Beno yangalala na Yehowa!

“Beno yangalala ntangu yonso na Mfumu. Mono ketuba dyaka nde, Beno yangalala!”​—FILIPI 4:​4, NW.

BUBU yai, yau kemonana mbote nde bikuma ya kuyangalala kele fyoti mpi yau kemonanaka mbala mingi ve. Bantu yina mesalamaka na putulu ya ntoto, ata bakristu ya kyeleka, bau kekutanaka na mambu yina kepesaka mawa​—kukonda kisalu, maladi, lufwa ya muntu yina nge kezolaka mingi, bampasi yina mekatuka na bumuntu, to luyinu ya bamambere ya dibuta yina kele bankwikidi ve to banduku ya ntama. Na yau, inki mutindu beto fwete kubakisa ndongisila ya Polo, nde “Beno yangalala ntangu yonso?” Na kutadila kukonda kyese mpi mambu ya mpasi ya beto yonso fwete kunwana na yau, keti yau lenda kusalama? Disolo ya mambu mezyunga bangogo yai tasadisa beto na kutendula dyambu yango pwelele.

Beto Yangalala​—⁠Sambu na Inki mpi Inki Mutindu?

² “Beno yangalala ntangu yonso na Mfumu. Mono ketuba dyaka nde, Beno yangalala!” Yau lenda kuyibuka beto bangogo yina tubilamaka na bana ya Izraele yau meluta ziku bamvunkama 24, nde: “Kyese ya [Yehowa, NW] kele ngolo na beno” to na kutadila mbalula ya Moffatt nde: “Kuyangalala na Mfumu kele ngolo na beno.” (Nehemia 8:10) Kyese kepesaka ngolo mpi yau kele bonso kisika ya ngolo ya muntu lenda kubumbana sambu na kubaka kikesa ti lutaninu. Kyese vandaka kima ya kusadisaka ata Yezu muntu ya kukuka na kuvibidila. “Sambu na kyese yina tulamaka na ntwala na yandi, yandi vibidilaka [nti ya mpasi], yandi katulaka nsoni na yau mpi yandi mevanda na diboko ya kibakala na kiti ya Kimfumu ya Nzambi.” (Baebreo 12:⁠2) Ya kyeleka, kuyangalala na ntangu ya bampasi kele mfunu mingi sambu na lugulusu.

³ Na ntwala ya kukota na ntoto ya Lusilu, bana ya Izraele bakaka ntuma yai, nde: “Nge tayangalala sambu na mambu yonso ya mbote yina Yehowa Nzambi na nge mepesa na nge mpi na dibuta na nge, nge ti Mulevi ti nzenza yina kezinga na kati na nge.” Bansukilu ya kukonda kusadila Yehowa ti kyese lenda kubasisa mambu ya mpasi mingi. “Masinga yai yonso tabwila nge mpi yau talanda nge mpi tazwa nge, tii na lufwa na nge . . . sambu nge sadilaka ve Yehowa Nzambi na nge ti kyese mpi kuyangalala na ntima, sambu na bima mingi ya yandi pesaka nge.”​—Kulonga 26:11; 28:​45-47, NW.

⁴ Na yau, yau kelomba nde ndambu ya bansolami ya bubu yai ti bankundi na bau “mameme ya nkaka” fwete kuyangalalaka! (Yoane 10:16) Na kuvutukilaka ndongisila na yandi yai nde “mono ketuba dyaka nde,” Polo monisaka kibeni mfunu ya kuyangalala sambu na mambu yonso ya mbote ya Yehowa mesadilaka beto. Keti beto kesalaka yau? To beto mekudikotisaka mingi na kati ya mambu ya luzingu ya lumbu na lumbu na mpila nde mbala mingi beto kevila bikuma mingi yina beto kele na yau sambu na kuyangalala? Keti bampasi melutila beto mingi na mpila nde yau melembisa kivuvu na beto ya Kimfumu mpi mambote na yau? Keti beto kepesaka nzila na mambu ya nkaka​—bonso kukonda kuzitisa bansiku ya Nzambi, kuvila bandongisila mekatuka na Nzambi, kutadila mikumba ya bukristu bonso bima ya mpamba​—tii yau kukatula kyese na beto?

⁵ “Bika nde [bikalulu na beno ya mbote kuzabana] na ntwala ya bantu yonso. Mfumu kele penepene.” (Filipi 4:⁠5) Muntu ya bikalulu ya mbi kele na bukatikati ve. Yandi lenda kuyambula kutanina mbote mavimpi ya nitu na yandi, na kunyokulaka yau na mambu ya kukonda mfunu. Mbala ya nkaka, yandi kezola ve kundima bandilu na yandi mpi na kutwadisaka luzingu na yandi na kutadilaka bandilu yango. Yandi tatula balukanu ya nenenene mpi mpidina, yandi tasosa kukukisa yau kukonda kutadila bampasi yina yau lenda kunata. To yandi lenda kusadila bandilu na yandi bonso mwaye ya kuvutuka nima to sambu na kulemba. Na kukondaka bukatikati mpi na kukondaka mayele, yau takumina yandi mpasi na kuyangalala.

⁶ Ata kana bayini kubaka beto bonso bantu yina kemonaka ve mbi ya dibundu na bau, bankundi na beto bakristu fwete kumona bikalulu na beto ya mbote. Mpi yau tasalama kana beto kele na bukatikati mpi kana beto kekinga ve nde beto mosi to bantu ya nkaka kusala mambu bonso bantu ya kukuka. Kuluta dyaka, beto fwete kubuya na kuyika bankaka bizitu yina kelutisa ndilu na mambu yina Ndinga ya Nzambi kelomba. Ntumwa Polo tubaka nde: “Beto kele ve bamfumu ya lukwikilu na beno kansi beto kele bankundi na beno ya kisalu sambu na kyese na beno.” (2 Korinto 1:​24, NW) Bonso yandi vandaka Mufarize ya ntama, Polo zabaka mbotembote nde bantuma ya ngolo yina vandaka kuyika kizitu mpi ya kulombama na kingolongolo na bayina vandaka bamfumu, vandaka kukangisa kyese, kansi bandongisila ya lusadisu yina vandaka kupesama na bankundi ya kisalu vandaka kiyika yau. Dyambu yai ketuba nde: “Mfumu kele penepene” fwete kuyibuka muntu ya bikalulu ya mbote nde beto fwete ve ‘kufunda nsadi ya muntu ya nkaka. Yandi tatelema to tabwa kaka na ntwala ya mfumu na yandi mosi.’​—Roma 14:⁠4.

⁷ “Beno kumona mpasi ve na ntima sambu na konso mambu yina; kansi konso ntangu ya beno ke samba Nzambi, beno lomba yandi konso mambu yina beno ke na yo mfunu; ntangu beno ke lomba yo, beno pesa yandi mersi.” (Filipi 4:⁠6) Bubu yai, beto kezinga na “ntangu ya mpasi” yina Polo sonikaka. (2 Timoteo 3:​1-5) Na yau, bakristu fwete kuzaba nde bau takutana ti bampasi. Bangogo ya Polo yina ketuba nde “beno yangalala ntangu yonso” mekatula ve dyambu ya kutuba nde mukristu ya mbote lenda ve ntangu ya nkaka kubwa to kulemba. Sambu na Polo, yandi ndimaka dyambu yai, nde: “Na mambu yonso, bo ke yangisaka beto, kansi bo ke kefwaka beto ve; ntima ke salaka beto mpasi, kansi beto ketulaka ntima kaka; beto ke na bambeni mingi, kansi Nzambi ke bikisaka beto ve; bo ke monisaka beto mpasi, kansi bo ke fwaka beto ve.” (2 Korinto 4:​8, 9) Kansi, kyese ya mukristu kekitisaka ntima, mpi yau kekatulaka bansungi ya mpasi ti ya mawa. Yau kepesaka ngolo yina kele mfunu sambu na kulanda kukwenda na ntwala na lukanu ya ngolo, kukonda kuvidisa bikuma mingi ya beto kele na yau sambu na kuyangalala.

⁸ Kana mpasi kubwa, ata yau kele ya inki mutindu, mukristu yina kele na kyese talomba lusadisu ya Yehowa na kudikulumusa yonso na nzila ya kisambu. Yandi takudibika ve na mawa ya kuluta mingi. Na nima ya kusala yina yandi mosi lenda kusala na luswasukusu sambu na kumanisa dyambu na yandi, yandi tabikisa yau na maboko ya Yehowa na kuwakana ti ntuma yai: “Bikila Mfumu Nzambi kilo na nge, yandi ta sadisa nge; yandi ta bika ve muntu ya mbote [kubwa, NW].” Kansi, mukristu talanda kuvutula matondo na Yehowa sambu na mambote na Yandi yonso.​—Bankunga 55:22; tala mpi Matayo 6:​25-34.

⁹ “Ebuna ngemba ya Nzambi, ngemba yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka, yo ta keba ntima na beno ti mabanza na beno sambu na kimvuka yina ya beno kele ti Yezu kristu.” (Filipi 4:⁠7) Nzayilu ya kyeleka ya Biblia kekatula bangindu ya mukristu na kimpika ya mambu ya luvunu mpi yau kesadisa yandi na kuyedisa bangindu ya mbote. (2 Timoteo 1:13) Yau kesadisa yandi na kutina mbi mpi nkadilu ya kukonda mayele yina lenda kubebisa bangwisani na yandi ya ngemba ti bantu ya nkaka. Na kisika ya kuditungisa sambu na kukonda lunungu to sambu na mambi, yandi ketula ntima na yandi na Yehowa nde yandi tamanisa bampasi ya bantu na nzila ya Kimfumu. Ngemba ya mabanza ya mutindu yina kebumba ntima na yandi, yau ketanina mbote balukanu na yandi, mpi yau ketwadisa mabanza na yandi na nzila ya lunungu. Dyaka, balukanu ya mbote ti bangindu ya mbote kepesa bikuma mingi sambu na kuyangalala, ata makambu ti bampasi ya kenata nza yai ya kubeba kele.

¹⁰ “Bampangi, na kumanisa, beno yindula mambu yina kele ya kyeleka, ti ya luzitu, ti ya kufwana, ti ya kinzambi, ti ya kiese, ti ya lukumu, ti ya mbote, ti ya bo fweti zitisa.” (Filipi 4:⁠8) Mukristu keyangalalaka ve na kutuba to na kuyindula mambu ya mbi. Yau kebuya mpenza bansaka mingi ya nza kebasisa. Muntu mosi ve lenda kutanina kyese ya bukristu ntangu yonso kana yandi mefulusa mabanza na yandi ti ntima na yandi na mambu ya luvunu, na bansaka ya mvindu, ya mbi, ya mansoni, mpi ya bikalulu ya mbote ve, ya kuyina, mpi na mambu yina mebuyama. Na kutuba ya mbote, muntu mosi ve lenda kubaka kyese ya kyeleka na kufulusaka mabanza na yandi ti ntima na yandi na mambu ya mvindu. Na kati ya nza ya kubeba ya Satana, yau kele nsyamisa na kuzaba nde bakristu kele na mambu mingi ya mbote ya kuyindula mpi ya kusolula!

Bikuma Mingi Sambu na Kuyangalala

¹¹ Ntangu ya beto ketubila bikuma ya kuyangalala, beto kuvila ve dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba. (1 Piere 2:17) Ntangu yai ya bansi mpi bikanda kekudiyina bamosi ti bankaka, bantu ya Nzambi mekangama kisika mosi na kati ya zola. Bumosi na bau kemonana kuluta mingi na balukutakanu ya ntoto ya mvimba. Mosi na yau kele yina salamaka na 1993 na Kiev, na nsi ya Ukraine, mpangi mosi ya bakala yina kukatukaka na Etats-Unis, sonikaka nde: “Mansanga ya kyese, meso ya nsemo, kuyambana ya bampangi mpi mambote ya kepesamaka na bibuka ya bantu yina nikisaka bamimvudi mpi bitambala na bau sambu na kumonisa kyeleka bumosi ya teokrasi. Bantima na beto fulukaka na kyese na mambu yina Yehowa kukukisaka na mpila mosi ya kuyituka na kati ya kimpangi ya ntoto ya mvimba. Yau vandaka na bupusi ya ngolo na mono mpi na nkento na mono mpi yau syamisaka dyaka lukwikilu na beto.”

¹² Lukwikilu ya Bakristu kesyamisama bubu yai na kumona bambikudulu ya Biblia kelungana na meso na bau! Beto baka mbandu, bangogo ya Yezaya 60:22 yina ketuba nde: “Ata bantu kele mingi ve, mono ta kumisa bo mingi; ata bo kele mfunu mingi ve, mono ta kumisa bo ngolo mingi. Mono Mfumu Nzambi, mono ta sala nswalu mambu yai, mono ta sala yo na ntangu na yo.” Na lubutuku ya Kimfumu na 1914, kaka bantu 5 100​—ntalu ya fyoti​—kuvandaka kusamuna na kikesa. Kansi na nima ya bamvula tanu yina kulutaka, bampangi mingi kuyikamaka na ntoto ya mvimba kiteso ya Bambangi 5 628 yina kebaka mbotika konso mposo! Na 1993, bansamuni ya kikesa kuvandaka na ntalu ya 4 709 889. Yindula fyoti! Yau kezola kutuba nde “yina ya fyoti” ya mvula 1914 mebikala kaka fyoti sambu na yau kukuma “difunda!”

¹³ Kubanda 1914, Ntotila Masiya kwendaka kuyala na kati ya bambeni na yandi. Luyalu na yandi mesimbama na balongoki ya luzolo ya mbote bayina vandaka kupesa ntangu, ngolo, mpi mbongo sambu na kuyedisa kisalu ya kusamuna na ntoto ya mvimba mpi bikesa ya kutunga na ntoto ya mvimba. (Bankunga 110:​2, 3) Bambangi ya Yehowa keyangalala na kumona nde makabu ya mbongo kele na kupesama sambu na kulungisa bisalu yango, tii na nsuka, ata bau ketubilaka yau kibeni ve na balukutakanu na bau.a (fwanisa ti 1 Bantangu 29:⁠9.) Bakristu ya kyeleka kepusamaka ve na ngolo sambu na kupesa makabu; bau ketadilaka yau bonso dibaku ya mbote ya kusimba Mfumu na bau na kutadilaka kiteso ya bamwaye yina mepesama na bau, konso muntu “fweti pesa mutindu yandi me kana na kupesa; kansi yandi lenda pesa ve ti kubokuta to sambu bo me pusa yandi na kupesa; sambu Nzambi ke zolaka nde bantu kupesa makabu ti kiese.”​—2 Korinto 9:⁠7.

¹⁴ Kuvutuka ya lusambu ya kyeleka na kati ya kikanda ya Nzambi kubasisaka kusalama ya paladisu ya kimpeve. Kubanda 1919, yau yelaka mingi na kupusaka bandilu na yau. (Bankunga 14:7; Yezaya 52:​9, 10) Inki mambote yau menataka? Bakristu ya kyeleka ke na “kuyimba bankunga mpi na kuyangalala.” (Yezaya 51:​11, NW) Bambutu ya mbote ya kemonana kele yina ya mpeve santu ya Nzambi lenda kusala na nzila ya bantu ya kukonda kukuka. Nkembo ti lukumu yonso kekwenda na Yehowa, kansi inki dibaku ya kuluta nene lenda kuvanda kuluta kukituka nsadi ya Nzambi? (1 Korinto 3:⁠9) Yehowa kele na kiyeka ya ngolo kibeni na kupesa nzila na matadi, kana yau kele mfunu, na kusamuna nsangu ya kyeleka. Ata mpidina, yandi ponaka ve na kusadila mutindu yina, kansi na kisika ya kusala mpidina, yandi pusaka bigangwa ya kusalamaka na putulu ya ntoto yina kele na luzolo ya mbote sambu na kulungisa luzolo na yandi.​—Luka 19:⁠40.

¹⁵ Na luzitu yonso, bansadi ya Yehowa kele na kumona kulungana ya mambu ya ntoto ya mvimba ti bambikudulu na yau ya Biblia. Bansi kele na kuyunsa ngolo​—kansi ya mpamba​—na kutula ngemba ya kyeleka. Mambu ke na kupusa bau ngolo kulomba lusadisu ya Organisation des Nations Unis (Kimvuka ya bansi) sambu na mavwanga ya ntoto ya mvimba. (Kusonga 13:​15-17) Na ntangu yai, kikanda ya Nzambi ketala na ntwala ti kyese ya kuluta mingi sambu na mambu ya fwete kusalama, yina mekuma penepene na kusalama. “Beto vanda na kiese, beto sepela. Beto pesa yandi lukumu. Sambu kilumbu ya fete ya makwela ya Mwana-dimeme me lunga, nkento na yandi mpi me yilama.”​—Kusonga 19:⁠7.

Kisalu ya Kusamuna​—⁠Kizitu to Kyese?

¹⁶ “Beno sala mambu yina ya beno longukaka, ya beno waka, ti ya beno monaka na mono, ebuna Nzambi yina ke pesaka beto ngemba ta vanda na beno.” (Filipi 4:⁠9) Na kusalaka mambu yina bau kelongukaka, bakristu lenda kutula kivuvu ya kubaka lusakumunu ya Nzambi. Mosi na kati ya bima ya kuluta mfunu ya bau longukaka kele mfunu ya kusamuna nsangu ya mbote na bankaka. Na yau, nani lenda kuyangalala na ngemba na mabanza to kuvanda na kyese kana yandi kebuya nsangu ya kekatuka na bantu ya ntima ya masonga yina luzingu na bau mesimbama na kuwa yau?​—Ezekiele 3:​17-21; 1 Korinto 9:16; 1 Timoteo 4:⁠16.

¹⁷ Inki kyese na kumona bantu ya kefwanana na mameme yina kemonisa luzolo ya mbote sambu na kulonguka mambu metala Yehowa! Ya kyeleka, bayina kesalaka ti lukanu ya mbote tamonaka ntangu yonso kisalu ya Kimfumu bonso nto ya kyese. Yau kele mpidina sambu nde kikuma ya ntete ya kuvanda Mbangi ya Yehowa kele ya kukembila zina na Yandi mpi kusimba kiyeka na Yandi bonso Nkwa-Kimfumu. (1 Bansangu 6:31) Muntu yina kebakisa dyambu yina tayangalala ata kana bantu ya kukonda mayele kebuya nsangu ya mbote ya yandi kenata. Yandi kezaba nde kisalu ya kusamuna na bantu ya kukonda lukwikilu tasuka lumbu mosi; kansi kukembila zina ya Yehowa tasalama kukonda nsuka.

¹⁸ Dibundu ya kyeleka kepusaka bayina kesadilaka yau na kusala mambu ya Yehowa kelomba, ikele ve sambu bau fwete kusala yau, kansi sambu bau kezola kusala yau. (Bankunga 40:8; Yoane 4:34) Bantu mingi kemona mpasi na kubakisa yau. Nkento mosi ya makwela kwendaka kutala mbangi mosi ya nkento na kutubilaka yandi, nde: “Nge kezaba, mono fwete pesa nge lukumu. Mono lenda kukwenda ata fyoti ve nzo na nzo na kusamunaka na yina metala dibundu na mono bonso nge ke na kusala.” Ti kumweta mbangi vutulaka nde: “Mono lenda kubakisa inki mutindu nge ke na kuwa. Na ntwala mono kuma mosi na Bambangi ya Yehowa, nge lendaka kumona mono ve na kwenda na bantu ya nkaka sambu na kutubila bau mambu ya dibundu. Kansi ntangu yai mono kezola yau.” Nkento yina ya makwela yindulaka mwa ntangu fyoti, ebuna yandi sukisaka nde: “Ya kyeleka, dibundu na beno kele na kima ya kupesa yina ya dibundu na mono kepesaka ve. Mbala ya nkaka mono fwete kusosa na kuzaba mbotembote.”

¹⁹ Kapu ya mvula 1994 yina mesonamaka na Nzo ya Kimfumu na beto, keyibukaka beto mbala na mbala, nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi.” (Bingana 3:⁠5) Keti kele na kikuma ya nkaka ya kuluta sambu na kuyangalala na kisika ya kutula ntima na beto na Yehowa, kitininu na beto kisika beto fwete kutina? Bankunga 64:10 ketendula nde: “Bantu yonso ya mbote tayangalala na Yehowa mpi bau tabumbama na yandi, NW.” Yai kele ve ntangu ya kukekitisa ntima to ya kuvutuka na nima. Konso ngonda keluta kemonisa beto pwelele mambu ya kyeleka ya kesalama yina bansadi ya Yehowa vandaka na nsatu ya kumona kubanda bilumbu ya Abele. Bubu yai, kele ntangu ya kutula ntima na beto yonso na Yehowa, na kuzabaka nde na ntwala beto vandaka ve ata fyoti ti bikuma mingi sambu na kuyangalala!

[Footnote]

[Study Questions]

1. Sambu na inki beto lenda kudiyifula inki Polo zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde Bakristu fwete kuyangalala ntangu yonso?

2, 3. Mfunu ya kyeleka ya kuyangalala kele inki, bonso kumonisaka yau dyambu ya Yezu mpi ya bantu ya Izraele ya ntama?

4. Sambu na inki beto lenda kukonda kuyangalala?

5. Sambu na inki muntu ya kukonda mayele kemonaka mpasi na kuyangalala?

6. (a) Inki bankundi ya bakristu fwete kumona na beto, mpi inki ntangu kaka yau lenda kusalama? (b) Inki mutindu bangogo ya Polo yina kele na 2 Korinto 1:24 mpi na Roma 14:4 kesadisaka beto na kuvanda mayele?

7, 8. Sambu na inki bakristu fwete kuzaba nde bau takutanaka ti bampasi, kansi inki mutindu bau lenda kulanda kuyangalala?

9. Inki mutindu nzayilu ya kyeleka kepesaka ngemba na mabanza mpi inki malanda ya mbote yau kenataka na zulu ya mukristu?

10. Kyese ya kyeleka lenda kubakama kaka na kutuba to na kuyindula inki mambu?

11. (a) Inki lenda kubakama ata fyoti ve bonso kipiku, mpi sambu na inki? (b) Lukutakanu mosi ya ntoto ya mvimba vandaka na inki malanda na zulu ya ntumwa mosi ti nkento na yandi ya kuvandaka pana?

12. Inki mutindu Yezaya 60:22 kekukisama mpenza na meso na beto?

13. (a) Inki mambu kubwaka tuka 1914? (b) Inki mutindu Bambangi ya Yehowa kesadila ntuma ya Polo yina kele na 2 Korinto 9:⁠7?

14. Inki dyambu kumonanaka na kati ya bantu ya Nzambi tuka 1919, yina kepesaka bau kikuma ya kuyangalala?

15. (a) Inki mambu ya bilumbu yai beto kelanda ti mpusa? (b) Inki dyambu ya beto kekingila ti kyese?

16. Beno songa inki mutindu kukonda kusadila mambu yina ya yandi longukaka lenda kukatula kyese ya mukristu.

17. Sambu na inki kisalu na beto ya kusamuna fwete kuvanda nto ya kyese?

18. Inki mambu kepusaka mukristu na kusala luzolo ya Yehowa?

19. Sambu na inki yai kele ntangu ya kuyangalala kibeni kuluta na ntwala?

[Caption on page 1]

[Footnote]

[Caption on page 1]

[Questions]

[Caption on page 1]

[Picture caption]

Bambangi ya Russie mpi ya Allemagne keyangalala na kuvanda na kati ya bumpangi ya ntoto ya mvimba

Kukabula kyeleka ti bantu ya nkaka kele kikuma ya kuyangalala

[Caption on page 1]

[Question box]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Sambu na inki, na kutadila Nehemia 8:​10, beto fwete kuyangalala?

◻ Inki mutindu mukanda ya Kulonga 26:11 mpi 28:​45-47 kemonisa mfunu ya kuyangalala?

◻ Inki mutindu Filipi 4:​4-9 lenda kusadisa beto konso ntangu na kuyangalala?

◻ Inki kikuma kapu ya mvula 1994 kepesa beto sambu na kuyangalala?