MUKANDA YA YAKOBO

1 Mono Yakobo,+ mpika ya Nzambi mpi ya Mfumu Yezu Kristu, mono ke sonikila makanda 12 yina me panzanaka na bisika ya kuswaswana:

Mbote na beno!

2 Bampangi na mono, beno vanda na kiese ntangu beno ke kutana ti mimekamu ya mutindu na mutindu,+ 3 sambu beno ke zaba nde lukwikilu na beno yina me mekama ke butaka kukanga-ntima.+ 4 Kansi, bika kukanga-ntima kumanisa kisalu na yo, sambu beno vanda ya kukuka mpi ya kukonda kifu na mambu yonso, mpi beno konda ata kima mosi ve.+

5 Yo yina, kana muntu mosi na kati na beno me konda mayele, bika yandi landa kulomba na Nzambi,+ sambu yandi ke kabaka mingi na bantu yonso mpi kukonda kunganina,*+ mpi Nzambi ta pesa yandi yo.+ 6 Kansi yandi landa kulomba ti lukwikilu,+ kukonda kutula ntembe ata fioti,+ sambu muntu yina ke tula ntembe kele bonso kitembo ya nzadi-mungwa yina mupepe ke bula mpi ke nata ndambu na ndambu. 7 Ya kieleka, muntu yina fwete tula ntima ve nde yandi ta baka konso kima yina na Yehowa;* 8 yandi kele muntu ya ntima-zole,+ yandi ke soba-sobaka banzila na yandi yonso.

9 Kansi, bika mpangi yina kele nsukami kuwa kiese* sambu bo me tombula yandi,+ 10 mpi mpangi yina kele mvwama sambu bo me kulumusa yandi,+ sambu yandi ta fwa bonso kintuntu na nseke. 11 Sambu mutindu ntangu ke basikaka ti tiya na yo ya ngolo mpi yo ke yumisaka nti, ebuna kintuntu na yo ke bwaka mpi kitoko na yo ke manaka, mutindu mosi mpi, mvwama ta fwa na kati ya bisalu na yandi.+

12 Kiese na muntu yina ke landa kukanga ntima na mumekamu,+ sambu kana Nzambi ndima yandi, yandi ta baka mpu ya kimfumu ya luzingu,+ yina Yehowa* me silaka na bantu yina ke landaka kuzola yandi.+ 13 Kana muntu ke kutana ti mumekamu, yandi tuba ve nde: “Nzambi ke meka mono.” Sambu Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi, mpi yandi mosi ke mekaka ve ata muntu mosi. 14 Kansi, konso muntu ke mekamaka kana yandi ke bika nde nzala na yandi mosi+ kubenda yandi mpi kupukumuna yandi.* 15 Ebuna nzala, kana yo me baka divumu, yo ke butaka disumu; ebuna disumu, kana yo me salama, yo ke butaka lufwa.+

16 Bampangi na mono ya mono ke zolaka mingi, beno kudikusa ve. 17 Konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka ke katukaka na zulu;+ yo ke katukaka na Tata ya bansemo ya zulu;+ yandi ke balukaka ve mpi ke sobaka ve bonso bizuzi yina ke balukaka.+ 18 Luzolo na yandi vandaka ya kubuta beto na nzila ya ndinga ya kieleka,+ sambu beto kuma bambuma ya ntete ya bigangwa na yandi.+

19 Bampangi na mono ya mono ke zolaka mingi, beno zaba mambu yai: Konso muntu fwete wa nswalu, yandi fwete nwanina ve na kutuba,+ yandi fwete wa makasi nswalu ve,+ 20 sambu muntu yina ke waka makasi ke salaka ve mambu na kuwakana ti lunungu ya Nzambi.+ 21 Yo yina, beno katula mvindu yonso mpi mambu yonso ya mbi,*+ mpi beno ndima ti mawete nde Nzambi kukuna na ntima na beno ndinga yina lenda gulusa beno.*

22 Kansi, beno kuma bantu yina ke lemfukaka na ndinga+ kansi bawi mpamba ve, mpi beno kudikusa ve ti bangindu ya luvunu. 23 Sambu kana muntu kele muwi ya ndinga, kansi ve muntu ya ke lemfukilaka yo,+ yandi kele bonso muntu yina ke tala luse na yandi na tala-tala. 24 Yandi me kuditala, yandi me kwenda mpi yandi me vila na mbala mosi mutindu yandi kele. 25 Kansi muntu yina ke tala kaka nsiku ya kukuka+ mpi ya kimpwanza, mpi yina ke landa kutala yo, yandi me kuma ve muwi ya ke vilaka, kansi muntu yina ke sala kisalu; mpi yandi ta vanda na kiese na mambu yina yandi ke sala.+

26 Kana muntu ke yindula nde yandi ke sambilaka Nzambi kansi yandi ke kangaka* ve ludimi na yandi,+ yandi ke kusa ntima na yandi mosi, mpi lusambu na yandi kele ya mpamba. 27 Lusambu ya bunkete mpi ya kukonda mvindu na meso ya Nzambi mpi Tata na beto yo yai: kusadisa bana-nsiona+ mpi mifwidi ya bankento+ na bampasi na bo,+ mpi kubikala kukonda ditono ya nsi-ntoto.+

2 Bampangi na mono, keti beno kele ti lukwikilu na Mfumu na beto ya nkembo Yezu Kristu ntangu beno ke monisa kikalulu ya kupona-pona?+ 2 Sambu kana muntu mosi ya me lwata balupeto ya wolo na misapi ti bilele ya kitoko me kwisa kukota na lukutakanu na beno, ebuna nsukami mosi ya me lwata bilele ya mvindu me kwisa kukota mpi, 3 keti beno ke pesaka lukumu mingi na muntu ya me lwata bilele ya kitoko mpi beno ke songa yandi nde, “Nge, vanda awa na kisika ya mbote,” mpi beno ke songa nsukami nde, “Nge, telama awa,” to, “Vanda awa na nsi ya kazune na mono”?+ 4 Kana beno ke sala mutindu yina, keti beno ke monisa ve kikalulu ya kupona-pona na kati na beno,+ mpi keti beno me kuma ve bazuzi yina ke sambisa na mutindu ya mbi?+

5 Bampangi na mono ya mono ke zolaka mingi, beno wa. Keti Nzambi me solaka ve bantu yina kele bansukami na kutadila nsi-ntoto sambu na kuvanda bamvwama na lukwikilu+ mpi bantu yina ta baka dikabu ya Kimfumu, yina yandi me silaka na bantu yina ke zolaka yandi?+ 6 Kansi beno ke vweza nsukami. Keti yo kele ve bamvwama bantu ke monisaka beno mpasi+ mpi ke nataka beno na batribinale? 7 Keti bo ve bantu ke vwezaka zina ya mbote yina bo pesaka beno? 8 Ebuna, kana beno ke zitisa nsiku ya kimfumu* na kulanda diambu yai ya masonama ya santu ke tuba, “Nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi,”+ beno ke sala mbote. 9 Kansi, kana beno ke landa kumonisa kikalulu ya kupona-pona,+ beno ke sala disumu, mpi nsiku ke monisa pwelele* nde beno kele bantu ya ke fwaka nsiku.+

10 Sambu kana muntu ke zitisa Nsiku yonso kansi yandi bula sakuba na diambu mosi, yandi me fwa bansiku yonso.+ 11 Sambu muntu yina tubaka nde, “Nge fwete sala ve bizumba,”+ tubaka mpi nde, “Nge fwete fwa ve muntu.”+ Yo yina, kana nge ke sala ve bizumba kansi nge ke fwa bantu, nge me kuma muntu ya ke fwaka nsiku. 12 Beno landa kutuba mpi kuditwadisa bonso bantu yina bo ta sambisa na nsiku ya bantu yina kele na kimpwanza.*+ 13 Sambu muntu yina ke wilaka ve bantu mawa, bo ta sambisa yandi kukonda mawa.+ Kuwila bantu mawa ke nungaka kusambisa.

14 Bampangi na mono, mambote kele na wapi kana muntu kutuba nde yandi kele ti lukwikilu kansi yandi kele ve ti bisalu?+ Keti lukwikilu yina lenda gulusa yandi?+ 15 Kana mpangi mosi ya bakala to ya nkento me konda bilele* mpi madia ya kufwana sambu na kilumbu, 16 kansi muntu mosi na kati na beno kutubila yandi nde: “Kwenda na ngemba; yotila tiya mpi dia mbote,” kansi beno pesa yandi ve bima yina yandi kele na yo mfunu sambu na nitu na yandi, mambote kele na wapi?+ 17 Mutindu mosi mpi lukwikilu, kana yo me konda bisalu, yo kele ya kufwa.+

18 Kansi, muntu mosi ta tuba nde: “Nge kele ti lukwikilu, mpi mono kele ti bisalu. Songa mono lukwikilu na nge ya kukonda bisalu, ebuna mono ta songa nge lukwikilu na mono na bisalu na mono.” 19 Keti nge ke kwikila nde Nzambi kele kaka mosi? Nge ke sala mbote. Ata mpidina, bademo ke kwikilaka mpi ke tekitaka na boma.+ 20 O nge muntu ya mpamba, keti nge kele na mfunu ya banzikisa nde lukwikilu ya me konda bisalu kele na mfunu ve? 21 Keti Nzambi ndimaka ve tata na beto Abrahami bonso muntu ya lunungu sambu na bisalu ntangu yandi pesaka mwana na yandi Izaki na mesa-kimenga?+ 22 Nge ke mona nde lukwikilu na yandi salaka nzila mosi ti bisalu na yandi mpi lukwikilu na yandi kumaka ya kukuka na nzila ya bisalu na yandi,+ 23 mpi diambu yai ya masonama ya santu ke tuba lunganaka: “Abrahami kwikilaka na Yehowa,* mpi Nzambi tadilaka yandi bonso muntu ya lunungu sambu na yo,”+ ebuna bo kumaka kubinga yandi nduku ya Yehowa.*+

24 Beno ke mona nde Nzambi ke bakaka muntu bonso muntu ya lunungu na nzila ya bisalu, kansi na nzila ya lukwikilu mpamba ve. 25 Mutindu mosi mpi, keti Nzambi ndimaka ve Rahabi nkento ya ndumba bonso muntu ya lunungu na nzila ya bisalu, ntangu yandi yambaka mbote binati-nsangu mpi yandi basisaka bo na nzila ya nkaka?+ 26 Ya kieleka, mutindu nitu ya me konda mpeve* kele ya kufwa,+ mutindu mosi mpi lukwikilu yina me konda bisalu kele ya kufwa.+

3 Bampangi na mono, bantu mingi ve na kati na beno fwete kuma balongi, sambu beno me zaba nde bo ta sambisa beto ngolo kuluta.+ 2 Sambu beto yonso ke bulaka sakuba mbala mingi.+ Kana muntu ke bulaka ve sakuba na kutuba, yandi kele muntu ya kukuka, mpi yandi me fwana na kuyala nitu na yandi ya mvimba. 3 Kana beto tula bansinga na minoko ya bampunda sambu yo lemfukila beto, beto ke twadisaka mpi nitu na yo ya mvimba. 4 Beno tala mpi bamaswa: Ata yo ke vandaka nene kibeni mpi mipepe ya ngolo ke pusaka yo, bo ke twadisaka yo na kido ya fioti kibeni na kisika yina muntu ya me simba kido ke zola kukwenda.

5 Mutindu mosi mpi, ludimi kele kitini mosi ya fioti ya nitu, kansi yo ke kudisikisaka na kiteso ya kuluta ndilu. Tiya ya fioti me fwana sambu na kuyoka mfinda ya nene! 6 Ludimi kele mpi tiya.+ Ludimi kele ya kufuluka ti mambu ya kukonda lunungu na kati ya bitini ya nitu na beto, sambu yo ke kumisaka nitu ya mvimba mvindu+ mpi yo ke tulaka tiya na luzingu ya mvimba, mpi Gehena* ke tulaka yo tiya. 7 Sambu bantu ke longaka mpi me longaka mitindu yonso ya bambisi ya mfinda, bandeke, bambisi ya ke tambulaka divumu na ntoto, mpi bambisi ya nzadi-mungwa. 8 Kansi muntu mosi ve lenda longa ludimi. Mpila ya kuyala yo kele ve mpi yo kele kima ya mbi, ya kufuluka ti ndikila ya ke fwaka.+ 9 Beto ke sadilaka yo sambu na kusakumuna Yehowa,* Tata, kansi beto ke sadilaka yo mpi sambu na kusinga bantu yina me salamaka “na kifwani ya Nzambi.”+ 10 Lusakumunu mpi kusinga ke basikaka kaka na munoko yina mosi.

Bampangi na mono, yo me fwana ve nde mambu kusalama mutindu yai.+ 11 Keti nto kaka mosi ya masa ke basisaka masa ya madidi* mpi masa ya ndudi? 12 Bampangi na mono, keti nti ya bafige lenda buta bambuma ya olive, to nti ya vinu kubuta bafige?+ Masa ya mungwa mpi lenda basisa ve masa ya madidi.

13 Nani kele mayele mpi kele ti mayele ya kubakisa mambu na kati na beno? Na nsadisa ya bikalulu na yandi ya mbote, yandi monisa bisalu ya me salama ti mawete yina ke katukaka na mayele. 14 Kansi, kana beno kele ti kimpala ya ngolo+ mpi mpeve ya kuswana*+ na bantima na beno, beno kudisikisa ve+ mpi beno kusa kieleka ve. 15 Yo kele ve mayele yina ke katukaka na zulu; yo kele mayele ya nsi-ntoto,+ ya kinsuni, mpi ya bademo. 16 Sambu kisika yina kimpala mpi mpeve ya kuswana* kele, mavwanga mpi mambu ya mbi ya konso mutindu ta vanda mpi.+

17 Kansi, mayele yina ke katukaka na zulu ke vandaka ntete-ntete bunkete,+ na nima ngemba,+ makambu ngolo ve,*+ ya kuyilama na kulemfuka, ya kufuluka ti mawa mpi bambuma ya mbote,+ yo ke pona-ponaka ve,+ mpi yo ke vandaka ve ti luvunu.+ 18 Diaka, bo ke kunaka nkeni ya mbuma ya lunungu na ngemba+ sambu na bantu yina ke tulaka ngemba.+

4 Bamvita mpi bitumba na kati na beno ke katuka na wapi? Keti yo ke katuka ve na banzala na beno ya kinsuni yina ke landa kunwana na kati ya nitu na beno?*+ 2 Beno kele na nzala, kansi beno ke baka ve. Beno ke landa kufwa bantu mpi kuyuma ntima, kansi beno ke kuka ve kubaka. Beno ke landa kunwana mpi kusala mvita.+ Beno ke baka ve sambu beno ke lomba ve. 3 Ntangu beno ke lomba, beno ke baka ve, sambu beno ke lomba ti lukanu ya mbi, sambu beno sadila yo sambu na banzala na beno ya kinsuni.

4 Bankento ya bizumba,* keti beno me zaba ve nde kinduku ti nsi-ntoto kele kimbeni ti Nzambi? Yo yina, konso muntu yina ke zola kuvanda nduku ya nsi-ntoto ke kudikumisa mbeni ya Nzambi.+ 5 To keti beno ke yindula nde masonama ya santu ke tuba kukonda kikuma nde: “Mpeve yina kele na kati na beto ke landa kulula mpi kuwa nzala ya bima yonso”?+ 6 Kansi, ntima ya mbote ya nene yina yandi ke monisaka kele nene kibeni. Yo yina, yo ke tuba nde: “Nzambi kele mbeni ya bantu ya lulendo,+ kansi yandi ke monisaka ntima ya mbote ya nene na bantu ya kudikulumusa.”+

7 Yo yina, beno lemfukila Nzambi;+ kansi beno vanda bambeni ya Diabulu,+ ebuna yandi ta tina ntama ti beno.+ 8 Beno kwenda pene-pene na Nzambi, ebuna yandi ta kwisa pene-pene na beno.+ Beno bansumuki,+ beno yobisa maboko na beno, mpi beno bantu ya ntima-zole,+ beno kumisa bantima na beno bunkete. 9 Beno vanda na ntantu mpi na mawa mpi beno dila.+ Kuseka na beno kukuma mawa, mpi kiese na beno kukuma ntantu. 10 Beno kudikulumusa na meso ya Yehowa,*+ ebuna yandi ta tombula beno.+

11 Bampangi, beno bika kutuba mambu ya mbi beno na beno.+ Muntu yina ke tuba mambu ya mbi sambu na mpangi mosi to yina ke sambisa mpangi na yandi, yandi ke tuba mambu ya mbi sambu na nsiku mpi yandi ke sambisa nsiku. Ebuna kana nge ke sambisa nsiku, nge kele ve muntu yina ke zitisaka nsiku kansi nge kele zuzi. 12 Muntu mosi mpamba kele Muntu yina ke pesaka bansiku mpi Zuzi,+ yandi muntu lenda gulusa mpi kufwa.+ Kansi nge, nge kele nani sambu na kusambisa nkweno na nge?+

13 Ntangu yai, beno wa, beno bantu yina ke tubaka nde: “Bubu yai to mbasi beto ta kwenda na mbanza yai, beto ta sala mvula mosi kuna, beto ta sala mumbongo mpi beto ta baka luta,”+ 14 kansi beno ke zaba ve nki mutindu luzingu na beno ta vanda mbasi.+ Sambu beno kele lubungi yina ke monikaka sambu na ntangu fioti mpi na nima yo ke vilaka.+ 15 Kansi, beno fwete tuba nde: “Kana Yehowa* kuzola,+ beto ta zinga mpi ta sala diambu yai to diambu yina.” 16 Kansi, ntangu yai beno ke kudikumisa na kudisonga na beno ya lulendo. Kudikumisa yonso ya mutindu yina kele mbi. 17 Yo yina, kana muntu me zaba kusala mambu ya mbote, kansi yandi ke sala yo ve, yandi me sala disumu.+

5 Ntangu yai, beno bamvwama, beno wa, beno dila mpi beno boka sambu na bampasi yina ta bwila beno.+ 2 Bimvwama na beno me pola, mpi banselele me dia bilele na beno.+ 3 Wolo na beno mpi arza na beno me bwa matadi, mpi matadi yina ta monisa mbi na beno mpi yo ta dia nsuni na beno. Bima yina beno me fulusaka ta vanda bonso tiya na bilumbu ya nsuka.+ 4 Lufutu yina beno yiminaka bantu ya kisalu yina katulaka bima na bilanga na beno ke landa kuboka, mpi kudila yina bantu ya ke katulaka bima na bilanga ke dila sambu na kulomba lusadisu me kuma na makutu ya Yehowa* ya makesa.+ 5 Beno me zingaka ti bima ya kitoko mpi sambu na biese na beno mosi na ntoto. Beno me kumisa bantima na beno mafuta-mafuta na kilumbu ya kufwa.+ 6 Beno me bedisaka muntu ya lunungu mpi beno me fwaka yandi. Keti yandi kele ve mbeni na beno?

7 Yo yina bampangi, beno monisa ntima ya nda tii na kukala ya Mfumu.+ Musadi-bilanga ke landaka kuvingila mbuma ya kitoko ya ntoto, yandi ke monisaka ntima ya nda sambu na yo tii kuna mvula ya ntete mpi mvula ya nsuka ta noka.+ 8 Beno mpi, beno monisa ntima ya nda;+ beno pesa bantima na beno kikesa, sambu kukala ya Mfumu me finama.+

9 Bampangi, konso muntu kubokuta* ve sambu na muntu ya nkaka, sambu bo sambisa beno ve.+ Zuzi me telama na ntwala ya bakielo. 10 Bampangi, sambu na kukanga ntima na bampasi+ mpi kumonisa ntima ya nda,+ beno landa mbandu ya bambikudi yina tubaka na zina ya Yehowa.*+ 11 Bantu yina ke kangaka ntima na bampasi, beto ke bingaka bo bantu ya kiese.*+ Beno me waka nsangu ya kukanga-ntima ya Yobi+ mpi beno me monaka mutindu Yehowa* sukisaka mambu,+ nde Yehowa* kele kibeni ti lutondo mpi yandi ke wilaka bantu mawa.+

12 Kansi kuluta yonso, bampangi na mono, beno bika kudia ndefi, yo vanda na zina ya zulu to na zina ya ntoto to konso ndefi ya nkaka. Kansi “Ee” na beno kutendula ee, mpi “Ve” na beno, ve,+ sambu bo sambisa beno ve.

13 Keti muntu mosi na kati na beno kele na mpasi? Yandi landa kusamba.+ Keti muntu mosi kele na kiese? Yandi yimba bankunga.+ 14 Keti muntu mosi na kati na beno ke bela? Yandi binga bankuluntu+ ya dibundu, mpi bo samba sambu na yandi, mpi bo tula yandi mafuta+ na zina ya Yehowa.* 15 Ebuna kisambu ya lukwikilu ta belula muntu yina ke bela,* mpi Yehowa* ta tedimisa yandi. Diaka, kana yandi salaka masumu, Nzambi ta lolula yandi.

16 Yo yina, beno funguna masumu na beno+ pwelele beno na beno mpi beno samba sambu na bankaka, sambu beno beluka. Kubondila ya muntu ya lunungu ke vandaka ngolo mingi.*+ 17 Eliya vandaka muntu ti mawi bonso ya beto, kansi ntangu yandi sambaka na kikesa yonso sambu mvula kunoka ve, mvula nokaka ve na ntoto yina bamvula tatu ti bangonda sambanu.+ 18 Na nima, yandi sambaka diaka, ebuna zulu nokisaka mvula mpi ntoto yina basisaka bambuma.+

19 Bampangi na mono, kana muntu mosi na kati na beno me vila nzila ya kieleka mpi muntu ya nkaka kuvutula yandi na nzila, 20 beno zaba nde muntu yina ke katula nsumuki na nzila na yandi ya mbi+ ta gulusa yandi* na lufwa mpi ta fika masumu mingi.+