Mukanda ya Katukaka na Nzambi
“Ata profete mosi ve me tubaka ntete na luzolo ya kimuntu, kansi bo vandaka kutuba na zina ya Nzambi sambu Mpeve-Santu vandaka kusonga bo mambu yonso ya bo vandaka kutuba.”—2 PIERE 1:21.
1, 2. (a) Sambu na inki bantu mingi kendimaka ve nde Biblia kele mfunu na luzingu ya bubu? (b) Inki banzikisa tatu beto lenda sadila na kumonisa nde Biblia katukaka na Nzambi?
KETI Biblia kele na mfunu sambu na bantu ya kezinga mfinama na luyantiku ya mvu-nkama ya 21? Bamingi kemona nde ve. Sambu na kutendula kikuma ya yandi monaka nde Biblia kele dyaka na mfunu ve, Dr. Eli S. Chesen tubaka nde: “Muntu mosi ve lenda lomba nde bau sadila mukanda ya shimi ya 1924 na kulonga shimi na nzo-nkanda ya bubu yai—bantu melongukaka mambu mingi na shimi kubanda ntangu yina.” Kana nge tadila kutuba na yandi yai na zuluzulu, nge tayindula nde yandi tubaka mambu ya kyeleka. Na kutuba ya mbote, bantu melongukaka mambu mingi na siansi, maladi ya ntu, ti bikalulu ya bantu kubanda na ntangu ya Biblia. Yau yina, bankaka kekudiyulaka nde: ‘Inki mutindu mukanda ya ntama mutindu yai lenda konda mambu ya kewakana ve ti siansi? Inki mutindu yau lenda vanda ti bandongisila ya mfunu sambu na luzingu ya bubu yai?’
2 Biblia yau mosi kepesa mvutu. Na 2 Piere 1:21, yau kesonga beto nde baprofete ya Biblia “vandaka kutuba na zina ya Nzambi sambu Mpeve-Santu vandaka kusonga bo mambu yonso ya bo vandaka kutuba.” Awa Biblia kemonisa nde yau katukaka na Nzambi. Kansi, inki mutindu beto lenda ndimisa bankaka nde yau kele mutindu yina? Bika beto tadila banzikisa tatu ya kemonisa nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi: (1) Yau ketubaka kyeleka na mambu ya siansi, (2) yau kele ti minsiku ya ntangu yonso, yina bantu ya bubu yai lenda sadila, ye (3) yau kele ti bambikudulu ya sikisiki yina kulunganaka, mutindu nkenda ketubaka yau.
Mukanda ya Kewakanaka ti Siansi
3. Sambu na inki mambu ya siansi kesengumunaka kebedisaka Biblia ve?
3 Biblia kele mukanda ya siansi ve. Kansi, yau kele mukanda ya kyeleka, ye kyeleka kebikalaka ntangu yonso kyeleka. (Yoane 17:17) Mambu ya siansi kesengumunaka kebedisaka Biblia ve. Kana yau ketubila mambu ya siansi, yau ketubaka ve bitubatuba ya bantu ya “siansi” ya ntama vandaka kutuba. Na kutuba ya mbote, yau ketubaka kaka ve kyeleka yina kewakana ti siansi, kansi yau kebuyaka mpi pwelele bangindu yina vandaka kundimama na bilumbu yina. Mu mbandu, beto tadila kuwakana yina kele na kati ya Biblia ti siansi ya baminganga.
4, 5. (a) Inki mambu minganga ya ntama bakisaka ve na yina metala maladi? (b) Sambu na inki ntembe kele ve nde Moize zabaka mbote bisalu ya minganga ya Ezipte?
4 Minganga ya ntama bakisaka ve mpenza mutindu maladi vandaka kuyalumuka, bau zabaka mpi ve mfunu ya bunkete sambu na kutina bimbefo. Bisalu mingi ya minganga ya ntama tamonana ya busenzi na ntwala ya minganga ya bubu yai. Mosi na kati ya mikanda ya minganga ya ntama yina kele tii bubu yai kele Bapapirisi ya Ebers, mukanda ya kemonisa mayele ya kimunganga ya bantu ya Ezipte, mfinama na nsungi ya 1550 N.T.B. Yau kesonga kiteso ya bankisi 700 ya maladi mingi, “kubanda na mputa ya meno ya ngandu tii na mpasi ya dinzungulu ya dikulu.” Mingi na kati ya bankisi yango vandaka kwayo ngolo ve, kansi yankaka vandaka ti kigonsa mingi. Sambu na kusansa mputa, nkisi yankaka vandaka potopoto ya tufi ya muntu ya kuvukisa ti bima yankaka.
5 Mukanda ya bankisi ya munganga ya Ezipte yai sonamaka mfinama na ntangu mosi ti mikanda ya ntete ya Biblia, yina vandaka ti Nsiku ya Moize. Moize butukaka na 1593 N.T.B., yandi yelaka na Ezipte. (Kubasika 2:1-10) Moize yelaka na nzo ya Farao mpi “bo longaka [yandi] mayele yonso ya bantu ya Ezipte.” (Bisalu 7:22) Yandi zabanaka mbote ti “baminganga” ya Ezipte. (Kuyantika 50:1-3) Keti mambu ya kimunganga na bau ya mvindu mpi ya kigonsa kotaka na mambu yina Moize sonikaka?
6. Inki ntuma ya bunkete ya Nsiku ya Moize siansi ya minganga fwete ndima bubu yai?
6 Ata fyoti ve, nkutu Nsiku ya Moize vandaka ti bantuma ya bunkete yina siansi ya minganga ya bubu fwete landa mbotembote. Mu mbandu, nsiku mosi ya metadila luzingu na ka ya basoda vandaka kutuma nde bau zika tufi na bau na nganda ya ka. (Kulonga 23:13) Yau vandaka mutindu mosi ya ngolo ya kuditanina na ntwala sambu na maladi. Yau vandaka lunda banto ya masa ya kukonda mikrobe mpi yau vandaka tanina bau na mikrobe yina banzinzi kenataka to bikuma yankaka ya pulupulu yina kefula na kufwa bantu konso mvula, mingimingi na bansi ya kesosa kutoma.
7. Inki ntuma ya bunkete ya Nsiku ya Moize sadisaka na kukangisa kuyalumuka ya maladi ya mbi?
7 Nsiku ya Moize vandaka ti bantuma yankaka ya bunkete yina vandaka kukangisa kuyalumuka ya maladi ya mbi. Muntu yonso yina vandaka monana bonso yandi lenda vanda na maladi ya nsambukila vandaka kota na karantene. (Levi 13:1-5) Bilele to malonga yina vandaka simba nitu ya mbisi yina kudifwilaka (mbala yankaka ti maladi), bau vandaka yobisa yau na ntwala ya kusadila yau dyaka, to bau vandaka kufwa yau. (Levi 11:27, 28, 32, 33) Konso muntu yina vandaka simba mvumbi vandaka bingama muntu ya mvindu, yandi vandaka kudigedisa: disongidila kuyobisa bilele na yandi mpi kuyobila. Na bilumbu nsambwadi yina yandi vandaka muntu ya mvindu, yandi lendaka kusimba muntu yankaka ve.—Kutanga 19:1-13.
8, 9. Sambu na inki beto lenda tuba nde bansiku ya bunkete yina vandaka na Nsiku ya Moize yitaka kupesama na ntwala kibeni?
8 Ntuma ya bunkete yai kemonisa mayele mosi ya zabisamaka na ntwala kibeni. Siansi ya minganga ya bubu melongukaka mambu mingi ya metala kuyalumuka mpi kukangisa maladi. Mu mbandu, kimunganga kuyelaka na mvu-nkama ya 19 mpi bandaka kusadila antiseptike—bunkete sambu na kutina maladi. Mbutu vandaka nde ntalu ya maladi ti ya lufwa ya kileki kukitaka. Na mvu 1900, bau tesaka nde banda na lubutuku, muntu lenda zinga bamvula na nsi ya 50 na bansi ya Eropa ti ya États-Unis. Kubanda na ntangu yina, yau memataka ngolo kibeni, kaka ve sambu minganga menungaka na kusansa maladi mingi, kansi mpi sambu na bunkete ti luzingu ya mbote.
9 Kansi, mafunda ya bamvu na ntwala minganga kulonguka mutindu maladi kebilamaka, Biblia songaka mutindu ya kuyita kuditanina sambu na maladi. Kima ya kuyituka kele ve kana Moize tubaka nde, na kimvuka, bantu ya Izraele ya ntangu na yandi vandaka zinga bamvula 70 to 80. (Nkunga 90:10) Inki mutindu Moize zabaka bansiku yai ya bunkete? Biblia ketendula nde: “Bawanzio bantu nataka Bansiku.” (Galatia 3:19) Ee, Biblia kele ve mukanda ya mayele ya bantu; yau kele mukanda ya katukaka na Nzambi.
Mukanda ya Mfunu Sambu na Luzingu ya Ntangu Yai
10. Ata bamvula 2000 meluta tuka Biblia kumanaka, inki beto lenda tuba sambu na bandongisila na yau?
10 Mikanda ya kulongisila bantu kelutaka kumana ngala mpi, ntama mingi ve, bau ketomisaka yau to kesalaka yankaka. Kansi Biblia kele mpenza ya kuswaswana. Nkunga 93:5 (NW) ketuba nde: “Bangibusa na nge memonanaka mambu ya kutudila ntima kibeni.” Ata bamvula kiteso ya 2000 meluta tuka Biblia kumanaka na kusonama, bangogo na yau kele mfunu na kusadila tii bubu. Mpi yau kesadisaka bantu yonso kiteso mosi kukonda kulanda mpusu to insi. Bika beto tadila mwa bambandu ya bandongisila ya ntangu yonso ya Biblia, “ya kutudila ntima kibeni.”
11. Bamvula mingi meluta, inki bau longaka bibuti mingi na yina metala kulonga bana?
11 Bamvu-nkama mingi meluta, bibuti mingi—yina kulandaka “bangindu ya mpa” na mambu ya kusansa bana—yindulaka nde yau vandaka “nsiku na kulonga bana.” Bau vandaka banga nde kupesa mwana bansiku tavwalangasa yandi mpi tapesa yandi boma. Bandongisi, na ngindu na bau ya mbote, vandaka tuba mbala na mbala nde bibuti fwete suka kaka na kusongisa bana na bau na mawete. Ntangu yai bantu ya mayele yina, mutindu The New York Times ketuba, “kesonga bibuti na kuvanda na mwa ntima ya ngolo, na kulonga bana na bau dyaka.”
12. Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde “ndongi” ketendula inki, ye sambu na inki bana kele na mfunu ya ndongi ya mutindu yina?
12 Kansi, na ntangu yina yonso, Biblia pesaka ndongisila ya sikisiki, ya bukatikati na yina metala kulonga bana. Yau kelongisila nde: “Ye beno, batata, beno sidikisa ve bana na beno. Kansi, beno fula na kusansa bau na ndongi mpi na malongi ya mabanza ya Yehowa.” (Efezo 6:4, NW) Ngogo ya Kigreki ya bau mebalula nde “ndongi” ketendula “kusansa to kulonga.” Biblia ketuba nde ndongi, to kulonga, kemonisaka zola ya bibuti. (Bingana 13:24) Bana keyelaka mbote na nsi ya bansiku ya kemonisa bikalulu ya mbote pwelele yina kesadisaka bau na kuyedisa ndenda ya kumona mambi ti mambote. Ndongi ya mepesama mbote kesadisaka bau na kudiwa na ngemba; yau kesongaka bau nde bibuti na bau kekudibanzaka sambu na bau mpi sambu na kimuntu na bau ya bilumbu kekwisa.—Fwanisa ti Bingana 4:10-13.
13. (a) Na yina metala kulonga bana, inki lukebisu Biblia kepesa na bibuti? (b) Ndongi ya inki mutindu Biblia kelombaka?
13 Kansi Biblia kekebisa bibuti na dyambu yai ya kulonga bana. Bibuti fwete meka ve na kusadila kiyeka na bau na mutindu ya mbi. (Bingana 22:15) Bibuti lenda pesa ve mwana ndola ya kuluta kiteso. Nku na nitu ya bantu kele na kisika ve na kati ya dibuta yina kesadilaka Biblia. (Nkunga 11:5) Nku ya mawi mpi—ndinga ya makasi, kuvweza ntangu yonso, bitubatuba, bima yai yonso ya lenda kumisa mwana mawamawa—kele na kisika ve. (Fwanisa ti Bingana 12:18.) Biblia kekebisa bibuti na mayele yonso nde: “Beno batata, beno simbisa bana na beno makasi ve, mbaimbai bo ta vanda na kikesa diaka ve [to, “beno tabasisa bau ntima yonso na nganda,” Phillips].” (Kolosai 3:21) Biblia kelomba bibuti na kuyidika mambu na ntwala. Kulonga 11:19 kesonga bibuti na kusadila bantangu ya kukonda kisalu na kulonga bana na bau bikalulu ya mbote ti ya kimpeve. Ndongisila ya mbote, ya mayele ya mutindu yina na dyambu ya kulonga bana kele mfunu bubu yai, mutindu yau vandaka na ntangu ya Biblia.
14, 15. (a) Na inki mutindu Biblia kesukaka ve kaka na kupesa ndongisila ya mayele? (b) Inki malongi ya Biblia lenda sadisa babakala ti bankento ya bampusu ti bikanda ya kuswaswana na kudimona kiteso mosi?
14 Biblia kesukaka ve kaka na kupesa ndongisila ya mayele. Nsangu na yau kebendaka ntima. Baebreo 4:12 ketuba nde: “Nsangu ya Nzambi kele ya moyo, yo ke salaka konso ntangu. Makasi na yo me luta makasi ya mbele ya makasi zole. Makasi yina ke kotaka tii na [“kukabisa moyo ti mpeve mpi madikulu ti nluka,” NW]. Nsangu yina yo ke sambisaka nzala ya ntima na beto ti mabanza ya ntima na beto.” Tala mbandu mosi ya kemonisa ngolo ya Biblia.
15 Bubu yai bampusu ya nitu, bansi, ti bikanda mekabisaka bantu. Bankabisa ya mpamba yai menataka lufwa ya bantu mingi ya masonga na bamvita na ntoto ya mvimba. Kansi, Biblia kele ti malongi yina kesadisaka babakala ti bankento ya bampusu ti makanda ya kuswaswana na kudimona kiteso mosi. Mu mbandu, Bisalu 17:26 ketuba nde “na muntu mosi [Nzambi] me basisaka makanda yonso ya bantu.” Yau kemonisa nde na kutuba ya mbote, kikanda kele kaka mosi—kikanda ya bantu! Dyaka, Biblia ketuma beto na ‘kusala bonso Nzambi,’ Nzambi yina “ke zolaka bantu yonso mutindu mosi. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.” (Efezo 5:1; Bisalu 10:34, 35) Sambu na bantu yina kesosaka mpenza kulanda malongi ya Biblia, nzayilu yai kevandaka na ngolo ya kuvukisa bau. Yau kekotaka na kisika ya mudindu—na kati ya ntima—kuna yau kefwaka bandilu ya muntu mesalaka sambu na kukabisa bantu. Keti yau kesalamaka mutindu yai na inza ya bubu yai?
16. Ta disolo mosi ya kemonisa nde Bambangi ya Yehowa kele na kimpangi ya kyeleka ya inza ya mvimba.
16 Na ntembe ve yau kesalamaka! Bambangi ya Yehowa mezabanaka mbote sambu na kimpangi na bau ya inza ya mvimba, yina mevukisaka bantu ya bisina mingi, bantu yina lendaka kuvanda ve kumosi na ngemba kana Biblia ve. Mu mbandu, na ntangu makanda fwisanaka na Rwanda, Bambangi ya Yehowa ya konso kikanda taninaka bampangi na bau Bakristu ya kikanda yankaka, na kutulaka luzingu na bau mosi na kigonsa. Mbala mosi, Mbangi mosi ya Muhutu swekaka na nzo na yandi dibuta mosi ya Batutsi sambanu ya dibundu na bau. Mawa mingi, nsukansuka bambeni zwaka dibuta ya Batutsi yina mpi bau fwaka bau. Na nima, bau dasukilaka mpangi yina ya Muhutu ti dibuta na yandi mpi yandi tinaka na Tanzanie. Beto waka bambandu yankaka mingi ya mutindu yina. Bambangi ya Yehowa kendimaka kukonda mpasi nde bumosi ya mutindu yina kesalamaka sambu ngolo ya Biblia mesimbaka ntima na bau ngolo kibeni. Kana Biblia kekuka kuvukisa bantu na ntoto yai ya kufuluka na kimpala, yau kele nzikisa ya ngolo nde yau katukaka na Nzambi.
Mukanda Mosi ya Bambikudulu ya Kyeleka
17. Inki mutindu bambikudulu ya Biblia kele ya kuswaswana ti mambu ya bantu keyitaka kutuba?
17 Na 2 Piere 1:20 (NW), Biblia ketuba nde: “Ata mbikudulu mosi ve ya Masonuku kebasikaka na ntendula ya muntu.” Bambikudi ya Biblia talaka ve mambu ya vandaka luta na inza na ntangu yina sambu na kumeka kuyindula na ngangu na bau mosi mutindu mambu tavanda na makwisa. Bau tubaka mpi ve mambu bisakasaka sambu na makwisa, yau wakana ti mambu yonso yina tabwa. Bika beto tadila mbandu ya mbikudulu mosi ya Biblia, yina lunganaka mbotembote, mpi tubamaka na bilumbu ya bantu lendaka ve kuyindula kima ya mutindu yai.
18. Sambu na inki, nkatu ntembe, bantu ya Babilone ya ntama vandaka kudimona na ngemba, kansi inki Yezaya bikulaka sambu na Babilone?
18 Mfinama na mvu-nkama ya nsambwadi na N.T.B., Babilone vandaka monika bonso ntu-mbanza ya Kintinu mosi ya bantu lendaka kubwisa ve. Mbanza yango vandaka simu na simu ya Nzadi Efrata mpi bau sadilaka masa ya nzadi sambu na kuzyungisa mbanza ti bakanale ya nene mpi ya mudindu. Lutaninu yankaka ya mbanza vandaka bibaka zole ya kukangisa, ya kusimbisa ti banzo-zulu sambu na bitumba. Na ntembe ve, bantu ya Babilone vandaka kudimona na kati ya ngemba kibeni. Kansi, na mvu-nkama ya nana N.T.B., nkutu na ntwala Babilone kumona lukumu na yau ya kuluta mingi, Mbikudi Yezaya yitaka kutuba nde: “Babilone . . . mono Mfumu Nzambi ta bwisa yo mutindu mono bwisaka babwala yai Sodome ti Gomore! Bantu ta tunga pana diaka ve, yo ta bikala kaka mayumbu na mayumbu tii kuna. Ata bantu ya Arabia yina ke tambulaka na bifulu mingi, bo ta tedimisa banzo na bo ya ntenta pana diaka ve; bantu yina ke kebaka mameme bo ta nata mameme na bo kuna diaka ve.” (Yezaya 13:19, 20) Simba nde mbikudulu tubaka kaka ve nde Babilone tafwa kansi nde mvula na mvula bantu tazinga dyaka ve kuna. Yau lombaka kikesa na kubikula mambu ya mutindu yai! Keti Yezaya sonikaka mbikudulu na yandi na nima ya kumona nde Babilone mefwa? Nkenda ketuba nde ve!
19. Sambu na inki mbikudulu ya Yezaya lunganaka ve yonso na Oktobri 5, 539 N.T.B.?
19 Na mpimpa ya Oktobri 5, 539 N.T.B., basoda ya Medo-Persia panzaka Babilone na lutwadisu ya Cyrus le Grand. Ata mpidina, mbikudulu ya Yezaya lunganaka ve na mumvimba na ntangu yina. Na nina ya bitumba ya Cyrus, ndambu ya bantu landaka kuzinga bamvu-nkama mingi na Babilone—ata yau vandaka ya kukonda ngolo. Na mvu-nkama ya zole N.T.B., mfinama na ntangu yina bau sonikaka Kibundi ya Yezaya ya Mer Morte, bantu ya Partia botulaka Babilone, yina vandaka na ntangu yina bonso kisika ya mbalu ya makanda ya nzyunga nwaninaka. Josèphe, Muyuda mpi nsoniki ya nkenda, sonikaka nde Bayuda “mingi” vandaka zinga kuna na mvu-nkama ya ntete N.T.B. Mukanda mosi (The Cambridge Ancient History) ketuba nde minkita ya Palmira zwaka kisika ya mbote ya mumbongo na Babilone na mvu 24 T.B. Yau yina, tii na mvu-nkama ya ntete T.B., Babilone vandaka mebikala ve mayumbu mpenza; kansi, mukanda ya Yezaya manaka ntama kibeni na ntwala ya nsungi yina.—1 Piere 5:13.
20. Inki nzikisa kemonisa nde nsukansuka Babilone kumaka “kita ya matadi”?
20 Yezaya monaka ve Babilone ya kukonda bantu na luzingu na yandi. Kansi, kaka mutindu mbikudulu kutubaka, nsukansuka Babilone kumaka “kita ya matadi.” (Yeremia 51:37, NW) Ntendudi ya Ebreo, Jerome (yina butukaka na mvu-nkama ya iya T.B.), ketuba nde na bilumbu na yandi, Babilone vandaka kisika ya kuta nkongo, kisika “bambisi ya mpila na mpila” vandaka kusakana, mpi yau mebikalaka mayumbu ti bubu yai. Ata bau metunga dyaka babilone bonso kisika ya kulenga, yau lenda benda bantu, kansi “bantu ti kimvwama” ya Babilone mevilaka kimakulu mutindu Yezaya tubaka.—Yezaya 14:22, NW.
21. Sambu na inki bambikudi ya kwikama vandaka kuka na kutuba mambu ya makwisa mbotembote?
21 Mbikudi Yezaya sadilaka ve ngangu na yandi sambu na kupesa ngindu ya makwisa. Yandi sonikaka mpi ve mambu ya yitaka salama sambu yau basika bonso mbikudulu. Yezaya vandaka mbikudi ya kyeleka. Mutindu mosi ti bambikudi ya kwikama yankaka yonso ya Biblia. Sambu na inki bantu yai kukaka kusala mambu yina muntu yankaka lenda kusala ve—kuyita kuzabisa mambu ya makwisa mbotembote? Mvutu kele pwelele. Bambikudulu kekatukaka na Nzambi ya bambikudulu, Yehowa, yina ‘ke tubaka katuka luyantiku, mambu yina fwete kubwa’ na nsuka.—Yezaya 46:10.
22. Sambu na inki beto fwete sala yonso sambu na kupusa bantu ya masonga na kufimpa Biblia?
22 Na yau, keti Biblia mefwana na kufimpama? Beto kezaba nde ee! Kansi bantu mingi kendimaka ve. Bau meyitaka kubaka bangindu sambu na Biblia ata bau metangaka yau ntete ve. Yibuka profesere yina beto tubilaka na luyantiku ya dilongi ya ntete. Yandi ndimaka na kulonguka Biblia, ebuna na nima ya kufimpa yau mbotembote, yandi tubaka nde yau kele mukanda ya kukatukaka na Nzambi. Na nima, yandi bakaka mbotika mpi kumaka Mbangi ya Yehowa, ye bubu yai yandi kesalaka bonso nkuluntu! Bika beto sala bikesa na kupusa bantu ya masonga na kufimpa ntete Biblia, na ntwala ya kupesa ngindu na bau sambu na yau. Beto ketula ntima nde kana ntete bau kutadila yau na masonga yonso, bau takwisa kubakisa nde mukanda yai mosi kaka, Biblia, kele mukanda sambu na bantu yonso!
Keti Nge Lenda Tendula?
◻ Inki mutindu nge lenda sadila Nsiku ya Moize na kusonga nde Biblia kele kisalu ya muntu ve?
◻ Inki minsiku ya ntangu yonso ya Biblia bantu lenda sadila bubu yai?
◻ Sambu na inki muntu lenda tuba ve nde mbikudulu ya Yezaya 13:19, 20 sonamaka ntangu mambu mesalama dezia?
◻ Inki dyambu beto fwete syamisa bantu ya masonga na kusala, mpi sambu na inki
[Lupangu ya kele na lutiti 30]
Ebuna Mambu Yina Beto Lenda Zwa Nzikisa Ve?
Biblia ketuba mambu mingi yina beto lenda zwa ve nzikisa ya kemonika. Mu mbandu, Biblia ketuba nde kele ti kisika ya kukonda kumonana kuna bigangwa ya kimpeve kevandaka. Kansi siansi lenda pesa ve nzikisa sambu na kunata beto na kundima to kubuya dyambu yai. Keti mambu ya mutindu yai ya beto lenda zwa nzikisa ve kemonisa nde Biblia kewakanaka ve ti siansi?
Yai vandaka ngyufula ya ngolo na ntu ya longoki mosi ya bamweta, yina yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa mwa bamvula ya meluta. Yandi keyibuka nde: “Mono fwete ndima nde, na luyantiku yau vandilaka mono mpasi na kundima Biblia, sambu mono lendaka ve kuzwa nzikisa ya mambu mingi ya Biblia na nzila ya siansi.” Muntu ya masonga yai landaka na kulonguka Biblia ye nsukansuka yandi ndimaka nde banzikisa yina beto kele na yau kemonisaka nde yau kele Ndinga ya Nzambi. Yandi ketendula nde: “Yau katulaka mono mpusa ya kusosa kumona nzikisa ya konso dyambu yina Biblia ketuba. Muntu yina mezolaka siansi mingi fwete ndima na kulonguka Biblia ti ngindu mosi ya kimpeve, kana ve, yandi tabika kundima kyeleka ve. Beto tula ngindu ve nde siansi lenda tendula konso kima yina kele na Biblia. Kansi kana beto mefwana ve na kuzwa nzikisa ya mambu yankaka, yau kesonga ve nde mambu yina kele ya luvunu. Kima ya mfunu kele nde, na kisika yina mpila ya kupesa nzikisa kemonanaka, Biblia kemonisaka nde yau ketubaka masonga.”
[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]
Moize sonikaka malongi ya bunkete na ntwala kibeni