“Beno Kembila Yah!”

“Yonso yina ke na moyo [kukembila, “NW”] Mfumu Nzambi!”—NKUNGA 150:6.

1, 2. (a) Na inki kiteso Bukristu ya kyeleka kuyalumukaka na mvunkama ya ntete? (b) Inki balukebisu bantumwa yitaka kupesa? (c) Inki mutindu kubuya lukwikilu kuyantikaka?

YEZU kuyidikaka balongoki na yandi na dibundu ya Bakristu, yina ya kuyalumukaka na mvunkama ya ntete. Ata nkutu mimekamu ya ngolo ya mabundu kuvandaka, “nsangu ya mbote . . . kusamunamaka na lugangu yonso ya kele na nsi ya zulu.” (Kolosai 1:23, NW) Kansi, na nima ya lufwa ya bantumwa yonso, Satana, na mayele na yandi ya imbi, kukotisaka kuyambula ya lukwikilu.

² Bantumwa yitaka kukebisama na dyambu yai. Mu mbandu, Polo kuzabisaka bankuluntu ya Efezo nde: “Beno keba beno mosi, beno keba mbote-mbote mameme yina ya Mpeve ya Nzambi me pesaka beno na kutala. Beno keba mbote-mbote Dibundu yina ya Nzambi bakaka na menga ya Mwana na yandi mpenza. Mono zaba nde kana mono kwenda, bantu ya nkaka ta kwisa kukota na kati na beno bonso bambisi ya makasi, bo ta wila mameme ya Dibundu mawa ve. Ata na kati na beno bantu ya nkaka ta kwisa kutuba mambu ya luvunu, bo mpi ta longa bakristo sambu bo kulanda bo.” (Bisalu 20:28-30; tala mpi 2 Piere 2:1-3; 1 Yoane 2:18, 19.) Yau yina, na mvunkama ya iya, Kikristu ya kuyambulaka lukwikilu kuvukanaka ti Kintinu ya Roma. Mwa bamvunkama na nima, Kintinu ya Santu ya Roma na kuwakana ti papa ya Roma, kwisaka kuyala kitini mosi ya nene ya bantu. Na ntangu yina, Nsungika ya Dibundu ya Misioni kutelaminaka Dibundu ya Katolika ya kulutisaka mambi, kansi yau kunungaka ve na kuvutula Bukristu ya kyeleka.

3. (a) Inki ntangu ye inki mutindu nsangu ya mbote kusamunamaka na lugangu ya mvimba? (b) Inki bivuvu ya kuwakana ti Biblia kulunganaka na 1914?

³ Ata mpila yina, ntangu nsuka ya mvunkama ya 19 kufinamaka, kimvuka mosi ya masonga ya Balongoki ya Biblia, kusamunaka dyaka mingi ‘nsangu ya mbote na lugangu yonso ya kele na nsi ya zulu.’ Na lufulu ya kulonguka na bau ya bambikudulu ya Biblia, kimvuka yina yitaka kuzabisa bamvula 30 na ntwala nde mvu 1914 tavanda “nsuka ya ntangu yina kupesamaka na makanda,” nsungi mosi ya “bantangu nsambwadi,” to bamvula 2520, yina kuyantikaka ti mbungulu ya Yeruzalemi na mvu 607 N.T.B. (Luka 21:24; Daniele 4:16) Na kulungana ya mambu ya bau vandaka kukinga, 1914 kuvandaka mvula ya kubalulaka mambu ya bantu na zulu ya ntoto. Na zulu mpi, mambu ya nene kusalamaka. Na ntangu yau yina, Ntotila ya mvula na mvula kutulaka Ntotila yina kevukana ti yandi, Yezu Kristu, na kiti ya kimfumu ya mazulu, luyantiku ya bangidika sambu na kusukula mambi yonso na zulu ya ntoto mpi kuvutula Paladisu.​—Nkunga 2:6, 8, 9; 110:1, 2, 5.

Tala Ntotila ya Mesya!

4. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi melunga na ntendula ya zina na yandi Mishele?

⁴ Na 1914, Ntotila yina ya Mesya, Yezu, kuyantikaka kisalu. Na Biblia yandi mebingama mpi Mishele, disongidila nde: “Nani Kele Bonso Nzambi?,” sambu kisalu na yandi kele ya kunungisa kimfumu ya Yehowa. Mutindu yau mesonama na Kusonga 12:7-12, ntumwa Yoane kutendulaka na mbonameso mambu ya fwanaka kusalama: “Ntangu yai, bitumba bwaka na kati ya zulu. Mishele ti bawanzio na yandi bo nwanaka ti dragoni ti bawanzio na yandi. Dragoni belaka; yo yina yandi ti bawanzio na yandi bo vandaka diaka na nswa ve ya kuvanda na kati ya zulu. Dragoni yina ya nene, bo losaka yandi na nganda. Yandi kele nioka yina ya ntama, ya bo ke bingaka Satana; yandi muntu ke kusaka bantu yonso. Bo losaka yandi ti bawanzio na yandi na ntoto.” Ya kyeleka, kubwa mosi ya nene mpenza!

5, 6. (a) Na nima ya 1914, inki bandinga ya kitoko kusamunamaka na zulu? (b) Inki mutindu Matayo 24:3-13 kekwelanaka ti dyambu yai?

⁵ Ndinga mosi ya ngolo na zulu kusamunaka ntangu yai nde: “[Ntangu yai luguluku, ti ngolo, ti kimfumu ya Nzambi na beto, ti kiyeka ya Kristu na yandi mekuma, sambu mufundi ya bampangi na beto melosama na ntoto, yandi vandaka kufunda bau mpimpa ti mwini na ntwala ya Nzambi na beto, NW]! Bo [Bakristu ya kwikama] me nunga sambu na menga ya Mwana-dimeme [Yezu Kristu] ti sambu na mambu ya kieleka ya bo vandaka kuzabisa bantu; bo ndimaka na kufwa.” Yau kesongidila luguluku ya balundi ya kwikama, yina kutulaka lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Yezu.—Bingana 10:2; 2 Piere 2:9.

⁶ Ndinga ya ngolo na zulu landaka na kutuba nde: “Yo yina nge zulu ti beno bantu ke zingaka kuna, beno vanda na kiese! Kansi mawa mingi na ntoto ti na nzadi-mungwa! Sambu Satana me kwisa kukulumuka kuna na beno; yandi me dasuka, sambu yandi me zaba nde ntangu mingi ve me bika na yandi.” “Mawa” ya kubikulamaka sambu na ntoto yai kumonikaka na bamvita ya inza ya mvimba, na banzala, na bipupa, na bandikunu ya ntoto, mpi kufwa nsiku, bima ya menyokulaka ntoto na mvunkama yai. Mutindu Matayo 24:3-13 ketuba, Yezu yitaka kutuba nde yai tavanda ‘kidimbu ya nsuka ya ngidika ya bima yai.’ Na kulungana ya mbikudulu, tuka 1914 bantu memonaka mawa ya kuluta bansungi yonso ya nkenda ya bantu.

7. Sambu na inki Bambangi ya Yehowa kesala ntinuntinu na kusamuna?

⁷ Na nsungi yai ya mawa ya kisatana, keti bantu lenda kuzwa kivuvu sambu na makwisa? Ee, bau lenda! Sambu Matayo 12:21 (NW) ketuba na yina metala Yezu nde: “Ya kyeleka, na zina na yandi makanda tatula kivuvu!” Mvwandilu ya mpasi na kati ya makanda kemonisa ve kaka ‘kidimbu ya nsuka ya ngidika’ kansi mpi ‘kidimbu ya kumonika ya Yezu’ bonso Ntotila ya zulu ya Kimfumu ya Mesya. Na yina metadila Kimfumu yina, Yezu kutubaka na ntwala nde: “Bo ta longaka Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu ya Nzambi na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo. Ebuna na nima, nsuka ya ntoto ta kwisa.” (Matayo 24:14) Banani na zulu ya ntoto bubu yai kele na kusamuna kivuvu ya nene ya luyalu ya Kimfumu? Bambangi ya Yehowa! Ti nsadilu ya ntinuntinu, bau kesamuna na bantu yonso mpi nzo na nzo nde Kimfumu ya lunungu mpi ya ngemba ya Nzambi mefinama na kubaka mambu ya ntoto na maboko. Keti nge kele na kubaka kabu na kisalu yai? Dibaku ya nkaka ya kuluta nene kele ve!—2 Timoteo 4:2, 5.

Inki Mutindu “Nsuka” Takwisa?

8, 9. (a) Inki mutindu mfundusu kebanda “ti nzo ya Nzambi”? (b) Inki mutindu Kikristu mevwezaka Ndinga ya Nzambi?

⁸ Bantu mekotaka na nsungi mosi ya mfundusu. Beto mezabisama na 1 Piere 4:17 nde mfundusu kubandaka “ti nzo ya Nzambi”​—⁠mfundusu ya bimvuka ya Bakristu yina kebulaka ntulu, yina memonanaka pwelele tuka “bilumbu ya nsuka” yina kuyantikaka ti kugonda ya Mvita ya I ya Inza na 1914-1918. Inki mutindu Kikristu ketadilama na mfundusu yai? Na yau, beto tadila kabu ya mabundu kubakaka na bamvita ya inza kubanda na 1914. Keti bamfumu ya mabundu mekumisaka ve bilele na bau “mbwaki-mbwaki sambu na menga ya bansukami ti bantu yina salaka mbi ve” yina bau kukotisaka na nzila ya tiya?—Yeremia 2:34.

⁹ Mutindu yau mesonama na Matayo 26:52, Yezu kutubaka nde: “Bantu yina yonso ke [bakaka] mbele bo ta fwa mpi na mbele.” Kyeleka ya inki mutindu mambu yai memonikaka na bamvita ya mvunkama yai! Bamfumu ya mabundu mesyamisaka bangunza babakala na kugonda bangunza ya nkaka, nkutu ya dibundu na bau mosi—Bakatolika kefwa Bakatolika, mpi Bamisioni kefwa Bamisioni. Lusambu ya insi (nationalisme) mekumisamaka kuluta Nzambi ti Kristu. Na bansi ya nkaka ya Afrika, kikanda ya mbutuka metulamaka na zulu kuluta minsiku ya Biblia. Na Rwanda, kisika bantu ya mingi kele Bakatolika, bantu kiteso ya kikatikati ya difunda kugondamaka na bandwanisa na makanda. Papa kundimaka, na zulunalu ya Vatican L’Osservatore Romano, nde: “Yai kele ngondana ya kuluta imbi kibeni, ebuna na mawa yonso, ti bakatolika mpi kele ti mukumba na dyambu yango.”—Fwanisa ti Yezaya 59:2, 3; Mishe 4:3, 5.

10. Inki nkanu Yehowa tazengila lusambu ya luvunu?

¹⁰ Inki mutindu Ntotila ya mvula na mvula ketadilaka mabundu yina kesyamisaka kugondana, to yina kebikalaka nye na kutalaka bamembere ya bibuka na bau kegondana? Na yina metadila Babilone ya Nene, ngidika ya inza ya mvimba ya lusambu ya imbi, Kusonga 18:21, 24 kesonga beto nde: “Ntangu yai, wanzio mosi ya ngolo bakaka ditadi mosi ya nene mpenza, yandi losaka yo na nzadi-mungwa, yandi tubaka nde: ‘Nge Babilone, bwala ya nene, bo ta losa nge mutindu yai na ngolo yonso, ebuna bo ta mona nge diaka ve. Babilone bakaka ndola sambu bo monaka na bwala yina menga ya baprofete ti ya bantu ya Nzambi, menga ya bantu yina yonso ya bo fwaka awa na nsi-ntoto.’ ”

11. Inki mambu ya kuluta imbi kesalamaka na kati ya Kikristu?

¹¹ Mambu ya boma ti ya mawa mesalamaka na Kikristu, na kulungisaka mbikudulu. (Fwanisa ti Yeremia 5:30, 31; 23:14.) Mingimingi sambu na nkadilu ya bamfumu ya mabundu ya kubikisa muntu na muntu kusala yina yonso ya yandi kezola, bibuka na bau mepesamaka nswa na kusala mansoni. Na États-Unis, insi ya bau kebingaka nde ya Bukristu, kikatikati ya ntalu ya makwela kesukaka na kufwa. Bana ndumba kebaka mavumu, kulalana babakala ti babakala na kati ya bamambere ya dibundu mpila ya kutuba kele ve. Banganga-nzambi keladisa bana ya fyoti—ye yau kesalamaka mbala mosi mpamba ve. Banzengolo ya kinzonzi yina metadila dyambu yai lendaka kuzengila Dibundu ya Katolika bibawu ya babilio ya badolar na mvukumi mosi. Kikristu mebuyaka lukebisu ya ntumwa Polo yina kele na 1 Korinto 6:9, 10 nde: “Keti beno zaba ve nde bantu ya mbi ta vanda bantu ya Kimfumu ya Nzambi ve? Beno kudikusa ve; bantu yina ke salaka pite [ti bizumba, NW], bantu yina ke sambaka banzambi ya biteki, babakala yina ke ladisaka babakala ya nkaka, bamiyibi, bantu yina ke vandaka na nzala ya kuvanda na konso kima yina, bantu yina ke laukaka malafu, bantu yina ke fingaka bantu ya nkaka, bantu yina ke kusaka bantu ya nkaka sambu na kubaka mbongo na bo—ata muntu mosi ve na kati ya bantu yina ta vanda muntu ya Kimfumu ya Nzambi.”

12. (a) Na inki mutindu Ntotila ya mvula na mvula tanwanisa Babilone ya Nene? (b) Na luswaswanu ti Kikristu, sambu na inki bantu ya Nzambi tayimba “Aleluyah”?

¹² Kubika fyoti, Ntotila ya mvula na mvula, Yehowa, na nzila ya Mareshale na yandi, Yezu Kristu, takitisa mbungulu ya nene. Ntete, Kikristu ti bitini ya nkaka yonso ya Babilone ya Nene tanyokwama na nkanu ya nsuka ya Yehowa. (Kusonga 17:16, 17) Bau mekudimonisaka ya kufwana ve na kubaka luguluku ya Yehowa mepesaka na nsadisa ya kimenga ya nkudulu ya Yezu Kristu. Bau mevwezaka zina ya santu ya Nzambi. (Fwanisa ti Ezekiele 39:7.) Kuseka ya inki mutindu yau kevandaka ntangu bau keyimbaka “Aleluyah” na banzo-nzambi na bau ya nenenene! Zina ya Yehowa ya mbalu bau mekatulaka na bambalula na bau ya Biblia, kansi bau kevila nde “Aleluyah” disongidila nde “Kembila Yah”—sambu “Yah” kele zina ya “Yehowa” na bunkufi. Na mutindu ya kufwana, Kusonga 19:1-6 kemonisa bakorale ya “Aleluyah” yina tayimbama ntama mingi ve na kukembila nkanu ya bamfundusu ya Nzambi na zulu ya Babilone ya Nene.

13, 14. (a) Inki mambu ya nkaka talanda na mbala mosi? (b) Inki malanda ya mbote tavanda sambu na bantu yina kebangaka Nzambi?

¹³ Na kulanda na ndonga, na nima tavanda ‘kukwisa’ ya Yezu sambu na kusambisa mpi kuzenga nkanu ya makanda mpi bantu. Yandi mosi kubikulaka nde: “Ntangu Mwana-muntu ta kwisa bonso Mfumu ya nene ti bawanzio yonso, yandi ta vanda na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu, ebuna bawanzio ta tula bantu yonso ya nsi-ntoto kisika mosi na meso na yandi. Yandi ta kabula bo na makabu zole, mutindu ke salaka muntu yina ke talaka mameme ntangu yandi ke kabulaka mameme na bankombo: yandi ta tula mameme na diboko na yandi ya kibakala, ebuna bankombo na diboko na yandi ya kinkento. Ntangu yai, Mfumu ta tubila bantu yina ta vanda na diboko na yandi ya kibakala nde: ‘Beno bantu yai ya Tata na mono me sakumuna, beno kwisa. Beno kwisa kubaka Kimfumu ya yandi me yidikilaka beno katuka ntangu yandi salaka bima yonso.’ ” (Matayo 25:31-34) Mvese 46 kelanda na kuta nde ndonga ya bankombo “ta kwenda kubaka ndola ya mvula na mvula; kansi bantu yina salaka mbote bo ta kwenda kubaka moyo ya mvula na mvula!”

¹⁴ Mukanda ya Kusonga ketendula mutindu “Ntotila ya bantotila yonso, Mfumu ya bamfumu yonso,” Mfumu na beto ya mazulu, Yezu Kristu, tatambwisa mpunda na bitumba ya Armagedoni, sambu na kufwa politiki ti kinkita yina kele bitini ya nkaka ya ngidika ya Satana. Na yau, Kristu tatyamuna na zulu ya bima ya ntoto ya Satana yonso “makasi ya nganzi ya Nzambi Nkwa-ngolo.” (NW) Mutindu ‘bima yai ya ntama tafwa,’ bantu yina kebangaka Nzambi tanatama na kati ya inza yampa ya nkembo kisika Nzambi ‘ta kusula mansanga yonso na meso na bo.’​—Kusonga 19:11-16; 21:3-5.

Yai Ntangu ya Kukembila Yah

15, 16. (a) Sambu na inki yau kele mfunu nde beto kusadila bangogo ya mbikudulu ya Yehowa? (b) Inki bambikudi ti bantumwa kumonisaka yina beto fwete kusala sambu na luguluku, ye inki yau lenda kutendula bubu yai sambu na bantu mingi?

¹⁵ Kilumbu yina ya kuzenga nkanu mefinama! Yau yina, yau tavandila beto mambote kana beto melanda ndinga ya mbikudulu ya Ntotila ya mvula na mvula. Na bayina mekangama kaka na malongi ya bansiku ya lusambu ya mbi, ndinga mosi ya mazulu kesonga bau nde: “Beno bantu na mono, beno [basika] sambu beno kubaka masumu na yandi ve, beno kumona ve mpasi yina ya yandi ta mona.” Kansi bantu yango yina tatina takwenda na wapi? Kyeleka kele kaka mosi, yau yina dibundu ya kyeleka kele mpi kaka mosi. (Kusonga 18:4; Yoane 8:31, 32; 14:6; 17:3) Beto tabaka luzingu ya mvula na mvula kaka kana beto mesengumuna dibundu yina mpi melemfukila Nzambi na yau. Biblia kemonisa beto yandi na Nkunga 83:18, yina ketangama nde: “Nge, yina kele kaka na zina YEHOWA, kele ya kuluta kuzanguka na zulu ya ntoto ya mvimba.”—King James Version.

¹⁶ Kansi, mambu ya beto fwete kusala kele ve kaka kuzaba zina ya Ntotila ya mvula na mvula. Beto fwete kulonguka Biblia mpi kuzaba mambu ya metadila bikalulu mpi balukanu na yandi ya nene. Na nima beto fwete kusala luzolo na yandi na ntangu yai, mutindu yau memonisama na Roma 10:9-13 (NW), kisika ntumwa Polo kusadilaka ntela ya bambikudi ya kupemama mpi kusukisaka nde: “Konso muntu yina tabinga na zina ya Yehowa taguluka.” (Yoele 2:32; Sofonia 3:⁠9) Taguluka? Ee, sambu bantu mingi yina ketula lukwikilu bubu yai na dikabu ya nkudulu ya Yehowa na nzila ya Kristu tagulusama na mbungulu ya nene ya kekwisa, ntangu nkanu tazengama na zulu ya inza ya Satana ya kubeba.—Kusonga 7:9, 10, 14.

17. Inki kivuvu ya nene fwete kupusa beto bubu yai na kuvukana na kuyimba nkunga ya Moize ti ya Mwana-dimeme?

¹⁷ Luzolo ya Nzambi kele inki sambu na bayina kele ti kivuvu ya luguluku? Yau kele nde beto kuvukana ntangu yai na kuyimba nkunga ya Moize mpi ya Mwana-dimeme, na kukembilaka Ntotila ya mvula na mvula na ntwala sambu na lunungu na yandi ya makwisa. Beto kesalaka yau na kusongaka bankaka mambu yina metala balukanu na yandi ya lukumu. Mutindu beto keyela na mbakisa ya Biblia, beto kutambika luzingu na beto na Ntotila ya mvula na mvula. Yau tanata beto na kuzinga mvula na mvula na kati ya ngidika ya Ntotila yina ya ngolo ketendula, mutindu yau kemonika na Yezaya 65:​17,18: “Ebuna ntangu yai mono ke sala zulu ya mpa [Kimfumu ya Mesya ya Yezu] ti ntoto ya mpa [kimvuka ya mpa ya bantu ya lunungu]; makambu ya ntama bantu ta yindula yo diaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza. Beno mona kiese, beno sepela ntangu yonso sambu na mambu ya mono ke zola kusala.”

18, 19. (a) Bangogo ya Davidi yina kele na Nkunga 145 fwete kupusa beto na kusala inki? (b) Inki beto fwete kutudila ntima na kubaka na maboko ya Yehowa?

¹⁸ Ntotila Davidi kutendulaka Ntotila ya mvula na mvula na bangogo yai: “[Yehowa] kele nene, bo fweti kumisa yandi ngolo mpenza; nene na yandi mpila ya kuzaba yo kele ve.” (Nkunga 145:3) Nene na yandi mpila ya kuzaba yau kele ve, kaka bonso bandilu ya luyalanganu ti ya mvula na mvula! (Roma 11:33) Ntangu beto kelanda na kubakisa nzayilu ya Ngangi na beto, mpi ya dikabu na yandi ya nkudulu na nzila ya Mwana na yandi, Yezu Kristu, beto tavanda na mpusa ya kukembila Ntotila na beto ya mvula na mvula na kiteso ya kuluta dyaka. Beto tazola kusala mutindu Nkunga 145:11-13 ketuba: “Bo ta songaka lukumu ya kimfumu na nge ti ngolo na nge, mpidina bantu yonso ta zabaka mambu na nge ya nene ti lukumu ya kimfumu na nge. Kimfumu na nge ta manaka ve; nge, nge kele Mfumu tii kuna.”

¹⁹ Beto lenda kutula ntima nde ndinga ya Nzambi na beto tavanda ya kyeleka: “Nge kekangula diboko na nge, ye nge kelungisa bampusa ya bima yonso ya kezinga.” Ntotila ya mvula na mvula tanata beto na zola yonso na nsuka ya bilumbu yai ya nsuka, mutindu Davidi kendimisa beto: “Yandi [Yehowa] ke tanina bantu yonso yina kelemfukaka na yandi, kansi yandi ta fwa bantu yonso ya mbi.”​—Nkunga 145:16, 20.

20. Inki mutindu nge kepesa mvutu na imvitasio ya Ntotila ya mvula na mvula, mutindu yau mepesama na bankunga tanu ya nsuka?

²⁰ Na Biblia, konso kapu na kati ya bakapu tanu ya nsuka ya Bankunga keyantikaka mpi kesukaka ti imvitasio ya “Aleluyah.” Yau yina Nkunga 146 (NW) kebinga beto nde: “Beno kembila Yah! Kembila Yehowa, O moyo na mono. Na luzingu na mono yonso mono takembilaka Yehowa. Mono tasalaka bamwalulu sambu na Nzambi na mono bilumbu yonso ya mono tavanda.” Keti nge tandima imvitasio yina? Na ntembe ve nge tazola kukembila yandi! Bika nde nge kuvanda na kati ya bayina metendulama na Nkunga 148:12, 13 nde: “Beno bana-bankento ti bana-babakala, beno bambuta ti baleki, beno yonso beno [kembila Yehowa. Bika nde bau yonso kukembila zina ya Yehowa, sambu, NW], zina na yandi me luta bazina yonso na nene, lukumu na yandi me luta ntoto ti zulu.” Bika nde na ntima ya mvimba beto yonso kundima imvitasio yai: “Beno kembila Yah!” Beto yonso na kimvuka, bika nde beto kukembila Ntotila ya mvula na mvula!

Pesa Komantere na Nge

◻ Inki bantumwa ya Yezu kukebisaka na ntwala?

◻ Kubanda na 1914, inki kisalu kusalamaka ti ngolo yonso?

◻ Inki bankanu Yehowa kezola kuzenga?

◻ Sambu na inki yai kele ntangu ya kuluta bantangu yonso na yina metala kukembila Ntotila ya mvula na mvula?

[Lupangu ya kele na lutiti 29]

Nsungi ya Mpasi Yai ya Mavwanga

Dyambu yai ya kubaluka ya mambu ya inza tuka luyantiku ya mvunkama ya 20 mendimamaka na bantu mingi. Mu mbandu, na bangogo ya ntete ya mukanda Pandaemonium, ya kusonikaka mbuta ya kinzonzi ya États-Unis, Daniel Patrick, yina kubasikaka na 1993, komantere mosi ya metadila “mbungulu ya 1914” ketangama nde: “Mvita kukwisaka, inza mpi kusobaka kibeni. Bubu yai kele ti bansi nana mpamba na zulu ya ntoto ya kuvandaka na 1914 kansi mesobaka ve mutindu na bau ya luyalu sambu na nku tuka ntangu yina. . . . Kansi kiteso ya bansi 170 ya nkaka yina kuvandaka na ntangu yina mosi, ya nkaka megangama kaka sesepi yai sambu na bandwanisa ya mesalama ntama mingi ve.” Ya kyeleka tuka 1914, inza memonaka bambungulu ti bambungulu!

Mukanda ya nkaka ya kubasikaka na 1993 kele Out of Control—Global Turmoil on the Eve of the Twenty-First Century (mukanda yina ketubila ndwanisa ya politiki na kimvuka). Nsoniki na yau kele Zbigniew Brzezinski, ntwadisi ya ntama ya Kimvuka ya Lutaninu ya Insi ya États-Unis. Yandi kusonikaka nde: “Bantu kuyambaka luyantiku ya mvunkama ya makumi zole bonso mvunkama ya Bantu ya Ngangu. . . . Na kuswaswana ti kivuvu yina, mvunkama ya makumi zole kubalukaka ya kuluta kutyamuna menga, mpi ya kuluta mambi, mvunkama ya kupesaka politiki nsoni, mpi ya kugondaka kukonda mawa. Bau kubongisaka dyambu ya kufwa bantu na kiteso ya mesalamaka ntete ve, kugonda kubongisamaka na kiteso ya kuluta mingi. Luswaswanu na kati ya mayele ya sianse sambu na mambote ti mambi ya politiki kusalaka vandaka kupesa kibeni mpasi. Ata mbala mosi ve na ntwala kugonda kusalamaka bisakasaka mutindu yina, mbala ata mosi ve na ntwala kufwa-bantu kusalamaka mingi kiteso yina, mbala mosi ve na ntwala kufwa-bantu kusalamaka ti ngolo yonso sambu na balukanu ya imbi ya kukonda ngangu ya mutindu yina.” Kyeleka ya inki mutindu yau kele!

[Kifwanisu ya kele na lutiti 27]

Mishele kulosaka Satana ti bantu na yandi na ntoto na nima kutulama ya Kimfumu na 1914