Keti Bafwa Lenda Kumona Beto?

NKENTO mosi mefwa bakala na yandi. Bamvula nsambwadi na nima, yandi kuwaka boma na ndosi mosi ya mbi ya yandi kebaka bonso kidimbu ya nganzi ya bakala na yandi yina kufwaka. Sambu na kulembika “mpeve” ya bakala na yandi, yandi tindaka mwana na yandi ya nkento na malafu na zulu ya mazyamu na yandi.

Mwana ya nkento kezaba ve kutuba inki na mpeve ya tata na yandi, sambu dikabu mekatuka na mama na yandi ya kufwaka yandi. Tuka na kifulu mosi ya kubumbana, leki na yandi ya bakala ketala. Yandi vukanaka na mpangi na yandi ya nkento na kati ya kisambu na tata na bau sambu na kusadisa bau na kuvutula mbela na lufwa na yandi.

Dyambu yai mebakama na Choéphores (bantu yina kenataka makabu na bafwa), nsonga mosi ya Bageleki yina kusonamaka yau meluta bamvula 2 400. Na binzyunga ya nkaka ya nza, mingimingi na Afrika, bantu kepesaka tii bubu yai makabu ya kiteso mosi na mazyamu.

Beto tadila mu mbandu, ntela ya Ibe, yina kezingaka na Nigeria. Na nima ya kufwila bana tatu, yandi kwendaka kutubila nganga nkisi ya kifulu yango, yina kundimisaka yandi nde lufwa ya bana na yandi kele ti kikuma, yau yai: mvumbi ya tata ya Ibe kele na nganzi sambu luziku na yandi kusalamaka ve na mutindu ya mbote.

Na kulandaka ndongisila ya nganga-nkisi, Ibe kupesaka makabu ya nkombo mpi kutiamunaka malafu na zulu ya mazyamu ya tata na yandi. Yandi bingaka mpeve ya tata na yandi, kulombaka yandi ndolula, kumonisaka zola na yandi, mpi kulombaka yandi lusakumunu.

Ibe kebefula ve nde tata na yandi lenda kumona mpi kuwa yandi. Yandi kendima ve nde tata na yandi mefwaka mpenza kansi nde yandi “melutaka” tuka na nza ya kumonana tii na nza ya kukonda kumonana. Ibe kekwikila nde tata na yandi kukatukaka na nza ya kinsuni sambu na kukwenda na yina ya bampeve, na kisika ya bankaka.

Ibe keyindulaka mutindu yai: ‘Ata Tata na mono kele dyaka ve na luzingu na nza yai, yandi keyibuka mono dyaka mpi yandi kekudibanzaka sambu na mambote na mono. Mpi bonso yandi kele bubu yai mpeve yina kele na biyeka ya ngolo, yandi kele na mvwandilu ya kuluta mbote sambu na kusadisa mono kuluta ntangu ya yandi vandaka muntu na zulu ya ntoto. Dyaka, yandi lenda kulomba na Nzambi sambu na mono, sambu Nzambi mpi kele mpeve. Mbala ya nkaka tata na mono kele na nganzi sesepi yai, kansi kana mono kumonisa yandi luzitu ya kulunga, yandi talolula mpi tasambula mono.’

Na Afrika, bansambidi ya nsiku ya bambuta kekwikilaka mingimingi nde bafwa kemonaka bantu mpi kevandaka na bupusi na luzingu na bau. Yau kemonanaka mpi na kati ya bayina kekudibingaka bakristu. Mu mbandu, na nima ya kukwela ya nkento na nzo-nzambi, yau kekondaka ve na kumona yandi kukwenda na nzo ya bibuti na yandi sambu na kubaka lusakumunu ya nsiku ya bambuta. Kuna, bau kebingaka bankaka yina mefwaka, mpi bau kelosilaka bau malafu. Bantu mingi keyindulaka nde kukonda kusalama ya mambu yai kenataka bampasi na kati ya makwela.

Bau keyindulaka nde bankaka ya mefwaka to mpeve ya bankaka, kepesaka lugulusu ti mambote na dibuta na bau na zulu ya ntoto. Na kutadila ngindu yai, bampeve ya bankaka ya mefwaka kele na ngolo mingi, ya kulunga sambu na kunata bambutu ya bilanga ya mbote, mambote mpi kutanina bantu mambi. Bau kesambaka Nzambi sambu na bantu. Kansi kana beno mevila bau to kuvweza bau, bau kenataka bampasi​—⁠maladi, bunsukami, ye mpi lufwa. Yau yina, bantu kesala ngolo na kuvanda na bangwisani ya mbote ti bafwa na nzila ya makabu ti kuyidika bankisi.

Keti nge kendima nde bafwa kevandaka na bupusi ya ngolo na luzingu ya bantu? Keti nge mpi mevandaka na ntwala ya mazyamu ya muntu ya nge zolaka mingi, na kutubaka nge mosi mwa bangogo, kaka sambu na mpila nde yandi lendaka kuwa nge? Na yau, kana bafwa kemonaka beto mpi kewaka beto to ve yau mesimbama na mambu ya kekumaka na lufwa. Beto tadila inki Biblia ketuba sambu na dyambu yai ya mfunu.