʼ nokooxtenqʼa chi xnawbʼal «chixjunil li xqamaatani rikʼin li Yos» (1 Corintios 2:12, SBG). Wi nakaatzol li Santil Hu taatzol kʼaʼut naq li Yos xooxyobʼtesi, kʼaʼut kixyiibʼ li Ruuchichʼochʼ ut chanruhaq li qayuʼam saʼ li kutan chalk re. Tatruuq xtawbʼal xsumenkil ebʼ laapatzʼom saʼ www.pr418.com/kek bʼarwiʼ naxye «Li naxkʼut li Santil Hu > Li Santil Hu naxsume ebʼ li patzʼom». Naru ajwiʼ taapatzʼ naq junaq aj testiiw re li Jehobʼa tatxtzol rikʼin li Santil Hu. Chʼolchʼo chiqu naq wi taatzol li Santil Hu laarahom chirix li Jehobʼa tkʼiiq.