“Beno Tadila na Dikebi Yonso Muntu Yina Kangaka Ntima”

1-3. (a) Yezu vandaka na mpasi ya nki mutindu na kilanga ya Getsemane, mpi sambu na nki? (b) Inki beto lenda tuba na yina me tala mbandu ya kukanga ntima ya Yezu, mpi inki bangiufula yo ke basisa?

MAMBU me kuma mpasi kibeni. Yezu me waka ntete ve mpasi ya mutindu yai na mabanza mpi na ntima. Yo kele bangunga ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. Yandi ti balongoki na yandi, bo me kwenda na kilanga ya Getsemane. Bo yonso me zaba kisika yai mbote sambu yandi vandaka kukwenda mbala mingi kuna ti bo. Kansi na mpimpa yai, yandi kele ti mfunu ya kuvanda yandi mosi. Yo yina, yandi me bikisa bantumwa na yandi. Yandi me kwenda kibeni na kati ya kilanga. Yandi me fukama mpi yandi me yantika kusamba. Yandi ke samba ngolo kibeni mpi yandi me wa mpasi mingi, ebuna mutoki na yandi me kuma “bonso matonsi ya menga yina ke bwa na ntoto.”​—Luka 22:39-44.

² Sambu na nki Yezu ke kudiyangisa mingi kibeni? Yezu me zaba nde ntama ve, yandi ta wa mpasi ya ngolo ntangu bo ta fwa yandi. Kansi kima ya ke yangisa yandi, yo yina ve. Yandi ke kudiyangisa sambu na kima mosi ya kuluta mfunu. Yandi ke kudiyangisa mingi sambu na zina ya Tata na yandi mpi yandi me zaba nde sambu na kugulusa bantu, yandi fwete bikala ya kukangama na yandi. Yezu me zaba nde yo kele kibeni mfunu nde yandi kanga nitma. Kana ve, yandi ta fingisa kibeni zina ya Yehowa. Kansi yandi kangaka ntima. Na nima kaka na kilumbu yina, mwa ntangu fioti na ntwala ya kuzenga mpema, muntu yai ya pesaka mbandu ya kuluta mbote ya kukanga ntima awa na ntoto bokaka mutindu yai sambu yandi nungaka nde: “Yo me lungana!”​—Yoane 19:30.

³ Biblia ke longisila beto na ‘kutadila na dikebi yonso muntu yina kangaka ntima.’ (Baebreo 12:3) Yo ke basisa mwa bangiufula yai ya mfunu: Inki kele mwa bampasi yina Yezu kangilaka ntima? Inki sadisaka yandi na kukanga ntima? Inki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi? Kansi, na ntwala ya kupesa mvutu na bangiufula yai, beto tadila ntete ntendula ya kukanga ntima.

Kukanga Ntima Kele Inki?

4, 5. (a) “Kukanga ntima” ke tendula inki? (b) Inki mbandu ke monisa nde kukanga ntima ke tendula ve kaka kundima diambu mosi ya mpasi?

⁴ Mbala mingi, beto yonso beto ke ‘vandaka na mawa sambu na mimekamu ya mutindu na mutindu.’ (1 Piere 1:6) Kana beto ke kutana ti mumekamu mosi buna, keti yo ke tendula kaka nde beto ke kanga ntima? Ve. Ngogo ya Kigreki ya bo me balula nde “kukanga ntima” ke tendula “makuki ya kukonda kuyambula, to ya kubika ve nde bampasi kulembisa beto.” Na yina me tala kukanga ntima yina bansoniki ya Biblia tubilaka, muntu mosi ya mayele ke tuba nde: “Kukanga ntima ke sadisaka muntu na kundima ve kaka diambu mosi ya mpasi kansi na kunwana ti yo ti kivuvu ya ngolo . . . Yo kele kikalulu yina ke sadisaka muntu na kubikala kaka ya kutelama ntangu yandi ke nwana ti mambu ya mpasi. Yo kele kikalulu yina lenda soba mumekamu mosi ya mpasi mpi kukumisa yo ntangu ya nkembo, sambu yo ke sadisaka muntu na kumona kiese yina ta kwisa na nima ya bampasi.”

⁵ Yo yina, kana muntu mosi ke kutana ti bampasi, yo ke tendulaka ve ntangu yonso nde yandi ke kanga ntima. Kukanga ntima yina Biblia ke tubilaka ke tendula nde, muntu kele ti lukanu ya kukonda kuyambula. Yandi ke landa kuvanda ti mabanza ya mbote sambu na mumekamu mpi yandi ke vidisa ve kivuvu. Beto tadila mbandu yai: Bo me kotisa babakala zole na boloko kisika mosi, kansi sambu na bikuma ya kuswaswana kibeni. Mosi bo me kanga yandi sambu yandi kele bandi. Yandi kele na makasi mpi bo me tula yandi na boloko. Yina ya nkaka kele mpangi na beto. Bo me kanga yandi sambu yandi ke sambilaka Yehowa. Kansi yandi kele na kiese mpi yandi ke kangama kaka na Yehowa sambu yandi ke bakisa nde, mumekamu yai ke pesa yandi nzila ya kumonisa nde yandi ke tudilaka Yehowa ntima. Bandi yina ke kanga ve ntima na mutindu ya mbote. Kansi mpangi na beto kele mbandu ya mbote na yina me tala kukanga ntima ya masonga.​—Yakobo 1:2-4.

6. Inki mutindu beto ke longukaka kikalulu ya kukanga ntima?

⁶ Beto fwete kanga ntima kana beto ke zola kuguluka. (Matayo 24:13) Kansi, beto ke butukaka ve ti kikalulu yai ya mfunu. Beto fwete longuka kukanga-ntima. Inki mutindu? Baroma 5:3 ke tuba nde: “Mpasi ke butaka kukanga-ntima.” Yo yina, kana beto ke zola kulonguka mutindu ya kukanga ntima, beto fwete tina ve mambu ya ke meka lukwikilu na beto. Ata ntangu beto kele na boma, beto fwete kanga ntima na mimekamu ti kikesa yonso. Beto ke longukaka kukanga ntima ntangu beto ke kutanaka ti mimekamu ya mutindu na mutindu, ya nene mpi ya fioti, mpi beto ke nunga yo. Kana beto me nunga mumekamu mosi, beto ta baka kikesa sambu na kununga mumekamu ya ke landa. Ya kieleka, beto lenda kuma ve ti kukanga ntima na ngolo na beto mosi. Beto fwete landa kutula ntima na “ngolo yina Nzambi ke pesaka.” (1 Piere 4:11) Sambu na kusadisa beto na kuvanda kaka ngolo, Yehowa me pesaka beto mbandu ya kukuka: mbandu ya Mwana na yandi. Sesepi beto tadila mbote-mbote mbandu ya Yezu na yina me tala kukanga ntima ya kukuka.

Mambu Yina Yezu Kangilaka Ntima

7, 8. Inki mambu Yezu kangilaka ntima ntangu yandi kumaka na nsuka ya luzingu na yandi na ntoto?

⁷ Na ntwala nde bo fwa Yezu, bo sadilaka yandi mambu na nku yonso. Yandi niokwamaka mingi na mabanza na mpimpa na yandi ya nsuka. Yindula mawa mpi nsoni yina yandi waka. Nduku na yandi mosi ya ngolo tekaka yandi, banduku na yandi ya nkaka ya ngolo tinaka yandi. Bazuzi ya tribinale ya nene ya Bayuda sadilaka yandi mambu na mutindu ya mbi: bo sekaka yandi, bo losilaka yandi mate, mpi bo bulaka yandi makofi. Ata mpidina, yandi kangaka ntima na mambu yina yonso na pima, na luzitu mpi ti kikesa.​—Matayo 26:46-49, 56, 59-68.

⁸ Na bangunga ya nsuka ya luzingu na yandi, Yezu kangaka ntima na mpasi ya ngolo na nitu. Basoda bulaka yandi ngolo. Fimbu ya bo sadilaka “zengaka yandi nitu mpi yo lwadisaka yandi bamputa ya ngolo, menga basikaka Yezu mingi.” Bo bulaka yandi minsonso na zulu ya nti mpi yo salaka nde yandi “fwa malembe-malembe mpi yandi wa mpasi ya ngolo na ntangu yonso yina bikalaka.” Yindula mpasi ya ngolo yina yandi vandaka kuwa ntangu bo vandaka kubula yandi minsonso ya nene na maboko mpi na makulu na zulu ya nti. (Yoane 19:1, 16-18) Yindula mpi mpasi ya ngolo kibeni yina yandi waka ntangu bo tedimisaka nti yango, mpi ya nitu na yandi ya mvimba vandaka kupasuka na minsonso mpi mpusu ya mukongo na yandi vandaka kukululuka ntangu yo vandaka kututana ti nti yina. Yezu waka ve kaka mpasi yina ya ngolo na nitu, kansi yandi niokwamaka mpi mutindu yina na ntima mpi na mabanza mutindu kapu yai tubilaka yo na luyantiku.

9. Kubaka “nti ya mpasi” mpi kulanda Yezu ke tendula inki?

⁹ Mutindu beto kele balongoki ya Kristu, inki mambu beto lenda kangila ntima? Yezu tubaka nde: “Kana muntu ke zola kulanda mono, bika yandi . . . baka nti na yandi ya mpasi, mpi yandi fula kulanda mono.” (Matayo 16:24) Bo me sadila bangogo “nti ya mpasi” na verse yai na mutindu ya kifwani sambu na kutubila mpasi, nsoni, to nkutu lufwa. Kulanda Kristu kele ve pete. Beto kele ve bonso bantu ya nkaka sambu beto ke zitisaka mambu yina Biblia ke tubaka. Nsi-ntoto yai ke mengaka beto sambu beto kele ve bantu na yo. (Yoane 15:18-20; 1 Piere 4:4) Ata mpidina, beto ke vandaka ya kuyilama na kubaka nti na beto ya mpasi disongidila nde, beto ke vandaka ti lukanu ya kuyambula ve kulanda mbandu ya Yezu ata yo lomba nde beto niokwama to beto fwa.​—2 Timoteo 3:12.

10-12. (a) Sambu na nki kukonda kukuka ya bantu yina vandaka pene-pene ya Yezu tulaka kukanga ntima na yandi na kumekama? (b) Inki mambu ya nkaka ya mpasi mekaka kukanga ntima ya Yezu?

¹⁰ Ntangu Yezu vandaka kusala kisalu na yandi ya kusamuna, yandi kutanaka mpi ti mimekamu ya nkaka sambu na kukonda kukuka ya bantu yina vandaka pene-pene na yandi. Kuvila ve nde Yezu vandaka “kapita ya kisalu.” Yehowa sadilaka yandi sambu na kuganga ntoto mpi bima yonso ya ke zingaka na ntoto. (Bingana 8:22-31) Yezu zabaka kibeni sambu na nki Yehowa gangaka bantu; yo lombaka nde bo vanda ti bikalulu ya Yehowa mpi bo vanda ti sante ya kukuka. (Kuyantika 1:26-28) Kansi ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi monaka yandi mosi bampasi yina disumu natilaka bantu. Yandi kudiwaka mpi mutindu bantu ya nkaka ke kudiwaka. Yo fwete vanda nde yandi waka mawa mingi ntangu yandi monaka mutindu bantu ya kukonda kukuka kumaka. Diambu yina vandaka kumeka kukanga ntima na yandi. Keti yandi zolaka kulemba nitu mpi kuyambula, mpi kuyindula nde kukonda kukuka me kotilaka bantu ngolo mpi bo ta soba ve? Bika beto tadila yo.

¹¹ Bayuda mingi buyaka kundima nsangu ya Yezu mpi yo salaka yandi mpasi mingi. Yo yina yandi dilaka na meso ya bantu. Keti yandi bikaka nde diambu yina kulembisa kikesa na yandi to kupusa yandi na kuyambula kusamuna? Ve, “yandi landaka kulonga konso kilumbu na tempelo.” (Luka 19:41-44, 47) Yandi “waka ntantu mingi” sambu Bafarize vandaka ve kuwila bantu ya nkaka mawa. Kansi meso na bo vandaka na Yezu sambu na kutala kana yandi ta belula to ve bakala mosi buna na kilumbu ya Kisabatu. Keti yandi bikaka nde bambeni yai ya vandaka kudimona bantu ya mbote kubangisa yandi? Ata fioti ve. Yandi vandaka ti lukanu ya kusala mambu ya mbote. Yandi belulaka bakala yina na kati-kati ya sinagoga, kisika yina bantu yonso lendaka kumona. Yandi monisaka kibeni kikesa.​—Marko 3:1-5.

¹² Kima ya nkaka ya vandaka kupesa Yezu mpasi mingi vandaka bifu ya bantumwa na yandi. Mutindu beto monaka yo na Kapu 3, bo zolaka kuvanda bantu ya kuluta mfunu. (Matayo 20:20-24; Luka 9:46) Yezu longisilaka bo mbala mingi mfunu ya kudikulumusa. (Matayo 18:1-6; 20:25-28) Kansi, bo wilaka yandi ve na mbala mosi. Nkutu, na mpimpa ya nsuka ya yandi vandaka ti bo, bo tulanaka “ntembe ya ngolo” sambu na kuzaba nani na kati na bo vandaka muntu ya kuluta nene. (Luka 22:24) Keti Yezu yambulaka bo mpi yindulaka nde bo lenda soba ve? Ve. Yezu vandaka ntangu yonso kumonisila bo ntima-nda mpi yandi vandaka ntangu yonso kuyindula nde bo ta soba. Yandi landaka kutala bikalulu na bo ya mbote. Yandi zabaka nde bo vandaka kuzola Yehowa mpi nde bo vandaka kuzola kibeni kusala luzolo na yandi.​—Luka 22:25-27.

13. Inki mimekamu beto lenda kutana ti yo ya me fwanana ti yina Yezu kangilaka ntima?

¹³ Beto lenda kutana ti mimekamu ya me fwanana ti yina Yezu kangilaka ntima. Mu mbandu, beto lenda kutana ti bantu yina ke buya kuwa nsangu ya Kimfumu to nkutu ke telamina beto. Keti beto ta bika nde mambu yina ya mbi kulembisa beto, to beto ta landa kusamuna ti kikesa yonso? (Tito 2:14) Bantangu ya nkaka kukonda kukuka ya bampangi na beto lenda tula beto na kumekama. Bo lenda tuba to kusala mambu ya kukonda kuyindula yina lenda lwadisa beto. (Bingana 12:18) Keti beto ta landa kutula dikebi na bifu na bo mpi kuyindula nde bo ta soba ve, to beto ta landa kukanga ntima na bifu na bo mpi kusosa mambu na bo ya mbote?​—Bakolosai 3:13.

Mambu Yina Sadisaka Yezu na Kukanga Ntima

14. Inki mambu zole sadisaka Yezu na kuyambula ve?

¹⁴ Inki sadisaka Yezu na kukanga ntima mpi na kuyambula ve ntangu bantu sadilaka yandi mambu na nku, ntangu bankaka tinaka yandi, mpi ntangu yandi kutanaka ti bampasi? Mambu zole ya mfunu sadisaka yandi. Ya ntete, yandi vandaka kutula ntima na Yehowa sambu yandi sadisa yandi. Yandi vandaka kusamba “Nzambi yina ke sadisaka na kukanga-ntima.” (Baroma 15:5) Ya zole, yandi vandaka kutadila bilumbu ya ntwala, mpi kutula dikebi na mambu ya mbote yina kukanga ntima na yandi ta basisa. Bika beto tadila mambu yina zole.

15, 16. (a) Inki ke monisa nde Yezu tulaka ve ntima na ngolo na yandi mosi sambu na kukanga ntima? (b) Yezu vandaka kundima kibeni nde Tata na yandi ta sala inki, mpi sambu na inki?

¹⁵ Ata Yezu vandaka Mwana ya kukuka ya Nzambi, yandi tulaka ve ntima na ngolo na yandi mosi sambu na kukanga ntima. Kansi, yandi tulaka ntima na Tata na yandi ya zulu, mpi yandi sambaka sambu yandi sadisa yandi. Ntumwa Polo sonikaka nde: “Kristu bondilaka mpi salaka balombilu, ti kudila ya ngolo mpi mansanga, na Muntu yina lenda gulusa yandi na lufwa.” (Baebreo 5:7) Simba nde ntangu Yezu vandaka kusamba, yandi vandaka kaka ve kulomba mambu na Nzambi, kansi yandi vandaka kubondila mpi kusala balombilu. Ngogo ‘kubondila’ ke monisaka mingi-mingi kulomba na masonga yonso, ee kulomba lusadisu. Yandi vandaka kusala mpidina mbala mingi. Ya kieleka, na kilanga Getsemane, Yezu sambaka mbala mingi mpi na masonga yonso.​—Matayo 26:36-44.

¹⁶ Yezu vandaka kundima kibeni nde Yehowa ta pesa mvutu na bisambu na yandi ya masonga, sambu yandi zabaka nde Tata na yandi kele “Muntu ya ke waka kisambu.” (Nkunga 65:2) Ntangu Yezu vandaka ntete na zulu, yandi vandaka kumona mambu Tata na yandi vandaka kusala ntangu bansadi ya Tata na yandi yina me kangamaka na yandi vandaka kusamba. Mu mbandu, yandi monaka yandi mosi mutindu Yehowa tindaka wanzio mosi sambu na kupesa mvutu na kisambu ya masonga ya profete Daniele​—na ntwala nkutu nde Daniele kumanisa kusamba. (Daniele 9:20, 21) Yo yina, mutindu Yezu kele Mwana ya Nzambi, yandi vandaka kundima nde Tata na yandi ta pesa mvutu ntangu yandi ta bondila yandi na kusadisa yandi “ti kudila ya ngolo mpi mansanga.” Yehowa pesaka mvutu na bisambu ya Mwana na yandi mpi yandi tindaka wanzio mosi sambu na kupesa yandi ngolo ya kukanga ntima kukonda kuyambula.​—Luka 22:43.

17. Sambu na kukanga ntima, sambu na nki beto fwete lomba Nzambi na kusadisa beto, mpi nki mutindu beto lenda sala yo?

¹⁷ Sambu na kukanga ntima, beto mpi beto fwete lomba lusadisu na Nzambi “yina ke pesaka [beto] ngolo.” (Bafilipi 4:13) Kana Mwana ya kukuka ya Nzambi monaka mfunu ya kubondila Yehowa sambu yandi sadisa yandi, ebuna beto? Bonso Yezu, yo lenda lomba nde beto bondila Yehowa mbala mingi. (Matayo 7:7) Beto ke vingilaka ve nde Yehowa kutindila beto wanzio sambu na kusolula ti beto. Kansi beto ke ndimaka nde yandi ta pesa mvutu na bisambu ya nsadi yina me kangamaka na yandi mpi ya “ke kwaminaka na kubondila mpi na bisambu mpimpa ti mwini.” (1 Timoteo 5:5) Ata beto ke kutana ti konso mumekamu yina​—yo vanda maladi, lufwa ya muntu ya beto ke zolaka, to bambeni ke niokula beto—​Yehowa ta pesa mvutu na bisambu ya masonga ya beto ke sala sambu na kulomba mayele yandi, kikesa, mpi ngolo ya kukanga ntima.​—2 Bakorinto 4:7-11; Yakobo 1:5.

18. Inki ya nkaka sadisaka Yezu na kukanga ntima?

¹⁸ Kima ya zole yina sadisaka Yezu na kukanga ntima kele nde, yandi tulaka dikebi na mambu ya mbote yina ta salama na nsuka ya mumekamu na yandi. Biblia ke tuba mutindu yai sambu na Yezu: “Sambu na kiese yina Nzambi tulaka na ntwala na yandi, yandi kangaka ntima na zulu ya nti ya mpasi.” (Baebreo 12:2) Mbandu ya Yezu ke monisa nde kivuvu mpi kiese kele mfunu sambu na kukanga ntima. Mu mbandu, kivuvu lenda sadisa beto na kuvanda na kiese, mpi kiese lenda sadisa beto na kulanda kukanga ntima. (Baroma 15:13; Bakolosai 1:11) Yezu zabaka nde mambu mingi ya mbote kibeni ta salama kana yandi kanga ntima. Yandi zabaka nde kana yandi kangama kaka na Yehowa, yandi ta santisa zina ya Tata na yandi mpi Yehowa ta katula bantu na kimpika ya disumu mpi ya lufwa. Yezu vandaka mpi ti kivuvu ya kuyala bonso Ntotila mpi ya kuvanda Nganga-Nzambi ya Nene, sambu na kunatila bantu ya bulemfu balusakumunu mingi. (Matayo 20:28; Baebreo 7:23-26) Yezu tulaka dikebi na mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa mpi na kivuvu yina. Yo vandaka kupesa yandi kiese ya mingi mpi kiese yango sadisaka yandi na kukanga ntima.

19. Kana beto me kutana ti mambu ya ke meka lukwikilu na beto, inki mutindu kivuvu, kiese mpi kukanga ntima lenda sadisa beto?

¹⁹ Bonso Yezu, beto mpi beto kele na mfunu ya kivuvu mpi ya kiese sambu beto kanga ntima. Ntumwa Polo tubaka nde: “Beno vanda na kiese sambu na kivuvu.” Na nima yandi tubaka diaka nde: “Beno kanga ntima na bampasi.” (Baroma 12:12) Keti na ntangu yai diambu mosi ke meka lukwikilu na nge? Kana mpidina, kuvila ve mambote ya nge ta baka kana nge kanga ntima. Kuvila ve nde kukanga ntima na nge ta kumisa zina ya Yehowa. Yibukaka ntangu yonso kivuvu ya mbote ya nge kele ti yo ya kuzinga ntangu Kimfumu ya Nzambi ta yala. Kudimona na nsi-ntoto ya mpa, mpi mona na mabanza mambu ya mbote ya ta vanda na Paladisu. Kana nge ke vingila ti nzala ya ngolo mambu ya mbote yina Yehowa me tubaka nde yandi ta sala mu mbandu, yandi ta santisa zina na yandi, yandi ta manisa mambu ya mbi na ntoto, mpi yandi ta katula maladi mpi lufwa, nge ta vanda na kiese; ebuna kiese yina ta sadisa nge na kukanga ntima na konso mumekamu yina nge lenda kutana ti yo. Kana beto yindula kiese ya kuzinga mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi, beto ta mona nde konso mpasi yina beto ke kutana ti yo bubu ta “zinga mingi ve mpi yo kele ve kizitu.”​—2 Bakorinto 4:17.

“Beno Landa Bitambi na Yandi Mbote-Mbote”

20, 21. Na yina me tala kukanga ntima, inki Yehowa ke lomba beto, mpi inki fwete vanda lukanu na beto?

²⁰ Yezu zabaka nde kuvanda longoki na yandi ta vanda ve pete kansi yo ta lomba kukanga ntima. (Yoane 15:20) Yandi songaka beto mutindu beto lenda kanga ntima na mimekamu mpi yandi zabaka nde mbandu na yandi ta pesa bantu ya nkaka kikesa. (Yoane 16:33) Ya kieleka, Yezu pesaka mbandu ya kukuka na yina me tala kukanga ntima. Kansi beto, beto kele bantu ya kukonda kukuka. Inki Yehowa ke lomba beto? Piere ke tuba nde: “Kristu . . . monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa bitambi na yandi mbote-mbote.” (1 Piere 2:21) Na kutadila mutindu Yezu kangaka ntima na bampasi, yandi bikaka “mbandu” yina beto fwete landa.a Mambu yina Yezu tubaka mpi salaka ntangu yandi vandaka kukanga ntima kele bonso “bitambi” ya makulu. Beto ta kuka ve kulanda bitambi yina na mutindu ya kukuka, kansi beto lenda landa yo “mbote-mbote.”

²¹ Yo yina, bika beto baka lukanu ya kulanda mbandu ya Yezu na kutadila makuki na beto. Bika beto vila ve nde kana beto ke landa mbote-mbote bitambi ya Yezu, beto ta vanda kibeni ya kuyilama na kukanga ntima “tii na nsuka” disongidila nsuka ya nsi-ntoto yai ya ntama to nsuka ya luzingu na beto. Beto me zaba ve nki ta kwisa ntete, kansi beto me zaba nde Yehowa ta sakumuna beto mvula na mvula sambu na kukanga ntima na beto.​—Matayo 24:13.