“Tala! Ntambu ya Dikanda ya Yuda”

1-3. Sambu na nki Yezu kele na kigonsa mpi inki yandi me sala?

KIBUKA mosi ya bantu ke kwenda kusosa Yezu sambu na kukanga yandi. Na kati ya bantu yina, yo kele ti basoda mpi bantu ya nkaka. Bo kele ti bambele mpi banti na maboko. Bo yonso kele ti lukanu mosi ya mbi. Bo ke tambula na mpimpa na kimvuka na babala-bala ya mudidi ya Yeruzalemi mpi bo ke sabuka Muwanda ya Kidroni sambu na kukwenda na Ngumba ya Banti ya Olive. Ngonda kele ya mvimba, kansi bo kele ti batorshe mpi bamwinda. Mbala ya nkaka bo kele ti batorshe mpi bamwinda sambu matuti ke kanga nsemo ya ngonda. To bo ke yindula nde muntu yina bo ke sosa me bumbana na kisika mosi ya mudidi. Yo vanda mpidina to ve, kana muntu ke sosa Yezu mpi yandi ke yindula nde Yezu ta bumbana sambu yandi ke wa boma, yandi me zaba ve kana Yezu kele muntu ya nki mutindu.

² Yezu me zaba nde bantu yina ke kwisa sambu na kukanga yandi. Kansi yandi ke tina ve, yandi me vanda mpi ke vingila bo. Bantu yango me kuma pene-pene. Yudasi muntu ke nata bo. Yudasi vandaka na kati ya banduku ya ngolo ya Yezu. Kansi yandi ke teka Yezu kukonda nsoni. Yandi me pesa yandi mbote ya luvunu mpi beze sambu bantu yina kuzaba nde yina Yezu. Kansi, Yezu me vanda kaka mpima. Na nima, Yezu me pusana pene-pene ya bantu yina. Yandi me yula bo nde: “Beno ke sosa nani?” Bo me songa yandi nde: “Yezu muntu ya Nazareti.”

³ Bantu mingi ke waka boma ya ngolo kana bo kele na ntwala ya bantu ya me simba bima ya kunwanina. Mbala ya nkaka bantu yina me kwisa kusosa Yezu, ke yindula nde yandi ta wa boma. Kansi yandi ke wa ve boma, yandi me tina ve, yandi me kusa mpi ve. Yandi me tuba kaka nde: “Mono yandi yai.” Yandi ke wa ve boma, yandi kele kikesa. Yo yina bantu yina ke yituka kibeni. Bo me vutuka kinima-nima mpi bo me bwa na ntoto.​—Yoane 18:1-6; Matayo 26:45-50; Marko 14:41-46.

4-6. (a) Biblia ke fwanisa Mwana ya Nzambi ti nki, mpi sambu na nki? (b) Na nki mambu tatu Yezu monisaka kikesa?

⁴ Inki salaka nde Yezu kuwa ve boma na ntwala ya bantu yina vandaka na makasi? Kima ya sadisaka yandi na kuwa ve boma kele kikesa. Kikesa kele na kati ya bikalulu ya kuluta mfunu mpi yina bantu ke zolaka nde ntwadisi kuvanda ti yo. Ata muntu mosi ve me vandaka kikesa bonso Yezu. Na Kapu ya me luta, beto monaka nde Yezu vandaka kibeni muntu ya kudikulumusa. Yo yina bo bingaka yandi “Mwana-Dimeme.” (Yoane 1:29) Kansi, kikesa ya Yezu salaka nde bo binga yandi mpi na zina ya nkaka. Biblia ke tuba sambu na Mwana ya Nzambi nde: “Tala! Ntambu ya dikanda ya Yuda.”​—Kusonga 5:5.

⁵ Mbala mingi, bo ke wakanisaka ntambu ti kikesa. Keti nge me kutanaka dezia ti ntambu ya bakala ya kuyela? Kana ee, yo fwete vanda nde kima mosi kabulaka nge ti yo, mbala ya nkaka lupangu ya nzo na yo na kisika mosi ya bo ke tulaka bambisi. Ata mpidina, kumona ntambu mutindu yina lenda pesa boma. Na ntangu nge ke tala elungi ya mbisi yai ya nene mpi ya ngolo, ebuna yandi mpi ke tala nge kukonda kukatula meso, nge lenda yindula ve ata fioti nde mbisi yai ke wa boma mpi yo lenda tina na ntwala ya konso kima yina. Biblia ke tubaka nde ntambu kele “mbisi ya me luta bambisi yonso na ngolo, yina ke vutukaka ve nima na ntwala ya konso muntu.” (Bingana 30:30) Kikesa ya Kristu kele bonso ya ntambu.

⁶ Beto tubila sesepi mambu tatu yina Yezu salaka ya monisaka nde yandi vandaka kikesa bonso ntambu: ntangu yandi nwaninaka kieleka, ntangu yandi nwaninaka lunungu, mpi ntangu yandi kangaka ntima na ntwala ya kimbeni. Beto ta mona mpi nde beto yonso, beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina me tala kumonisa kikesa, yo vanda beto me butukaka ti yo to ve.

Yandi Nwaninaka Kieleka ti Kikesa Yonso

7-9. (a) Inki salamaka ntangu Yezu vandaka ti bamvula 12, mpi nki ke yitukisa nge na diambu yai? (b) Inki mutindu Yezu monisaka kikesa na ntwala ya balongi na tempelo?

⁷ Mbala mingi yo ke lombaka kikesa sambu na kunwanina kieleka na nsi-ntoto yina Satana, “tata ya luvunu,” ke yala. (Yoane 8:44; 14:30) Yezu kingaka ve nde yandi kuma ntete mbuta sambu na kunwanina kieleka. Ntangu yandi vandaka ti bamvula 12, yandi kabwanaka ti bibuti na yandi na nima ya nkinsi ya Paki na Yeruzalemi. Bilumbu tatu ya mvimba, Maria ti Yozefi vandaka kusosa yandi bisika yonso. Nsuka-nsuka, bo monaka yandi na tempelo. Inki yandi vandaka kusala kuna? ‘Yandi vandaka na kati-kati ya balongi, ke widikila bo, mpi ke yula bo bangiufula.’ (Luka 2:41-50) Beto tadila mutindu masolo na bo lutaka.

⁸ Bantu ya ke longukaka mambu ya me lutaka ke tubaka nde, bantwadisi ya nkaka ya zabanaka mingi na mabundu vandaka ti kikalulu ya kubikala na tempelo na nima ya bankinsi mpi kulonga na mosi ya bisika ya nene ya kukotila na tempelo. Bantu vandaka kuvanda na ntwala na bo sambu na kuwidikila mpi kuyula bo bangiufula. Balongi yai vandaka bantu ya me longukaka mingi. Bo zabaka mbote Nsiku ya Moize mpi bansiku ti binkulu mingi ya mpasi ya bantu yikaka na nima ya bamvula. Kana nge vandaka pana, nge zolaka kudiwa inki mutindu? Keti nge zolaka kuwa boma? Beto lenda bakisa yo. Ebuna kana nge vandaka kaka ti bamvula 12? Baleke mingi ke vandaka nsoni-nsoni. (Yeremia 1:6) Bankaka ke salaka yonso sambu na kubenda ve dikebi ya balongi na bo na nzo-nkanda. Bankaka ke waka boma nde bo yula bo bangiufula, bo tudila bo dikebi, mpi bo pesa bo nsoni to bo seka bo.

⁹ Kansi Yezu vandaka me vanda na kati ya bantu yai ya me longukaka. Yandi vandaka kuwa ve boma mpi kuyula bo bangiufula ya ngolo. Yandi sukaka pana ve. Biblia ke songa beto nde: “Bantu yonso yina vandaka kuwidikila yandi vandaka ntangu yonso kuyituka sambu na mayele na yandi mpi sambu na bamvutu na yandi.” (Luka 2:47) Biblia ke songa beto ve inki yandi tubaka na dibaku yina. Kansi beto lenda ndima nde, yandi vutukilaka ve malongi ya luvunu yina panzanaka mingi na kati ya balongi yina ya mabundu. (1 Piere 2:22) Kansi, yandi nwaninaka kieleka yina kele na Ndinga ya Nzambi, mpi ntembe kele ve nde bawi na yandi yitukaka na kumona mwana ya bamvula 12 ke tuba ti mayele mpi kikesa ya mutindu yina.

10. Inki mutindu baleke yina kele Bakristu bubu yai ke landaka mbandu ya kikesa ya Yezu?

¹⁰ Bubu yai, baleke mingi ya Bakristu ke landa mbandu ya Yezu. Ya kieleka, bo kele ve bantu ya kukuka, mutindu Yezu vandaka. Kansi bonso Yezu, bo ke vingila ve nde bo kuma ntete bambuta sambu na kunwanina kieleka. Yo vanda na nzo-nkanda to na bisika ya bo ke zingaka, bo ke yulaka bantu bangiufula ya mayele, bo ke widikilaka, mpi bo ke longaka bantu kieleka. (1 Piere 3:15) Na kimvuka, baleke yai me sadisaka banduku na bo ya nzo-nkanda, balongi na bo, mpi bantu yina ke zingaka pene-pene ti bo na kukuma balongoki ya Kristu. Kikesa na bo ke sepedisaka kibeni Yehowa. Ndinga na yandi ke fwanisa baleke yai ti malulu sambu bo kele kikesa, bo kele kitoko mpi bo kele mingi.​—Nkunga 110:3.

11, 12. Ntangu yandi kumaka mbuta, inki mutindu Yezu monisaka kikesa na yina me tala kunwanina kieleka?

¹¹ Ntangu Yezu kumaka mbuta, mbala mingi yandi vandaka kunwanina kieleka ti kikesa. Nkutu ntangu yandi yantikaka kisalu na yandi, bantu teleminaka yandi mpi kana yo vandaka muntu ya nkaka yandi zolaka kuwa boma. Awa na ntoto, Yezu vandaka muntu bonso bantu yonso, yandi vandaka ve mfumu ya bawanzio, yo lombaka nde yandi nwana ti Satana, kigangwa ya kuluta ngolo mpi ya kigonsa na kati ya bambeni yonso ya Yehowa. Yezu kulaka Satana mpi monisaka nde Satana vandaka kusadila Masonuku ya kupemama na mutindu ya mbi. Yezu sukisaka disolo yina ti kikesa yonso mpi tubaka nde: “Katuka awa, Satana!”​—Matayo 4:2-11.

¹² Na mutindu yina, Yezu monisaka kisalu yina yandi zolaka kusala: kunwanina Ndinga ya Tata na yandi ti kikesa yonso na ntwala ya konso kima yina bantu ta sala sambu na kusoba yo to kusadila yo na mutindu ya mbi. Na ntangu yina, kaka bonso bubu yai, bantwadisi ya mabundu vandaka mbala mingi kulonga mambu ya luvunu. Yezu songaka bantwadisi ya mabundu ya bilumbu na yandi nde: “Beno ke kumisaka ndinga ya Nzambi kukonda mfunu na bansiku na beno yina beno me pesaka na bantu ya nkaka.” (Marko 7:13) Bantu yonso vandaka kupesa bantwadisi yina luzitu mingi. Kansi Yezu tubaka kukonda boma nde, bo vandaka bantwadisi yina vandaka meso ya kufwa mpi bantu ya luvunu.a (Matayo 23:13, 16) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kikesa ya Yezu na dibaku yai?

13. Inki diambu beto fwete vila ve na ntangu beto ke landa mbandu ya Yezu, kansi inki dibaku beto kele ti yo?

¹³ Ya kieleka, beto fwete vila ve nde beto kele ve ti makuki ya kuzaba mambu ya kele na ntima ya bantu to kiyeka ya kusambisa bonso Yezu. Kansi, beto lenda nwanina kieleka ti kikesa bonso yandi. Mu mbandu, ntangu beto ke monisaka nde mabundu ke longaka mambu ya luvunu sambu na Nzambi, sambu na lukanu na yandi, mpi sambu na Ndinga na yandi, beto ke sadisaka bantu na kuzaba kieleka na ntoto yai ya me fuluka ti luvunu ya Satana. (Matayo 5:14; Kusonga 12:9, 10) Beto ke sadisaka bantu na kukatuka na kimpika ya malongi ya luvunu yina ke fulusaka bantima na bo ti boma ya mbi mpi ke bebisaka kinduku na bo ti Nzambi. Beto kele kibeni ti dibaku ya nene ya kumona kulungana ya mambu yai Yezu tubaka: “Kieleka ta katula beno na kimpika”!​—Yoane 8:32.

Yandi Nwaninaka Lunungu ti Kikesa Yonso

14, 15. (a) Inki kele mutindu mosi yina Yezu monisaka pwelele kana lunungu kele nki? (b) Ntangu Yezu solulaka ti nkento ya Samaria, inki bangindu ya mbi yandi buyaka?

¹⁴ Biblia tubaka dezia na ntwala nde Mesia ta sadisa bantu na kubakisa kana lunungu kele inki. (Matayo 12:18; Yezaya 42:1) Yezu yantikaka mpenza kusala mutindu yina ntangu yandi vandaka awa na ntoto. Yandi monisaka kikesa mutindu yandi vandaka kusadila bantu mambu ti lunungu ntangu yonso mpi kukonda kupona-pona. Mu mbandu, yandi buyaka kulanda mbandu ya bikalulu ya ke wakana ve ti Masonuku yina bantu vandaka ti yo na ntangu na yandi mpi mambu ya bo vandaka kusala.

¹⁵ Ntangu Yezu solulaka ti nkento mosi ya Samaria na dibulu ya masa ya Sikare, balongoki na yandi yitukaka. Sambu na nki? Na ntangu yina, Bayuda mingi vandaka ve kuzola ata fioti bantu ya Samaria. Kikalulu yina yantikaka banda ntama na ntwala nde Yezu kukwisa na ntoto. (Esdrasi 4:4) Diaka, barabi ya nkaka vandaka kundima nde babakala kele mfunu kuluta bankento. Bansiku ya barabi, yina bo sonikaka na nima na mikanda, vandaka kubuya nde bakala kusolula ti nkento. Bansiku yina vandaka kutuba nkutu nde, yo fwanaka ve nde bo longa bankento Nsiku ya Nzambi. Mingi-mingi, bo vandaka kumona bankento ya Samaria bonso bantu ya mvindu. Yezu buyaka kikalulu ya kukonda lunungu ya mutindu yina mpi yandi longaka na pwelele yonso nkento yina ya Samaria ata nkento yango vandaka kusala pite na luzingu na yandi. Nkutu yandi songaka yandi nde yandi kele Mesia.​—Yoane 4:5-27.

16. Sambu na nki Bakristu fwete vanda kikesa sambu na kubuya ngindu ya kukonda kuzola bantu ya dikanda ya nkaka?

¹⁶ Keti nge me vandaka dezia ti bantu yina ke buyaka kundima bantu ya dikanda ya nkaka? Mbala ya nkaka bo ke vwezaka bantu ya mpusu ya nkaka ya nitu to ya dikanda ya nkaka na nzila ya bansaka, bo ke tubaka mambu ya mbi sambu na bankento to babakala, to bantu yina kele ve ti mbongo to bayina kele ve ti luzingu bonso ya bo. Balongoki ya Kristu ke ndimaka ve bangindu ya mbi ya mutindu yai, mpi bo ke salaka ngolo sambu na kukatula konso ngindu ya mbi na ntima na bo. (Bisalu 10:34) Konso muntu na kati na beto fwete vanda kikesa sambu na kuvanda muntu ya lunungu na diambu yai.

17. Inki diambu Yezu salaka na tempelo, mpi sambu na nki?

¹⁷ Kikesa pusaka mpi Yezu na kusadisa bantu ya Nzambi na kuvanda bunkete na bikalulu na bo mpi na lusambu na bo. Na luyantiku ya kisalu na yandi, yandi kotaka na tempelo ya Yeruzalemi mpi yandi waka makasi ntangu yandi monaka bantu ya mumbongo mpi bantu yina vandaka kushanze mbongo ke sala mumbongo na bo kuna. Lunungu pusaka Yezu na kuwa makasi, mpi yandi kulaka bantu yina ya bwimi na tempelo mpi losaka bima yina bo vandaka kuteka na nganda. (Yoane 2:13-17) Yandi salaka mutindu mosi na nima, pene-pene ya nsuka ya kisalu na yandi. (Marko 11:15-18) Mambu yai salaka mpenza nde yandi vanda ti bambeni mingi ya ngolo. Kansi yandi vutukaka ve nima. Sambu na nki? Banda bumwana, yandi bingaka tempelo yina nde nzo ya Tata na yandi, mpi yo vandaka kibeni kieleka. (Luka 2:49) Kubebisa lusambu ya bunkete yina bo vandaka kusala na tempelo vandaka diambu mosi ya kukonda lunungu yina yandi lendaka kundima ve. Kikesa na yandi siamisaka yandi na kusala mambu yina yo lombaka nde yandi sala.

18. Inki mutindu Bakristu lenda monisa kikesa bubu sambu dibundu kulanda kuvanda bunkete?

¹⁸ Mutindu mosi, balongoki ya Kristu bubu yai ke zolaka kuvanda ti bikalulu ya bunkete mpi bo ke zolaka nde lusambu na bo na Nzambi kuvanda ya bunkete. Kana bo mona nde mpangi mosi ya Mukristu me sala disumu ya nene, bo ke kangaka ve meso. Kikesa ke pusaka bo na kusolula ti mpangi yina. (1 Bakorinto 1:11) Bo ke salaka yonso sambu bankuluntu ya dibundu kuzaba yo. Bankuluntu lenda sadisa bampangi yina kele diaka ve ti kinduku ya mbote ti Yehowa mpi bo lenda sala yonso sambu dibundu kulanda kuvanda bunkete.​—Yakobo 5:14, 15.

19, 20. (a) Inki mambu ya kukonda lunungu vandaka kusalama mingi na bilumbu ya Yezu, mpi inki bantu mingi zolaka nde Yezu kusala? (b) Sambu na nki balongoki ya Kristu ke buyaka kukota na mambu ya politiki mpi na bamavwanga, mpi nki mambote bo ke bakaka?

¹⁹ Keti yo ke tendula nde Yezu nwanisaka kukonda lunungu yina vandaka na ntoto ya mvimba? Ve. Ntembe kele ve nde, kukonda lunungu vandaka mingi kisika yandi vandaka. Insi mosi ya nzenza mpi ya ngolo vandaka kuyala insi na yandi. Bantu ya Roma vandaka kuniokula Bayuda. Basoda vandaka kaka pana. Bo vandaka kufutisa bo mpaku mingi. Nkutu bo vandaka kudikotisa na mambu ya me tala binkulu ya dibundu na bo. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde bantu mingi zolaka nde, Yezu kudikotisa na mambu ya politiki na ntangu yina. (Yoane 6:14, 15) Na diambu yai mpi, yo lombaka nde yandi vanda kikesa.

²⁰ Yezu tendulaka nde Kimfumu na yandi vandaka ve ya nsi-ntoto. Yandi pesaka balongoki na yandi mbandu. Mpidina yandi longaka bo nde bo fwete kudikotisa ve na mambu ya politiki ya ntangu yina. Kansi bo fwete tula dikebi kaka na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. (Yoane 17:16; 18:36) Ntangu kibuka mosi ya bantu kwisaka kukanga yandi, yandi longaka dilongi mosi ya mfunu na yina me tala kukonda kukota na mambu ya politiki. Kukonda kuyindula, Piere basisaka mbala mosi mbele na yandi mpi lwadisaka bakala mosi. Yo kele ve mpasi na kuditula na kisika ya Piere. Nge lenda yindula nde yo fwanaka nde Piere kusala mutindu yina na mpimpa yina sambu bo nwanisaka Mwana ya Nzambi yina salaka ve kima. Kansi na dibaku yina, Yezu pesaka nsiku mosi yina balongoki na yandi ke landaka tii bubu yai: “Vutula mbele na nge ya bitumba na kisika na yo, sambu bantu yonso yina ke bakaka mbele ya bitumba ta fwa na mbele ya bitumba.” (Matayo 26:51-54) Sambu na balongoki ya Kristu ya ntangu yina, yo lombaka mpenza kikesa sambu na kubikala bantu ya ngemba, yo kele mpi mutindu mosi sambu na beto bubu yai. Bantu ya Nzambi ke kotaka ve na mambu ya politiki. Yo yina, bantu me zabaka nde bo ke kotaka ve na bitumba, na mambu ya me tala kufwa bantu mingi na kimvuka, na mavwanga, mpi na mambu ya nku ya mutindu mosi yina ke salama na bilumbu na beto. Zina yina ya mbote kele lufutu ya kikesa na bo.

Yandi Kangaka Ntima na Kimbeni ti Kikesa Yonso

21, 22. (a) Inki lusadisu Yezu bakaka na ntwala ya kumona mpasi ya kuluta ngolo yina yandi kutanaka ti yo? (b) Inki mutindu Yezu monisaka tii na nsuka nde yandi vandaka kikesa?

²¹ Mwana ya Yehowa zabaka dezia na ntwala nde yandi ta kutana ti kimbeni ya ngolo na ntoto. (Yezaya 50:4-7) Yandi monaka bampasi mingi. Mpasi ya nsuka yina yandi monaka, bo me tubila yo na luyantiku ya kapu yai. Inki vandaka kusala nde Yezu kulanda kuvanda kikesa na ntwala ya bigonsa yai? Keti nge ke yibuka inki Yezu vandaka kusala na ntwala nde kibuka yina ya bantu kukwisa kukanga yandi? Yandi vandaka kusamba Yehowa ngolo. Ebuna Yehowa salaka inki? Biblia ke songa beto nde Nzambi “waka yandi.” (Baebreo 5:7) Yehowa tindaka wanzio mosi ya katukaka na zulu sambu na kupesa Mwana na yandi kikesa.​—Luka 22:42, 43.

²² Yezu bakaka kikesa. Ntangu fioti na nima, yandi songaka bantumwa na yandi nde: “Beno telama, beto kwenda!” (Matayo 26:46) Kutuba yina ke monisa nde Yezu vandaka kibeni kikesa. Yandi tubaka nde “beto kwenda,” ata yandi zabaka nde yandi ta lomba bantu yina na kuyambula banduku na yandi, nde banduku na yandi ta yambula yandi mpi ta tina, nde yandi ta bikala kaka yandi mosi na ntwala ya mpasi yina. Ya kieleka, yandi ta vanda kaka yandi mosi ntangu bo ta sambisa yandi kukonda kuzitisa nsiku mpi na mutindu ya mbi, bo ta vwenza yandi, bo ta monisa yandi mpasi, mpi bo ta fwa yandi lufwa mosi ya mpasi. Kansi mambu yai yonso manisaka yandi ve kikesa.

23. Tendula sambu na nki beto lenda tuba ve nde Yezu vandaka mafu-mafu na ntwala ya kingosa mpi ya lufwa.

²³ Keti yo ke tendula nde Yezu vandaka mafu-mafu? Ve; kuvanda mafu-mafu ke tendula ve kuvanda kikesa. Nkutu, Yezu longaka balongoki na yandi na kukeba, na kuvanda mayele mpi na kutina bigonsa sambu na kulanda kusala luzolo ya Nzambi. (Matayo 4:12; 10:16) Kansi na dibaku yai, Yezu zabaka nde mpila ya kutina vandaka ve. Yandi zabaka mambu yina Nzambi zolaka nde yandi sala. Yezu zabaka nde yandi fwete kangama kaka na Nzambi. Kima mosi mpamba yina yandi lendaka kusala vandaka ya kubika nde mambu kusalama mutindu yina.

24. Sambu na nki beto lenda ndima nde beto lenda vanda kikesa na ntwala ya konso mpasi yina beto lenda kutana ti yo?

²⁴ Balongoki mingi ya Yezu me landaka na kikesa yonso mbandu ya Mfumu na bo. Bamingi me bikalaka ya kukangama na Yehowa ata bantu vandaka kuseka bo, kuniokula bo, kukanga bo, kutula bo na boloko, kumonisa bo mpasi, mpi nkutu kufwa bo. Na wapi bantu yina ya kukonda kukuka ke bakaka kikesa ya mutindu yai? Yo ke katukaka ve na ngolo na bo mosi. Bonso Yezu, Nzambi muntu ke sadisaka balongoki ya Yezu. (Bafilipi 4:13) Kuwa ve ata fioti boma ya mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa. Vanda ti lukanu ya kulanda kukangama na Yehowa, ebuna yandi ta pesa nge kikesa yina nge kele ti yo mfunu. Landa kubaka kikesa na mbandu ya Ntwadisi na beto, Yezu, yina tubaka nde: “Beno vanda na kikesa! Mono me nunga nsi-ntoto.”​—Yoane 16:33.