Yehowa​—Nzambi ya Kesongaka Binsweki

“Mambu ya mutindu yai ya kinsweki, kaka Nzambi ya zulu muntu ke songaka yo.”​—DANIELE 2:28.

1, 2. (a) Inki mutindu Yehowa kele ya kuswaswana ti Mbeni na yandi ya nene? (b) Inki mutindu luswaswanu yango kemonanaka na bantu?

YEHOWA, Nzambi ya kuluta kuzanguka mpi ya zola na luyalanganu ya mvimba, Ngangi mosi kaka, kele Nzambi ya mayele mpi ya lunungu. Yandi kele na mfunu ve ya kubumba zina na yandi, bisalu na yandi, to balukanu na yandi. Na ntangu ya yandi mosi mezola mpi na luzolo na yandi mosi, yandi kekudisongaka. Na mutindu yina, yandi kele ya kuswaswana ti Mbeni na yandi, Satana Dyabulu, yina kekudibumbaka mpi kebumbaka bangindu na yandi.

² Kaka mutindu Yehowa ti Satana kele ya kuswaswana, bansambidi na bau mpi kele mutindu mosi. Bayina kelandaka mbandu ya Satana, kikalulu na bau kele mpukumuna ti luvunu. Bau kesosaka kudimonisa bonso bantu ya mbote, kansi bau kesalaka bisalu ya mbi. Polo songaka Bakristu ya Korinto na kuyituka ve na mambu ya mutindu yina. Sambu “bantu yina bo kele bantumwa ya luvunu, bo ke kusaka bantu na kisalu na bo bo ke tubaka mpi nde bo kele bantumwa ya Kristo, kansi bo kele bantumwa ya Kristo ve. Yo kele mambu ya kuyituka ve, sambu Satana yandi mosi mpi lunga kukusa nde yandi kele wanzio yina ke nata nsemo.” (2 Korinto 11:​13, 14) Kansi, Bakristu ketulaka ntima na Kristu bonso Ntwadisi na bau. Ntangu yandi vandaka na zulu ya ntoto, Yezu monisaka kimuntu ya Tata na yandi, Yehowa Nzambi, na mutindu ya kukuka. (Baebreo 1:​1-3) Yau yina, na Bakristu, kulanda mbandu ya Kristu kele kulanda mbandu ya Yehowa, Nzambi ya masonga, ya nsemo mpi ya ketubaka mambu pwelele. Bau mpi kele ve na mfunu ya kudibumba, ya kubumba bisalu na bau to balukanu na bau.​—Efezo 4:​17-19; 5:​1, 2.

3. Inki mutindu beto lenda bedisa bantu yina kefundaka beto nde, bantu ya kekumaka Bambangi ya Yehowa kekwendaka kukota na kingolongolo na “sekti ya kinsweki”?

³ Na ntangu yina yandi kezabaka nde yau kele ntangu ya mbote, Yehowa kesonga pwelele mambu yonso ya ketadila balukanu na yandi ti mambu ya makwisa yina bantu vanda zaba ve na ntwala. Yau yina, yandi kele Nzambi yina kesongaka binsweki. Na yau, bantu yina kezola kusadila yandi mebingama​—⁠ee, bau metumama​—⁠na kulonga mambu yina Yehowa mesongaka. Na 1994, bau yulaka Bambangi kiteso ya 145 000 na nsi mosi ya Eropa. Bau monaka nde na kimvuka konso muntu na kati na bau fimpaka yandi mosi malongi ya Bambangi ya Yehowa bamvula tatu na ntwala ya kukuma Mbangi. Luzolo na bau mosi pusaka bau, kansi muntu tindikaka bau ve. Bau landaka kuvanda kaka ti kimpwanza na mambu yina bau kezolaka kusala. Mu mbandu, mwa ndambu ya bantu yina kumaka kundima ve minsiku ya ngolo ya bikalulu sambu na Bukristu, na nima bau buyaka na kuvanda dyaka Bambangi. Kansi, yau kele kyese na kuzaba nde, na bamvu tanu ya mekatuka kuluta, ndambu ya nene ya bantu yai ya vandaka ntete Bambangi vutukilaka kuvukana na bau ti bisalu na bau bonso Bambangi.

4. Inki kima fwete tungisa ve Bakristu ya kwikama, ye sambu na inki?

⁴ Ya kyeleka, Bambangi yonso ve ya ntama vutukaka, mpi na kati na bau kele ti bantu yankaka yina vandaka ntete ti mikumba ya nene na kati ya dibundu ya Bukristu. Yau kele kima ya kuyituka ve, sambu ata mosi na kati ya balandi ya ngolo ya Yezu, ntumwa Yudasi, vutukaka nima. (Matayo 26:​14-16, 20-25) Kansi, keti yai kele kikuma ya kuditungisa sambu na Bukristu yau mosi? Keti pana yau kefwa kununga ya Bambangi ya Yehowa kenunga na kisalu na bau ya kulonga? Ata fyoti ve, kaka mutindu ngyekula ya Yudasi Iskariote kangisaka ve balukanu ya Nzambi.

Nkwa-Ngolo Kansi Nzambi ya Zola

5. Inki mutindu beto kezaba nde Yehowa ti Yezu kezolaka bantu, ye inki mutindu bau memonisaka zola yango?

⁵ Yehowa kele Nzambi ya zola. Yandi kekudibanzabanzaka sambu na bantu. (1 Yoane 4:​7-11) Ata yandi kele na zulu ya bima yonso, yandi kesepelaka mingi kusala kinduku ti bantu. Na yina metala mosi na kati ya bansadi na yandi ya ntama beto ketanga nde: “ ‘Abrahami tulaka ntima na Nzambi, yo yina Nzambi ndimaka yandi sambu na lukwikilu na yandi.’ Ebuna Nzambi bingaka yandi ‘Nduku na mono.’ ” (Yakobo 2:23; 2 Bansangu 20:7; Yezaya 41:⁠8) Mutindu bantu yina kele banduku kesonganaka mambu ya kinsweki, Yehowa mpi kesalaka mutindu mosi ti banduku na yandi. Na dyambu yai, Yezu landaka mbandu ya Tata na yandi, sambu yandi kumisaka balongoki na yandi banduku mpi songaka bau binsweki. Yandi songaka bau nde: “Mono ta binga beno diaka bampika ve, sambu mpika ke zabaka ve mambu ya mfumu na yandi ke salaka. Kansi mono ke binga beno banduku, sambu mono me zabisaka beno mambu yonso ya mono waka na Tata na mono.” (Yoane 15:15) Mambu ya kubumbana to “binsweki,” yina ya Yehowa, Mwana na yandi, ti banduku na bau kezabaka kumosi, kevukisa bau na zola mosi ti vumi ya lenda fwa ve.​—⁠Kolosai 3:⁠14.

6. Sambu na inki Yehowa vandaka ve na mfunu ya kubumba bangindu na yandi?

⁶ Disongidila ya zina Yehowa kele: “Yandi Kekitulaka.” Yau kesonga ndenda na yandi ya kukituka konso mutindu yina yandi kezola kukituka sambu na kulungisa lukanu na yandi. Na luswaswanu ti bantu, Yehowa kele na mfunu ve ya kubumba bangindu na yandi na kutitaka nde kana ve bantu yankaka kukangisa yandi na kulungisa yau. Yandi lenda bela ve ata fyoti, yau yina na Ndinga na yandi, Biblia, yandi kesongaka pwelele mambu mingi yina yandi kezola kusala. Yandi kesila nde: “Mambu . . . na mono, yo ke vutuka ve mpamba na mono kana yo me sala ve ntete luzolo na mono, kana yo me lungisa ve bangindu na mono.”​—⁠Yezaya 55:⁠11.

7. (a) Inki Yehowa bikulaka na Edeni, ye inki mutindu Satana memonisaka nde Nzambi tubaka masonga? (b) Inki mutindu munsiku yina kele na 2 Korinto 13:8 kevandaka ntangu yonso kyeleka?

⁷ Ntangu fyoti na nima ya mbendumuka na Edeni, Yehowa songaka na bangogo ya nkufi mutindu ntembe ya bilumbu mingi tasuka na kati na yandi ti Mbeni na yandi, Satana. Dyabulu tatatika Nkuna ya lusilu ya Nzambi ngolo mpenza kukonda kufwa yandi kimakulu. Kansi yandi, yandi tafwa Satana kimakulu. (Kuyantika 3:15) Na mvu 33 T.B., Dyabulu tatikaka mpenza Nkuna, Kristu Yezu, ntangu yandi nataka yandi na kufwa. Na mutindu yai, Satana lungisaka Masonuku ye yandi monisaka mpi nde Yehowa kele Nzambi ya masonga, ata yau vandaka ve mpenza ngindu na yandi. Kimbeni na yandi sambu na kyeleka mpi lunungu, kumosi ti lulendo na yandi, nkadilu ya kukonda kubalula ntima, nataka yandi na kusala kibeni mambu yina ya Nzambi bikulaka nde yandi muntu tasala. Ee, munsiku yai ya Biblia kemonana kyeleka na batelemini yonso ya kyeleka ti na Satana yandi mosi: “Beto lenda kanga nzila ve na kieleka ya Nzambi; beto fweti sala kaka sambu na yo.”​—⁠2 Korinto 13:⁠8.

8, 9. (a) Inki Satana kezabaka, kansi keti nzayilu na yandi yina kekangisaka kulungana ya balukanu ya Yehowa? (b) Inki lukebisu ya pwelele bambeni ya Yehowa kele na kuvila, ye sambu na inki?

⁸ Kubanda na ntangu Kimfumu ya Nzambi tulamaka na mutindu mosi ya konda kumonana na 1914, Kusonga 12:12 melunganaka: “Yo yina nge zulu ti beno bantu ke zingaka kuna, beno vanda na kiese! Kansi mawa mingi na ntoto ti na nzadi-mungwa! Sambu Satana me kwisa kukulumuka kuna na beno; yandi me dasuka, sambu yandi me zaba nde ntangu mingi ve me bika na yandi.” Kansi, ata yandi kezaba nde ntangu na yandi mebikala fyoti, keti Satana kesoba bikalulu na yandi? Yau zolaka kumonisa nde Satana kendima nde Yehowa kele Nzambi ya masonga mpi nde yandi kele Muyadi ya Kuluta Kuzanguka, kaka yandi mpamba mefwana na kubaka lusambu. Kansi, Dyabulu kezola ve kundima nde yandi kele ya kubela, ata yandi kevila kima mosi ve sambu na Yehowa.

⁹ Yehowa kemonisa pwelele kibeni mambu ya tasalama na ntangu Kristu takwisa sambu na kuzenga nkanu ya ngidika ya inza ya Satana. (Matayo 24:​29-31; 25:​31-46) Na dyambu yai, Ndinga na yandi ketuba nde: “Kana bantu kutuba nde: ‘Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote [“ngemba ti lutaninu,” NW],’ tuba nde, kaka na ntangu yo yina lufwa ta kwisila bo nswalu. . . . yo ta vanda bonso mpasi yina ke simbaka nkento ntangu yandi ke zola kubuta.” (1 Tesalonika 5:⁠3) Bayina yonso kelanda mbandu ya Satana kevila lukebisu ya pwelele yai. Ntima na bau ya mbi kekanga bau meso, mpi yau kekangisa bau na kubalula bikalulu na bau ya mbi mpi kusoba bapula ti mayele ya mbi ya bau kesalaka sambu na kumeka kufwa balukanu ya Yehowa.

10. (a) 1 Tesalonika 5:3 lenda vanda yau melunganaka inki kiteso, kansi inki bantu ya Yehowa fwete sala? (b) Sambu na inki na makwisa bantu ya kukonda lukwikilu lenda kuma nku ya kuluta na kutelamaninaka bantu ya Nzambi?

¹⁰ Mingimingi kubanda na 1986, ntangu Nations unies bingaka yau Mvula ya Ngemba ya Inza, bisika yonso na inza bau ketubilaka ngemba ti lutaninu. Bantu mesalaka bitambi ya nene sambu na kutanina ngemba ya inza, ntangu yankaka yau kemonanaka ti kamwa kununga. Keti ndungisa yonso ya mbikudulu yai yo yina, to beto fwete kinga nde bansangu yankaka ya ngituka ya mutindu mosi tapesama na makwisa? Yehowa muntu tatemuna mambu yai kana ntangu na yandi melunga. Kansi, beto bikala ya kusikama na kimpeve, “ntangu be[t]o ke vingila Kilumbu ya Nzambi.” (2 Piere 3:12) Mutindu ntangu kele na kuluta, bantu mpi ketubilatubila ngemba ti lutaninu, bantu mingi yina kezaba lukebisu yai, kansi kevila yau ti luzolo yonso, lenda banda kutula ntembe, lenda banda kutuba nde Yehowa talungisa ve ndinga na yandi to lenda ve kulungisa ndinga na yandi. (Fwanisa ti Longi 8:​11-13; 2 Piere 3:​3, 4.) Kansi Bakristu ya kyeleka kezaba nde Yehowa talungisa lukanu na yandi!

Luzitu ya Kufwana na Bantu Yina Yehowa Kesadila

11. Inki Daniele ti Yozefi bakisaka sambu na Yehowa?

¹¹ Ntangu Ntotila Nabukodonozore, mfumu ya Kintinu ya Neo-Babylonisme, lalaka ndosi mosi ya mpasi mpi vandaka kuyibuka yau ve, yandi lombaka lusadisu. Banganga-nzambi, bakonseye, ti bandoki na yandi yonso mpi kukaka ve na kusonga yandi ndosi yango to kupesa ntendula na yau. Kansi, nsadi ya Nzambi, Daniele, lendaka yibusa ndosi yango mpi kutendula yau. Kansi, yandi zabisaka nde kusonga ndosi ti ntendula na yau basikaka ve na mayele na yandi mosi. Daniele tubaka nde: “Mambu ya mutindu yai ya kinsweki, kaka Nzambi ya zulu muntu ke songaka yo. Yandi me songa nge, mfumu Nabukodonozore, mambu yina ta kwisa na ntwala.” (Daniele 2:​1-30) Bamvu-nkama mingi na ntwala, Yozefi, mbikudi yankaka ya Nzambi, zabaka mpi mambu ya mutindu mosi nde Yehowa kele Musongi binsweki.​—⁠Kuyantika 40:​8-22; Amosi 3:​7, 8.

12, 13. (a) Nani vandaka mbikudi ya Nzambi ya kuluta nene, ye sambu na inki nge kevutula buna? (b) Banani bubu yai kesalaka bonso “bantu yina ya Nzambi me pesaka kiyeka na kuzabisa mambu na yandi yina ya kieleka me bumbanaka”?

¹² Mbikudi ya Yehowa ya kuluta nene ya salaka na zulu ya ntoto vandaka Yezu. (Bisalu 3:​19-24) Polo tendulaka nde: “Na ntangu ya ntama baprofete vandaka kutubila bankaka na beto mambu yina ya Nzambi vandaka kuzabisa bo na kutuba; bo vandaka kutubila bo yo mbala mingi na banzila ya mutindu na mutindu. Kansi na bilumbu yai ya nsuka, Mwana na yandi muntu me kwisa kutubila beto mambu yina. Nzambi salaka bima yonso ti mambu yonso na lusadisu ya Mwana na yandi yina. Nzambi solaka yandi na kubaka bima yonso ti mambu yonso.”​—⁠Baebreo 1:​1, 2.

¹³ Yehowa tubaka na Bakristu ya ntete na nzila ya Mwana na yandi, Yezu. Yandi zabisaka Yezu binsweki, ebuna Yezu zabisaka yau na bau. Yezu songaka bau nde: “Nzambi me pesaka beno nzila ya kuzaba mambu ya kinsweki ya Kimfumu na yandi.” (Luka 8:10) Na nima Polo kwisaka kutuba nde Bakristu ya kupakulama vandaka “bantu yina ke sadilaka Kristo, . . . ya Nzambi me pesaka kiyeka na kuzabisa mambu na yandi yina ya kieleka me bumbanaka.” (1 Korinto 4:⁠1) Bubu yai Bakristu ya kupakulama kelanda kusala kisalu yina. Na kimvuka bau kele mpika ya kwikama mpi ya mayele yina kepesa madya ya kimpeve na ntangu ya mbote, na nzila ya Nto-Kimvuka na yandi. (Matayo 24:​45-47) Ebuna kana beto kelemfukila bambikudi ya kupemama ya Nzambi ya bilumbu ya ntama, mingimingi Mwana na yandi, keti beto fwete lemfukila mpi ve bantu ya Nzambi kesadila bubu yai sambu na kusonga mambu ya Biblia yina kele mfunu mingi sambu na bantu na yandi na bantangu yai ya mpasi?​—⁠2 Timoteo 3:​1-5, 13.

Kuta to Kubumba Kinsweki?

14. Inki ntangu Bakristu kesalaka bisalu na bau na kinsweki, bau kelandaka mbandu ya nani?

¹⁴ Sambu Yehowa ketaka binsweki pwelele, keti yau kesonga nde konso ntangu mpi na konso mvwandilu, Bakristu fwete basisa konso dyambu yina bau kezaba? Na kutuba ya mbote, Bakristu kelandaka ndongisila yai ya Yezu pesaka na bantumwa na yandi: “Beno vanda mayele bonso [“banyoka,” NW]. Beno vanda na ntima ya pima bonso bapizio.” (Matayo 10:16) Kana muntu pimisa bau na kusambila Nzambi bonso kansansa na bau kelomba, Bakristu kelandaka “kulemfuka na Nzambi,” sambu bau zaba nde muntu mosi ve kele na nswa ya kukandikila lusambu ya Yehowa. (Bisalu 5:29) Yezu yandi mosi monisaka nde yau fwete vanda mutindu yai. Beto ketanga nde: “Na nima ya mambu yina, Yesu yantikaka kutambula na ntoto ya Galilea. Yandi zolaka ve kutambula na ntoto ya Yudea, sambu Bayuda vandaka kusosa mpila ya kufwa yandi. Nkinsi mosi ya Bayuda vandaka me kuma penepene, zina na yo Nkinsi ya Bisasa. Yesu tubilaka bo [bampangi na yandi ya kinsuni ya vandaka bankwikidi ve] nde: . . . ‘Beno kwenda ka beno na nkinsi. Mono ke kwenda na nkinsi yai ve, sambu ntangu na mono ya mbote me lunga ntete ve.’ Yesu tubilaka bo mambu yina, ebuna yandi bikalaka na Galilea. Ntangu bampangi ya Yesu me kwenda na nkinsi, yandi mpi kwendaka kuna; yandi zolaka ve nde bantu kumona yandi ke kwenda, kansi yandi kwendaka na kinsweki.”​—⁠Yoane 7:​1, 2, 6, 8-10.

Kuta to Kubumba?

15. Inki mutindu Yozefi monisaka nde kubumba kinsweki kevandaka bantangu yankaka mambu ya kumonisa zola?

¹⁵ Bantangu yankaka, kubumba mambu ya kinsweki kemonisaka mayele kaka ve, kansi zola mpi. Mu mbandu, inki Yozefi, tata-lundi ya Yezu, salaka ntangu yandi zabaka nde Maria, nduku ya yandi silaka makwela, vandaka na divumu? Beto ketanga nde: “Bakala na yandi Yozefi vandaka muntu mosi ya mbote. Kansi yandi zolaka ve kumonisa Maria nsoni na meso ya bantu. Yo yina yandi tubaka na ntima na yandi nde: ‘Mono fweti bikisa yandi na kinsweki.’ ” (Matayo 1:​18, 19, beto bantu metengimisa bisono.) Yau zolaka kuvanda mpenza dyambu ya kukonda zola kana yandi basisaka yandi na meso ya bantu!

16. Inki kele mukumba ya bankuluntu, kumosi ti bantu yonso na kati ya dibundu, na yina metala mambu ya kinsweki?

¹⁶ Mambu ya kinsweki yina lenda nata mavwanga to mpasi fwete zabisama ve na bantu yina kele na nswa ve ya kuzaba yau. Bakristu yina kele bankuluntu kevilaka mambu yai ve kana bau kelongisila bankundi Bakristu, kepesa kikesa to ndola na bayina kesalaka masumu ya ngolo na meso ya Yehowa. Kubongisa mambu yai na nzila ya Masonuku kele mfunu; kusonga mambu ya kinsweki na bantu yina yau ketadila ve kele mfunu ve, yau kele mpi zola ve. Ya kyeleka mpenza, Bakristu na kati ya dibundu ya Bukristu fwete kwendaka ve kuzombazomba na nima ya bankuluntu sambu na kuzaba binsweki, kansi bau fwete zitisa mukumba ya kubumba yina bankuluntu kele na yau, ya kubumba binsweki. Bingana 25:9 ketuba nde: “Kana nge ke na makambu na mpangi na nge, beno yidika yo beno mosi; kusonga bantu ya nkaka ve kinsweki ya muntu ya nkaka.”

17. Sambu na inki mbala mingi Bakristu kebumbaka mambu ya kinsweki, kansi sambu na inki bantangu yankaka bau fwete sala buna ve?

¹⁷ Beto fwete sadila munsiku yai mutindu mosi na kati ya dibuta ti na kati ya banduku. Kubumba mambu yankaka ya kinsweki kele mfunu mingi sambu na kubuya mavwanga ti kubebisa bangwisana na beto. “Bituba-tuba ke nataka makasi kaka mutindu mupepe ke nataka mvula.” (Bingana 25:23) Ya kyeleka, sambu beto fwete vanda ya kwikama na Yehowa ti na minsiku na yandi mpi beto fwete vanda na zola sambu na bantu yina kesala mbi, bantangu yankaka yau tavanda mfunu na kusonga mambu ya kinsweki na bibuti, na bankuluntu, to na bantu yankaka yina kele na nswa.a Kansi na kimvuka, Bakristu kebumbaka mambu ya kinsweki ya bakwetu, bau kelundaka yau mutindu bau kelundaka ya bau mosi.

18. Inki bikalulu tatu ya Bukristu lenda sadisa beto na kuzaba mambu ya beto fwete ta ti yina beto fwete bumba?

¹⁸ Na bunkufi, Mukristu kelandaka mbandu ya Yehowa na kubumbaka mambu yankaka ya kinsweki kana yau kelomba kusala buna, mpi kesongaka yau kana yau kele mbote na kusala buna. Kima ya kesadisaka yandi na kuzaba inki yandi fwete ta, inki yandi fwete bumba, kele kudikulumusa, lukwikilu ti zola. Kudikulumusa tasadisa yandi na konda kudipesa mfunu ya kuluta. Yandi tasosa ve kuyitukisa bankaka, na kutelaka bau mambu yonso ya yandi zaba to na kumonisaka nde yandi zaba mambu mingi ya yandi lenda kuta ve. Lukwikilu na Ndinga ya Yehowa ti na dibundu ya Bukristu tapusa yandi na kulonga nsangu ya Nzambi mepesaka na Biblia, ti mayele, na mpila nde yandi tuba ve mambu ya lenda wisa bantu makasi na luyantiku. Ee, zola kepusaka yandi na kutuba pwelele mambu yina kekumisaka Nzambi mpi ya bantu fwete zaba sambu bau baka luzingu. Kansi, binsweki ya bakwetu yandi kelunda yau, sambu yandi kezaba nde mbala mingi kana yandi kekwenda kuta-ta yau, yau tamonisa nde yandi kele na zola ve.

19. Inki bisalu kesadisaka na kuzaba Bakristu ya kyeleka, ye inki yau kebutaka?

¹⁹ Mboninu yai ya bukatikati kesadisaka na kuzaba banani kele Bakristu ya kyeleka. Bau kefikaka ve Nzambi na nsi ya kima ya kukonda zina to na nina ya dilongi ya diswekamu ya Butatu busantu ya muntu lenda tendula ve. Banzambi ya kukonda mazina kele banzambi ya lusambu ya luvunu, ya lusambu ya kyeleka ve. (Tala Bisalu 17:​22, 23.) Kyeleka mpenza, Bambangi ya kupakulama ya Yehowa kendimaka dibaku na bau ya kuvanda “bantu yina ya Nzambi me pesaka kiyeka na kuzabisa mambu na yandi yina ya kieleka me bumbanaka.” Na kusongaka binsweki yango pwelele na bantu yankaka, bau kebenda bayina kele na ntima ya masonga na kusosa kinduku ti Yehowa.​—1 Korinto 4:1; 14:​22-25; Zakaria 8:23; Malashi 3:⁠18.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

Sambu na inki Yehowa kele ve na mfunu ya kubumba bangindu na yandi?

Na banani Yehowa kesongaka binsweki na yandi?

Inki mukumba Bakristu kele na yau na yina metala mambu ya kinsweki?

Tanga bikalulu tatu ya lenda sadisa Bakristu na kuzaba mambu ya kuta ti mambu ya kubumba.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Yehowa kesongaka binsweki na nzila ya Ndinga na yandi