Kapu 111

Kidimbu ya Bilumbu ya Nsuka

NTANGU yai beto kele na Kizole na nima ya midi. Ntangu Yezu kele ya kuvanda na zulu ya Ngumba ya Baolive, na kutalaka tempelo na nsi, Piere, Andre, Yakobo, ti Yoane mekwisa na yandi na kingenga. Bau kekudibanza sambu na tempelo, sambu Yezu mekatuka kubikula nde ata ditadi mosi ve tabikala na zulu ya ditadi ya nkaka na kati na yau.

Kansi yau kemonana nde bau kele ti mambu ya kuluta mingi na mabanza na bau ntangu bau mepusana na Yezu. Mwa bamposo na ntwala, yandi kutubilaka “kumonana,” na yandi na ntangu ya “Mwana-muntu ta songama.” Mpi na okazyo mosi ya kuyitaka, yandi kutubilaka bau mambu yina metala “nsuka ya ngidika ya bima yai.” Yau yina bantumwa kesosa kibeni kuzaba.

Bau ketuba nde: “Tubila beto, mambu yina yonso ta bwa nki ntangu [mambu yina tanata mbungulu ya Yeruzalemi ti tempelo na yau]? [Inki tavanda kidimbu ya kumonana na nge ti ya nsuka ya ngidika ya bima yai, NW]?” Ya kyeleka, ngyufula na bau kele ti bitini tatu. Ntete, bau kezola kuzaba mambu yina metala nsuka ya Yeruzalemi ti tempelo na yau, na nima mambu yina metala kumonana ya Yezu na ngolo ya Kimfumu, mpi na nsuka mambu yina metala nsuka ya ngidika ya bima yonso.

Na mvutu na yandi ya nda, Yezu mepesa mvutu na bitini yonso tatu ya ngyufula yango. Yandi mepesa kidimbu yina tamonisa ntangu ngidika ya bima ya Bayuda tasuka; kansi yandi meyika mpi mambu ya nkaka mingi. Yandi mepesa mpi kidimbu yina takebisa balongoki na yandi ya makwisa na mpila nde bau lenda kuzaba nde bau kele na kuzinga na ntangu ya kumonana na yandi mpi mfinama na nsuka ya ngidika ya bima yonso.

Na mpila bamvula keluta, bantumwa kemona ndungisa ya mbikudulu ya Yezu. Ee, mambu ya yandi kuyitaka kutuba meyantika na kusalama na bilumbu na bau. Yau yina, Bakristu yina kele na luzingu bamvula 37 na nima, na mvu 70 T.B., mbungulu ya ngidika ya Bayuda ti tempelo na yau mebwila bau ve na kidiba.

Kansi, kumonana ya Kristu kusalamaka ve na mvu 70 T.B. Kumonana na yandi na kiyeka ya Kimfumu mesalama kibeni na nima. Kansi inki ntangu? Mfimpa ya mbikudulu ya Yezu kesonga dyambu yai.

Yezu meyita kutuba nde “bitumba ti bansangu ya bitumba” (NW) tavanda. Yandi ketuba nde: “Bantu ya nsi [mosi] ta kwisa kunwanisa bantu ya nsi ya nkaka,” mpi nzala, ndikunu ya ntoto ti bipupa tavanda. Balongoki na yandi tayinama mpi bau tafwa bau. Bambikudi ya luvunu tabasika mpi tavengumuna bantu mingi. Kufwa nsiku tamata, mpi zola ya bantu mingi tabwa madidi. Kaka na ntangu yina, nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi tasamunama bonso kimbangi na makanda yonso.

Ata nkutu mbikudulu ya Yezu kele ti ndungisa ya fyoti na ntwala ya mbungulu ya Yeruzalemi na mvu 70 T.B., ndungisa na yau ya kuluta nene kesalama na ntangu ya kumonana na yandi mpi na nsuka ya ngidika ya bima. Mfimpa ya dikebi ya mambu yina keluta na nsi-ntoto kubanda na 1914 kemonisa nde mbikudulu ya kyeleka ya Yezu kelungana kibeni kubanda na mvula yina.

Kitini ya nkaka ya kidimbu ya Yezu kepesa, kele kumonana ya “kima ya mvindu yina kenataka mbungulu.” (NW) Na mvu 66 T.B., kima yai ya mvindu memonana na mutindu ya “basoda me kwisa kuziunga bwala,” basoda ya Roma yina mezyunga Yeruzalemi mpi mebebisa kibaka ya tempelo. “Kima ya mvindu” kele ya kutelama na kisika ya yau fwete kuvanda ve.

Na ndungisa ya kuluta nene ya kidimbu yango, kima ya mvindu kele Société des Nations, ti Nations-Unies yina meyingaka yau. Organizasio yai ya kele sambu na ngemba ya inza, Kikristu kemonaka yau bonso kima ya meyingaka Kimfumu ya Nzambi. Mvindu ya inki mutindu! Yau yina, kubika fyoti, biyeka ya politiki kumosi ti O.N.U. tabalukila Kikristu (kimfwani ya Yeruzalemi) mpi tafwa yau.

Yau yina Yezu ketuba na ntwala nde: “Mpasi mingi ta vanda. Yo ta vanda mpasi mosi ya ngolo yina me bwaka ntete ve katuka kuna ya Nzambi salaka bima yonso tii bubu yai. Ata mpasi ya nkaka ya mutindu yina ta vanda diaka ve.” Mbungulu ya Yeruzalemi na mvu 70 T.B. kele kibeni mpasi ya nene, yina kugondaka bantu kuluta fuku mosi na kutadila mambu yina mesonamaka. Ndungisa ya kuluta nene ya kitini ya mbikudulu yai ya Yezu tavanda ya kuluta nene.

Kutula Ntima na Bilumbu ya Nsuka

Ntangu Kizole, Nisani 11, mefinama na kumana, Yezu kelanda kusolula ti bantumwa na yandi na yina metala kidimbu ya kumonana na yandi na ngolo ya Kimfumu mpi ya nsuka ya ngidika ya bima. Yandi mekebisa bau na yina metala kigonsa ya kulanda ba Kristu ya luvunu. Yandi ketuba nde bau tameka “na kukusa, kana mpila kele, ata nkutu bansolami.” (NW) Kansi, bonso bango ya zulu yina kemonaka na ntama, bansolami yai tavukana na kisika ya madya ya kyeleka ya kimpeve kele, mingimingi, ti Kristu ya kyeleka na ntangu ya kumonana na yandi ya kukonda kumonana. Bau takusama ve mpi bau tavukana ve kumosi ti Kristu ya luvunu.

Bakristu ya luvunu fwete kumonana kaka na meso. Na kuswaswana, kumonana ya Yezu tavanda ya kukonda kumonana. Yezu ketuba nde na nima ya kubwa ya mbungulu: “Ntangu ta kuma mpimpa, ngonda ta pela diaka ve.” Ee, yai tavanda nsungi ya kuluta ndombe na luzingu ya bantu. Yau tavanda bonso nde ntangu mekuma mpimpa na mwini, mpi bonso nde ngonda kepesa ve nsemo na yau na mpimpa.

Yezu kelanda nde: “Bima ya ngolo yina kele na zulu ta nikana.” Mpila yai, yandi ke monisa nde zulu ya kinsuni tayita kumonisa bidimbu ya kumonana. Boma ti mubulu takuma mingi kuluta konso kima yina ya bantu memonaka ntete na nkenda ya bantu.

Yau yina, Yezu ketuba nde: “Bo ta mona boma sambu na makelele ya ngolo yina ya nzadi-mungwa ta tulaka ntangu mupepe ta luta. Bantu ta fwa ngambu sambu na boma ntangu bo ta yindula mambu yina ke kwisa kubwa awa na nsi-ntoto.” Ya kyeleka, mutindu nsungi yai ya kuluta ndombe ya luzingu ya bantu kefinama na nsuka na yau, “kidimbu yina ke songa nde Mwana-muntu . . . ta monana na zulu. Na ntangu yina bantu ya makanda yonso ta dila.”

Kansi bantu yonso ve tadila ntangu ‘Mwana-muntu ke kwisa . . . na ngolo’ sambu na kufwa ngidika ya bima ya mbi. “Bantu yina ya Nzambi solaka,” 144000 yina tavukana ti Kristu na Kimfumu na yandi ya zulu, tadila ve, bankundi na bau mpi, bayina Yezu kebinga “mameme ya nkaka” tadila ve. Ata nkutu bau kezinga na nsungi ya kuluta ndombe ya nkenda ya bantu, bau kendima nsyamisa ya Yezu: “Ntangu mambu yina ta yantika kubwa, beno vanda ya kusungama, beno nangula ntu na beno, sambu ntangu ya Nzambi ta gulusa beno ta vanda me kuma penepene.”

Sambu balongoki na yandi yina kele na kuzinga na bilumbu ya nsuka kukuka kubakisa kufinama ya nsuka, Yezu keta kingana yai: “Beno tala nti ya bafige ti banti yonso. Kana beno mona nde yo me yantika kubasisa matiti, beno fweti zaba nde ntangu ya [été, NW] me kuma penepene. Mutindu mosi beno mpi, kana beno mona nde mambu yina ke bwa, beno fweti zaba nde Kimfumu ya Nzambi me kuma penepene. Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: [Mbandu yai, NW] ta fwa ve kana mambu yina yonso me bwa ntete ve.”

Na yau, ntangu balongoki na yandi tamona bidimbu mingi ya kuswaswana ya kidimbu kelungana, bau fwete kubakisa nde nsuka ya ngidika ya bima mefinama mpi nde kubika fyoti Kimfumu ya Nzambi kekatula mambi yonso. Ya kyeleka, nsuka tasalama na ntangu ya luzingu ya bantu yina kemona ndungisa ya bima yonso ya Yezu kutubilaka na ntwala! Na kukebisaka balongoki yina lenda kuvanda na luzingu na ntangu ya bilumbu yina ya mpasi, Yezu ketuba nde:

“[Beno keba na mpila nde bantima na beno kufuluka ve ata fyoti ti kudya mbiki, ti kulauka malafu ti mayindu ya luzingu, NW]. Kana ve, kilumbu yina ta kwisila beno na kintulumukina. Sambu yo ta kwisila bantu yonso yina kele na nsi-ntoto ya mvimba bonso mutambu. Beno lala mpongi ve, beno samba Nzambi ntangu yonso, mpidina beno ta baka ngolo ya kutina mambu yonso yina ta bwa. Beno ta baka mpi ngolo ya kutelama na meso ya Mwana-muntu.”

Bamwense ya Mayele ti ya Bazoba

Yezu vandaka kupesa mvutu na balongoki na yandi yina kuyufulaka yandi kidimbu ya kumonana na yandi na ngolo ya Kimfumu. Ntangu yai yandi kepesa mambu ya nkaka ya kidimbu na bambandu, to bingana tatu.

Ndungisa ya konso kingana tamonana na meso ya bayina tazinga na ntangu ya kumonana na yandi. Yandi meyantika ya ntete na bangogo yai: “Kimfumu ya Nzambi ta fwanana na [bamwense, NW] yina kumi bakaka bamwinda . . . sambu na kwenda kukutana na bakala yina ke kwela. Na kati ya [bamwense] yango, [bamwense] tanu vandaka bazoba, kansi tanu ya nkaka vandaka bantu ya mayele.”

Na kusadilaka ntubilu “Kimfumu ya Nzambi ta fwanana na bamwense kumi,” Yezu kezola kutuba ve nde ndambu ya bantu yina takota na Kimfumu ya zulu kele bazoba mpi ndambu ya nkaka kele bantu ya mayele! Ve, kansi yandi kezola kutuba nde na kuwakana ti Kimfumu ya zulu, kele ti dyambu ya kufwanana na yai to na yina, to nde mambu ya kewakana ti Kimfumu tavanda bonso dyambu yai to ya nkaka.

Bamwense kumi yina kele kifwani ya Bakristu yonso yina kele na ndonga to yina ketubaka nde bau tavanda bamambere ya Kimfumu ya zulu. Dibundu ya Bukristu kusilamaka na makwela na Pantekoti ya mvu 33 T.B. na bakala, Yezu Kristu, yina kufutumukaka mpi kukumisamaka. Kansi yau kulombamaka nde makwela kusalama na zulu na ntangu mosi ya kukonda kuzabana na makwisa.

Na kati ya kingana, bamwense yina kumi kebasika ti ngindu ya kuyamba bakala mpi ya kuvukana ti bantu yina kekwisa na makwela. Ntangu yandi takuma, bau tatemuna nzila yina bantu talutila ti minda na bau, mpila yina na kukumisaka bakala ntangu yandi kenata nkento na yandi na nzo ya kubongisamaka sambu na yandi. Kansi Yezu ketendula nde: “[Bamwense] yina tanu ya kukonda mayele bakaka bamwinda na bo, kansi bo bakaka ve ndambu ya mafuta ya nkaka sambu na bamwinda yina. Kansi [bamwense] yina ya mayele bakaka milangi ya mafuta sambu na bamwinda na bo. Bakala yina ke kwela sukininaka mingi na kwisa, yo yina mpongi yantikaka kusimba [bamwense] yina, bo lalaka ka bo.”

Kusukinina ya mingi ya bakala kemonisa nde kumonana ya Kristu bonso Ntotila ya keyala fwete kuvanda ntama na makwisa. Na nsukansuka, yandi takwisa na kiti na yandi ya kimfumu na 1914. Na nsungi ya mpimpa ya nda yina kuyitaka dyambu yango, bamwense yonso melala. Kansi, bau mebedisama ve sambu na dyambu yai. Bamwense ya bazoba mebedisama sambu bau kele ve ti mafuta na milangi na bau. Yezu ketendula inki mutindu bamwense mesikama na ntwala bakala kukuma: “Ntangu midi ya mpimpa lungaka, bo waka ndinga ya ngolo nde: ‘Tala bakala yina ke kwela, yandi yai! Beno kwenda kuyamba yandi!’ [Bamwense] yina kumi telamaka na mpongi, bo yantikaka kuyidika bamwinda na bo. Ebuna [bamwense] yina kondaka mayele tubilaka bayina ya mayele nde: ‘Beno pesa beto ndambu ya mafuta na beno, sambu bamwinda na beto ke zola kufwa.’ [Bamwense] ya mayele vutulaka nde: ‘Ve, yo ta lunga ve sambu na beto ti beno. Beno kwenda kusumba yo beno mosi na magazini.’ ”

Mafuta kele kifwani ya kima yina kesadisaka Bakristu ya kyeleka na kusema bonso maziku ya tiya. Yau kele Ndinga ya kupemama ya Nzambi, ya Bakristu kekangiminaka, kumosi ti mpeve santu, yina kesadisaka bau na kubakisa Ndinga yango. Mafuta ya kimpeve kesadisa bamwense ya mayele na kuyalumuna nsemo sambu na kuyamba bakala na nzila, bantu yina kekwenda na fete ya makwela. Kansi kalasa ya bamwense ya bazoba kele ve ti mafuta na kati na bau mosi, na kati ya milangi na bau, mafuta ya kimpeve yina kele mfunu. Yau yina, Yezu ketendula mambu yina mesalama nde:

“Ntangu yai [bamwense] ya kukonda mayele kwendaka kusumba mafuta, ebuna ntangu bo vandaka me kwenda, bakala yina ke kwela kwisaka kuyinga. [Bamwense] yina tanu vandaka me yilama bo kotaka nzila mosi ti yandi na nzo yina vandaka fete ya makwela, ebuna bantu kangaka kielo ya nzo. Na nima, [bamwense] yina ya nkaka kwisaka kukuma. Bo tubaka nde: ‘Mfumu, Mfumu, kangula beto kielo!’ Kansi bakala yina ke kwela nde: ‘Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Mono zaba beno ve.’ ”

Na nima ya kukuma ya Kristu na Kimfumu na yandi ya zulu, kalasa ya bamwense ya mayele ya Bakristu ya kupakulama kusikamaka sambu na dibaku na bau ya kuyalumuna nsemo na nsi-ntoto yai ya tombe sambu na kukembila Bakala ya kevutuka. Kansi bayina kele kifwani ya bamwense ya bazoba kele ve ya kuyilama sambu na kupesa nkembo yai ya kuyamba. Yau yina, ya ntangu melunga, Kristu mekangudila bau ve kyelo na zulu sambu na fete ya makwela. Yandi meyambula bau na nganda na tombe ya ngolo ya mpimpa, sambu na kufwa ti bansadi ya nkaka yonso yina kefwaka nsiku. Yezu kesukisa nde: “Beno [sikila ya kusikama, NW], sambu beno zaba ve kilumbu to ntangu ya Mwana-muntu ta kwisa.”

Kingana ya Batalanta

Yezu kelanda disolo ti balongoki na yandi na zulu ya Ngumba ya Baolive na kutelaka bau kingana ya nkaka, ya zole na kati ya tatu. Mwa bilumbu na ntwala, ntangu yandi vandaka na Yeriko, yandi kutaka kingana ya bamine sambu na kumonisa nde Kimfumu kuvandaka ntama kibeni na makwisa. Kingana ya yandi keta ntangu yai, yina kele ti mambu mingi ya kiteso mosi, kepesa ntendula, na ndungisa na yau, ya bisalu yina tasalama na ntangu ya kumonana ya Kristu na ngolo ya Kimfumu. Yau kemonisa nde balongoki na yandi fwete kusala na ntangu ya bau kele ntete na zulu ya ntoto sambu na kukumisa “bima na yandi” mingi.

Yezu meyantika nde: “Kimfumu ya Nzambi me fwanana na muntu mosi yina kanaka na kubikisa nzo na yandi na kwenda kutambula [na insi ya bunzenza, NW]; yandi bingaka bampika na yandi, yandi bikilaka bo bima na yandi.” Yezu kele muntu yina, na ntwala ya kwenda na insi ya bunzenza na zulu, mepesa mukumba na bampika na yandi​—⁠balongoki yina kele na ndonga ya kukuma bantu ya Kimfumu ya zulu​—⁠bima na yandi. Bima na yandi yango kele ve ya kinsuni, kansi yau kele kifwani ya kilanga ya kudima muna Yezu kukunaka sambu na kubuta balongoki ya kuluta mingi.

Yezu kepesa bima na yandi na bampika na yandi ntangu fyoti na ntwala yandi kumata na zulu. Inki mutindu yandi mesala yau? Na kutumaka bau na kulanda kusala na kilanga ya kukunamaka na kusamunaka nsangu ya Kimfumu na bitini ya kuluta ntama ya ntoto. Mutindu Yezu ketuba nde: “Yandi pesaka na muntu mosi batalanta tanu, na muntu ya nkaka zole, na muntu ya nkaka dyaka mosi, na konso muntu na kutadila ndenda na yandi mosi, mpi yandi kwendaka na nsi ya bunzenza.” (NW)

Batalanta yonso nana​—⁠bima ya Kristu​—⁠mekabulama na kutadila ndenda, to bingangu ya kimpeve, ya bampika. Bampika kele kifwani ya bakalasa ya balongoki ya kuswaswana. Na mvunkama ya ntete, kalasa ya kubakaka batalanta tanu kele kibeni bantumwa. Yezu kelanda na kutubaka nde bampika yina kubakaka batalanta tanu mpi zole, kufokulaka yau na kusamunaka Kimfumu mpi na kukumisaka bantu balongoki. Kansi, mpika yina kubakaka talanta mosi kubumbaka yau na nsi ya ntoto.

Yezu kelanda nde: “Ntangu mingi lutaka, na nima mfumu yina kwisaka kuvutuka, ebuna yandi yantikaka kutanga mbongo na yandi ti bo.” Yau vandaka ve na ntwala ya mvunkama ya 20, kiteso ya bamvula 1900 na nima, Kristu kuvutukaka sambu na kusala bakonti, kansi, ya kyeleka, “ntangu mingi kulutaka.” Na nima, Yezu ketendula nde:

“Muntu yina bakaka [batalanta tanu, yandi kwisaka kunata batalanta ya nkaka tanu, na kutubaka nde, ‘Mfumu, nge pesaka mono batalanta tanu; tala, mono mezwa ya nkaka tanu.’ Mfumu na yandi songaka yandi nde: ‘Yau kele mbote; nge kele mpika ya mbote mpi ya kwikama! Nge vandaka ya kwikama na bima ya fyoti. Mono tatula nge na zulu ya bima mingi. Kota na kyese ya mfumu na nge, NW].’ ” Mpika yina kubakaka batalanta zole kufokulaka mpi batalanta na yandi na zole, mpi yandi kubakaka lusikisu ti nsendo ya mutindu mosi.

Kansi, inki mutindu bampika yai ya kwikama kekota na kyese ya Mfumu na bau? Ee, kyese ya Mfumu na bau, Yezu Kristu, kele ya kubaka Kimfumu ntangu yandi kwendaka na insi ya bunzenza na Tata na yandi na zulu. Sambu na bampika na yandi ya kwikama na ntangu na beto, bau kele ti kyese mingi na kubaka mikumba ya nkaka ya Kimfumu, mpi ntangu bau kemanisa luzingu na bau na zulu ya ntoto, bau tavanda na kyese ya kuluta mingi na kufutumuka sambu na kubaka Kimfumu ya zulu. Ebuna mpika ya tatu?

Mpika yai kebokuta nde: “Mfumu, mono zaba nde nge kele muntu mosi ya mpasi . . . Mono waka boma; yo yina mono bikaka kubumba [talanta, NW] na nge na ntoto. Tala [talanta] na nge yo yai.” Mpika kubuyaka na kusala na kilanga ya kukunamaka na luzolo yonso, disongidila na kusamuna mpi na kukumisa bantu balongoki. Yau yina mfumu kebinga yandi “[mpika, NW] mosi ya mbi ti ya koikoi” mpi mezenga nkanu nde: “Beno botula yandi [talanta] yina ya yandi ke na yo, . . . ebuna [mpika] yai ya mpamba, beno losa yandi na nganda na mpimpa. Kuna yandi ta dilaka, yandi ta kangisaka meno na yandi ngolo.” Bayina kele na kalasa ya mpika ya mbi, yina kelosama na nganda, bau meyimina bau kyese yonso ya kimpeve.

Dyambu yai kebasisa dilongi mosi ya mfunu sambu bayina yonso ketubaka nde bau kele balandi ya Kristu. Kana bau kezola kubaka lusikisu na yandi ti nsendo, mpi kubuya kulosama na mpimpa ya nganda mpi kugondama, bau fwete kusala sambu na kukumisa bima ya Mfumu na bau ya zulu mingi na kuvukanaka ntangu yonso na kisalu ya kusamuna. Keti nge kesalaka yau na kikesa yonso?

Ntangu Kristu Takuma na Ngolo ya Kimfumu

Yezu kele kaka ti bantumwa na yandi na Ngumba ya Baolive. Sambu na kupesa mvutu na ndomba na bau ya kidimbu ya kumonana na yandi ti ya nsuka ya ngidika ya bima, yandi ketela bau ntangu yai kingana ya nsuka na kati ya bingana tatu ya kulandanaka. Yandi keyantika nde: “Ntangu Mwana-muntu ta [kuma na nkembo na yandi, NW] ti bawanzio yonso, yandi ta vanda na zulu ya kiti na yandi ya [nkembo, NW].”

Kukwisa kesalama ntangu nsuka ya ngidika ya bima kefinama mpenza. Kansi sambu na inki kikuma? Yezu ketendula nde: “Bantu yonso ya nsi-ntoto [tatulama, NW] kisika mosi na meso na yandi. Yandi ta kabula bo na makabu zole, mutindu ke salaka muntu yina ke talaka mameme ntangu yandi ke kabulaka mameme na bankombo: yandi ta tula mememe na diboko na yandi ya kibakala, ebuna bankombo na diboko na yandi ya kinkento.”

Na kutendulaka mambu yina takumina bayina tagambulama na lweka ya lemvo, Yezu ketuba nde: “Ntangu yai, Mfumu ta tubila bantu yina ta vanda na diboko na yandi ya kibakala nde: ‘Beno bantu yai ya Tata na mono me sakumuna[ka], beno kwisa. Beno kwisa kubaka Kimfumu ya yandi me yidikilaka beno katuka ntangu yandi salaka bima yonso.’ ” Mameme ya kingana yai tayala ve ti Kristu na zulu kansi bau tabaka Kimfumu na mutindu bau tavanda bantu yina tayalama na zulu ya ntoto. ‘Kusalama ya bima yonso’ kusalamaka ntangu Adami ti Eva kubutaka bana ya ntete yina lendaka kubaka mambote ya ngidika ya Nzambi ya kusumba bantu.

Kansi sambu na inki mameme megambulama na diboko ya kibakala ya lemvo ya Ntotila? Ntotila kevutula nde: “Mono vandaka na nzala, beno pesaka mono madia; mono vandaka na nzala ya masa, beno pesaka mono yo; mono vandaka nzenza, beno yambaka mono na banzo na beno; mono vandaka kinkonga, beno lwatisaka mono bilele; mono vandaka na maladi, beno kwisaka kutala mono; mono vandaka na boloko, beno kwisaka kutala mono.”

Sambu mameme kele na zulu ya ntoto, bau kezola kuzaba inki mutindu bau lendaka kusala bisalu ya mbote ya mutindu yina na Ntotila na bau ya zulu. Bau keyufula nde: “Mfumu, nki ntangu beto monaka nge na nzala, ebuna beto pesa nge madia, to nge vandaka na nzala ya masa ya kunwa, ebuna beto pesa nge yo? Nki ntangu beto monaka nge, nge vandaka nzenza, ebuna beto yamba nge na banzo na beto, to nge vandaka kinkonga, ebuna beto lwatisa nge bilele? Nki ntangu beto monaka nge na maladi to na boloko, ebuna beto kwisa kutala nge?”

Ntotila kevutula nde: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Konso ntangu ya beno salaka mambu yina na mpangi mosi yina kele mfunu mingi ve mpenza na kati ya bampangi na mono yai ya mfunu, beno salaka yo na mono.” Bampangi ya Kristu na zulu ya ntoto kele bantu 144000 yina tayala ti yandi na zulu. Mpi Yezu ketuba nde, kusadila bau mambote, kele kiteso mosi ti kusadila yandi mambote.

Na nima, Ntotila metubila bankombo nde: “Beno bantu ya [mesingamaka, NW], beno katuka awa na meso na mono! Beno kwenda na tiya ya mvula na mvula yina ya Nzambi me yidikaka sambu na Satana ti bawanzio na yandi! Mono vandaka na nzala, kansi beno pesaka mono madia ve; mono vandaka na nzala ya masa, kansi beno pesaka mono yo ve; mono vandaka nzenza, kansi beno yambaka mono ve na banzo na beno; mono vandaka kinkonga, kansi beno lwatisaka mono bilele ve; mono vandaka na maladi, mono vandaka mpi na boloko, kansi beno kwisaka kutala mono ve.”

Kansi bankombo mebokuta nde: “Mfumu, nki ntangu beto monaka nge, nge ke na nzala to na nzala ya masa, to nge kele nzenza, to nge kele kinkonga, to nge ke na maladi, to nge kele na boloko, ebuna beto sadisaka nge ve?” Bankombo kebedisama na lufulu ya mutindu mosi ti yina ya mameme menungisama. Yezu kevutula nde: “Konso ntangu ya beno buyaka na kusadisa muntu mosi yina kele mfunu mingi ve mpenza na kati ya bantu yai [bampangi na mono] ya mfunu, beno buyaka mpi na kusadisa mono.”

Yau yina, kumonana ya Kristu na ngolo ya Kimfumu, kaka na ntwala ngidika ya bima yai ya mbi kusuka na mpasi ya nene, na kati na yau tavanda ti ntangu ya mfundusu. Bankombo “tafwa kimakulu, kansi bantu ya lunungu [mameme] tabaka moyo ya mvula na mvula.” (NW) Matayo 24:2–25:46; 13:​40, 49; Marko 13:​3-37; Luka 21:​7-36; 19:​43, 44; 17:​20-30; 2 Timoteo 3:​1-5; Yoane 10:16; Kusonga 14:​1-3.

▪ Inki mepusa bantumwa na kuyufula, kansi yau kemonana nde inki bau kele na yau dyaka na mabanza na bau?

▪ Inki kitini ya mbikudulu ya Yezu melungana na mvu 70 T.B., kansi inki kima mesalama ve na ntangu yina?

▪ Inki ntangu mbikudulu ya Yezu melungana ntete, kansi inki ntangu yau kelungana na bunene?

▪ Kima ya mvindu na ndungisa ya ntete ti ya nsuka kele inki?

▪ Sambu na inki mpasi ya nene memona ve ndungisa na yau ya nsuka na mbungulu ya Yeruzalemi?

▪ Inki nkadilu ya inza tavanda kidimbu ya kumonana ya Kristu?

▪ Inki ntangu ‘makanda ya nsi-ntoto ta dila,’ kansi balandi ya Kristu tasalaka inki?

▪ Inki kingana Yezu kepesa sambu na kusadisa balongoki na kuswasukisa nde ntangu ya nsuka mekuma penepene?

▪ Inki ndongisila Yezu kepesa balongoki na yandi yina tazinga na bilumbu ya nsuka?

▪ Banani kele kifwani ya bamwense kumi?

▪ Inki ntangu dibundu ya Bukristu kusilamaka na makwela na bakala, kansi inki ntangu bakala mekuma sambu na kunata nkento na yandi na fete ya makwela?

▪ Mafuta kele kifwani ya inki, mpi kuvanda na yau kesadisa bamwense ya mayele na kusala inki?

▪ Nkinsi ya makwela kesalama inki ntangu?

▪ Inki nsendo ya nene bamwense ya kukonda mayele mevidisa, mpi inki kele nsuka na bau?

▪ Inki dilongi kingana ya batalanta kelonga?

▪ Banani kele bampika, mpi inki bima mepesama na bau?

▪ Inki ntangu mfumu mekwisa kusala bakonti, mpi inki yandi mekuta?

▪ Na inki kyese bampika ya kwikama kekota, mpi inki mekumina mpika ya tatu, yina ya mbi?

▪ Na ntangu ya kumonana ya Kristu, inki kisalu ya kusambisa yandi kesala?

▪ Na inki sansa mameme kebaka Kimfumu?

▪ Inki ntangu “kusalama ya bima yonso” kesalama?

▪ Na inki lufulu bantu kesambisama yau kuvanda bonso mameme to bonso bankombo?