Bangyufula ya Batangi

Bambangi ya Yehowa mingi kesalaka feti ya aniversere ya makwela na bau. Kilumbu ya kubutuka kele mpi aniversere. Ebuna sambu na inki kusala bafeti ya aniversere ya makwela kansi ya bilumbu ya kubutuka ve?

Na masonga yonso, ke ti feti ve ya mfunu ya Mukristu fwete sala na kati ya bafeti yai yonso zole. Kansi, beto kezo tuba ve nde yonso zole kele kiteso mosi. Bakristu mpi fwete tadila ve aniversere ya makwela bonso ya kilumbu ya kubutuka.

Ee, beto lenda binga yonso zole nde ba aniversere, sambu “aniversere” kelunganaka ‘konso mvula, na dati yina dikambu kusalamaka.’ Konso dyambu kele ti aniversere na yau: kilumbu kamio kututaka nge, kilumbu ngonda kunwanaka ti ntangu, kilumbu nge kwendaka kudya diyoto ti dibuta na nge, mpi buna na buna. Yau kele pwelele nde, konso mvula kana badati yai melunga, Bakristu kekumisaka yau ve bilumbu ya nene to ya kusala feti. Muntu na muntu fwete tadila dyambu yango mbotembote, na kuzaba inki yandi fwete sala.

Mu mbandu, na mvu 1513 T.B., Nzambi tubilaka pwelele bantu ya Izraele nde, konso mvula, bau fwete sala nkinsi ya kilumbu yina wanzyo ya Yehowa lutaka na zulu ya banzo ya bantu ya Izraele na Ezipte, ti kubasika yina bau basikaka na nsi yina kilumbu yango. (Kubasika 12:14) Bayuda, ti Yezu mpi, vandaka sala nkinsi yina konso mvula sambu na kulemfukila nsiku ya Nzambi. Kansi, bau vandaka kusala ve feti to kupesana bakado. Kilumbu ya bo pesaka tempelo mbala ya zole na maboko ya Nzambi vandaka mpi aniversere ya nene na Bayuda. Ata nsiku ya kusala nkinsi yina vandaka ve na Biblia, Yoane 10:​22, 23 kesonga nde Yezu monaka yau mbi ve. Nkinsi ya nsuka kele lukutakanu ya nene yai ya Bakristu kesala na aniversere ya lufwa ya Yezu. Bau kesalaka yau na kulemfuka na nsiku mosi ya Ndinga ya Nzambi kemonisa pwelele.​—⁠Luka 22:​19, 20.

Ntangu yai beto tubila ba aniversere ya makwela. Na bansi mingi, bankwelani kelutaka kusala feti ya aniversere ya makwela na bau. Makwela kele Nzambi muntu salaka yau. (Kuyantika 2:​18-24; Matayo 19:​4-6) Ebuna, Biblia ketubilaka ve makwela na mutindu mosi ya mbi. Yezu nkutu kwendaka na feti mosi ya makwela, mpi salaka makambu ya kupesaka bantu kyese kuna.​—⁠Yoane 2:​1-11.

Yau yina, yau lenda salama nde, kana aniversere ya makwela na bau melunga, bankwelani kuyibuka kyese ti lukanu na bau ya kununga na makwela na bau. Bankwelani bau mosi tazenga kana bau tayibuka kilumbu yai ya kyese na kingenga, kaka bau zole, to bau tabinga ndambu ya bampangi ya musuni to banduku. Yau tavanda ve kikuma ya kuvukisa bantu mingimingi na ntwala ya nzo. Na kilumbu yina, Bakristu fwete landa minsiku ya bau kelandaka konso kilumbu na luzingu na bau. Na yau, muntu na muntu yandi mosi fwete zenga kana yandi tasala feti ya aniversere ya makwela na yandi to ve.​—⁠Roma 13:​13, 14.

Kansi, beto tatuba inki sambu na yina metala kusala feti ya kilumbu ya kubutuka? Keti Biblia ketubila ba aniversere ya lubutuku?

Na kutuba ya mbote, na luyantiku ya mvu-nkama yai, Balongoki ya Biblia (Bambangi ya Yehowa) vandaka sala bafeti ya bilumbu ya kubutuka. Bamingi vandaka ti kamukanda mosi, ntu-dyambu na yau: La manne quotidienne (Mana ya Konso Kilumbu), kamukanda ya kutangila mukapu ya konso lumbu. Ebuna, na lutiti yina vandaka dati ya lubutuku ya Longoki ya Biblia mosi, Bakristu mingi vandaka kangisa kafoto na yandi pana na lweka. Dyaka, Nzozulu ya Nkengi (ya Kingelesi) ya Februari 15, 1909, tubaka nde na lukutakanu mosi na Jacksonville, na Florida, bau bingaka Mpangi Russell, prezida ya la Société na ntangu yina, na kumata na estrade. Sambu na inki? Sambu na kubaka bakado ya aniversere na yandi: bambuma ya vinu, binanasi, ti malala. Dyambu yai kepesa beto ngindu ya mambu yina salamaka na ntangu ya ntama. Na kubakisa yau dyaka mbote, yibuka nde na bilumbu yina, Balongoki ya Biblia vandaka kusungimina mpi Desembri 25 bonso aniversere ya lubutuku ya Yezu. Na Betele, na Brooklyn, bo vandaka sala feti ya Nkinsi ya Lubutuku.

Na ntembe ve, banda na ntangu yina, na kimpeve, bantu ya Nzambi meyelaka na mambu mingi. Na bamvu 1920, nsemo mingi ya kyeleka sadisaka bampangi na kubakisa nde:

Yezu butukaka ve na Desembri 25, dati mosi ya mekatuka na lusambu ya bamimpani. Biblia ketuma beto na kusungimina dati ya lufwa ya Yezu, kansi lubutuku na yandi ve to lubutuku ya muntu yankaka. Kuyibuka lufwa ya Yezu kewakana ti mukapu ya Longi 7:​1, mpi yau kemonisa nde kima ya mfunu kele luzingu ya kwikama ya muntu kezingaka, kansi kilumbu ya yandi butukaka ve. Biblia keta ve ata kisika mosi nde muntu mosi ya kwikama salaka feti ya kilumbu ya yandi butukaka. Yau ketubila kaka bafeti ya bilumbu ya kubutuka ya bamimpani. Na bilumbu yango bo fwaka mpi bantu. Beto tadila fyoti ba aniversere ya bamimpani yai.

Ya ntete kele aniversere mosi ya lubutuku ya Farao ya bo salaka na ntangu ya Yozefi. (Kuyantika 40:​20-23) Na mukanda na yandi (Encyclopædia of Religion and Ethics), Hastings yantikaka kitini ya ketubila bilumbu ya kubutuka mutindu yai: “Bafeti yai ya kilumbu ya muntu kubutukaka, kana beto tala mutindu yau kesalamaka, ntangu ya yau bandaka, ti ntendula na yau, beto tamona nde yau kele minsiku ya lusambu ya bambuta.” Na nima, mukanda yina ketanga zina ya mbuta-muntu J. Gardner Wilkinson, yina ketendulaka nkenda ya Ezipte. Yau ketuba nde muntu yai sonikaka nde: “Konso muntu na Ezipte vandaka zitisa kilumbu, nkutu ti ntangu ya yandi butukaka. Mpi, bonso bantu ya Persia, konso muntu vandaka sepela mingi na aniversere ya lubutuku na yandi. Yandi vandaka binga banduku, bo vandaka sakana bansaka ya mitindu na mitindu, mpi bo vandaka fulusa madya ya mutindu yankaka na mesa.”

Nkinsi yankaka kele aniversere ya lubutuku ya Herode. Kilumbu yango yina, bo fwaka Yoane Mbotiki. (Matayo 14:​6-10) Mukanda mosi (The International Standard Bible Encyclopedia [mbasika ya 1979]), kepesa ntendula yai ya mbote: “Tuka ntama Bagreki vandaka kembila bilumbu ya lubutuku ya banzambi ti bantu ya nene. Bo vandaka ti bangogo zole. Genéthlia: nkinsi ya lubutuku ya muntu ya kezinga. Genésia: nkinsi ya lubutuku ya muntu ya nene ya mefwaka. Na 2 Bambangi (2 Makabe) 6:​7, bo ketubila genéthlia ya Antiochus IV ya bo vandaka sala konso ngonda. Kilumbu yina, bo vandaka pusa Bayuda ‘na kudia bimenga.’ . . . Ntangu Herode salaka nkinsi ya lubutuku na yandi, yandi landaka bikalulu ya Bagreki longaka bau; kansi, na Israele, ntangu bo vandaka mezaba ntete ve bikalulu ya Bagreki, bo vandaka sala ve bankinsi ya bilumbu ya kubutuka.”

Bubu yai, Bakristu kesosaka ve kuzikisa konso dyambu na kuzaba kana kisina na yau kele na lusambu ya mbi. Kansi, kana Ndinga ya Nzambi kesonga mambu pwelele, bau kesosaka ve banzila ya kubuya yo. Mu mbandu, beto memona nde bankinsi ya kilumbu ya kubutuka ya kele na Biblia kele bamimpani mpamba bantu salaka yau; na bilumbu yango bo fwaka mpi bantu. Masonuku kemonisa yau ve bonso mambu ya kyese. Yau yina, Bakristu fwete kanga meso ve.

Na yau, Bakristu lenda sola na kusala feti sambu na kilumbu na bau ya makwela, yau metala bau mosi. Kansi, kele ti bikuma ya mbote ya kepusaka Bakristu ya kuyela na kusala ve ba aniversere ya bilumbu ya kubutuka.