BINGANA

 2 Sambu na kulonguka* mayele+ mpi malongi;

Sambu na kubakisa kutuba ya mayele;

 3 Sambu na kubaka malongi+ yina ke pesaka mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote,

Lunungu,+ mayele ya kutadila mambu mbote,*+ mpi masonga;*

 4 Sambu na kupesa mayele+ na bantu yina me konda mayele;

Sambu na kupesa leke ya bakala nzayilu mpi mayele ya kuyindula.+

 5 Muntu ya mayele ke waka mpi ke bakaka malongi mingi;+

Muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu ke bakaka lutwadisu ya mayele+

 6 Sambu na kubakisa kingana mpi diambu ya mpasi,

Bangogo ya bantu ya mayele mpi bangiufula na bo ya mpasi.+

 8 Mwana na mono, wa malongi ya tata na nge,+

Mpi kuyambula ve malongi* ya mama na nge.+

 9 Yo kele mpu ya kitoko ya bintuntu na ntu na nge+

Mpi mayaka ya kitoko na nkingu na nge.+

12 Beto ta mina bo ya moyo, mutindu Maziamu* ke minaka bantu,

Beto ta mina bo ya mvimba, bonso bantu yina ke kulumuka na dibulu.

13 Beto botula bimvwama na bo yonso ya ntalu;

Beto ta fulusa banzo na beto ti bima yina beto me botula.

14 Nge fwete vukana ti beto,*

Mpi beto yonso ta kabula bima yina beto me yiba kiteso mosi.”*

Kutula ve makulu na nge na nzila na bo,+

16 Sambu makulu na bo ke kwendaka ntinu sambu na kusala mambu ya mbi;

Bo ke kwendaka nswalu sambu na kutiamuna menga.+

18 Yo yina bo ke bumbana sambu na kutiamuna menga;

Bo ke bumbana sambu na kufwa bantu* ya nkaka.

19 Yai banzila ya bantu yina ke sosaka luta na banzila ya luvunu,

Yina ta fwa* bantu yina ke bakaka yo.+

Ebuna mono ta tiamuna mpeve na mono sambu na beno;

Mono ta zabisa beno bangogo na mono.+

24 Sambu mono bokaka, kansi beno landaka kubuya,

Mono tandulaka diboko na mono, kansi muntu mosi ve vandaka kutula dikebi,+

25 Beno landaka kumona mpamba bandongisila na mono yonso

Mpi kubuya kunganina na mono,

26 Mono mpi ta seka ntangu mpasi ta bwila beno;

Mono ta vweza beno ntangu kima yina beno ke wila boma ta kwisa,+

27 Ntangu kima yina beno ke wila boma ta kwisa bonso mupepe ya ngolo,

Mpi mpasi na beno ta kwisa bonso mvula ya ngolo ya mupepe,

Ntangu mambu ya mpasi ti mavwanga ta bwila beno.

28 Na ntangu yina, bo ta landa kubinga mono, kansi mono ta ndima ve;

Bo ta sosa mono na kikesa yonso, kansi bo ta mona mono ve,+

29 Sambu bo mengaka nzayilu,+

Mpi bo solaka ve na kuwa Yehowa boma.+

30 Bo buyaka bandongisila na mono;

Bo monaka mpamba kunganina yonso ya mono nganinaka bo.

31 Yo yina bo ta baka malanda* ya banzila na bo,+

Mpi bo ta fuluka ti bandongisila* na bo mosi.

32 Sambu ntu-ngolo ya bantu yina me konda mayele ta fwa bo,

Mpi kikalulu ya mafu-mafu ya bazoba ta fwa bo.

33 Kansi muntu yina ke wilaka mono ta zinga na lutaninu+

Mpi boma ya mpasi ta yangisa yandi ve.”+

2 Mwana na mono, kana nge ndima mambu ya mono ke tuba

Mpi nge bumba mbote-mbote bansiku na mono,+

 2 Kana nge sala nde dikutu na nge kutudila mayele dikebi+

Mpi nge balula ntima na nge na ndambu ya luswasukusu;+

 3 Diaka, kana nge tuba na ndinga ya ngolo sambu na kubaka mayele ya kubakisa mambu+

Mpi nge tombula ndinga na nge sambu na kubaka luswasukusu;+

 4 Kana nge landa kusosa yo mutindu bo ke sosaka arza,+

Mpi nge landa kusosa yo mutindu bo ke sosaka bimvwama yina me bumbanaka;+

 5 Nge ta bakisa boma ya Yehowa,+

Mpi nge ta zwa nzayilu ya Nzambi.+

 6 Sambu Yehowa yandi mosi ke pesaka mayele;+

Nzayilu ti luswasukusu ke katukaka na munoko na yandi.

 7 Yandi ke bumbaka mbote-mbote mayele sambu na bantu ya mbote;

Yandi kele kitaninu sambu na bantu yina ke tambulaka na kwikama.+

 8 Yandi ke kebaka banzila ya lunungu,

Mpi yandi ta tanina nzila ya bantu na yandi ya kwikama.+

 9 Ebuna nge ta bakisa mambu ya lunungu, ya mbote, mpi ya me fwana,

Nzila ya mvimba ya mambu ya mbote.+

10 Ntangu mayele ke kota na ntima na nge+

Mpi nzayilu ke kuma kitoko na moyo* na nge,+

11 Mayele ya kuyindula ta landa kukeba nge,+

Mpi luswasukusu ta tanina nge,

12 Sambu na kugulusa nge na nzila ya mbi,

Na muntu yina ke tubaka mambu ya luvunu,+

13 Na bantu yina ke yambulaka banzila ya kusungama

Sambu na kutambula na banzila ya mpimpa,+

14 Na bantu yina ke yangalalaka na kusala mambi,

Yina ke waka kiese na mambu ya mbi kibeni,

15 Bantu yina banzila na bo kele nioka-nioka

Mpi yina nzila na bo ya mvimba kele ya kutengama.

16 Yo ta gulusa nge na nkento ya ntu-ngolo,*

Na bangogo ya sukadi* ya nkento ya mansoni,*+

17 Yina ke yambulaka nduku na yandi ya ngolo* ya ki- leke+

Mpi ke vilaka kuwakana ya Nzambi na yandi;

18 Sambu nzo na yandi ke kulumuka na lufwa,

Mpi banzila na yandi ke nata na bantu yina me konda ngolo na lufwa.+

19 Muntu mosi ve na kati ya bantu yina ke vukisa nitu ti yandi* ta vutuka,

Bo ta mona diaka ve banzila ya luzingu.+

20 Yo yina, landa nzila ya bantu ya mbote

Mpi bikala na banzila ya bantu ya lunungu,+

21 Sambu bantu ya mbote mpamba bantu ta zinga na ntoto,

Mpi bantu ya kukonda kifu bantu ta bikala na kati na yo.+

22 Kansi bantu ya mbi, bo ta katula bo na ntoto,+

Mpi bo ta tumuna bayekudi na ntoto.+

3 Mwana na mono, kuvila ve malongi* na mono,

Mpi bika ntima na nge kuzitisa bansiku na mono,

 2 Sambu yo ta yikila nge bilumbu mingi,

Bamvula ya luzingu, mpi ngemba.+

Kangisa yo na nkingu na nge;

Sonika yo na ntima na nge;+

 4 Ebuna nge ta ndimama mpi ta zwa mayele ya mbote ya kubakisa mambu

Na meso ya Nzambi mpi ya bantu.+

 5 Tula ntima na nge ya mvimba na Yehowa,+

Mpi kutula ve ntima* na mayele na nge mosi ya kubakisa mambu.+

 6 Na banzila na nge yonso, yindula yandi,+

Ebuna yandi ta katula basakuba na banzi- la na nge.+

 8 Yo ta vanda nkisi ya ke belula nitu* na nge

Mpi yo ta pesa mikwa na nge ngolo.

 9 Kumisa Yehowa ti bima na nge ya ntalu,+

Ti bambuma ya ntete* ya bima* na nge yonso;+

10 Ebuna banzo na nge ya kubumbila bima ta fuluka kibeni,+

Mpi bikamuninu* na nge ta fuluka kibeni ti vinu ya mpa.

11 Mwana na mono, kubuya ve ndola ya Yehowa,+

Mpi kumenga ve kunganina na yandi,+

12 Sambu Yehowa ke nganinaka bantu yina yandi ke zolaka,+

Kaka mutindu tata ke nganinaka mwana yina yandi ke zolaka.+

13 Kiese na muntu yina me zwa mayele+

Mpi na muntu yina me zwa luswasukusu;

14 Kuzwa yo kele mbote kuluta kuzwa arza,

Mpi kuvanda ti yo bonso luta kele mbote kuluta kuvanda ti wolo.+

15 Yo kele ntalu mingi kuluta bakorayi;*

Kima mosi ve ya nge ke zola lenda fwanana ti yo.

16 Luzingu ya nda kele na diboko na yo ya kitata;

Bimvwama ti nkembo kele na diboko na yo ya kimama.

17 Banzila na yo kele kitoko,

Mpi banzila na yo yonso kele ngemba.+

18 Yo kele nti ya luzingu sambu na bantu yina ke simbaka yo,

Mpi bantu yina ke kangaka yo ngolo, bo ta binga bo bantu ya kiese.+

20 Na nzayilu na yandi, masa ya mudindu kabwanaka

Mpi zulu ya kele na matuti nokisaka malulu.+

Tanina mayele mpi mayele ya kuyindula;

22 Yo ta pesa nge* luzingu

Mpi yo ta vanda mayaka sambu na nkingu na nge;

23 Ebuna nge ta tambula na lutaninu na nzila na nge,

Mpi dikulu na nge ta bula ve sakuba ata fioti.*+

24 Ntangu nge ta lala, nge ta vanda ve na boma;+

Nge ta lala, mpi mpongi na nge ta vanda kitoko.+

25 Nge ta wa ve boma ya konso diambu ya kintulumukina yina ke pesaka boma ya ngolo+

To mupepe ya ngolo yina ke kwisila bantu ya mbi.+

26 Sambu Yehowa ta vanda nto na nge ya kutudila ntima;+

Yandi ta keba dikulu na nge sambu yo kangama ve na mutambu.+

27 Kubuya ve kusala mambu ya mbote na bantu yina nge fwete sadila yo*+

Kana nge kele ti kiyeka* ya kusadisa.+

29 Kukana ve kusadila nkweno na nge mambu ya mbi,+

Ntangu yandi ke zinga ti nge mpi ke kudiwa na lutaninu.

30 Kuswana ve ti muntu kukonda kikuma+

Kana yandi me sala nge ve kima ya mbi.+

31 Kulula ve muntu ya mubulu+

Kusola mpi ve ata nzila na yandi mosi,

32 Sambu Yehowa ke mengaka muntu ya luvunu,+

Kansi yandi ke taka kinduku ya ngolo ti bantu ya mbote.+

33 Yehowa ke singaka nzo ya muntu ya mbi,+

Kansi yandi ke sakumunaka nzo ya bantu ya lunungu.+

34 Sambu yandi ke vwezaka bantu yina ke sekaka bantu,+

Kansi yandi ke monisilaka bantu ya kudikulumusa ntima ya mbote.+

35 Bantu ya mayele ta baka* lukumu,

Kansi bazoba ke kumisaka mambu ya ke pesaka nsoni.+

4 Bana na mono, beno wa malongi ya tata;+

Beno tula dikebi sambu na kubaka mayele ya kubakisa mambu,

 2 Sambu mono ta pesa beno malongi ya mbote;

Beno yambula ve malongi* na mono.+

 3 Mono vandaka mwana ya mbote sambu na tata na mono+

Mpi muntu yina mama na mono vandaka kuzola mingi.+

 7 Mayele kele kima ya kuluta mfunu,*+ yo yina baka mayele,

Mpi na bima yonso ya nge ke baka, baka mayele ya kubakisa mambu.+

 9 Yo ta tula mpu ya kitoko ya bintuntu na ntu na nge;

Yo ta kumisa nge kitoko ti mpu ya kimfumu ya kitoko.”

10 Mwana na mono, wa mpi ndima mambu ya mono ke tuba,

Ebuna bamvula ya luzingu na nge ta vanda mingi.+

11 Mono ta longa nge na nzila ya mayele;+

Mono ta nata nge na banzila ya kusungama.+

12 Ntangu nge ke tambula, bitambi na nge ta kangama ve;

Mpi kana nge baka ntinu, nge ta bula ve sakuba.

14 Kukota ve na nzila ya bantu ya mbi,

Mpi kutambula ve na nzila ya bantu yina ke salaka mambi.+

15 Tina yo, kuluta ve na nzila yina;+

Buya yo, mpi luta.+

17 Bo ke dia mampa ya mambu ya mbi,

Mpi bo ke nwa vinu ya mambu ya nku.

18 Kansi nzila ya bantu ya lunungu kele bonso nsemo ya suka

Yina ke landaka kukuma mingi tii kuna mwini ke kuma ngolo kibeni.+

19 Nzila ya bantu ya mbi kele bonso mpimpa;

Bo ke zabaka ve kima yina ke budisaka bo sakuba.

20 Mwana na mono, tula dikebi na bangogo na mono;

Wa mbote-mbote* mambu ya mono ke tuba.

21 Kukatula yo ve na meso na nge;

Bumba yo na nsi ya ntima na nge,+

22 Sambu yo kele luzingu sambu na bantu yina ke monaka yo+

Mpi mavimpi sambu na nitu na bo ya mvimba.*

23 Kuluta bima yonso yina nge ke tanina, tanina ntima na nge,+

Sambu banto ya luzingu ke katukaka na yo.

24 Tula ntama ti nge kutuba ya nioka-nioka,+

Mpi tula ntama ti nge bangogo ya luvunu.

25 Meso na nge fwete tala kaka na ntwala,

Ee, tala* kaka na ntwala na nge.+

26 Kumisa lelensi* nzila ya makulu na nge,+

Ebuna banzila na nge yonso ta vanda ya kusungama.

Wa mbote-mbote* luswa- sukusu na mono,+

 2 Sambu nge tanina mayele na nge ya kuyindula

Mpi nge tanina nzayilu ti bikobo na nge.+

 3 Sambu munoko ya nkento ya ntu-ngolo* ke nokaka bonso nzo ya bwiki,+

Mpi munoko na yandi kele butesi kuluta mafuta.+

 4 Kansi na nsuka, yandi kele bululu bonso nti ya bululu,+

Mpi makasi bonso mbele ya bitumba ya makasi zole.+

 7 Ntangu yai bana na mono, beno wa mono

Mpi beno yambula ve mambu yina mono ke tuba.

 8 Vanda ntama ti yandi;

Kukwenda ve pene-pene ya munoko ya nzo na yandi,+

 9 Sambu nge pesa ve lukumu na nge na bantu ya nkaka+

Mpi nge buka ve mambu ya mpasi na bamvula na nge ya me bikala;+

10 Sambu banzenza kumanisa ve bima* na nge+

Mpi bima yina nge moninaka mpasi kukwenda ve na nzo ya munzenza.

11 Kana ve, nge ta dila na ntima na nsuka ya luzingu na nge

Ntangu nsuni na nge mpi nitu na nge ta lemba+

12 Mpi nge tuba nde: “Mono mengaka kibeni ndola!

13 Mono waka ve ndinga ya balongi na mono

Mpi mono tulaka ve dikebi na balongi na mono.

14 Mono me kuma pene-pene ya kubwa kimakulu

Na kati-kati ya dibundu ya mvimba.”*+

15 Nwa masa ya dibulu na nge ya masa,

Masa ya ke katuka na dibulu na nge mpi ke kulumuka.+

16 Keti banto na nge ya masa fwete panzana na nganda,

Mpi bamasa na nge na babala-bala ya nene?+

17 Bika yo vanda sambu na nge mosi,

Kansi ve sambu na banzenza.+

18 Bika nto na nge ya masa kubaka lusakumunu,

Mpi wa kiese ti nkento na nge ya kileke,+

19 Mbambi ya bo ke zolaka, mwana-nkombo* ya kitoko ya ngumba.+

20 Yo yina, mwana na mono, sambu na nki nge fwete bika nde nkento mosi ya ntu-ngolo* kubenda nge

To nge yamba ntulu ya nkento ya mansoni?*+

21 Sambu banzila ya muntu kele na ntwala ya meso ya Yehowa;

Yandi ke talaka banzila na yandi yonso.+

22 Muntu ya mbi ke kangamaka na bifu na yandi mosi,

Mpi yandi ta kangama na bansinga ya disumu na yandi mosi.+

23 Yandi ta fwa sambu ndola kele ve

Mpi yandi ta vila nzila sambu buzoba na yandi kele mingi kibeni.

6 Mwana na mono, kana nge me ndima kufuta mfuka ya* nkweno na nge,+

Kana nge me sala kuwakana ti munzenza,+

 2 Kana lusilu na nge me kanga nge,

Kana bangogo ya munoko na nge me kanga nge,+

 3 Mwana na mono, sala mambu yai, mpi kudigulusa,

Sambu nge me bwa na maboko ya nkweno na nge:

 4 Kubika ve nde meso na nge kulala,

To nde bikobo ya meso na nge kuwa mpongi.

 5 Kudikatula bonso mbambi na maboko ya muntu ya ke zombaka,

Bonso ndeke na maboko ya muntu ya ke kangaka bandeke.

 6 Kwenda na furmi, nge molo;+

Tala banzila na yo mpi kuma mayele.

 7 Ata yo kele ve na komanda, kapita, to mfumu,

 8 Yo ke yidikaka madia na yo na nsungi ya mvula,+

Mpi yo ke vukisaka madia na yo na nsungi ya kukatula bima na bilanga.

10 Mwa mpongi fioti, kulala mwa fioti,

Kukanga maboko mwa fioti sambu na kupema,+

11 Ebuna kinsukami na nge ta kwisa bonso muyibi,

Mpi nzala na nge ta kwisa bonso muntu yina kele ti binwaninu.+

12 Muntu ya kukonda mfunu mpi ya mbi ke tambula-tambulaka ti kutuba ya nioka-nioka;+

13 Yandi ke bweta disu,+ ke sala bidimbu ti dikulu mpi ti misapi.

14 Ti ntima ya luvunu,

Yandi ke kanaka mambu ya mbi+ konso ntangu mpi ke basisaka kuswana.+

15 Yo yina, mpasi na yandi ta kwisa na kintulumukina;

Yandi ta bukana na mbala mosi mpi mpila ya kubelula yandi ta vanda ve.+

16 Kele ti mambu sambanu yina Yehowa ke mengaka;

Ee, mambu nsambwadi yina yandi* ke zolaka ve:

17 Meso ya lulendo,+ ludimi ya ke kusaka,+ mpi maboko yina ke tiamunaka menga ya muntu yina me sala kima ve,+

18 Ntima yina ke kanaka mambu ya mbi,+ makulu yina ke bakaka ntinu sambu na kusala mambi,

19 Mbangi ya luvunu yina ke kusaka konso ntangu,+

Mpi konso muntu yina ke basisaka kuswana na kati ya bampangi.+

20 Mwana na mono, zitisa bansiku ya tata na nge,

Mpi kuyambula ve malongi* ya mama na nge.+

21 Kanga yo konso ntangu na ntima na nge;

Kangisa yo na nkingu na nge.

22 Ntangu nge ke tambula, yo ta twadisa nge;

Ntangu nge ke lala, yo ta tanina nge;

Mpi ntangu nge ke telama na mpongi, yo ta tubila nge.*

23 Sambu ntuma kele mwinda,+

Nsiku kele nsemo,+

Kunganina mpi ndola kele nzila ya ke nataka na luzingu.+

24 Yo ta tanina nge na nkento ya mbi,+

Yo ta tanina nge na ludimi ya ke kusaka ya nkento ya mansoni.*+

25 Kuzola ve kitoko na yandi na ntima na nge,+

Kubika mpi ve nde yandi benda nge ti meso na yandi ya ke bwisaka,

26 Mpamba ve, sambu na nkento ya ndumba, muntu ta bikala kaka ti kitini ya dimpa,+

Kansi nkento ya muntu ya nkaka ke zombaka luzingu* ya mfunu.

29 Yo kele mutindu mosi ti muntu yina ke vukisa nitu ti nkento ya nkweno na yandi;

Muntu mosi ve yina ke simba yandi ta konda kubaka ndola.+

30 Bantu ke vwezaka ve muyibi

Kana yandi me yiba sambu na kulungisa nzala* na yandi na ntangu yandi kele na nzala.

31 Ata mpidina, kana bo kanga yandi, yandi ta futa bima mbala nsambwadi;

Yandi ta pesa bima yonso ya ntalu ya nzo na yandi.+

32 Konso muntu yina ke ta bizumba ti nkento me konda mabanza ya mbote;*

Muntu yina ke sala mutindu yina ke kudinatila mpasi.*+

33 Yandi ta baka kaka bamputa ti nsoni,+

Mpi nsoni na yandi ta katuka ve.+

34 Sambu kimpala ke pesaka bakala makasi;

Yandi ta wa ve mawa ntangu yandi ke vutula mbi.+

35 Yandi ta ndima ve matabisi* ata fioti;

Bo ta lembika yandi ve, ata nge pesa dikabu ya nene nki mutindu.

7 Mwana na mono, zitisa mambu ya mono ke tuba,

Mpi bumba mbote-mbote bansiku na mono.+

 2 Zitisa bansiku na mono mpi zinga;+

Tanina malongi* na mono bonso mbuma ya disu na nge.

 3 Kanga yo na misapi na nge;

Sonika yo na ntima na nge.+

 5 Sambu na kutanina nge na nkento ya ntu-ngolo,*+

Na nkento ya mansoni* mpi na bangogo na yandi ya sukadi.*+

 6 Na nela ya nzo na mono,

Katuka na muyungulu ya nela na mono, mono talaka na nsi,

 7 Mpi ntangu mono vandaka kutala bantu ya kukonda mayele,

Mono monaka na kati ya baleke, leke mosi ya bakala ya me konda mabanza ya mbote.*+

 8 Yandi lutaka na bala-bala pene-pene ya kinkonko ya nkento yina,

Mpi yandi lutaka na ndambu ya nzo ya nkento yina

 9 Na nkokila,*+

Ntangu mpimpa mpi mudidi zolaka kukota.

10 Ebuna mono monaka nkento mosi ke kutana ti yandi,

Yandi me lwata bonso* nkento ya ndumba,+ ti ntima yina kele na mayele ya mbi.

12 Na ntangu mosi yandi kele na nganda, na nima yandi kele na babala-bala ya nene,

Yandi ke vingila pene-pene ya konso kinkonko.+

13 Yandi me simba leke yina mpi me pesa yandi beze;

Yandi ke tubila leke yina kukonda nsoni nde:

15 Yo yina mono me basika sambu na kukutana ti nge,

Sambu na kusosa nge, mpi mono me mona nge!

16 Mono me fika mbeto na mono bilele ya kitoko,

Lino ya mikubu mingi yina me katuka na Ezipte.+

18 Kwisa, beto lawuka zola tii na suka;

Beto yangalala na zola ya ngolo kumosi,

19 Sambu bakala na mono kele ve na nzo;

Yandi me sala nzietelo mosi ya nda.

20 Yandi bakaka saki ya mbongo,

Mpi yandi ta vutuka ve tii na kilumbu yina ngonda ta kuma ya mvimba.”

22 Na mbala mosi yandi me landa nkento yina, bonso ngombe ya bo ke kwenda kufwa,

Bonso zoba yina fwete baka ndola na mabaya.*+

23 Tii kuna tolo-tolo ta tobula dizafu* na yandi;

Bonso ndeke yina ke kwenda ntinu na mutambu, yandi ke zaba ve nde yo ke tula luzingu* na yandi na kigonsa.+

24 Ntangu yai mwana na mono, wa mono;

Tula dikebi na mambu ya mono ke tuba.

Kuyungana ve na banzila na yandi,+

26 Sambu yandi me salaka nde bantu mingi kufwa,+

Mpi bantu yina yandi me fwaka kele mingi.+

27 Nzo na yandi ke nata na Maziamu;*

Yo ke kulumuka na basuku ya kati ya lufwa.

 2 Na bisika ya kunanguka+ na lweka ya nzila,

Yo me telama na bampambu ya banzila.

 3 Pene-pene ya bakielo yina ke nataka na mbanza,

Na minoko ya bakielo,

Yo ke landa kutuba na ndinga ya ngolo nde:+

 4 “O beno bantu, mono ke binga beno;

Mono ke tuba na ndinga ya ngolo sambu na konso muntu.*

 5 Beno bantu ya me konda mayele, beno longuka mayele;+

Beno bazoba, beno baka ntima yina kele ti mayele ya kubakisa mambu.*

 6 Beno wa, sambu mambu ya mono ke tuba kele mfunu,

Bikobo na mono ke tuba mambu ya mbote;

 7 Sambu munoko na mono ke tubaka kieleka na mawete yonso,

Mpi bikobo na mono ke mengaka mambu ya mbi.

 9 Yo yonso kele ya kusungama sambu na muntu ya luswasukusu,

Mpi yo kele mbote sambu na bantu yina me monaka nzayilu.

10 Beno baka malongi na mono kansi arza ve,

Mpi beno baka nzayilu na kisika ya kubaka wolo ya kuluta mbote,+

 11 Sambu mayele kele mbote kuluta bakorayi;*

Bima yonso ya nkaka ya kitoko lenda fwanana ve ti yo.

12 Mono mayele, mono ke zingaka kisika mosi ti luswasukusu;

Mono me monaka nzayilu mpi mayele ya kuyindula.+

14 Mono kele ti bandongisila ya mbote mpi ya mayele;+

Mayele ya kubakisa mambu+ mpi ngolo+ kele ya mono.

15 Na nsadisa na mono, bantotila ke landa kuyala,

Mpi bamfumu ya nene ke basisa bansiku ya lunungu.+

16 Na nzila na mono, bamfumu ke landaka kuyala,

Mpi bantu ya lukumu ke sambisaka ti lunungu.

17 Mono ke zolaka bantu yina ke zolaka mono,

Mpi bantu yina ke sosaka mono ta mona mono.+

18 Bimvwama mpi nkembo kele ti mono,

Kimvwama* ya ke zingaka mingi mpi lunungu.

19 Mbuma na mono kele mbote kuluta wolo, ata wolo ya bunkete,

Mpi bima yina mono ke basisa kele mbote mingi kuluta arza ya kuluta kitoko.+

20 Mono ke tambula na nzila ya lunungu,

Na kati-kati ya banzila ya kusungama;

21 Mono ke pesa bantu yina ke zolaka mono dikabu ya nene,

Mpi mono ke fulusa banzo na bo ya kubu- mbila bima.

22 Yehowa salaka mono bonso luyantiku ya nzila na yandi,+

Kisalu ya ntete-ntete na kati ya bisalu na yandi ya ntama.+

23 Bo me tulaka mono+ tuka bantangu ya ntama*

Katuka luyantiku, katuka bantangu ya ntama na ntwala nde ntoto kuvanda.+

24 Mono butukaka* ntangu bamasa ya mudindu+ vandaka ve,

Ntangu ata nto mosi ve vandaka ti masa ya ke kulumuka.

25 Na ntwala nde bangumba kutulama na kisika na yo,

Na ntwala ya bangumba ya fioti, mono butukaka,

26 Ntangu yandi vandaka me sala ntete ve ntoto ti banseke na yo

To bambuma ya ntete ya zelo ya ntoto.

27 Ntangu yandi yidikaka zulu,+ mono vandaka pana;

Ntangu yandi tulaka ndilu na zulu ya bamasa kisika yina ke monanaka bonso nde ntoto ti zulu me kutana,+

28 Ntangu yandi tulaka* matuti na zulu,

Ntangu yandi salaka banto ya masa ya mudindu,

29 Ntangu yandi tudilaka nzadi-mungwa nsiku

Nde bamasa na yo fwete fwa ve ntuma na yandi,+

Ntangu yandi tulaka* bafondasio ya ntoto,

30 Na ntangu yina, mono vandaka na lweka na yandi bonso kapita ya kisalu.+

Mono vandaka muntu yina yandi vandaka kuzola mingi+ konso kilumbu;

Mono vandaka kuwa kiese na ntwala na yandi konso ntangu;+

31 Mono vandaka kuwa kiese sambu na ntoto na yandi yina bantu lenda zinga,

Mpi mono vandaka kuzola mingi bana ya bantu.*

32 Ntangu yai bana na mono, beno wa mono;

Ee, kiese na bantu yina ke zitisaka banzila na mono.

33 Beno wa malongi+ mpi beno kuma mayele,

Mpi beno mona yo ve mpamba ata fioti.

34 Kiese na muntu yina ke waka mono.

Yandi ke kwisa na suka* na bakielo na mono konso kilumbu,

Yandi ke vingila pene-pene ya makunzi ya bakielo na mono;

35 Sambu muntu yina ke mona mono ta mona luzingu,+

Mpi Yehowa ta ndima yandi.

36 Kansi muntu yina ke mona mono mpamba ke kudisala mbi,*

Mpi bantu yina ke mengaka mono ke zolaka lufwa.”+

⁹ Mayele ya kieleka me tunga nzo na yo;

Yo me yidika* makunzi na yo nsambwadi.

 2 Yo me yidika mbote-mbote musuni na yo;*

Yo me vukisa vinu na yo;

Yo me yidika mpi mesa na yo.

 3 Yo me tinda bansadi na yo ya bankento

Sambu yo tuba na ndinga ya ngolo na bisika ya kunanguka ya mbanza nde:+

 5 “Kwisa, dia dimpa na mono,

Mpi nwa vinu yina mono me vukisa.

 6 Bikisa kukonda mayele na nge* mpi zinga;+

Tambula na nzila ya mayele ya kubakisa mambu.”+

 7 Muntu yina ke sungika muntu ya ke sekaka bantu ke kudinatila nsoni,+

Mpi muntu yina ke nganina muntu ya mbi ta mona mpasi.

10 Boma ya Yehowa kele luyantiku ya mayele,+

Mpi nzayilu ya Muntu ya Kuluta Santu+ kele mayele ya kubakisa mambu.

11 Sambu na nzila na mono, bilumbu na nge ta vanda mingi,+

Mpi bo ta yika bamvula na luzingu na nge.

12 Kana nge kuma mayele, nge kele mayele sambu na mambote na nge mosi,

Kansi kana nge ke sekaka bantu, nge mosi muntu ta buka mbuma na yo.

14 Yandi me vanda na munoko ya nzo na yandi,

Yandi me vanda na kiti na bisika ya kunanguka ya mbanza,+

15 Yandi ke binga bantu yina ke luta,

Bantu yina ke kwenda kaka na ntwala na nzila na bo:

17 “Masa ya kuyiba ke vandaka kitoko,

Mpi madia ya muntu me dia na kinsweki ke vandaka ntomo.”+

18 Kansi yandi ke zabaka ve nde bantu yina me konda ngolo na lufwa kele kuna,

Nde bantu yina yandi me binga kele na bisika ya mudindu ya Maziamu.*+

Mwana ya mayele ke pesaka tata na yandi kiese,+

Kansi mwana ya zoba ke pesaka mama na yandi mawa.

 2 Bimvwama ya muntu me baka na nzila ya mbi ta vanda ve na mfunu,

Kansi lunungu kele kima yina ke gulusaka na lufwa.+

 3 Yehowa ta bika ve nde muntu ya lunungu* kufwa na nzala,+

Kansi yandi ta buya kupesa bantu ya mbi bima yina bo ke zola mingi.

 4 Maboko ya bumolo ta nata kinsukami,+

Kansi maboko ya ke salaka ngolo ke nataka bimvwama.+

 5 Mwana yina ke salaka mambu ti mayele ya kubakisa mambu mbote- mbote ke vukisaka bambuma na nsungi ya mvula,

Kansi mwana yina ke sala- ka mambu ti nsoni ke lalaka ngolo na nsungi ya kukatula bima na bilanga.+

 6 Balusakumunu kele na ntu ya muntu ya lunungu,+

Kansi munoko ya bantu ya mbi ke bumbaka mubulu.

 7 Kuyindula mambu* ya muntu ya lunungu ke nataka lusakumunu,+

Kansi zina ya bantu ya mbi ta pola.+

 8 Muntu yina kele ti ntima ya mayele ta ndima malongi,*+

Kansi muntu yina ke tubaka na buzoba, bo ta niata yandi.+

 9 Muntu yina ke tambulaka na kwikama ta tambula na lutaninu,+

Kansi muntu yina banzila na yandi kele nioka-nioka, bo ta mona yandi.+

10 Muntu yina ke bweta disu na mayele ke nataka mpasi,+

Mpi muntu yina ke tubaka na buzoba, bo ta niata yandi.+

11 Munoko ya muntu ya lunungu kele nto ya luzingu,+

Kansi munoko ya bantu ya mbi ke bumbaka mubulu.+

12 Kumenga ke basisaka kuswana,

Kansi zola ke fikaka mambu yonso ya mbi.+

13 Mayele ke vandaka na munoko ya muntu ya luswasukusu,+

Kansi fimbu kele sambu na mukongo ya muntu yina me konda mabanza ya mbote.*+

14 Bantu ya mayele ke bumbaka nzayilu mbote-mbote,+

Kansi munoko ya zoba ke nataka mavwanga.+

16 Kisalu ya muntu ya lunungu ke nataka na luzingu;

Kansi mbuma ya muntu ya mbi ke nataka na disumu.+

17 Muntu yina ke tulaka dikebi na malongi kele nzila* ya ke nataka na luzingu,

Kansi muntu yina ke monaka kunganina mpamba ke vidisaka bantu ya nkaka nzila.

18 Muntu yina ke bumbaka kimbeni ke tubaka mambu ya luvunu,+

Mpi muntu yina ke panzaka bansangu ya mbi* kele zoba.

19 Kana muntu ke tuba mingi, mbi ke kondaka ve,+

Kansi muntu yina ke yala munoko na yandi ke salaka mambu na mayele.+

20 Ludimi ya muntu ya lunungu kele bonso arza ya kuluta kitoko,+

Kansi ntima ya muntu ya mbi kele mfunu mingi ve.

21 Munoko ya muntu ya lunungu ke disaka* bantu mingi,+

Kansi bazoba ke fwaka sambu bo me konda mayele.+

22 Lusakumunu ya Yehowa ke kumisaka muntu mvwama,+

Mpi yandi ke yikaka ve mpasi* na zulu na yo.

23 Kudipesa na mambu ya nsoni kele bonso nsaka sambu na zoba,

Kansi mayele kele sambu na muntu ya luswasukusu.+

24 Mambu yina muntu ya mbi ke waka boma, ta bwila yandi;

Kansi bo ta pesa muntu ya lunungu kima yina yandi ke zola.+

25 Ntangu mupepe ya ngolo ta luta, muntu ya mbi ta vanda diaka ve,+

Kansi muntu ya lunungu kele fondasio kimakulu.+

26 Bonso masa ya ngani na meno mpi midinga na meso,

Molo kele mutindu yina sambu na muntu yina me tinda yandi.*

27 Boma ya Yehowa ke kumisaka luzingu nda,+

Kansi bamvula ya bantu ya mbi, bo ta kumisa yo nkufi.+

28 Kima yina bantu ya lunungu ke vingila* ke nataka kiese,+

Kansi kivuvu ya bantu ya mbi ta fwa.+

29 Nzila ya Yehowa kele kisika ya ngolo ya lutaninu sambu na muntu ya kukonda kifu,+

Kansi yo ke tendula lufwa sambu na bantu ya ke salaka mambi.+

30 Muntu ya lunungu ta bwa ve ata fioti,+

Kansi bantu ya mbi ta zinga diaka ve na ntoto.+

31 Munoko ya muntu ya lunungu ke basisaka* mayele,

Kansi bo ta katula ludimi ya ke kusaka.

32 Munoko ya muntu ya lunungu me zaba diambu yina ke pesaka kiese,

Kansi munoko ya muntu ya mbi ke tubaka luvunu.

11 Bakilo ya luvunu* kele kima ya nzanzi na meso ya Yehowa,

Kansi kilo ya sikisiki* ke pesaka yandi kiese.+

 2 Kana lulendo me kwisa, nsoni ta landa,+

Kansi mayele ke vandaka ti bantu ya kudikulumusa.+

 3 Kwikama ya bantu ya mbote ke twadisaka bo,+

Kansi luvunu ya bayekudi ta fwa bo.+

 4 Kimvwama* ta vanda ve na mfunu na kilumbu ya makasi,+

Kansi lunungu kele kima yina ta gulusa na lufwa.+

 5 Lunungu ya muntu ya kukonda kifu ke kumisaka nzila na yandi ya kusungama,

Kansi muntu ya mbi ta bwa sambu na mbi na yandi mosi.+

 6 Lunungu ya bantu ya mbote ta gulusa bo,+

Kansi bayekudi ta kangama na banzala na bo mosi.+

 7 Kana muntu ya mbi kufwa, kivuvu na yandi ke fwaka;

Mpi mambu yina yandi vandaka kuvingila ya me simbama na ngolo na yandi mpi ke fwaka.+

 8 Muntu ya lunungu bo ke gulusaka yandi na bampasi,

Mpi muntu ya mbi ke bakaka kisika na yandi.+

 9 Na munoko na yandi, nkolami* ke bwisaka nkweno na yandi,

Kansi na nzayilu bo ke gulusaka bantu ya lunungu.+

10 Bumbote ya bantu ya lunungu ke salaka nde mbanza kuvanda na kiese,

Mpi ntangu bantu ya mbi ke fwaka, bantu ke tulaka milolo ya kiese.+

11 Sambu na lusakumunu ya bantu ya kusungama, bo ke tombulaka mbanza,+

Kansi munoko ya bantu ya mbi ke bwisaka yo.+

12 Muntu yina me konda mabanza ya mbote* ke vwezaka nkweno na yandi,

Kansi muntu yina kele ti luswasukusu ya kieleka ke bikalaka pima.+

13 Muntu ya ke kusilaka bantu makambu ke tambula-tambulaka sambu na kubasisa mambu ya kinsweki,+

Kansi muntu ya me fwana na kutudila ntima* ke bumbaka diambu ya kinsweki.*

14 Kana lutwadisu ya mayele kele ve, bantu ke bwaka,

Kansi mambu ke nungaka* kana bandongisi kele mingi.+

15 Muntu yina ke ndima kufutila munzenza mfuka ta suka kibeni mbi,+

Kansi muntu yina ke buya* kupesana maboko sambu na kuwakana ta vanda na lutaninu.

16 Nkento ya mawete* ke bakaka nkembo,+

Kansi bantu ya nku ke simbaka bimvwama.

17 Muntu ya mbote* ke kudinatilaka mambote,*+

Kansi muntu ya nku ke kudinatilaka mavwanga.*+

18 Muntu ya mbi ke bakaka lufutu ya luvunu,+

Kansi muntu yina ke kunaka lunungu ke bakaka matabisi ya kieleka.+

19 Muntu yina ke nwaninaka ngolo lunungu ta baka luzingu,+

Kansi muntu yina ke landa mambu ya mbi ta fwa.

20 Bantu yina kele ntima mbi kele kima ya nzanzi na meso ya Yehowa,+

Kansi bantu yina nzila na bo kele ya kukonda kifu ke pesaka yandi kiese.+

21 Ndima diambu yai:* Muntu ya mbi fwete baka kibeni ndola,+

Kansi bana ya bantu ya lunungu ta guluka.

22 Bonso lupetu ya wolo na mbombo ya ngulu

Nkento ya kitoko yina ke buya mabanza ya mbote kele mutindu yina.

23 Nzala ya bantu ya lunungu ke nataka mambote,+

Kansi mambu yina bantu ya mbi ke tudilaka kivuvu ke nataka makasi.

24 Muntu mosi ke kabaka mingi,* mpi yandi ke kumaka ti bima mingi;+

Muntu ya nkaka ke buyaka kupesa bima yina yandi fwete pesa, kansi yandi ke kumaka nsukami.+

25 Muntu* yina ke kabaka ta toma,*+

Mpi muntu yina ke pesaka bankaka kikesa,* bo ta pesa yandi kikesa.+

26 Bantu ta singa muntu yina ke buya kupesa nkeni,

Kansi bo ta sakumuna muntu yina ke teka yo.

27 Muntu yina ke sosa kusala mambu ya mbote na kikesa yonso, yandi ke sosa nde bo ndima yandi,+

Kansi muntu yina ke sosa mambu ya mbi—yo yina kibeni mambu yina ta bwila yandi.+

28 Muntu yina ke tula ntima na bimvwama na yandi ta bwa,+

Kansi bantu ya lunungu ta kuma mingi bonso matiti.+

29 Konso muntu yina ke natila dibuta na yandi mpasi* ta baka* mupepe,+

Mpi zoba ta vanda nsadi ya muntu yina kele na ntima ya mayele.

30 Mbuma ya muntu ya lunungu kele nti ya luzingu,+

Mpi muntu yina ke nunga mioyo* kele mayele.+

31 Kana bo ke futaka muntu ya lunungu ya kele na ntoto,

Ya kieleka bo ta futa mpi muntu ya mbi ti nsumuki!+

12 Muntu yina ke zolaka ndola ke zolaka nzayilu,+

Kansi muntu yina ke zolaka ve nde bo nganina yandi me konda mayele.*+

 2 Yehowa ke ndimaka muntu ya mbote,

Kansi yandi ke bedisaka muntu ya kele ti balukanu ya mbi.+

 3 Muntu mosi ve ke telamaka ngolo na nsadisa ya mambu ya mbi,+

Kansi bo ta tumuna ve bantu ya lunungu ata fioti.

 4 Nkento yina me fwana kele mpu ya kimfumu sambu na bakala na yandi,+

Kansi nkento yina ke salaka mambu ya nsoni kele bonso maladi yina me dia mikwa na yandi.+

 5 Mabanza ya bantu ya lunungu kele mbote,

Kansi lutwadisu ya bantu ya mbi kele luvunu.

 6 Bangogo ya bantu ya mbi kele mutambu ya ke fwaka,*+

Kansi munoko ya bantu ya mbote ke gulusaka bo.+

 7 Kana bo me bwisa bantu ya mbi, bo ke vandaka diaka ve,

Kansi nzo ya bantu ya lunungu ta bikala ya kutelama.+

 8 Bo ke kumisaka muntu sambu na mambu ya ngangu yina ke basikaka na munoko na yandi,+

Kansi muntu yina kele na ntima ya luvunu, bo ta sadila yandi mambu ti kuvweza.+

 9 Kuvanda muntu ya bo ke zitisaka mingi ve kansi kuvanda ti nsadi kele mbote

Kuluta kudikumisa kansi kukonda madia.*+

10 Muntu ya lunungu ke kebaka bambisi na yandi ya bwala,*+

Kansi mawa ya bantu ya mbi ke vandaka nku.

11 Muntu yina ke sala bilanga na yandi ta dia mpi ta fuluka,+

Kansi muntu yina ke landaka mambu ya kukonda mfunu me konda mabanza ya mbote.*

12 Muntu ya mbi ke lulaka bima yina bantu ya nkaka ya mbi me kanga,

Kansi musisa ya bantu ya lunungu ke butaka mbuma.

13 Muntu ya mbi ke kangamaka na mutambu ya kutuba na yandi ya masumu,+

Kansi muntu ya lunungu ke gulukaka na bampasi.

14 Mambu yina muntu ke tubaka na munoko na yandi kele bonso madia ya mbote yina ke fulusa divumu na yandi,+

Mpi kisalu ya maboko na yandi ta pesa yandi lufutu.

15 Nzila ya zoba kele mbote na meso na yandi mosi,+

Kansi muntu ya mayele ke ndimaka ndongisila.+

16 Zoba ke monisaka kiseku na yandi nswalu,*+

Kansi muntu ya mayele ke monaka mafingu mpamba.*

17 Muntu yina ke ta kimbangi na kwikama ta tuba masonga,*

Kansi mbangi ya luvunu ke tubaka mambu ya luvunu.

18 Kutuba kukonda kuyindula kele bonso kulwadisa muntu na mbele ya bitumba,

Kansi ludimi ya bantu ya mayele ke belulaka.+

19 Bikobo ya ke tubaka kieleka ta zinga kimakulu,+

Kansi ludimi yina ke kusaka ta zinga kaka ntangu fioti.+

20 Luvunu ke vandaka na ntima ya bantu yina ke kanaka mambu ya mbi,

Kansi bantu yina ke siamisaka* ngemba ke vandaka na kiese.+

21 Mpasi mosi ve ta bwila muntu ya lunungu,+

Kansi bantu ya mbi ta kutana ti bampasi mingi kibeni.+

22 Munoko yina ke kusaka kele kima ya nzanzi na meso ya Yehowa,+

Kansi bantu yina ke salaka mambu na kwikama yonso ke pesaka yandi kiese.

23 Muntu ya mayele ke bumbaka mambu yina yandi me zaba,

Kansi ntima ya zoba ke basisaka buzoba na yandi.+

24 Diboko ya bantu yina ke salaka ngolo ta yala,+

Kansi maboko ya bamolo, bo ta pesa yo kisalu ya ngolo.+

25 Basusi na ntima ya muntu ke lembisaka ntima,*+

Kansi ndinga ya mbote ke pesaka yo kikesa.+

26 Muntu ya lunungu ke talaka banseke na yandi,

Kansi nzila ya bantu ya mbi ke vidisaka bo nzila.

27 Molo ke kudikisaka ve mbisi ya kukanga,+

Kansi kikesa kele kima ya mfunu yina muntu kele na yo.

28 Nzila ya lunungu ke nataka na luzingu;+

Lufwa kele ve na nzila na yo.

13 Mwana ya mayele ke ndimaka ndola ya tata na yandi,+

Kansi muntu yina ke vwezaka ke waka ve kana bo nganina* yandi.+

 2 Mambu yina muntu ke tubaka na munoko na yandi kele bonso madia ya mbote yina ke fulusa divumu na yandi,+

Kansi nzala* ya bayekudi kele kaka ya kusala mubulu.

 3 Muntu yina ke kebaka munoko na yandi* ke taninaka luzingu* na yandi,+

Kansi muntu yina ke kangulaka bikobo na yandi nene ta fwa.+

 4 Molo ke vandaka ti nzala ya ngolo ya bima, ata mpidina yandi* ke vandaka na kima ve,+

Kansi muntu* yina ke salaka ngolo ta fuluka ti bima mingi.*+

 5 Muntu ya lunungu ke mengaka mambu ya luvunu,+

Kansi bisalu ya bantu ya mbi ke nataka nsoni kibeni.

 6 Lunungu ke taninaka muntu yina nzila na yandi kele na mbi ve,+

Kansi mambu ya mbi ke bwisaka nsumuki.

 7 Kele ti muntu yina ke kudisongaka nde yandi kele mvwama, kansi yandi kele na kima ve;+

Kele ti muntu ya nkaka yina ke kudisongaka nde yandi kele nsukami, kansi yandi kele ti kimvwama mingi.

 8 Bimvwama kele nkudulu sambu na luzingu* ya muntu.+

Kansi bansukami ke vandaka ve ata na kigonsa.*+

 9 Nsemo ya bantu ya lunungu ke semaka ngolo,*+

Kansi mwinda ya bantu ya mbi ta fwa.+

10 Lulendo ke nataka kaka kuswana,+

Kansi mayele kele na bantu yina ke sosaka bandongisila.*+

11 Kimvwama yina muntu me zwa nswalu* ta mana,+

Kansi kimvwama ya muntu yina ke vukisa bima malembe-malembe* ta kuma mingi.

12 Kivuvu yina ke lungana ve nswalu ke salaka nde ntima kubela,+

Kansi kana nzala yina me lungana, yo kele nti ya luzingu.+

13 Muntu yina ke vweza malongi* ta baka ndola,+

Kansi muntu yina ke zitisa nsiku, bo ta futa yandi.+

14 Malongi* ya muntu ya mayele kele nto ya luzingu+

Sambu na kukatula muntu na mitambu ya lufwa.

15 Mayele ya mbote ya kubakisa mambu ke salaka nde bo ndima muntu,

Kansi nzila ya bayekudi kele mpasi.

16 Muntu ya mayele ke salaka mambu ti nzayilu,+

Kansi zoba ke basisaka buzoba na yandi.+

17 Kinati-nsangu ya mbi ke nataka mavwanga,+

Kansi muntu ya kwikama yina bo me tinda ke belulaka.+

18 Muntu yina ke monaka ndola mpamba ta bwa na kinsukami mpi ta baka nsoni,

Kansi muntu yina ke ndima nde bo sungika* yandi ta baka nkembo.+

19 Kana nzala me lungana, yo ke vandaka kitoko sambu na muntu,*+

Kansi bazoba ke mengaka kuyambula mambu ya mbi.+

20 Muntu yina ke tambulaka ti bantu ya mayele ta kuma mayele,+

Kansi muntu yina kele na bangwisana ti bazoba ta suka mbi.+

21 Mpasi ke landaka bansumuki,+

Kansi kimvwama ke futaka bantu ya lunungu.+

22 Muntu ya mbote ke bikilaka bantekolo na yandi dikabu,

Kansi bo ta bumba kimvwama ya nsumuki sambu na muntu ya lunungu.+

23 Bilanga ya bansukami yina bo me bundula ke basisaka madia mingi,

Kansi kukonda lunungu lenda fwa yo.*

24 Muntu yina ke buya kusadila fimbu* na yandi ke mengaka mwana na yandi,+

Kansi muntu yina ke zolaka yandi ke pesaka yandi ndola na kikesa yonso.*+

25 Muntu ya lunungu ke diaka mpi ke lungisaka nzala na yandi,+

Kansi divumu ya bantu ya mbi kele mpamba.+

14 Nkento ya mayele kibeni ke tungaka nzo na yandi,+

Kansi nkento ya zoba ke bwisaka yo na maboko na yandi mosi.

 2 Muntu yina ke tambulaka na kusungama na yandi ke waka Yehowa boma,

Kansi muntu yina banzila na yandi kele ya luvunu* ke vwezaka yandi.

 3 Kutuba ya lulendo ya zoba kele bonso fimbu,

Kansi munoko ya bantu ya mayele ta tanina bo.

 4 Kisika bangombe kele ve, kidikilu ke vandaka bunkete,

Kansi ngolo ya ngombe ya bakala ke salaka nde bima kubasika mingi.

 5 Mbangi ya kwikama ta kusa ve,

Kansi mbangi ya luvunu ke kusaka ntangu yonso.+

 6 Muntu ya ke vwezaka ke sosaka mayele mpi yandi ke monaka yo ve,

Kansi nzayilu ke kwisaka kukonda mpasi na muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu.+

 7 Vanda ntama ti zoba,

Sambu nge ta mona ve nzayilu na munoko na yandi.+

 8 Na mayele na yandi, muntu ya luswasukusu ke bakisaka nzila yina yandi ke kwenda,

Kansi bo ke kusaka bazoba* na buzoba na bo.+

 9 Bazoba ke sekaka ata bo me nata makambu,*+

Kansi luzolo ya kuwakana* ke vandaka na kati ya bantu ya mbote.

10 Ntima ke zabaka bululu na yo,*

Mpi muntu ya nkaka ve lenda vukana na kiese na yo.

11 Nzo ya bantu ya mbi ta bwa,+

Kansi tenta ya bantu ya mbote ta toma.

12 Kele ti nzila yina ke monanaka mbote na meso ya muntu,+

Kansi na nsuka yo ke nataka na lufwa.+

13 Ata na maseka, ntima lenda vanda na mpasi,

Mpi kiese lenda suka na mawa.

14 Muntu yina kele ntima-ngolo ta buka mbuma ya banzila na yandi,+

Kansi muntu ya mbote ke bakaka lufutu ya mambu ya yandi ke salaka.+

15 Muntu ya kukonda mayele ke ndimaka mambu yonso,

Kansi muntu ya mayele ke tadilaka konso kitambi na yandi.+

16 Muntu ya mayele kele ngangu mpi ke tinaka mambu ya mbi,

Kansi zoba kele mafu-mafu* mpi ke kuditudilaka ntima kuluta ndilu.

17 Muntu yina ke waka makasi nswalu ke salaka mambu na buzoba,+

Kansi muntu yina ke tadilaka mambu mbote-mbote,* bo ke mengaka yandi.

18 Bantu ya kukonda mayele ta kuma bazoba,

Kansi bantu ya mayele ke lwataka nzayilu bonso mpu ya kimfumu.+

19 Bantu ya mbi ta fukama na ntwala ya bantu ya mbote,

Mpi bantu ya mbi ta fukama na bakielo ya muntu ya lunungu.

20 Bantu yonso ke mengaka nsukami, ata nkweno na yandi,+

Kansi mvwama ke vandaka ti banduku mingi.+

21 Muntu yina ke vweza nkweno na yandi ke sala disumu,

Kansi muntu yina ke wilaka muntu ya kukonda mfunu mawa ke vandaka na kiese.+

23 Lufutu ke vandaka na konso kisalu ya ngolo,

Kansi bituba-tuba ke nataka na kinsukami.+

24 Mpu ya kimfumu ya bantu ya mayele kele kimvwama na bo;

Kansi buzoba ya bazoba kele kaka buzoba.+

25 Mbangi ya kieleka ke gulusaka bantu,*

Kansi muntu ya luvunu ke kusaka ntangu yonso.

26 Kana muntu ke wa Yehowa boma yandi ke tudilaka yandi ntima mingi,+

Mpi yo ta vanda kitininu sambu na bana na yandi.+

27 Boma ya Yehowa kele nto ya luzingu,

Sambu na kukatula muntu na mitambu ya lufwa.

28 Ntotila ke vandaka na lukumu kana bantu kele mingi,+

Kansi mfumu yina me konda bantu, kiyeka na yandi ta suka.

29 Muntu yina ke waka ve makasi nswalu kele ti luswasukusu mingi,+

Kansi muntu ya lupupu ke monisaka buzoba na yandi.+

30 Ntima ya pima ke pesaka luzingu* na nitu,

Kansi kimpala kele maladi yina ke diaka mikwa.+

31 Muntu yina ke kusa muntu ya kukonda mfunu ke finga muntu yina salaka yandi,+

Kansi muntu yina ke wilaka nsukami mawa ke pesaka yandi lukumu.+

32 Mambu ya mbi yina muntu ya mbi ke salaka ta bwisa yandi,

Kansi muntu ya lunungu ta baka kitininu na kwikama na yandi.+

33 Mayele ke vandaka na pima na ntima yina kele ti mayele ya kubakisa mambu,+

Kansi yo fwete zabana yo mosi na kati ya bazoba.

34 Lunungu ke tombulaka dikanda,+

Kansi disumu kele nsoni sambu na bantu.

35 Ntotila ke waka kiese na nsadi yina ke salaka ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote,+

Kansi yandi ke wilaka muntu yina ke salaka mambu na nsoni makasi.+

15 Mvutu ya pima* ke manisaka nganzi,+

Kansi ngogo ya nku* ke tedimisaka makasi.+

 2 Ludimi ya bantu ya mayele ke sadilaka nzayilu mbote,+

Kansi munoko ya bazoba ke basisaka buzoba.

 3 Meso ya Yehowa kele bisika yonso,

Yo ke talaka bantu ya mbi ti bantu ya mbote.+

 4 Ludimi ya pima* kele nti ya luzingu,+

Kansi kutuba ya nioka-nioka ke katulaka kivuvu.*

 5 Zoba ke zitisaka ve ndola ya tata na yandi,+

Kansi muntu ya mayele ke ndimaka nde bo sungika* yandi.+

 6 Na nzo ya muntu ya lunungu, bima ya ntalu ke vandaka mingi,

Kansi bima* ya muntu ya mbi ke natilaka yandi mpasi.+

 7 Munoko ya muntu ya mayele ke mwangaka nzayilu,+

Kansi yo kele ve mutindu yina sambu na ntima ya zoba.+

 8 Kimenga ya bantu ya mbi kele kima ya nzanzi na meso ya Yehowa,+

Kansi kisambu ya bantu ya mbote ke pesaka yandi kiese.+

 9 Yehowa ke mengaka nzila ya muntu ya mbi,+

Kansi yandi ke zolaka muntu yina ke landaka lunungu.+

10 Ndola ke monanaka diambu ya mbi* na muntu yina ke yambula nzila,+

Kansi muntu yina ke mengaka nde bo nganina yandi ta fwa.+

13 Ntima ya kiese ke salaka nde luse kuvanda na kiese,

Kansi mawa ke niokulaka mabanza.+

14 Ntima yina kele ti mayele ya kubakisa mambu ke sosaka nzayilu,+

Kansi munoko ya bazoba ke landaka* buzoba.+

15 Bilumbu yonso ya muntu yina bo ke monisa mpasi ke vandaka mbi,+

Kansi muntu yina kele ti ntima ya kiese* ke vandaka na nkinsi konso ntangu.+

16 Kuvanda ti bima fioti na boma ya Yehowa kele mbote+

Kuluta kuvanda na kimvwama mingi ti basusi.*+

17 Kudia ndunda kisika zola kele, kele mbote+

Kuluta kudia misuni ya ngombe ya mafuta* kisika kimbeni kele.+

18 Muntu yina ke waka makasi nswalu ke basisaka ntembe,+

Kansi muntu yina ke waka ve makasi nswalu ke lembikaka kuswana.+

19 Nzila ya molo kele bonso lupangu ya bansende,+

Kansi nzila ya muntu ya mbote kele bonso nzila ya nene ya kukonda ngumba.+

20 Mwana ya mayele ke pesaka tata na yandi kiese,+

Kansi zoba ke vwezaka mama na yandi.+

21 Buzoba kele kiese sambu na muntu yina me konda mabanza ya mbote,*+

Kansi muntu ya luswasukusu ke kwendaka kaka na ntwala.+

22 Mambu ya muntu ke zola kusala ke nungaka ve kana kusolula* kele ve,

Kansi mambu ke nungaka na nzila ya bandongisi mingi.+

23 Muntu ke waka kiese na kupesa mvutu ya mbote,*+

Mpi ngogo yina bo me tuba na ntangu ya mbote—yo ke vandaka mbote kibeni!+

24 Sambu na muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote, nzila ya luzingu ke nataka na zulu,+

Sambu na kukeba yandi na kukulumuka ve na Maziamu* na nsi.+

25 Yehowa ta bwisa nzo ya bantu ya lulendo,+

Kansi yandi ta tanina ndilu ya mufwidi ya nkento.+

26 Yehowa ke mengaka balukanu ya muntu ya mbi,+

Kansi bangogo ya ke pesaka kiese kele bunkete sambu na yandi.+

27 Muntu yina ke bakaka luta na banzila ya luvunu ke natilaka bantu ya nzo na yandi mpasi,*+

Kansi muntu yina ke mengaka avoka ta landa kuzinga.+

28 Ntima ya muntu ya lunungu ke yindululaka na ntwala ya kupesa mvutu,*+

Kansi munoko ya bantu ya mbi ke basisaka mambu ya mbi.

29 Yehowa kele ntama ti bantu ya mbi,

Kansi yandi ke waka kisambu ya bantu ya lunungu.+

30 Meso yina ke sema* ke pesaka kiese na ntima;

Nsangu ya mbote ke kumisaka mikwa ngolo.*+

31 Muntu yina ke waka kunganina ya ke pesaka luzingu

Ke vandaka kisika mosi ti bantu ya mayele.+

32 Muntu yina ke buyaka ndola ke vwezaka luzingu* na yandi,+

Kansi muntu yina ke waka kana bo nganina yandi ke bakaka mayele ya kubakisa mambu.*+

33 Boma ya Yehowa ke longaka muntu na kusala mambu na mayele,+

Mpi kudikulumusa ke vandaka na ntwala ya nkembo.+

16 Muntu ke yidikaka bangindu ya ntima na yandi,*

Kansi mvutu yina yandi ke pesaka* ke katukaka na Yehowa.+

 2 Banzila yonso ya muntu ke monanaka mbote* na meso na yandi,+

Kansi Yehowa ke talaka bikuma ya ke pusaka yandi na kusala mambu.*+

 3 Pesa mambu yonso ya nge ke sala na Yehowa,*+

Ebuna balukanu na nge ta nunga.

 4 Yehowa me sala nde mambu yonso kulungana sambu na lukanu na yandi,

Ata muntu ya mbi sambu na kilumbu ya mpasi.+

 6 Bo ke fikaka kifu na zola ya kwikama mpi kwikama,+

Mpi muntu ke tinaka mambu ya mbi kana yandi ke wa Yehowa boma.+

 7 Kana Yehowa ke wa kiese na banzila ya muntu,

Yandi ke salaka nde ata bambeni na yandi kuzinga na ngemba ti yandi.+

 8 Kuvanda ti bima fioti na lunungu kele mbote+

Kuluta kuvanda ti mbongo mingi kukonda lunungu.+

 9 Muntu lenda kana nzila na yandi na ntima,

Kansi Yehowa muntu ke twadisaka bitambi na yandi.+

10 Lukanu ya Nzambi* fwete vanda na bikobo ya ntotila;+

Yandi fwete teka ve lunungu ata fioti.+

11 Bima ya kutesila mpi bakilo ya masonga ke katukaka na Yehowa;

Bakilo yonso ya kele na saki kele kisalu na yandi.+

12 Bisalu ya mbi kele kima ya nzanzi na meso ya bantotila,+

Sambu bo me tulaka kiti ya kimfumu ngolo na nzila ya lunungu.+

14 Makasi ya ntotila kele bonso kinati-nsangu ya lufwa,+

Kansi muntu ya mayele ke lembikaka* yo.+

15 Luzingu ke vandaka na nsemo ya luse ya ntotila;

Kundimama na yandi kele bonso dituti ya mvula na nsungi ya mvula.+

18 Lulendo ke vandaka na ntwala ya kubwa,

Mpi mpeve ya lulendo na ntwala ya kubula sakuba.+

19 Kudikulumusa* na kati ya bantu ya kudikulumusa kele mbote+

Kuluta kukabula bima yina bantu ya lulendo me botula.

20 Muntu yina ke monisa mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote na diambu mosi ta nunga,*

Mpi kiese na muntu yina ke tudilaka Yehowa ntima.

21 Muntu yina kele mayele,* bo ta binga yandi muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu,+

Mpi muntu yina ke tubaka na mawete* ke yikaka mayele ya kundimisa.+

22 Mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote kele nto ya luzingu sambu na bantu yina kele ti yo,

Kansi bazoba ke bakaka ndola na buzoba na bo mosi.

23 Ntima ya muntu ya mayele ke pesaka munoko na yandi mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote+

Mpi ke yikaka mayele ya kundimisa na kutuba na yandi.

24 Kutuba yina ke pesaka kiese kele nzo ya bwiki,

Yo kele ntomo sambu na moyo* mpi yo ke belulaka mikwa.+

25 Kele ti nzila yina ke monanaka mbote na meso ya muntu,

Kansi na nsuka yo ke nataka na lufwa.+

26 Nzala* ya muntu ya kisalu ke salaka nde yandi sala ngolo

Sambu nzala* na yandi ke pusaka yandi na kusala.+

27 Muntu ya kukonda mfunu ke futumunaka mambu ya mbi;+

Kutuba na yandi kele bonso tiya ya ke yokaka.+

28 Muntu yina ke nataka mavwanga* ke kabulaka bantu,+

Mpi muntu yina ke kusilaka bantu makambu ke kabulaka banduku ya ngolo.+

29 Muntu ya mubulu ke pukumunaka nkweno na yandi

Mpi ke nataka yandi na nzila ya mbi.

31 Nsuki ya mpembe kele mpu ya kimfumu ya kitoko*+

Kana yo kele na nzila ya lunungu.+

32 Muntu yina ke waka makasi nswalu ve+ kele mbote kuluta muntu ya ngolo,

Mpi muntu yina ke yalaka makasi* na yandi kele mbote kuluta muntu yina me botula mbanza.+

33 Bo ke bulaka zeke na poshi ya lele,+

Kansi konso lukanu ya bo ke bakaka na nzila na yo ke katukaka na Yehowa.+

17 Kitini ya dimpa ya kuyuma kisika ngemba* kele, kele mbote+

Kuluta nzo yina me fuluka ti bankinsi* kumosi ti kuswana.+

 2 Nsadi yina kele ti mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote ta yala mwana yina ke sala mambu ya nsoni;

Yandi ta baka mpi dikabu ti bampangi.

 3 Nzungu ya kukatudila mvindu kele sambu na arza mpi fulu ya tiya sambu na wolo,+

Kansi Yehowa muntu ke talaka bantima.+

 4 Muntu ya mbi ke tulaka dikebi na bangogo ya ke pesaka mpasi,

Mpi muntu ya ke kusaka ke widikilaka kutuba ya mbi.+

 5 Muntu yina ke seka nsukami ke finga muntu yina salaka yandi,+

Mpi muntu yina ke wa kiese na mpasi ya muntu ya nkaka fwete baka kibeni ndola.+

 6 Bantekolo kele mpu ya kimfumu sambu na minunu,

Mpi batata* kele nkembo ya bana na bo.

 8 Dikabu kele bonso ditadi ya ntalu na munkwa na yo;*+

Konso kisika ya yandi ke kwenda, yo ke nungisa yandi.+

 9 Muntu yina ke lolula* mbi ke sosaka zola,+

Kansi muntu yina ke tubila diambu mosi konso ntangu ke kabulaka banduku ya ngolo.+

10 Kunganina ke vandaka ti bupusi ya ngolo na muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu+

Kuluta kubula zoba mbala nkama.+

11 Muntu ya mbi ke sosaka kaka kukolama,

Kansi bo ta tinda kinati-nsangu ya nku sambu na kupesa yandi ndola.+

12 Kukutana ti urse yina bo me botula bana kele mbote

Kuluta kukutana ti zoba na buzoba na yandi.+

13 Kana muntu kuvutula mbi sambu na mambote,

Mbi ta katuka ve na nzo na yandi.+

14 Kuyantikisa bitumba kele bonso kukangula bakielo ya masa;*

Na ntwala nde kuswana kuyantika, katuka pana.+

15 Muntu yina ke nungisa muntu ya mbi mpi muntu yina ke bedisa muntu ya lunungu+

—Bo zole kele nzanzi na meso ya Yehowa.

16 Inki mfunu kana zoba kubaka mayele

Ntangu yandi kele ve ti ntima ya kubaka yo?*+

17 Nduku ya kieleka ke zolaka konso ntangu,+

Mpi yandi kele mpangi yina me butukaka sambu na bantangu ya mpasi.+

18 Muntu yina me konda mabanza ya mbote* ke pesaka mbote ya maboko mpi ke ndimaka

Na kufuta mfuka* ya muntu ya nkaka na meso ya nkweno na yandi.+

20 Muntu yina kele ntima mbi ta nunga ve,*+

Mpi muntu yina ke tubaka luvunu mpasi ta bwila yandi.

21 Muntu yina me buta mwana ya zoba ta vanda na mawa;

Mpi tata ya mwana ya kukonda mayele ke vandaka ve na kiese.+

22 Ntima ya kiese kele nkisi ya mbote,*+

Kansi mabanza ya ke niokwama ke katulaka ngolo ya muntu.*+

23 Muntu ya mbi ta baka avoka na kinsweki*

Sambu na kuzenga mambu na mutindu ya mbi.+

24 Mayele ke vandaka na ntwala ya muntu ya luswasukusu,

Kansi meso ya zoba ke yungana-yunganaka tii na nsuka ya ntoto.+

25 Mwana ya zoba ke natilaka tata na yandi mawa

Mpi yandi ke natilaka muntu yina butaka yandi mawa.*+

26 Kupesa muntu ya lunungu ndola* kele mbote ve,

Mpi kubula bantu ya lukumu fimbu ke wakana ve ti mambu ya mbote.

27 Muntu ya kele ti nzayilu ke yalaka bangogo na yandi,+

Mpi muntu ya luswasukusu ta bikala pima.*+

28 Ata zoba, kana yandi bikala pima, bo ta mona yandi muntu ya mayele,

Mpi muntu yina me kanga munoko na yandi, bo ta mona yandi muntu ya luswasukusu.

18 Muntu yina ke kudivandilaka ke sosaka banzala na yandi ya bwimi;

Yandi ke buyaka* mayele yonso.

 2 Zoba ke zolaka ve mayele ya kubakisa mambu;

Kansi yandi ta basisa mambu yina kele na ntima na yandi.+

 3 Ntangu muntu ya mbi ke kwisaka, kuvweza mpi ke kwisaka,

Mpi kukonda lukumu kele kisika mosi ti nsoni.+

 5 Yo kele mbote ve na kumonisila muntu ya mbi kikalulu ya kupona-pona+

To kubedisa muntu ya lunungu na ntangu ya kusambisa.+

 6 Kutuba ya zoba ke nataka na kuswana,+

Mpi munoko na yandi ke nataka fimbu.+

 7 Munoko ya zoba kele lufwa na yandi,+

Mpi bikobo na yandi kele mutambu sambu na luzingu* na yandi.

 8 Bangogo ya muntu yina ke kusilaka bantu makambu kele bonso madia ya ntomo;*+

Bo ke minaka yo mbala mosi mpi yo ke kulumukaka tii na divumu.+

 9 Konso muntu yina kele molo na kisalu na yandi

Kele mpangi ya muyibi.+

11 Kimvwama ya mvwama kele mbanza na yandi ya ngolo;

Yo kele bonso kibaka ya lutaninu na mabanza na yandi.+

12 Na ntwala ya kubwa, ntima ya muntu ke kumaka lulendo,+

Mpi kudikulumusa ke vandaka na ntwala ya nkembo.+

13 Kana muntu kupesa mvutu na diambu mosi na ntwala nde yandi wa banzikisa,

Yo kele buzoba mpi nsoni.+

14 Mpeve ya muntu lenda sadisa yandi na ntangu yandi ke bela,+

Kansi mabanza yina ke niokwama,* nani lenda kuka yo?+

15 Ntima ya muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu ke bakaka nzayilu,+

Mpi dikutu ya muntu ya mayele ke sosaka nzayilu.

16 Dikabu yina muntu ke pesa ke kangudilaka yandi nzila;+

Yo ke nataka yandi na ntwala ya bantu ya nene.

17 Muntu ya ntete na kutuba na ntangu ya kusamba mambu ke monanaka muntu ya lunungu,+

Tii kuna muntu ya nkaka ke kwisaka mpi ke yulaka yandi bangiufula mbote-mbote.*+

18 Kubula zeke ke sukisaka kuswana+

Mpi yo ke zengaka mambu na kati ya* bambeni ya ngolo.

19 Mpangi yina bo me sala mbi ke kumaka makambu ngolo kuluta mbanza ya ngolo,+

Mpi kele ti kuswana yina kele bonso banti ya bo ke kangilaka nzo ya ngolo.+

20 Mambu yina muntu ke tubaka na munoko na yandi kele bonso madia yina ke fulusa divumu na yandi;+

Yandi ta fuluka ti mambu yina munoko na yandi ke basisa.

21 Lufwa mpi luzingu kele na nsi ya kiyeka ya ludimi;+

Bantu yina ke zolaka kusadila yo ta dia mbuma na yo.+

22 Muntu yina me zwa nkento ya mbote, yandi me zwa kima mosi ya mbote,+

Mpi Yehowa ke ndimaka yandi.+

23 Nsukami ke bondilaka kana yandi ke tuba,

Kansi mvwama ke pesaka mvutu ti kungana.

24 Kele ti banduku yina ke vandaka ya kuyilama na kusalana mbi,+

Kansi kele ti nduku yina ke kangamaka ngolo kuluta mpangi.+

19 Kuvanda nsukami mpi kutambula na kwikama kele mbote+

Kuluta kuvanda zoba mpi kutuba mambu ya luvunu.+

 2 Muntu* yina me konda nzayilu kele mbote ve,+

Mpi muntu yina ke sala mambu kukonda kuyindula* ke sala disumu.

 3 Kima ke bebisaka nzila ya muntu kele buzoba na yandi mosi,

Mpi ntima na yandi ke wilaka Yehowa makasi ya ngolo.

 4 Kimvwama ke bendaka banduku mingi,

Kansi nsukami ata banduku na yandi ta tina yandi.+

 5 Mbangi ya luvunu ta baka kibeni ndola,+

Mpi muntu yina ke kusaka konso ntangu ta tina ve.+

 6 Bantu mingi ke sosaka nde muntu ya lukumu* kundima bo,

Mpi konso muntu ke vandaka nduku ya muntu yina ke pesaka makabu.

 7 Bampangi yonso ya nsukami ke mengaka yandi;+

Banduku na yandi nkutu ke tinaka yandi kibeni!+

 9 Mbangi ya luvunu ta baka kibeni ndola,

Mpi muntu yina ke kusaka konso ntangu ta fwa.+

10 Yo me fwana ve nde zoba kuzinga ti bima mingi ya ntalu;

Yo me fwana mpi ve ata fioti nde nsadi kuyala bamfumu!+

11 Mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote ya muntu ke kulumusaka kibeni makasi na yandi,+

Mpi kitoko na yandi kele kulolula* mbi ya bo me sala yandi.*+

12 Makasi ya ntotila kele bonso kungana ya ntambu,*+

Kansi kundimama na yandi kele bonso malulu na zulu ya matiti.

13 Mwana ya zoba ke natilaka tata na yandi mpasi,+

Mpi nkento yina kele makelele mingi* kele bonso ludi yina ke nokisaka masa ntangu yonso.+

14 Nzo mpi kimvwama kele dikabu yina ke katukaka na batata,

Kansi nkento ya mayele ke katukaka na Yehowa.+

15 Bumolo ke nataka mpongi ya ngolo,

Mpi muntu* yina ke zolaka ve kisalu ta fwa na nzala.+

16 Muntu yina ke zitisaka nsiku ke taninaka luzingu* na yandi;+

Muntu yina ke tulaka ve dikebi na banzila na yandi ta fwa.+

17 Muntu yina ke monisila muntu ya kukonda mfunu ntima ya mbote ke defisa Yehowa,+

Mpi Nzambi ta futa yandi* sambu na mambu yina yandi ke sala.+

18 Pesa mwana na nge ndola ntangu kivuvu kele,+

Mpi kukuma ve na kisina ya* lufwa na yandi.+

19 Muntu yina ke waka makasi nswalu ta baka ndola;

Kana nge meka kugulusa yandi, yo ta lomba nde nge salaka yo mbala na mbala.+

20 Wa ndongisila mpi ndima ndola,+

Sambu nge kuma mayele na bilumbu ke kwisa.+

21 Balukanu ke vandaka mingi na ntima ya muntu,

Kansi kima ta nunga kele ndongisila* ya Yehowa.+

22 Kima ya kitoko yina muntu kele na yo kele zola na yandi ya kwikama;+

Mpi kuvanda nsukami kele mbote kuluta kuvanda muntu ya luvunu.

23 Boma ya Yehowa ke nataka na luzingu;+

Muntu yina kele na yo ta lala mpongi ya kitoko, kima mosi ve ya mbi ta bwila yandi.+

24 Molo me tula diboko na bolo ya nkinsi,

Kansi yandi ke sala nkutu ve kikesa ya kunata yo na munoko na yandi.+

25 Bula muntu yina ke sekaka bantu,+ sambu muntu ya kukonda mayele kukuma mayele,+

Mpi nganina muntu yina kele ti mayele ya kubakisa mambu, sambu yandi kuma ti nzayilu mingi.+

26 Muntu yina ke niokula tata na yandi mpi ke kula mama na yandi

Kele mwana yina ke pesaka nsoni kibeni.+

27 Mwana na mono, kana nge yambula kuwa malongi,

Nge ta yambula bangogo yina kele ti nzayilu.

28 Mbangi ya kukonda mfunu ke sekaka lunungu,+

Mpi munoko ya bantu ya mbi ke minaka mambu ya mbi.+

29 Bo me bumbaka lusambisu sambu na bantu yina ke sekaka bantu,+

Mpi bo me bumbaka bafimbu sambu na mukongo ya bazoba.+

20 Vinu ke sekaka bantu,+ mpila ya kuyala malafu yina ke lawusaka ke vandaka ve;+

Muntu yina yo ke vidisaka nzila kele mayele ve.+

 2 Boma ya ngolo yina ntotila ke pesaka kele bonso kungana ya ntambu;*+

Muntu yina ke pesa yandi makasi ke tula luzingu na yandi na kigonsa.+

 3 Yo kele lukumu sambu na muntu kana yandi ke buya kuswana,+

Kansi konso zoba ta kudikotisa na yo.+

 4 Molo ke bundulaka ve ntoto na nsungi ya madidi,

Yo yina yandi ta lombaka bima na nsungi ya kukatula bima na bilanga ntangu yandi ta vanda na kima ve.*+

 5 Bangindu* ya ntima ya muntu kele bonso bamasa ya mudindu,

Kansi muntu ya luswasukusu ke basisaka yo.

 6 Bantu mingi ke tubilaka zola na bo ya kwikama,

Kansi nani lenda mona muntu ya kwikama?

 8 Kana ntotila me vanda na kiti ya kimfumu sambu na kusambisa,+

Yandi ke katulaka mambu yonso ya mbi na meso na yandi.+

 9 Nani lenda tuba nde: “Mono me kumisa ntima na mono bunkete;+

Mono kele bunkete, mono me konda disumu”?+

10 Bakilo ya luvunu mpi bitesilu ya luvunu*

—Yonso zole kele bima ya nzanzi na meso ya Yehowa.+

11 Ata mwana* ke zabanaka na mambu ya yandi ke salaka,

Kana bikalulu na yandi kele ya bunkete mpi ya mbote.+

12 Makutu ya ke waka mpi meso ya ke monaka

—Yehowa muntu salaka yonso zole.+

14 Muntu yina ke sumba ke tuba nde, “Yo kele ve mbote, yo kele ve mbote!”

Na nima yandi ke kwenda mpi ke kudikumisa.+

15 Wolo kele, matadi ya korayi* kele mpi mingi,

Kansi bikobo ya nzayilu kele kima ya ntalu.+

16 Baka lele ya muntu kana yandi me ndima kufutila munzenza mfuka;+

Simba kima yina yandi me simbisa sambu na mfuka kana yandi salaka yo sambu na nkento ya munzenza.+

17 Dimpa ya bo me baka na nzila ya luvunu ke vandaka ntomo sambu na muntu,

Kansi na nima munoko na yandi ta fuluka ti matadi ya fioti-fioti.+

18 Kana kusolula* kele, mambu ya muntu ke zola kusala ta nunga,*+

Mpi nwana bitumba na nge na nsadisa ya lutwadisu ya mayele.+

19 Muntu ya ke kusilaka bantu makambu ke tambula-tambulaka sambu na kubasisa mambu ya kinsweki;+

Kuvukana ve ti muntu yina ke zolaka kutonga.*

20 Muntu yina ke singa tata na yandi ti mama na yandi,

Mwinda na yandi ta fwa ntangu mpimpa ta kwisa.+

21 Dikabu yina muntu bakaka ntete na lukasi

Ta vanda ve lusakumunu na nsuka.+

23 Bakilo ya luvunu* kele kima ya nzanzi na meso ya Yehowa,

Mpi bakilo ya muyibi kele mbote ve.

24 Yehowa muntu ke twadisaka bitambi ya muntu;+

Inki mutindu muntu lenda bakisa nzila na yandi mosi?*

26 Ntotila ya mayele ke katulaka bantu ya mbi,+

Mpi yandi ke lutisaka dikulu ya kima ya bo ke katudilaka bampusu na bambuma na zulu na bo.+

27 Mpema ya muntu kele mwinda ya Yehowa,

Yo ke sosa-sosaka kibeni na kati na yandi.

28 Zola ya kwikama mpi kwikama ke kebaka ntotila;+

Yandi ke taninaka kiti na yandi ya kimfumu na nsadisa ya zola ya kwikama.+

29 Nkembo ya baleke kele ngolo na bo,+

Mpi lukumu ya minunu kele nsuki na bo ya mpembe.+

30 Matutu ti bamputa ke katulaka* mambu ya mbi,+

Mpi bafimbu ke kumisaka muntu bunkete na kati kibeni.

 2 Banzila yonso ya muntu ke monanaka mbote na meso na yandi,+

Kansi Yehowa ke talaka bantima.*+

 3 Kusala mambu ya mbote mpi ya lunungu

Ke pesaka Yehowa kiese mingi kuluta kimenga.+

 4 Meso ya lulendo mpi ntima ya kudisonga

—Mwinda yina ke twadisaka bantu ya mbi kele disumu.+

 5 Balukanu ya muntu yina ke salaka ngolo ke nataka kibeni na kununga,*+

Kansi bantu yonso yina ke salaka mambu ntinu-ntinu ta suka kibeni na kinsukami.+

 6 Kubaka bimvwama na nzila ya ludimi yina ke kusaka

Kele bonso lubungi yina ke walukaka, mutambu ya ke fwaka bantu.*+

 7 Mubulu ya bantu ya mbi ta nata bo,+

Sambu bo ke buya kusala mambu ti lunungu.

 8 Nzila ya muntu yina me sala mbi kele nioka-nioka,

Kansi mambu ya muntu ya bunkete kele ya kusungama.+

 9 Kuzinga na kinkonko ya ludi kele mbote

Kuluta kuzinga nzo mosi ti nkento yina kele makelele mingi.*+

10 Muntu ya mbi* ke vandaka ti nzala ya ngolo ya mambu ya mbi;+

Yandi ke monisilaka ve nkweno na yandi ntima ya mbote.+

11 Kana bo me pesa muntu ya ke sekaka bantu ndola, muntu ya kukonda mayele ke kumaka mayele mingi,

Mpi kana muntu ya mayele kubaka mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote, yandi ke bakaka nzayilu.*+

12 Muntu ya Lunungu ke talaka nzo ya muntu ya mbi;

Yandi ke bwisaka bantu ya mbi sambu na mpasi na bo.+

13 Muntu yina ke kangaka dikutu na yandi ntangu muntu ya kukonda mfunu ke dila

Yandi mosi ta binga mpi bo ta ndima yandi ve.+

14 Dikabu ya kinsweki ke lembikaka makasi,+

Mpi avoka ya kubumbana* ke lembikaka nganzi ya ngolo.

15 Yo ke vandaka kiese sambu na muntu ya lunungu na kusala mambu ti lunungu,+

Kansi yo kele kima ya mbi kibeni sambu na bantu yina ke salaka mambu ya mbi.

16 Muntu yina ke yambula nzila ya mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote

Ta pema kisika mosi ti bantu yina me konda ngolo na lufwa.+

17 Muntu yina ke zolaka kusakana* ta kuma nsukami;+

Muntu yina ke zolaka vinu mpi mafuta ta kuma ve mvwama.

18 Muntu ya mbi kele nkudulu sambu na muntu ya lunungu,

Mpi bo ta baka muyekudi na kisika ya bantu ya mbote.+

19 Kuzinga na ntoto-makanga kele mbote

Kuluta kuzinga ti nkento yina kele makelele mingi* mpi yina ke waka makasi nswalu.+

20 Kimvwama ya ntalu mpi mafuta ke vandaka na nzo ya muntu ya mayele,+

Kansi zoba ta yonika* bima yina yandi kele na yo.+

21 Muntu yina ke landaka lunungu mpi zola ya kwikama

Ta mona luzingu, lunungu, mpi nkembo.+

22 Muntu ya mayele lenda mata mpi kukota na* mbanza ya bantu ya ngolo

Mpi kulembisa ngolo yina bo ke tudilaka ntima.+

23 Muntu yina ke kebaka munoko na yandi mpi ludimi na yandi

Ke kudikotisaka ve* na mavwanga.+

24 Muntu ya lulendo, yina ke kudisongaka mpi yina ke kudisikisaka kele zina ya nge ke bingaka

Muntu yina ke salaka mambu ti lulendo, kukonda kuyindula.+

25 Kima yina molo ke vandaka ti nzala ya ngolo sambu na yo ta fwa yandi,

Sambu maboko na yandi ke buyaka kusala kisalu.+

26 Kilumbu ya mvimba yandi ke vandaka na nzala ya ngolo ti lukasi,

Kansi muntu ya lunungu ke pesaka, yandi ke yiminaka bantu kima mosi ve.+

28 Mbangi ya luvunu ta fwa,+

Kansi muntu yina ke waka ta nunga na kuta kimbangi.*

29 Muntu ya mbi ke monisa na luse na yandi nde yandi me konda nsoni,+

Kansi nzila ya muntu ya mbote ke vandaka ngolo.+

31 Bo ke yidikaka mpunda sambu na kilumbu ya bitumba,+

Kansi luguluku ke katukaka na Yehowa.+

22 Zina ya mbote* kele mbote kuluta kimvwama mingi;+

Kuvanda ti luzitu* kele mbote kuluta arza mpi wolo.

 3 Muntu ya mayele ke monaka kigonsa mpi ke bumbanaka,

Kansi bantu yina me konda mayele ke kwendaka kaka na ntwala mpi bo ke kutanaka ti bampasi.*

 4 Kudikulumusa mpi boma ya Yehowa ke pesaka

Bimvwama, nkembo, mpi luzingu.+

 5 Bansende mpi mitambu kele na nzila ya muntu ya nioka-nioka,

Kansi muntu yina ke bakaka luzingu* na yandi na mfunu ke vandaka ntama ti yo.+

 6 Longa mwana-bakala* na nzila yina yandi fwete kwenda;+

Ata ntangu yandi ta kuma mbuta, yandi ta yambula yo ve.+

 7 Mvwama ke yalaka bansukami,

Mpi muntu yina me defa kele mpika ya muntu yina defisaka yandi.+

 8 Muntu yina ke kuna kukonda lunungu ta katula mpasi,+

Mpi fimbu ya makasi na yandi ta suka.+

 9 Muntu ya ke kabaka* ta baka lusakumunu,

Sambu yandi ke kabulaka madia na yandi ti nsukami.+

10 Kula muntu yina ke sekaka bantu,

Ebuna kuswana ta mana;

Bantembe* mpi mafingu ta mana.

11 Muntu yina ke zolaka ntima ya mpembe mpi yina ke tubaka ti mawete

Ntotila ta vanda nduku na yandi.+

12 Meso ya Yehowa ke taninaka nzayilu,

Kansi yandi ke bwisaka bangogo ya muyekudi.+

15 Buzoba kele ya kukangama na ntima ya mwana-bakala,*+

Kansi fimbu ya ndola ta katula yo ntama ti yandi.+

16 Muntu yina ke kusa nsukami sambu na kukumisa kimvwama na yandi mingi,+

Mpi muntu yina ke pesa mvwama makabu,

Bo ta kuma bansukami.

17 Tula dikutu mpi wa mambu yina bantu ya mayele ke tuba,+

Sambu na kutula ntima na nge na nzayilu na mono,+

18 Sambu yo kele mbote na kutanina yo na ntima na nge,+

Sambu mambu yina yonso kuvanda na munoko na nge ntangu yonso.+

19 Sambu nge tudila Yehowa ntima,

Mono ke pesa nge nzayilu bubu.

20 Keti mono me sonikilaka nge ve

Sambu na kupesa nge bandongisila mpi nzayilu,

21 Sambu na kulonga nge bangogo ya kieleka mpi yina bo lenda tudila ntima,

Sambu nge vutuka ti nsangu ya sikisiki na muntu yina tindaka nge?

22 Kuyiba ve nsukami sambu yandi kele nsukami,+

Mpi kubedisa ve muntu ya kukonda mfunu na kielo ya mbanza,+

23 Sambu Yehowa yandi mosi ta samba diambu na bo+

Mpi yandi ta fwa* bantu yina ke kusaka bo.

24 Kuvanda ve na kinduku ti muntu yina ke waka makasi nswalu

Mpi kuvukana ve ti muntu yina ke waka nganzi mpamba-mpamba,

25 Sambu nge longuka ve ata fioti banzila na yandi

Mpi nge kudikotisa ve* na mutambu.+

26 Kuvanda ve na kati ya bantu yina ke pesanaka mbote ya maboko sambu na kuwakana,

Yina ke ndimaka kufutila bantu bamfuka.+

27 Kana nge kele ve ti kima ya kufuta,

Bo ta botula mbeto na nge!

28 Kuvutula ve nima kidimbu ya ndilu ya ntama

Yina ba-nkaka na nge tulaka.+

Yandi ta telama na ntwala ya bantotila;+

Yandi ta telama ve na ntwala ya bantu ya mpamba.

²³ Kana nge me vanda sambu na kudia kisika mosi ti ntotila,

Tadila mbote-mbote bima yina kele na ntwala na nge;

 2 Tula mbele na mungungu na nge*

Kana nge kele na nzala ya ngolo ya kudia.*

 3 Kuwa ve nzala ya ngolo ya madia na yandi ya kitoko,

Sambu yo kele madia yina ke kusaka.

 5 Kana nge losa meso kuna, yo kele ve pana,+

Sambu yo ta tandula kibeni mapapu bonso ngo-zulu mpi ta pumbuka na zulu.+

 6 Kudia ve madia ya muntu yina ke kabaka ve;*

Kuwa ve nzala ya ngolo ya madia na yandi ya kitoko,

 7 Sambu yandi kele bonso muntu yina ke tangaka mambu yina salamaka.*

 8 Nge ta luka bima yina nge me dia

Mpi nge ta vanda me bebisa mambu ya nge tubaka sambu na kusikisa yandi.

 9 Kutuba ve na makutu ya zoba,+

Sambu yandi ta vweza mayele ya bangogo na nge.+

10 Kuvutula ve nima kidimbu ya ndilu ya ntama+

Mpi kubaka ve malembe-malembe kilanga ya bana ya me konda batata.

11 Sambu Muntu yina ke nwaninaka* bo kele ngolo;

Yandi ta baka diambu na bo sambu na kunwanisa nge.+

12 Tula ntima na nge na malongi

Mpi tula dikutu na nge na bangogo yina kele ti nzayilu.

14 Nge fwete bula yandi fimbu,

Sambu na kugulusa yandi* na Maziamu.*

15 Mwana na mono, kana ntima na nge kukuma mayele,

Ntima na mono ta wa kiese.+

16 Mono ta vanda na kiese na kati na mono kibeni*

Ntangu munoko na nge ta tuba mambu ya mbote.

17 Bika ntima na nge kulula ve bansumuki,+

Kansi vanda na boma ya Yehowa kilumbu ya mvimba,+

18 Ebuna nge ta vanda ti makwisa ya mbote+

Mpi kivuvu na nge ta fwa ve.

19 Mwana na mono, wa mpi kuma mayele,

Mpi nata ntima na nge na nzila ya mbote.

20 Kuvanda ve na kati ya bantu yina ke nwaka vinu mingi kibeni,+

Mpi na kati ya bantu yina ke diaka misuni ti lukasi,+

21 Sambu muntu yina ke lawukaka malafu mpi muntu yina ke diaka mbiki ta kuma bansukami,+

Mpi mpongi ta sala nde muntu kulwata bilele ya kupasuka.

22 Wila tata na nge yina butaka nge,

Mpi kuvweza ve mama na nge kaka sambu yandi me nuna.+

23 Sumba* kieleka mpi kuteka yo ve ata fioti,+

Mpi sumba mayele, malongi, mpi mayele ya kubakisa mambu.+

24 Tata ya muntu ya lunungu ta vanda kibeni na kiese;

Muntu yina me buta mwana ya mayele ta yangalala sambu na yandi.

25 Tata na nge ti mama na nge ta wa kiese,

Mpi nkento yina butaka nge ta yangalala.

26 Mwana na mono, pesa mono ntima na nge,

Mpi bika meso na nge kuwa kiese na banzila na mono.+

27 Sambu nkento ya ndumba kele dibulu ya mudindu,

Mpi nkento ya mansoni* kele dibulu ya masa yina kele nkaka.+

28 Yandi ke bumbanaka sambu na kuvingila bonso muyibi;+

Yandi ke kumisaka mingi ntalu ya babakala yina me konda kwikama.

30 Bantu yina ke lutisaka ntangu mingi na kunwa vinu;+

Bantu yina ke sosaka* vinu ya bo me vukisa.

31 Kutala ve mbwaki ya vinu

Ntangu yo ke sema na dikopa mpi ke kulumuka kukonda mpasi,

32 Sambu na nsuka, yo ke tatikaka bonso nioka,

Mpi yo ke basisaka ndikila bonso kiwuta.

33 Meso na nge ta mona mambu ya kuyituka,

Mpi ntima na nge ta tuba mambu yina me fwana ve.+

34 Mpi nge ta vanda bonso muntu yina me lala na kati-kati ya nzadi-mungwa,

Bonso muntu yina me lala na nsongi ya dikunzi ya bo ke kangisaka lele ya maswa.

²⁴ Kulula ve bantu ya mbi,

Mpi kuwa ve nzala ya ngolo ya kuvanda kumosi ti bo,+

 2 Sambu ntima na bo ke yindululaka mambu ya nku,

Mpi munoko na bo ke tuba mambu ya mavwanga.

 3 Mayele ke tungaka nzo,*+

Mpi bo ke kumisaka yo ngolo na luswasukusu.

 4 Na nzayilu, basuku na yo ke fulukaka

Ti bimvwama ya ntalu mpi ya kitoko ya mitindu yonso.+

 5 Muntu ya mayele ke vandaka muntu ya ngolo,+

Mpi muntu ke kumisaka ngolo na yandi mingi na nzayilu.

 6 Nge ta nwana bitumba na nge na nsadisa ya lutwadisu ya mayele,+

Mpi na nzila ya bandongisi mingi mambu ke nungaka.*+

 7 Zoba lenda baka ve mayele ya kieleka;+

Yandi kele ve na kima ya kutuba na kielo ya mbanza.

 8 Konso muntu yina ke kanaka mambu ya mbi

Bo ta binga yandi mfumu ya bangindu ya mbi.+

 9 Balukanu ya buzoba* kele masumu,

Mpi bantu ke mengaka muntu ya ke sekaka bantu.+

10 Kana nge lemba nitu na kilumbu ya mpasi,*

Ngolo na nge ta vanda fioti.

11 Gulusa bantu yina bo ke nata na lufwa,

Mpi simba bantu yina ke kwenda na lufwa na lunziungu.+

Ee, Muntu yina ke kengilaka nge* ta zaba

Mpi yandi ta futa konso muntu na kutadila kisalu na yandi.+

13 Mwana na mono, dia bwiki sambu yo kele mbote;

Bwiki ya me katuka na nzo ya bwiki ke vandaka ntomo na ludimi.

Kana nge mona yo, nge ta vanda ti makwisa ya mbote

Mpi kivuvu na nge ta fwa ve.+

15 Kubumbana ve pene-pene ya nzo ya muntu ya lunungu sambu na kusala yandi mbi;

Kubebisa ve kisika na yandi ya kupema.

16 Sambu muntu ya lunungu lenda bwa mbala nsambwadi, mpi yandi ta telama diaka,+

Kansi bantu ya mbi ta bula sakuba sambu na mpasi.+

17 Kana mbeni na nge kubwa, kuyangalala ve,

Mpi kana yandi bula sakuba, kubika ve ntima na nge kuvanda na kiese;+

18 Kana ve, Yehowa ta mona yo mpi ta wa ve kiese,

Mpi yandi ta katula makasi na yandi na muntu yina.*+

19 Kuwa ve makasi* sambu na bantu ya mbi;

Kulula ve bantu ya mbi,

20 Sambu makwisa kele ve sambu na konso muntu ya mbi;+

Mwinda ya bantu ya mbi ta fwa.+

Mpi kuvukana ve ti bankolami,*+

22 Sambu mpasi na bo ta kwisa na kintulumukina.+

25 Kansi mambu ta kwendila mbote sambu na bantu yina ke nganina yandi;+

Balusakumunu ya bima ya mbote ta kwisila bo.+

27 Yidika kisalu na nge na nganda, mpi yidika bima yonso na kilanga;

Na nima tunga nzo* na nge.

29 Kutuba ve nde: “Mono ta sala yandi kaka mutindu yandi me sala mono;

Mono ta vutudila yandi mambu yina yandi salaka.”*+

30 Mono lutaka pene-pene ya kilanga ya molo,+

Pene-pene ya kilanga ya vinu ya muntu yina me konda mabanza ya mbote.*

31 Mono monaka yo me fuluka ti matiti ya mbi;

Ntoto vandaka ya kufuluka ti banti ya bansende,

Mpi kibaka na yo ya matadi vandaka ya kubwa.+

32 Mono talaka yo mpi tulaka yo na ntima;

Mono monaka yo mpi mono bakaka dilongi yai:

33 Mwa mpongi fioti, kulala mwa fioti,

Kukanga maboko mwa fioti sambu na kupema,

34 Ebuna kinsukami na nge ta kwisa bonso muyibi,

Mpi nzala na nge ta kwisa bonso muntu yina kele ti binwaninu.+

 2 Nkembo ya Nzambi kele kubumba diambu mosi sambu yo vanda kinsweki,+

Mpi nkembo ya bantotila kele kufimpa diambu mosi.

 3 Mutindu zulu kele ya kunanguka mpi nsi ya ntoto kele nda mingi,

Mutindu mosi, bantu lenda bakisa ve ntima ya bantotila.

 4 Katula mvindu na arza,

Ebuna yo ta basika ya bunkete kibeni.+

 5 Katula muntu ya mbi na ntwala ya ntotila,

Ebuna bo ta tula kiti na yandi ya kimfumu ngolo na lunungu.+

 6 Kudikumisa ve na ntwala ya ntotila,+

Mpi kuvanda ve na kati ya bantu ya lukumu,+

 7 Sambu yo kele mbote yandi tubila nge nde, “Kwisa awa,”

 8 Kukwenda ve ntinu-ntinu sambu na kufunda muntu,

Sambu nki nge ta sala na nima kana nkweno na nge kupesa nge nsoni?+

 9 Samba diambu na nge ti nkweno na nge,+

Kansi kubasisa ve mambu yina bo zabisaka nge na kinsweki,*+

10 Mpidina muntu yina ke wa ta pesa nge ve nsoni

Mpi nge ta mwanga ve nsangu ya mbi yina bo lenda soba ve.

11 Ngogo yina bo me tuba na ntangu ya mbote

Kele bonso bapome ya wolo na kati ya babolo ya arza.+

12 Bonso kima ya dikutu ya wolo mpi kima ya kukumisa nitu kitoko ya bo me sala na wolo ya mbote

Muntu yina ke nganina ti mayele kele mutindu yina sambu na muntu yina ke waka.+

13 Kaka bonso madidi ya mvula ya mpembe* na kilumbu ya kukatula bima na bilanga,

Kinati-nsangu ya kwikama kele mutindu yina sambu na bantu yina tindaka yandi,

Sambu yandi ke lembikaka mfumu na yandi.*+

14 Bonso matuti mpi mupepe yina ke nataka ve mvula

Muntu yina ke kudikumisaka sambu na dikabu yina yandi me pesa ve* kele mutindu yina.+

15 Bo ke ndimisaka komanda na nsadisa ya ntima ya nda,

Mpi kutuba ya mawete* lenda buka mukwa.+

16 Kana nge mona bwiki, dia kaka yina nge kele na yo mfunu,

Sambu kana nge dia yo mingi kuluta, nge lenda luka.+

17 Kukwenda ve mbala na mbala na nzo ya nkweno na nge,

Kana ve yandi ta lemba nge mpi ta menga nge.

18 Muntu yina ke ta kimbangi ya luvunu sambu na kubedisa nkweno na yandi

Kele bonso nti ya bitumba, mbele ya bitumba, mpi tolo-tolo ya makasi.+

19 Kutula ntima na bantangu ya mpasi na muntu yina bo lenda tudila ve ntima*

Kele bonso dinu yina me bukana to dikulu yina ke tekita.

20 Muntu yina ke yimbila muntu ya kele na mawa+ bankunga

Kele bonso muntu yina me katula bilele na kilumbu ya madidi

Mpi bonso masa ya ngani ya bo me tiamuna na mukedi.*

21 Kana mbeni na nge* kele na nzala, pesa yandi dimpa ya kudia;

Kana yandi kele na nzala ya masa, pesa yandi masa ya kunwa,+

22 Sambu nge ta tula makala ya tiya na zulu ya ntu na yandi,*+

Ebuna Yehowa ta futa nge.

23 Mupepe ya nordi ke nataka mvula,

Mpi ludimi ya ke tongaka ke nataka luse ya makasi.+

24 Kuzinga na kinkonko ya ludi kele mbote

Kuluta kuzinga nzo mosi ti nkento yina kele makelele mingi.*+

25 Nsangu ya mbote ya me katuka na insi ya ntama+

Kele bonso masa ya madidi na moyo* yina me lemba.

26 Muntu ya lunungu yina ke ndima bangindu ya* muntu ya mbi

Kele bonso nto ya masa ya kele ti poto-poto mpi dibulu ya masa ya kubeba.

27 Yo kele ve mbote na kudia bwiki mingi kuluta,+

Mpi kusosa nkembo na nge mosi ke pesaka ve nkembo.+

28 Muntu yina lenda yala ve makasi na yandi*+

Kele bonso mbanza yina bo me panza, yina me konda kibaka.

26 Bonso mvula ya mpembe* na nsungi ya mvula mpi mvula na ntangu ya kukatula bima na bilanga,

Lukumu me fwana ve sambu na zoba.+

 2 Kaka mutindu ndeke ke vandaka ti kikuma ya kutina mpi kakangala ke vandaka ti kikuma ya kupumbuka,

Mutindu mosi, bo ke singaka ve muntu kukonda kikuma ya kieleka.*

 3 Fimbu kele sambu na mpunda ya bitumba, nsinga ya bo ke tulaka na munoko ya mpunda kele sambu na mpunda,+

Mpi fimbu kele sambu na mukongo ya bazoba.+

 4 Kupesa ve zoba mvutu na kulanda buzoba na yandi,

Sambu nge fwanana ve ti yandi.*

 5 Pesa zoba mvutu na kulanda buzoba na yandi,

Sambu yandi yindula ve nde yandi kele mayele.+

 6 Muntu yina ke pesa mambu na maboko ya zoba,

Kele bonso muntu yina ke kudizenga makulu mpi ke kudipesa mpasi.*

 7 Kingana na munoko ya bazoba,+

Kele bonso makulu yina ke tenga-tenga* ya kikata.

 8 Kupesa nkembo na zoba,+

Kele bonso kukanga ditadi na lanse.

 9 Kingana na munoko ya bazoba

Kele bonso nti ya bansende yina kele na diboko ya muntu ya me lawuka malafu.

10 Muntu yina ke baka zoba to bantu yina ke luta na kisalu

Kele bonso muntu ya ke sadilaka munduki ya tolo-tolo yina ke lwadisa bantu kukonda kukana.*

11 Bonso mbwa yina ke vutukila bima yina yo me luka,

Zoba ke vutukilaka buzoba na yandi.+

13 Molo ke tuba nde: “Mwana-ntambu kele na nzila,

Ntambu kele na bala-bala ya nene!”+

14 Kielo ke landaka kubaluka na bisika yina yo ke balukilaka,

Mpi molo ke landaka kubaluka na mbeto na yandi.+

15 Molo me tula diboko na bolo ya nkinsi,

Kansi yandi me lemba mingi sambu na kunata yo na munoko na yandi.+

16 Molo ke yindulaka nde yandi kele mayele mingi

Kuluta bantu nsambwadi yina ke pesa mvutu ya mbote.

17 Muntu yina ke luta mpi ke wa makasi sambu* na makambu yina me tala yandi ve+

Kele bonso muntu yina ke simba ngolo makutu ya mbwa.

18 Bonso muntu ya kilawu yina ke losa batolo-tolo ya tiya, batolo-tolo, mpi lufwa*

19 Muntu yina ke kusa nkweno na yandi mpi ke tuba nde, “Mono vandaka kaka kusala nsaka!”+ kele mutindu yina.

20 Kisika bankuni kele ve, tiya ke fwaka,

Mpi kisika muntu ya ke kusilaka bantu makambu kele ve, kuswana ke manaka.+

21 Mutindu makala ke vandaka sambu na makala ya tiya mpi bankuni sambu na tiya,

Mutindu mosi mpi muntu yina ke nwanisaka bantu ke pedisaka tiya na kuswana.+

22 Bangogo ya muntu yina ke kusilaka bantu makambu kele bonso madia ya ntomo;*

Bo ke minaka yo mbala mosi mpi yo ke kulumukaka tii na divumu.+

23 Bangogo ya zola yina ke katuka na* ntima ya mbi+

Kele bonso arza ya bo me pakula na kipesi mosi ya dibungu ya kupasuka.

24 Muntu yina ke mengaka bantu ya nkaka ke bumbaka yo na bikobo na yandi,

Kansi na kati yandi ke bumbaka luvunu.

25 Ata yandi ke tuba na mawete, kukwikila yandi ve,

Sambu kele ti bima nsambwadi ya nzanzi na ntima na yandi.*

26 Ata kumenga na yandi kele ya kubumbana na nzila ya luvunu,

Bo ta monisa pwelele mbi na yandi na dibundu.

27 Muntu yina ke timuna dibulu ta bwa na kati na yo,

Mpi muntu yina ke dindumuna ditadi—yo ta vutukila yandi.+

28 Ludimi yina ke kusaka ke mengaka bantu yina yo ke pesa mpasi,

Mpi munoko yina ke lebaka ke bebisaka.+

27 Kudikumisa ve sambu na mbasi,

Sambu nge me zaba ve mambu yina kilumbu mosi ta nata.*+

 2 Bika muntu ya nkaka* kukumisa nge, kansi munoko na nge mosi ve;

Bantu ya nkaka* kukumisa nge, kansi bikobo na nge mosi ve.+

 3 Ditadi kele kilo mpi zelo kele kizitu,

Kansi makasi yina zoba ke pesaka me luta yonso zole na kizitu.+

 4 Nganzi kele nku mpi makasi kele bonso masa ya mvula ya ngolo,

Kansi nani lenda telama na ntwala ya kimpala?+

 6 Bamputa yina nduku me lwadisa nge ke vandaka ya kwikama,+

Kansi babeze ya mbeni ke vandaka mingi.*

 7 Muntu* yina me fuluka ke buyaka* bwiki ya me katuka na nzo ya bwiki,

Kansi sambu na muntu* yina kele na nzala, ata bima ya bululu ke vandaka ntomo.

 8 Muntu yina ke yambula* nzo na yandi

Kele bonso ndeke yina ke yambula buyamba na yandi.

 9 Mafuta mpi ndumbu ke pesaka ntima kiese;

Kinduku ya mbote yina ke katukaka na bandongisila ya masonga*+ ke salaka mutindu mosi.

10 Kuyambula ve nduku na nge to nduku ya tata na nge,

Mpi kukota ve na nzo ya mpangi na nge na kilumbu yina nge kele na mpasi;

Nkweno yina kele pene-pene kele mbote kuluta mpangi yina kele ntama.+

11 Mwana na mono, vanda mayele mpi pesa ntima na mono kiese,+

Sambu mono pesa mvutu na muntu yina ke sosila mono.+

12 Muntu ya mayele ke monaka kigonsa mpi ke bumbanaka,+

Kansi bantu yina me konda mayele ke kwendaka kaka na ntwala mpi bo ke kutanaka ti bampasi.*

13 Baka lele ya muntu kana yandi me ndima kufutila munzenza mfuka;

Simba kima yina yandi me simbisa sambu na mfuka kana yandi salaka yo sambu na nkento ya munzenza.+

14 Kana muntu kusakumuna nkweno na yandi na ndinga ya ngolo na suka-suka,

Bo ta tadila yandi yo bonso kusinga.

16 Muntu yina lenda yala yandi, lenda yala mupepe

Mpi yandi lenda kanga mafuta na diboko na yandi ya kitata.

17 Mutindu kibende ke tulaka kibende makasi,

Mutindu mosi mpi, muntu ke semisaka nduku na yandi.*+

18 Muntu yina ke keba nti ya bafige ta dia mbuma na yo,+

Mpi muntu yina ke tanina mfumu na yandi, bo ta pesa yandi lukumu.+

19 Mutindu masa ke monisaka luse ya muntu,

Mutindu mosi mpi, ntima ya muntu ke monisaka ntima ya muntu ya nkaka.

20 Maziamu mpi kisika ya lufwa* ke fulukaka ve ata fioti,+

Meso ya muntu mpi ke fulukaka ve ata fioti.

21 Mutindu nzungu ya kukatudila mvindu kele sambu na arza mpi fulu ya tiya sambu na wolo,+

Mutindu mosi mpi, bo ke mekaka muntu na lukumu yina yandi ke bakaka.*

22 Ata kana nge tuta zoba ti nti ya kibuka

Bonso mbuma ya bo me tuta na kibuka,

Buzoba na yandi ta mana ve.

Tanina mbote* mameme na nge,+

24 Sambu kimvwama ke zingaka ve kimakulu,+

Mpi mpu ya kimfumu ke zingaka ve sambu na bandonga yonso ya bantu.

25 Matiti ya mubisu me vila, matiti ya mpa me basika,

Mpi bo me vukisa matiti ya bangumba.

26 Bana-mameme ya babakala ke pesa nge bilele,

Mpi bankombo ya babakala ke pesa nge ntalu ya kilanga.

27 Mpi mabele ya bankombo ta vanda mingi sambu na kudisa nge,

Sambu na kudisa bantu ya nzo na nge, mpi sambu na kudisa bansadi na nge ya bankento.

28 Bantu ya mbi ke tinaka ntangu muntu mosi ve ke landa bo,

Kansi bantu ya lunungu kele kikesa bonso ntambu.*+

 2 Kana mambi* kele na insi, bamfumu mingi ta landana,+

Kansi na lusadisu ya muntu ya luswasukusu mpi ya nzayilu, mfumu* ta yala ntangu mingi.+

 3 Nsukami yina ke kusa muntu ya kukonda mfunu+

Kele bonso mvula yina ke komba madia yonso.

 4 Bantu yina ke yambulaka nsiku ke pesaka muntu ya mbi lukumu,

Kansi bantu yina ke zitisaka nsiku ke wilaka bo makasi.+

 5 Bantu ya mbi lenda bakisa ve lunungu,

Kansi bantu yina ke sosaka Yehowa lenda bakisa mambu yonso.+

 6 Nsukami yina ke tambula na kwikama na yandi kele mbote

Kuluta mvwama yina banzila na yandi kele ya kubeba.+

 7 Mwana yina kele ti mayele ya kubakisa mambu ke zitisaka nsiku,

Kansi nduku ya bantu yina ke diaka mbiki ke pesaka tata na yandi nsoni.+

 8 Muntu yina ke kumisa mingi kimvwama na yandi na nzila ya luta+ mpi ya kudefisa bima sambu na kubaka mbongo mingi na zulu

Ke fulusa yo sambu na muntu yina ke monisilaka nsukami ntima ya mbote.+

 9 Muntu yina ke buya kuwa nsiku

—Ata kisambu na yandi kele kima ya nzanzi.+

10 Muntu yina ke nata muntu ya mbote na nzila ya mbi ta bwa na dibulu na yandi mosi,+

Kansi bantu ya kukonda kifu ta baka* mambu ya mbote.+

11 Mvwama ke vandaka mayele na meso na yandi mosi,+

Kansi nsukami yina kele ti luswasukusu lenda bakisa mutindu yandi kele kibeni.+

12 Kana bantu ya lunungu kununga, nkembo ke vandaka mingi,

Kansi kana bantu ya mbi me baka kimfumu, bantu ke kwendaka kubumbana.+

13 Muntu yina ke bumba mambi na yandi ta nunga ve,+

Kansi muntu yina ke funguna yo mpi ke yambula yo, bo ta wila yandi mawa.+

14 Kiese na muntu yina ke salaka keba ntangu yonso,*

Kansi muntu yina ke kumisa ntima na yandi ngolo ta bwa na bampasi.+

15 Mfumu ya mbi yina ke yala bantu ya me konda lusadisu+

Kele bonso ntambu yina ke ngana mpi urse yina ke kwisa ntinu sambu na kunwanisa muntu.

16 Ntwadisi yina me konda luswasukusu ke sadilaka kiyeka na yandi mbi,+

Kansi muntu yina ke mengaka luta ya bo me baka na banzila ya luvunu ta kumisa luzingu na yandi nda.+

18 Muntu yina ke tambulaka kukonda kifu, bo ta gulusa yandi,+

Kansi muntu yina banzila na yandi kele nioka-nioka ta bwa na kintulumukina.+

19 Muntu yina ke kunaka bima na ntoto na yandi ta vanda ti madia mingi,

Kansi muntu yina ke landaka mambu ya kukonda mfunu ta vanda na kinsukami ya ngolo.+

20 Muntu ya kwikama ta baka balusakumunu mingi,+

Kansi muntu yina ke sala mambu ntinu-ntinu sambu na kukuma mvwama ta konda ve kusala mbi.+

21 Yo kele mbote ve na kumonisa kikalulu ya kupona-pona;+

Kansi muntu lenda sala mbi sambu na kitini ya dimpa.

22 Muntu ya ke lulaka* ke vandaka na nzala ya ngolo ya kimvwama,

Kansi yandi ke zabaka ve nde kinsukami ta bwila yandi.

23 Muntu yina ke nganina muntu ya nkaka,+ bo ta pesa yandi matondo mingi na nima+

Kuluta muntu yina ke leba ti ludimi na yandi.

25 Muntu ya lukasi* ke basisaka kukabwana,

Kansi muntu yina ke tulaka ntima na Yehowa ta toma.*+

26 Muntu yina ke tulaka ntima na ntima na yandi mosi kele zoba,+

Kansi muntu yina ke tambulaka na mayele ta guluka.+

27 Muntu yina ke pesa nsukami bima ta konda kima ve,+

Kansi muntu yina ke mona bo mpi ke kanga meso, bo ta singa yandi mingi.

28 Kana bantu ya mbi me baka kimfumu, bantu ke bumbanaka,

Kansi kana bo fwa, bantu ya lunungu ke kumaka mingi.+

29 Muntu yina bo me nganina mbala mingi+ kansi yandi ke kumisa kaka nkingu na yandi ngolo*

Yandi ta bukana na kintulumukina, mpila ya kubeluka ta vanda ve.+

 2 Kana bantu ya lunungu kele mingi, bantu ke vandaka na kiese,

Kansi kana muntu ya mbi ke yala, bantu ke dilaka na ntima.+

 3 Muntu yina ke zolaka mayele ke pesaka tata na yandi kiese,+

Kansi muntu yina ke taka kinduku ti bankento ya ndumba ke yonikaka kimvwama na yandi.+

 4 Na nsadisa ya lunungu, ntotila ke salaka nde insi na yandi kuvanda ngolo,+

Kansi muntu yina ke sosaka avoka ke bebisaka insi na yandi.

 5 Muntu yina ke lebaka nkweno na yandi

Ke yalumunaka bukondi sambu na makulu na yandi.+

 6 Mambi ya muntu ya mbi ke kangaka yandi na mutambu,+

Kansi muntu ya lunungu ke bokaka na kiese mpi ke yangalalaka.+

 7 Muntu ya lunungu ke kudiyangisaka sambu na banswa ya bansukami,+

Kansi muntu ya mbi ke kudiyangisaka ve mutindu yina.+

 8 Bantu ya ke kudikumisaka ke tulaka mbanza tiya,+

Kansi bantu ya mayele ke lembikaka makasi.+

 9 Kana muntu ya mayele kutulana ntembe ti zoba,

Yo ta basisa makasi mpi kuvweza, kansi kiese ve.+

10 Bantu yina ke zolaka kutiamuna menga ke mengaka muntu yina me sala kima ve,*+

Mpi bo ke sosaka kufwa* muntu ya mbote.*

11 Zoba ke basisaka mawi* na yandi yonso,+

Kansi muntu ya mayele ke yalaka yo na pima yonso.+

12 Kana mfumu ke tula dikebi na mambu ya luvunu,

Bansadi na yandi yonso ta vanda bantu ya mbi.+

14 Kana ntotila ke sambisa bansukami na lunungu,+

Kiti na yandi ya kimfumu ta vanda ngolo ntangu yonso.+

15 Fimbu* mpi kunganina ke pesaka mayele,+

Kansi mwana yina bo me pesa nzila ya kusala mambu yonso ke pesaka mama na yandi nsoni.

16 Kana bantu ya mbi kukuma mingi, mambi ke kumaka mingi,

Kansi bantu ya lunungu ta mona kubwa na bo.+

17 Pesa mwana na nge ndola ebuna yandi ta natila nge ngemba;

Mpi yandi ta pesa nge* kiese mingi.+

18 Kisika mbona-meso* kele ve, bantu ke salaka mambu kukonda kudiyala,+

Kansi kiese na bantu yina ke zitisaka nsiku.+

19 Nsadi ta bika ve nde bo sungika yandi na bangogo,

Sambu ata yandi ke bakisa, yandi ke lemfuka ve.+

21 Kana bo ke pesa nsadi konso kima yina yandi ke zola katuka kileke na yandi,

Na nima yandi ta kuma muntu ya me konda ntonda.

22 Muntu yina ke waka makasi nswalu ke basisaka kuswana;+

Konso muntu yina ke waka nganzi nswalu ke salaka mambu mingi ya mbi.+

23 Lulendo ya muntu ta kulumusa yandi,+

Kansi muntu yina kele na mpeve ya kudikulumusa ta baka nkembo.+

25 Kutekita na ntwala* ya bantu kele* mutambu,+

Kansi muntu yina ke tulaka ntima na Yehowa, bo ta tanina yandi.+

26 Bantu mingi ke sosaka kusolula ti mfumu,*

Kansi lunungu ke katukaka na Yehowa.+

27 Bantu ya lunungu ke mengaka muntu ya kukonda lunungu,+

Kansi muntu yina nzila na yandi kele ya kusungama kele kima ya nzanzi na meso ya muntu ya mbi.+

 2 Mono me zaba kima ve kuluta bantu yonso ya nkaka,+

Mpi mono me konda mayele ya kubakisa mambu yina muntu fwete vanda ti yo.

 3 Mono me longukaka ve mayele,

Mpi mono kele ve ti nzayilu ya Muntu ya Kuluta Santu.

 6 Kuyika kima ve na bangogo na yandi,+

Kana ve yandi ta nganina nge,

Mpi nge ta monana muntu ya luvunu.

Bika kaka nde mono dia madia na mono,+

 9 Kana ve mono ta fuluka mpi mono ta buya nge ebuna mono ta tuba nde, “Yehowa kele nani?”+

10 Kukusila ve nsadi makambu na mfumu na yandi,

Kana ve yandi lenda singa nge mpi bo ta mona nde nge me sala mbi.+

11 Kele ti ndonga ya bantu yina ke singaka tata na bo

Mpi ke sakumunaka ve mama na bo.+

12 Kele ti ndonga ya bantu yina kele bunkete na meso na bo mosi+

Kansi bo me yobisaka bo ve sambu na kukatula bo mvindu.*

13 Kele ti ndonga ya bantu yina meso na bo kele lulendo mingi

Mpi yina meso na bo ke monanaka nde yo ke kudisonga mingi!+

14 Kele ti ndonga ya bantu yina meno na bo kele bambele ya bitumba

Mpi yina bambwanga na bo kele bambele ya kufwila bantu;

Bo ke diaka bantu ya kukonda mfunu ya ntoto

Mpi bo ke diaka bansukami na kati ya bantu.+

Kele ti bima tatu yina ke fulukaka ve,

Bima iya yina ke tubaka ve ata fioti nde, “Yo me fwana!”

16 —Maziamu*+ mpi divumu ya mukobo,

Ntoto yina kele ve ti masa,

Mpi tiya yina ke tubaka ve ata fioti nde, “Yo me fwana!”

17 Disu yina ke sekaka tata mpi ke vwezaka bulemfu na mama+

—Bakwanga-kwanga ya muwanda ta tobula yo,

Mpi bana ya bango-zulu ta dia yo.+

18 Kele ti bima tatu yina mono lenda bakisa ve,*

Mpi bima iya yina mono ke bakisaka ve:

19 Nzila ya ngo-zulu na zulu,

Nzila ya nioka na zulu ya ditadi,

Nzila ya maswa na kati-kati ya nzadi-mungwa,

Mpi nzila ya bakala ti leke ya nkento.

Yandi ke dia, yandi ke dipa munoko;

Ebuna yandi ke tuba nde, “Mono me sala ve kima ya mbi.”+

21 Kele ti bima tatu yina ke nikisaka ntoto,

Mpi bima iya yina yo lenda kangila ve ntima:

22 Ntangu mpika ke yala bonso ntotila,+

Ntangu zoba kele ti madia mingi kibeni,

23 Ntangu muntu me kwela nkento yina bantu ke mengaka,*

Mpi ntangu nsadi ya nkento me baka* kisika ya mfumu na yandi ya nkento.+

24 Bima iya ya kele na ntoto kele na kati ya bima ya kuluta fioti,

Kansi yo kele ti mayele ya kubutukila:*+

25 Bafurmi kele ve bigangwa ya ngolo,*

Kansi bo ke yidikaka madia na bo na nsungi ya mvula.+

26 Basimbidiki ya matadi*+ kele ve bigangwa ya ngolo,*

Kansi bo ke salaka banzo na bo na kati ya matadi.+

27 Bampasu+ ke vandaka ve ti ntotila,

Kansi bo yonso ke kwendaka na ntwala na ndonga.*+

28 Mbala-mbongo ya bo ke bingaka geko+ ke kangamaka na makulu na yo,

Mpi yo ke kotaka na nzo ya ntotila.

29 Kele ti bima tatu yina ke yitukisaka kana yo ke tambula,

Bima iya yina ke yitukisaka ntangu yo ke tambula:

30 Ntambu, mbisi ya me luta bambisi yonso na ngolo,

Yina ke vutukaka ve nima na ntwala ya konso muntu;+

31 Mbwa ya nkongo; nkombo ya bakala;

Ntotila yina kele ti basoda na yandi.

32 Kana nge me kudikumisa na buzoba yonso+

To kana nge me kana kusala mutindu yina,

Tula diboko na munoko na nge.+

33 Sambu mutindu kubalula miliki* ke basisaka manteka

Mpi kubweta-bweta mbombo ke basisaka menga,

Mutindu mosi, kutedimisa makasi ke basisaka kuswana.+

 2 Mono fwete songa nge inki, O mwana na mono,

Mono songa nge inki, O mwana ya divumu na mono,

Mpi mono songa nge inki, O mwana ya balusilu na mono?+

 3 Kupesa ve ngolo na nge na bankento,+

Mpi kulanda ve banzila yina ke fwaka bantotila.+

 4 Yo kele ve mbote na bantotila, O Lemuele,

Yo kele ve mbote nde bantotila kunwa vinu

To nde bamfumu kutuba nde, “Malafu na mono kele na wapi?”+

 5 Kana ve bo ta nwa malafu mpi bo ta vila nsiku

Mpi bo ta soba banswa ya bantu ya kukonda mfunu.

 6 Beno pesa malafu yina ke lawusaka na bantu yina ke fwa+

Mpi beno pesa vinu na bantu yina kele na mpasi ya ngolo.*+

 7 Bika bo nwa mpi bo vila kinsukami na bo;

Bika bo yibuka diaka ve mpasi na bo.

 8 Tuba sambu na bababa;

Nwanina banswa ya bantu yonso yina ke fwa.+

 9 Tuba mpi sambisa na lunungu;

Nwanina banswa* ya muntu ya kukonda mfunu mpi ya nsukami.+

11 Bakala na yandi ke tudilaka yandi ntima kibeni,

Mpi bakala na yandi ke kondaka ve kima ya ntalu.

12 Yandi ke pesaka bakala na yandi lufutu ya mbote, kansi ya mbi ve,

Bilumbu yonso ya luzingu na yandi.

13 Yandi ke bakaka lene mpi lino;

Yandi ke waka kiese na kusala ti maboko na yandi.+

14 Yandi kele bonso maswa ya muntu ya mumbongo,+

Yandi ke kwendaka kubaka madia na yandi ntama.

15 Yandi ke telamaka ntangu mpimpa kele ntete,

Yandi ke pesaka bantu ya nzo na yandi madia

Mpi ke pesaka bansadi na yandi ya bankento madia.+

16 Yandi kele ti lukanu ya kuzwa kilanga mpi yandi ke sumba yo;

Yandi ke kuna kilanga ya vinu na ngolo na yandi.*

17 Yandi ke yilama sambu na kisalu ya ngolo,*+

Mpi yandi ke kumisa maboko na yandi ngolo.

18 Yandi ke mona nde mumbongo na yandi ke pesa luta;

Mwinda na yandi ke fwa ve na mpimpa.

19 Maboko na yandi me simba ntunga ya nda ya kutungila,

Mpi maboko na yandi me simba muntunga.*+

20 Yandi ke tandula diboko sambu na kusadisa muntu ya kukonda mfunu,

Mpi yandi ke kangudila nsukami maboko na yandi.+

21 Yandi ke kudiyangisaka ve sambu na bantu ya nzo na yandi na nsungi ya madidi,

Sambu bantu yonso ya nzo na yandi me lwata bilele ya madidi.*

23 Bakala na yandi me zabana mbote na bakielo ya mbanza,+

Kisika yandi ke vandaka na kati ya bankuluntu ya insi.

24 Yandi ke salaka mpi ke tekaka bilele ya lino*

Mpi yandi ke pesaka bantu ya mumbongo mikaba.

25 Yandi me lwata ngolo mpi lukumu,

Mpi yandi ke tala bilumbu yina ke kwisa ti kivuvu.*

26 Yandi ke kangula munoko na yandi na mayele;+

Nsiku ya ntima ya mbote* kele na ludimi na yandi.

27 Yandi ke talaka kisalu ya bantu ya nzo na yandi,

Mpi yandi ke diaka ve dimpa ya bumolo.+

28 Bana na yandi ke telama mpi ke tuba nde yandi kele muntu ya kiese;

Bakala na yandi ke telama mpi ke kumisa yandi.

29 Bankento ya me fwana* kele mingi,

Kansi nge—nge me luta bo yonso.

30 Kitoko lenda kusa, mpi yo lenda vila nswalu,*+

Kansi nkento yina ke waka Yehowa boma, bo ta pesa yandi lukumu.+

31 Beno pesa yandi matabisi sambu na mambu yina yandi me sala,*+

Mpi bika nde bisalu na yandi kukumisa yandi na bakielo ya mbanza.+