Keti nza yai tazinga dyaka?

Beto mewaka ntete ve ata fyoti bantu ketubila nsuka ya nza kuluta mingi kibeni bonso na nsungi na beto yai. Bantu mingi ke na boma nde nza yai tafwa na bitumba ya babombe nikleyere. Bankaka keyindula nde kubeba ya ntoto lenda kufwa yau. Bankaka mpi dyaka ke na boma nde bampasi ya mbongo lenda benda bantu na kunwanisa bankaka.

Keti ya kyeleka nza yai lenda kusuka? Kana nde ee, inki yau kezola tuba? Keti nza ya nkaka meyitaka kusuka?

Nza mosi kesuka​—Ya nkaka keyinga yau

Ee, na kutadila Biblia nza mosi meyitaka kusuka. Ikele yina ya kukumaka ya kuluta mbi na ntangu ya Noa. Biblia ketendula nde: “Nza ya ntangu yina kufwaka na mvula ya ngolo.” Yau keyika dyaka nde: “[Nzambi] bikisaka ve na kufwa nza ya ntangu ya ntama, kansi yandi gulusaka Noa, nsamuni ya lunungu, ti bantu nsambwadi ya nkaka ntangu yandi nokisaka mvula ya ngolo na nza ya bantu ya mbi.”​—2 Piere 2:5; 3:6.

Beto tala mbote yina nsuka ya nza yango kutendulaka mpi yina yau kutendulaka ve. Yau tendulaka ve nsuka ya bantu yonso, sambu Noa mpi nkento na yandi, bana na yandi tatu ya babakala, mpi bankento na bau gulukaka bau yonso na mvula yina ya ngolo nokaka na ntoto ya mvimba. Mutindu mosi ntoto mpi zulu ya kitoko ya kufuluka na bambwentete bikalaka. Yau vandaka lufwa ya “nza ya bantu ya imbi,” ngidika ya bima ya mbi.

Na nima ya bamvula, dikanda ya Noa kumaka nene, nza ya nkaka salamaka. Nza ya zole yina, to ngidika ya bima, ikele tii bubu yai. Nkenda na yau mefuluka na bitumba, kufwa bantu mpi kusala mbi. Inki takumina nza yai? Keti yau tazinga dyaka?

Makwisa ya nza yai

Na nima ya kutuba nde nza ya ntangu ya Noa kufwaka na mvula, nkenda ya Biblia keyika nde: “Na ndinga mosi yina zulu mpi ntoto tayokama na tiya.” (2 Piere 3:7) Nsoniki ya nkaka ya Biblia ketendula mpi dyaka nde: “Nza [ya bubu yai] keluta.”​—1 Yoane 2:17.

Biblia kezola tuba ve nde ntoto yai kibeni to zulu ya kufuluka na bambwetete taluta, bonso yau kulutaka ve na ntangu ya Noa. (Bankunga 104:5) Kansi, nza yai, ti “mazulu” na yau, to bamfumu ya politike ya kele na bupusi ya Satana, mpi “nza” na yau, to kimvuka ya bantu, tafwa bonso bau meyoka bau tiya. (Yoane 14:30; 2 Korinto 4:4) Nza yai, to ngidika ya bima, tafwa bonso nza yina vandaka na ntwala ya mvula ya ngolo. Mutindu yandi mosi Yezu tubilaka yau, nkadilu yina vandaka na “ntangu ya Noa,” tamonana na ntwala ya nsuka ya nza yai mepesasama bonso mbandu.​—Matayo 24:37-39.

Beto simba nde ntangu Yezu tubilaka ntangu ya Noa, yau vandaka mvutu na ngyufula yai ya balongoki nandi: “Inki kidimbu tasonga kukwisa na nge mpi nsuka ya nza?” (Matayo 24:3, Kuwakana ya Mpa) Balongoki ya Yezu zabaka mbote nde nza tasuka. Keti bau vandaka na boma sambu na yau?

Na kutuba ya mbote, ntangu Yezu nkutu tubilaka mambu takwisa na ntwala ya nsuka ya nza, yandi vandaka kusyamisa bau na kuyangalala, ‘sambu lugulusu na bau finamaka.’ (Luka 21:28) Ya kyeleka, lugulusu na maboko ya Satana mpi na ngidika na yandi ya bima ya mbi sambu na kukota na ntoto ya mpa mpi ya ngemba!​—2 Piere 3:13.

Kansi inki ntangu nza yai tasuka? Inki “kidimbu” Yezu pesaka sambu na “kukwisa na yandi, mpi sambu na nsuka ya nza”?

“Kidimbu”

Ngogo ya greke ya mebalulama na “kukwisa” kele pa·rou·siʹa; yau kezola tuba “kumonana,” to nkadilu ya kima ya kemonana. Na yau, ntangu “kidimbu” tamonana, yau zolaka kutuba ve nde Kristu zolaka kukwisa nswalu, kansi nde yandi mevutukaka mpi yandi ikele. Yau tazola tuba nde yandi meyantika kuyala kukonda kumonana na zulu bonso ntotila mpi kubika fyoti yandi tafwa bambeni nandi.​—Kusonga 12:7-12; Bankunga 110:1, 2.

“Kidimbu” yina Yezu pesaka kusalamaka kaka na dyambu mosi ve. Yandi tubilaka mambu mingi mpi mavwanga ya tavanda na ntoto ya mvimba. Mambu yonso yina tasalama na ntangu yina bansoniki ya Biblia bingaka “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1-5; 2 Piere 3:3, 4) Beto tadila ndambu ya bamambu yina Yezu tubilaka ya tamonisa “bilumbu ya nsuka.”

“Nsi mosi tanwanisa nsi yankaka mpi kimfumu mosi tanwanisa kimfumu yankaka.” (Matayo 24:7) Na nsungi na beto, bitumba meluta ya bansungi yonso. Nsoniki mosi ya nkenda kutubaka nde: “Bitumba ya Ntete ya ntoto ya mvimba yina [salamaka na 1914] vandaka bitumba ya ntete ya ‘kimvuka.’” Kansi, Bitumba ya Zole ya ntoto ya mvimba kufwaka bantu mingi kuluta. Mpi bitumba kelanda na kubebisa ntoto. Ya kyeleka, bangogo ya Yezu lunganaka na mutindu mosi ya ngituka!

“Nzala tavanda mingi.” (Matayo 24:7) Bitumba ya Ntete ya nza ya mvimba landanaka na nzala yina beto lenda tuba nde ya kuluta nene ya nkenda ya mvimba. Nzala ya nene kwisaka dyaka na nima ya Bitumba ya Zole ya Ntoto ya mvimba. Maladi ya nzala kefwa kuluta muntu mosi na kati ya bantu tanu ya ntoto, yau kefwa mfinama ya bamiliyo 14 ya bana konso mvula. Na kutuba ya mbote, “nzala” kele!

“Ntoto tanikana na bisika ya mutindu na mutindu.” (Luka 21:11) Kana beto tala, kunikana ya ntoto kufwaka bantu penepene ya mbala kumi kuluta konso mvula kubanda 1914 na kutadila bankama ya bamvula yina meluta. Beto tanga ndambu ya kunikana ya kuluta nene: 1920, Chine, bantu kufwaka 200 000; 1923, Japon, bantu kubwilaka mpasi 99 300; 1939, Turquie, bantu kuluta mingi na kufwa 32 700; 1970, Pérou, bantu kufwaka 66 800; mpi na 1976, Chine, bantu kubwilaka mpasi kuvandaka penepene na 240 000 (to bantu 800 000 na kutadila bifulu ya nkaka). Ya kyeleka, yina kele “kunikana ya ntoto ya kuluta nene”!

“Maladi ya mbi tavanda na bisika ya mutindu na mutindu.” (Luka 21:11) Kaka na nima ya Bitumba ya Ntete ya ntoto ya Mvimba, gripi espagnole kufwaka bantu kiteso ya mafuku 21. Mukanda Science digest sonikaka sambu na dyambu yina nde: “Kubanda luyantiku ya Nkenda bantu mefwaka ntete mingi mpidi yai ve mpi nswalu nswalu.” Tuka ntangu yina, maladi ya ntima, kansere, SIDA mpi maladi mingi ya nkaka mefwaka bankama ya mafuku ya bantu.

“Mambu ya imbi takwisa mingi.” (Matayo 24:12) Na kutuba ya mbote, kubanda 1914 kufwa ya bantu mpi kusala mbi mekuma mingi na ntoto. Na bisika mingi, muntu mosi ve lenda vanda na balabala na ngemba ata na kati ya mwini. Na mpimpa, bantu kekangama na banzo na bau sambu bau kewa boma na kubasika na nganda. Yau tubamaka nde mambu mingi ya nkaka takwisa na bilumbu ya nsuka, mpi yonso ke na kulungana kiteso mosi. Yau kemonisa nde nsuka ya nza mekuma penepene. Kansi dyambu ya kyese ikele nde bantu ya kuguluka tavanda. Na nima ya kutuba nde “nza ke na kuluta,” Biblia kesila nde: “Muntu yina ke salaka luzolo ya Nzambi, yandi tazinga mvula na mvula.”​—1 Yoane 2:17.

Beto fwete longuka inki kele luzolo ya Nzambi mpi kusala yau. Mpidina beto talenda guluka na nsuka ya nza yai sambu na kubaka balusakumunu yina tavanda ya Nzambi tatula na ntoto yampa. Biblia kepesa lusilu nde na ntangu yina: “Nzambi takatula mansanga yonso na meso na bau [ya bantu], mpi lufwa tavanda dyaka ve, ata matana; ata kutata; ata mpasi tavanda dyaka ve.”​—Kusonga 21:3, 4.