Bangyufula ya Batangi

Beto zaba nde Bambangi ya Yehowa kesalaka ngolo sambu na kuvanda bantu ya masonga mpi bau ketulanaka ntima, sambu na inki bau kemonaka nde yau kele mfunu na kusala kontra na ntangu bantu zole na kati na bau kesala kinkita kumosi?

Kusadisa kontra kewakana ti Masonuku, yau kele mayele ya mbote, mpi dyambu ya zola. Inki mutindu? Bika beto tadila bikuma yai ya bakontra ya kinkita.

Biblia kemonisa nkenda ya kusonama ya bangwisana ya Nzambi ti bantu ya ngwakana na yandi, Izraele. Yankaka kele bangwisana ya kinkita ya vandaka kuvukisa bansambidi ya kyeleka. Mosi na kati na yau ya beto lenda tadila kele na Kuyantika kapu 23. Na ntangu Sara, nkento na yandi ya zola, kufwaka, Abrahami zolaka kusumba ntoto sambu na kuzika yandi. Yandi yantikaka na kuwakana ti bantu ya Kanana yina vandaka zinga penepene na Ebroni. Bamvese 7-9 kemonisa pwelele nde yandi futaka ntalu ya kitini ya ntoto ya yandi vandaka na yau mfunu. Mvese 10 kemonisa nde yau pesamaka na meso ya bantu, na makutu ya bantu yankaka na kyelo ya mbanza. Mvese 13 kemonisa nde munkwa-ntoto tubilaka Abrahami nde yandi kukabila yandi yau, kansi Abrahami vutulaka nde yandi tabaka ntoto kaka bonso kima ya kusumba. Mpi bamvese 17, 18, ti 20 ketendula nde yau salamaka mpila yina mpi makambu kuzengamaka “na meso ya bana ya Heti, na kati ya bantu yina yonso vandaka kota na kyelo ya mbanza na yandi.”

Kansi, keti luswaswanu fwete vanda kana bantu yina zole ya kesala ngwisana ya kinkita kele bansambidi ya kyeleka? Kapu 32 ya Yeremia kepesa mvutu. Kubanda na mvese 6 tii kuna, beto kemona nde yau lombamaka nde Yeremia kusumba ntoto na kisoni na yandi. Mvese 9 kemonisa nde bau zole kuwakanaka na ntalu ya mbote. Ntangu yai, tanga bamvese 10-12: “Mono [Yeremia] bakaka mukanda ya kilanga, mono tulaka diboko na mono, batemwe mpi tulaka maboko na bo. Ntangu yai mono bakaka bakopi yonso zole ya mukanda ya kilanga, mono pesaka yo na Baruki, mwana ya Neria mpi mutekolo ya Maseya. Mono pesaka yandi yo na meso ya Anamele ti batemwe yina tulaka maboko na bo ti na meso ya Bayuda yonso yina vandaka pana.”

Ee, ata Yeremia wakanaka ti nkundi nsambidi, nkutu mpi kisoni na yandi, yandi landaka mambu ya mbote ya nsiku kelombaka. Bakopi kusalamaka zole​—⁠mosi yandi tulaka na kisika ya yandi lendaka kuzwa yau kukonda mpasi, yina ya zole yandi bumbaka sambu na kupesa nzikisa kana mbefula kubasika sambu na bukyeleka ya yina vandaka na penza. Yonso yai salamaka na “meso na bo yonso,” mutindu mvese 13 ketuba. Na yau, yau vandaka ngwisana ya kinkita ya kusalamaka na meso ya bantu, batemwe na kati, na kulandaka nsiku. Na yau, yau kemonana pwelele nde kubongisa makambu ti kutula yau na mikanda na mutindu yai ya mbote kele kulanda mbandu ya ntama ya Masonuku.

Yau kele mpi mayele ya mbote. Beto kezaba mbotembote kibeni nde ntubilu yai, “Ntangu ti mambu ya kukonda kukana kebwilaka bau yonso,” kele ya masonga. (Longi 9:​11, NW) Yau ketadila mpi Bakristu ya vumi mpi ya kwikama. Yakobo 4:​13, 14 ketubila yau mutindu yai: “Ntangu yai, . . . beno bantu yina ke tubaka nde: ‘Bubu yai to mbasi beto ta kwenda na bwala yai to na bwala yai, beto ta kwenda kusala mvula mosi kuna, beto ta kwenda kusala kisalu na beto ya komersa, ebuna beto ta vanda na mbongo mingi.’ Beno zaba ve nki mutindu luzingu na beno ta kuma mbasi!” Yau yina, beto lenda yantika kisalu mosi, mu mbandu kusumba kima, kuwakana sambu na kisalu mosi, kusadila muntu kima mosi. Kansi, inki tasalama mbasi​—⁠ngonda ya talanda to mvula ya talanda? Inki tasalama kana kisumbula mebwila beto to muntu yina beto mewakana na yandi? Yau lenda monika nde mpila ya kulanda dyaka ngwisana yango tavanda ve. Ebuna kana beto mekuma na mpila dyaka ve ya kusala kisalu yango, to muntu yina yankaka kumona nde yau tavandila yandi mpasi na kufuta mbongo to na kuzitisa mukumba na yandi? Kana kuwakana yango kusonamaka ve na mukanda, mavwanga ya ngolo lenda basika. Kansi beno lendaka kubongisa to kukakila yau kaka na mukanda ya mpamba ya kusonika.

Mpi beto fwete vila ve nde mambu mingi ya kukonda kukana lenda sala nde muntu yankaka kubaka mukumba to kuyidika makambu ya kinkita na beto (to ya muntu yina beto kele na yandi). Yakobo yikaka na mvese 14 nde: “Beno kele bonso lubungi yina ke monikaka na zulu na mbala mosi, ebuna yo vila mpi na mbala mosi.” Na masonga yonso, beto lenda fwa na kintulumukina. Kuwakana ya kusonama na mukanda to kontra lenda mpenza kupesa bantu yankaka nzila ya kulanda kubongisa makambu kana dyambu ya kintulumukina mebwila mosi na kati na beto.

Dyambu yai kenata beto na kutubila kikuma ya tatu​—⁠kusonika kontra kele mutindu ya kumonisa mpenza zola. Ya kyeleka, kana mosi na kati ya bayina salaka kontra kufwa to kuzwa kisumbula na mpila nde yandi lenda landa kusala ve, bonso Mukristu, zola tamonika kana yandi bikisaka mikanda ya kemonisa bamfuka ya yandi fwete futa to ya bantu fwete futa yandi. Kusala kontra ti mpangi yina beto kesala ti yandi makambu kemonisa mpi ve kukonda kutula ntima, kansi yau kemonisa zola, sambu kontra tatuba pwelele bima yina ya yandi fwete sala to yina ya yandi fwete baka. Kitambi yai ya zola tafyotuna kimbeni yonso ya lenda basika kana mosi na kati ya bantu yai zole ya kukonda kukuka, bayina salaka kontra, fwete vila mambu to mikumba yankaka. Mpi, nani na kati na beto lenda songa musapi nde yandi kele ve ya kukonda kukuka mpi nde, yau kekuminaka yandi ve nde yandi kuvila kima, to yandi konda kubakisa mambu ti bangindu yankaka ya fyotifyoti?​—⁠Matayo 16:⁠5.

Mitindu yankaka kele ya kemonisa nde kusonika mambu ya bantu mewakana sambu na kinkita kele kidimbu ya zola sambu na mpangi na beto, sambu na dibuta na beto, mpi sambu na dibundu na kimvuka. Kansi, katula zola, yau kemonika pwelele nde kusonika mambu yonso mbotembote kele mayele ya mbote mpi yau kewakana ti Masonuku.