Miziki Yina Kepesaka Nzambi Kyese

Bantu ketendulaka miziki bonso “kima ya kuluta ntama ya kepesaka kyese mpi ya bantu kesalaka na ntima mpenza.” Bonso kutuba ndinga, yo mpi kele dikabu ya nene ya keswaswanisaka bantu na bambisi. Miziki ketedimisaka mawi. Yo kepesaka kyese na dikutu. Yo kenikisaka ntu mpi. Kima ya kuluta dyaka kele nde, miziki lenda sepedisa Nzambi.

MUTINDU Biblia kemonisaka yo, bantu ya Izraele vandaka bantu yina vandaka kuzola miziki mingi. Diksionere mosi (Unger’s Bible Dictionary) ketuba nde miziki vandaka “kima mosi ya mfunu ya vandaka kupesa kyese ya kuluta na ntangu ya ntama.” Miziki vandaka kima ya bo vandaka kubula konso kilumbu na luzingu na bo. Na lusambu na bo, bo vandaka kuyimba na munoko to kubula bima ya kubudila miziki. Kansi, bo vandaka kusadila ntetentete ndinga ya muntu.

Ntotila Davidi kuponaka bantu na kati ya kikanda ya Levi sambu na “kuyimbisa bampangi” na kisika ya bisambu, na ntwala nde bo kangula na mbala ya ntete tempelo yina Salomo mwana na yandi kutungaka. (1 Bansangu 6:31, 32) Ntangu sanduku ya kuwakana, yina vandaka kusonga nde Yehowa kele pana, kukumaka na Yeruzalemi, Davidi kutulaka Balevi yankaka sambu na “kuyimbaka bankunga ti kukumisaka Mfumu Nzambi.” Bo vandaka kuyimba mpi kubula “bagitare . . . basembale, . . . bampungi.” Bantu yai bo “solaka bo sambu na kukumisa Mfumu Nzambi sambu na ‘kuzola ya yandi ke zolaka beto ke manaka ve.’”​—1 Bansangu 16:4-6, 41; 25:1.

Bangogo yai “kuzola ya yandi [Yehowa] ke zolaka beto ke manaka ve” ya bo kevutukilaka na ntangu ya kuyimba kemonana mbala mingi na Bankunga, mukanda ya Biblia yina ketubilaka miziki mingi. Mu mbandu, bangogo yai kele na konso kitini ya zole ya baverse 26 ya mvimba ya Nkunga 136. Ntendudi ya Biblia mosi ketuba nde: “Nkufi na yo kekumisaka yo pete sambu bantu kuyimba yo kukonda mpasi. Konso muntu, yina mewa yo, lenda yibuka yo kukonda mpasi.”

Mambu ya bo mesonikaka na bankunga kemonisa nde bima ya kubudila miziki kele mingi. Nkunga 150 ketanga bima bonso misengu, bampungi, bangoma, basembale, ya kekwisa kuyikama na bagitare. Ata mpidina, kima ya ntete ya bo ketubila kele ndinga ya muntu. Verse 6 kepesa ndongisila yai nde: “Yonso yina ke na moyo kupesa lukumu na Mfumu Nzambi!”

Mutindu miziki kemonisaka mawi na beto, na ntangu ya ntama bangindu ya mawa vandaka kupusa bantu na kusala bankunga ya kudila to bankunga ya kusala kitoko. Kansi, mutindu yai ya kuyimba vandaka kumonana kaka na miziki ya Izraele. Ansiklopedi ya Biblia, Étude perspicace des Écrituresa ketuba nde, “bo vandaka kusepila na kuyimba kaka na bankunga ya kudila to ya mawa yina vandaka kukwenda mbote ti miziki to mutindu ya kubalula ndinga mpi kisika ya bo kezola kutula dikebi na ntangu bo keyimba.”

Yezu ti bantumwa na yandi ya kwikama kuyimbaka bankunga sambu na kukumisa Yehowa na mpimpa na ntwala Yezu kufwa, ntembe kele ve nde bo vandaka kuvutukila bangogo ya Bankunga ya Hallel. (Nkunga 113-118) Bankunga yai kupesaka balongoki ya Yezu kikesa mpenza sambu na kunwana ti mpasi ya bo vandaka na yo na ntima na kuvidisa Mfumu na bo! Kuluta dyaka, lukanu na bo ya kuvanda kaka bansadi ya kwikama ya Mfumu ya Kuluta Nene ya inza, Yehowa, kukumaka dyaka mingi na ntangu bo yimbaka mbala tanu bangogo yina bo vandaka kuvutukila: “kuzola ya yandi ke zolaka beto ke manaka ve.”​—Nkunga 118:1-4, 29.

Bakristu ya ntete ya Efezo ti ya Kolosai kuyimbaka “bankunga ya Nzambi” (disongidila, “bankunga ya kupesa lukumu”). Na zulu ya bankunga yai, bo yikaka dyaka “bankunga ya kimpeve” (NW) yina bo vandaka kuyimba na kati ya ntima na bo. (Efezo 5:19; Kolosai 3:16) Na nsadisa ya nkunga mpi kutuba, bo sadilaka minoko na bo sambu na kuyimba bankunga ya kupesa lukumu na Nzambi. Keti Yezu kutubaka ve nde “muntu ke tubaka mambu yina me fuluka na ntima na yandi”?​—Matayo 12:34.

Miziki yina kepesaka ve Nzambi kyese

Miziki yonso ve ya bo ketubila na Biblia kupesaka Nzambi kyese. Baka mbandu ya mambu yina kubwaka na Ngumba ya Sinai, kisika Moize kubakilaka Nsiku, ti Bansiku Kumi. Ntangu Moize kulumukaka na ngumba sambu na kuvutuka, nki kima yandi waka? “Makelele yina ke songa ve nde bantu me nunga to bantu mebela,” kansi “bonso bantu ke yimba bankunga [yankaka].” Yo vandaka miziki ya bo vukisaka ti lusambu ya biteki. Dikambu ya kepesaka ve Nzambi kyese ata fyoti. Yo yina yo salaka nde bo fwa bantu 3 000 na kati ya bayina vandaka kubula miziki yango.​—Kubasika 32:18, 25-28.

Ata bantu lenda sonika, kubula, mpi kuyangalala na mitindu yonso ya miziki, yo kezola kutuba ve nde miziki yango yonso kepesaka Nzambi kyese. Sambu na nki? Sambu ntumwa ya Mukristu Polo kutendulaka nde: “Bantu yonso me salaka masumu, bo ke na lukumu ya Nzambi mpi ve.” (Roma 3:23) Mambu yina mimpani kesalaka sambu na kupesa ngolo ya kubuta, sambu na dilongi ya kutuba nde moyo ya bantu kefwaka ve, ti kusambila Maria bonso “mama ya Nzambi” bo kesadilaka yo mingi bonso bantu-dyambu ya kusala bankunga ya kuyimba ti miziki. Kansi, balukwikilu yai ti mambu yonso yina bo kesalaka kepesaka ve lukumu na Nzambi ya kyeleka, sambu yo kewakana ve na mambu yina Ndinga na yandi ya kupemama, Biblia ketubaka.​—Kulonga 18:10-12; Ezekiele 18:4; Luka 1:35, 38.

Pona Miziki na mayele yonso

Kupona miziki ya mbote kele pete ve. Mambu ya bo kesonikaka na zulu ya badisque compact kele sambu na kupusa bantu na kusumba mitindu yonso ya miziki yina bo mekotisaka na kati. Kansi, nsadi ya Nzambi yina kezola kupesa Yandi kyese, takeba mpi tapona na mayele yonso na mpila nde yandi kubuya bankunga ti miziki yina kevandaka ve na bangogo ya kekatukaka na balukwikilu ya luvunu ya mabundu to yina ketubilaka mansoni ti lusambu ya bademo.

Albert, ya kuvandaka Mukristu mpi misionere na Afrika, kendima nde yandi zwaka ve okazio mingi ya kubula miziki na piano. Kansi, yandi vandaka kuwidikila mbala na mbala bankunga yina bo mekotisaka na babande kaseti yina yandi kwendaka na yo. Banda yandi vutukaka na insi na bo tii bubu yai, Albert kekwendaka kutala mabundu ya Bukristu bonso nkengi-ntambudi. Yandi kevandaka dyaka ve na ntangu mingi ya kuwidikila miziki. Yandi ketuba nde: “Mono vandaka kuzola mingi bankunga ya Beethoven. Na nima ya bamvula mingi, mono kumaka ti bankunga yina yandi vandaka kuyimba na symphony, na baconcert, na sonatas, ti miziki yina bo vandaka kuyimba bantu iya mpamba.” Kuwidikila mitindu ya miziki ya mutindu yina vandaka kupesa yandi kyese. Ya kyeleka, konso muntu kevandaka na miziki ya yandi kezolaka kuwa, kansi beto Bakristu beto fwete vila ve ndongisila ya Polo: “Konso mambu yina ya beno ke sala​—ata beno ke dia ata beno ke nwa ata beno ke sala konso mambu ya nkaka​—beno sala mambu yina yonso sambu na kupesa Nzambi lukumu.”​—1 Korinto 10:31.

Miziki ti kudipesa

Kima ya ntete ya Susie vandaka kuzola kele miziki. Yandi ketendula nde: “Mono yantikaka kuzaba kubula piano na mvula 6, ebuna violin na mvula 10, mpi nsukansuka mpungi na mvula 12.” Na nima Susie kukwendaka kulonguka na nzo-nkanda mosi ya miziki (Royal College of Music) na Londres, na Angleterre, sambu na kuzaba kubula mpungi. Yandi longukaka bamvula iya ya mvimba ti nkento mosi ya mezabanaka mingi ya Espagne nde yandi zaba mpenza kubula miziki na mpungi, ebuna na mvula yina kulandaka, yandi kwendaka kulonguka na nzo-nkanda mosi (Paris Conservatoire), kisika yandi bakaka dipolomi ya miziki. Yandi bakaka mpi mapolomi ya kubula mpungi ti kulonga bantu na kuzaba kubula piano.

Susie yantikaka kuvukana na dibundu ya Bambangi ya Yehowa na Londres. Ntangu yandi kumaka kuna, yandi monaka mutindu bampangi yina kele Bambangi ketulanaka dikebi ya masonga mpenza mpi zola na kati na bo. Zola na yandi sambu na Yehowa yantikaka mpi na kuyela fyoti-fyoti, ebuna kikesa na yandi sambu na kisalu ya Nzambi kupusaka Susie na kusadila yandi. Yo nataka yandi na kudipesa mpi na kubaka mbotika. Susie ketuba nde, “Kana nge kesalaka kisalu ya kubula miziki, yo kele dezia kisalu ya kelombaka kudipesa, yo yina luzingu ya kudipesa kuvandaka ve kima ya mpa sambu na mono.” Ntangu ya yandi vandaka kulutisa na kukwenda kuyimba kukitaka na ntangu yandi yantikaka kubasika na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi sambu na kulemfuka na ntuma ya Yezu.​—Matayo 24:14; Marko 13:10.

Ntangu yai yandi kelutisaka ntangu mingi mpenza ve na kusala miziki, ebuna nki mutindu yandi kekudiwaka? Yandi kendima nde: “Bantangu yankaka mono kewaka ntima mpasi fyoti sambu mono kele dyaka ve na ntangu ya kusala yo mingi, kansi mono kebulaka kaka miziki na mono mpi mono keyangalalaka na miziki. Miziki kele dikabu ya mekatukaka na Yehowa. Ntangu yai ya mono metula kisalu na yandi na kisika ya ntete na luzingu na mono, mono kesepilaka na yo mingi kuluta.”​—Matayo 6:33.

Miziki yina kekumisaka Nzambi

Albert ti Susie, kumosi ti Bambangi ya Yehowa yankaka kiteso ya bamilio sambanu kekumisaka konso ntangu Yehowa Nzambi ti miziki. Na balukutakanu ya Bukristu yina kesalamaka na Banzo ya Kimfumu na bansi 234, bo keyantikaka mpi kesukisaka balukutakanu na bo na kuyimbaka bankunga sambu na kukumisa Yehowa, na bisika yina mpila ya kusala yo kevandaka. Na nsadisa ya bima ya kubudila miziki ya nene to ya fyoti, bamelodi ya kitoko ketwadisaka bo na ntangu bo keyimbaka bankunga yina bangogo na yo mekatukaka na Masonuku sambu na kukumisa Yehowa Nzambi.

Bantu yonso yina kevandaka pana ketombulaka mingungu na bo sambu na kuyimba na kyese yonso nde Yehowa kele Nzambi yina kesungiminaka beto (Nkunga 44). Bo keyimbaka nkunga mosi sambu na kukumisa Yehowa (Nkunga 190). Bankunga na bo kemonisaka kyese ti mikumba ya kimpangi ya Mukristu, luzingu ya Mukristu, mpi bikalulu ya Mukristu. Kima yankaka ya kepesaka bo dyaka kyese kele mitindu ya miziki ya kuswaswana yina Bambangi yina kukatukaka na Azia, na Australie, na Eropa, mpi na Nordi ti Sudi ya Amerika kusadilaka ntangu bo vandaka kusala bankunga yango.b

Bangogo ya luyantiku ya nkunga mosi ya nene ya bo keyimbila ntotila, ya bo sonikaka na bilumbu ya muyimbi-nkunga ketuba nde, “Beno yimbila Mfumu Nzambi nkunga ya mpa! Beno bantu yonso ya nsi-ntoto, beno yimbila Mfumu Nzambi nkunga! Beno yimbila Mfumu Nzambi bankunga, beno kumisa yandi! Konso kilumbu beno songa bantu nsangu ya mbote nde yandi ke gulusaka beto! Beno songa lukumu na yandi na bantu yonso ti mambu ya kuyituka ya yandi me salaka.” (Nkunga 96:1-3) Yo yai kima ya Bambangi ya Yehowa ke na kusala na bwala na beno, mpi bo kebinga nge na kuvukana na bo sambu na kuyimba nkunga yai ya lukumu. Bo kezodila nge kukwisa ya mbote na Banzo ya Kimfumu na bo, kisika nge lenda longuka nki mutindu kukumisa Yehowa na miziki yina kepesaka yandi kyese.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Bo keyimba bankunga ya lukumu sambu na Yehowa.