Keti Nge Kezingaka na Kuwakana ti Kudipesa na Nge?

“Konso kisalu yina ya beno ke sala, beno fweti sala yo na ntima mosi ya mbote, bonso nde beno ke sadila kaka bantu ve, kansi [Yehowa, NW] mpi.”​—KOLOSAI 3:23.

1. Bantu yina kesalaka bansaka kekudipesaka inki mutindu?

INKI mutindu bantu yina kesalaka bansaka kekumaka kusala yo mbote mingi? Na nsaka ya tennis, ballon, basketball, baseball, kubaka ntinu, golf, to na konso nki nsaka yina yankaka, bantu yina kebakaka kisika ya ntete kekudipesaka mpenza na kulonga nitu ti mabanza na bo na mpila nde bo kuma kusala mbote mpenza nsaka ya bo ponaka. Yo kelombaka ntetentete kuvanda na mavimpi mpi mabanza ya mbote. Keti beto fwete yindula kaka kudipesa ya mutindu yai ntangu beto keyindula kudipesa mutindu Biblia kesadilaka yo?

2. “Kudipesa” ketendulaka nki na mutindu Biblia kesadilaka yo? Pesa mbandu.

² “Kudipesa” kezola kutuba nki na mutindu Biblia kesadilaka yo? Kisongi-dyambu ya Kiebreo yina bo mebalula nde “kudipesa” ketendula “kuvanda ya kukabwana; kudigambula; kudikatula.”a Na Izraele ya ntama, Nganga-Nzambi ya Nene Aroni vandaka kulwata kidimbu ya wolo yina vandaka kutendula “kidimbu ya santu ya kudipesa.” Yo vandaka bonso kitini ya kinzanza yina vandaka kungenga na wolo mpi na zulu na yo bo sonikaka bangogo yai na Kiebreo, “Busantu kele ya Yehowa.” Yo vandaka kusadisa nganga-Nzambi ya nene na kuyibuka nde yandi fwete sala ve kima yina lungaka kubebisa tenta “sambu kidimbu ya kudipesa, mafuta yina Nzambi kupakulaka yandi, [vandaka] na zulu na yandi.”​—Kubasika 29:6; 39:30, NW; Levi 21:12, NW.

3. Inki mutindu kudipesa fwete simba luzingu na beto?

³ Beto kebakisa na kisika yai nde kudipesa kele ve kima ya kusakana na yo. Yo ketendula kumonisa na luzolo yonso nde nge kele nsadi ya Nzambi, mpi yo kelomba kuvanda na luzingu ya kukonda mvindu. Beto kebakisa ntangu yai sambu na nki ntumwa Piere kuvutukilaka mambu yina Yehowa kutubaka nde: “Beno vanda bantu ya santu, sambu mono mpi mono kele muntu ya santu.” (1 Piere 1:15, 16) Beto Bakristu ya mekudipesaka, beto kele na mukumba ya nene ya kuzinga mutindu kudipesa na beto kelomba, kuvanda ya kwikama tii na nsuka. Kansi, inki yo kelombaka sambu na kukuma Mukristu ya mekudipesaka?​—Levi 19:2; Matayo 24:13.

4. Inki kenataka beto na kudipesa, mpi na nki beto lenda fwanisa yo?

⁴ Na nima ya kubaka nzayilu ya kyeleka ya Yehowa Nzambi ti ya balukanu na yandi mpi ya Yezu Kristu ti kisika ya yandi kele na yo na kati ya balukanu yina, beto bakaka beto mosi desizio ya kusadila Nzambi na ntima, na luzolo, na mabanza, mpi na ngolo na beto yonso. (Marko 8:34; 12:30; Yoane 17:3) Beto lenda baka yo nkutu bonso kuditambika, kudipesa nge ya mvimba na Nzambi. Kudipesa na beto vandaka ve kima ya beto salaka kaka na mawi. Yo vandaka kima ya beto yindulaka mbote na dikebi yonso mpi na kati ya kisambu, mpi beto sadilaka kibeni mayele na beto. Yo kesonga nde, yo vandaka ve desizio ya ntangu fyoti. Beto lenda vanda ve bonso muntu ya meyantika kudima kilanga ebuna yandi mebikisa na katikati sambu kisalu yango kele ngolo, to sambu yandi kemona nde bima ya yandi takuna yandi tadya yo ve nswalu, to sambu yandi kezaba nkutu ve kana yo tabuta. Beto baka bambandu ya bantu yankaka yina mendimaka na ‘kubaka nsengo sambu na kubundula ntoto’ ya mikumba ya kisalu ya Nzambi na kati ya mpasi.​—Luka 9:62; Roma 12:1, 2.

Bo yambulaka ve kudipesa na bo

5. Inki mutindu Yeremia kuvandaka mbandu ya nene ya nsadi ya Nzambi ya mekudipesaka?

⁵ Yeremia kusalaka kisalu na yandi ya kiprofete na Yeruzalemi bamvula 40 ya mvimba (647-607 N.T.B.), kansi yo vandaka kisalu ya pete ve. Yandi vandaka kuzaba mbote bisika ya yandi vandaka ngolo ve. (Yeremia 1:2-6) Yandi vandaka na mfunu ya kikesa mpi kukanga ntima sambu na kuzinga konso kilumbu ti bantu ya ntu ngolo ya Yuda. (Yeremia 18:18; 38:4-6) Kansi, Yeremia kutulaka ntima na Yehowa Nzambi, yina kupesaka yandi kikesa yina kusadisaka yandi na kumonisa nde yandi kele nsadi ya Nzambi ya mekudipesaka.​—Yeremia 1:18, 19.

6. Inki mbandu ntumwa Yoane kubikaka sambu na beto?

⁶ Inki beto lenda tuba sambu na ntumwa ya kwikama Yoane, ya bo kwendaka kutula na kisanga ya Patmosi sambu yandi zinga na kinzenza sambu yandi “vandaka kulonga mambu yina katukaka na Nzambi ti mambu yina ya kieleka ya Yesu”? (Kusonga 1:9) Yandi kangaka ntima mpi yandi zitisaka Patmos kaka kudipesa na yandi bonso Mukristu bamvula kiteso ya 60. Yandi bikalaka kaka na luzingu na nima ya kufwa ya Yeruzalemi na maboko ya basoda ya Roma. Yandi vandaka na dibaku ya kitoko ya kusonika Evanzile mosi, mikanda tatu ya kupemama, mpi mukanda ya Kusonga, na kati na yo yandi monaka na ntwala bitumba ya Armagedoni. Keti yandi yambulaka kusala kisalu sambu yandi zabaka nde Armagedoni tabwa ve na ntangu ya yandi tavanda na luzingu? Keti yandi yantikaka kutula bumolo na kisalu? Ata fyoti ve. Yoane vandaka kaka ya kwikama tii na lufwa na yandi. Yandi zabaka nde ata ‘ntangu ya mambu yina yonso zolaka kwisa kubwa yo me kuma penepene,’ kilumbu ya kulungana ya bambona-meso na yandi vandaka ntete ntama.​—Kusonga 1:3; Daniele 12:4.

Bambandu ya kudipesa ya ntangu na beto

7. Inki mutindu mpangi mosi ya bakala kuvandaka mbandu mosi ya mbote ya kudipesa ya Bukristu?

⁷ Na ntangu na beto, Bakristu mingi ya kwikama mekangamaka na kudipesa na bo ata bo memonaka ve bitumba ya Armagedoni. Ernest E. Beavor, muntu ya Angleterre, vandaka mbandu mosi ya bantu yai. Yandi kumaka Mbangi na 1939 na luyantiku ya Mvita ya Zole ya Inza ya Mvimba, mpi yandi bikisaka kisalu ya kubaka bafoto yina vandaka kubasika na bazulunalu yina vandaka kupesa yandi mbongo mingi sambu na kusala kisalu ya ntangu yonso. Bo kangaka yandi bamvula zole na boloko sambu yandi kukotaka ve na makambu ya politiki. Dibuta na yandi yonso kupesaka yandi maboko, ebuna na 1950 bana na yandi yonso tatu kukwendaka kukota na Nzo-Nkanda ya Gileade na New York sambu na kukuma bamisionere. Mpangi Beavor kuvandaka kikesa na kisalu na yandi ya kulonga na mpila nde banduku na yandi vandaka kubinga yandi nde Armagedoni Ernie (mutindu bantu yina kuyikanaka ti yandi mingi vandaka kubinga yandi). Yandi vandaka kuzinga na kuwakana ti kudipesa na yandi na kwikama yonso, mpi na ntwala ya lufwa na yandi na 1986, yandi landaka na kuzabisa nde kubika fyoti bitumba ya Armagedoni kubwa. Yandi vandaka kumona ve nde kudipesa na yandi vandaka kontra ya ntangu fyoti ya yandi salaka ti Nzambi!b​—1 Korinto 15:58.

8, 9. (a) Inki mbandu baleke mingi ya Espagne kupesaka na ntangu Franco vandaka kuyala? (b) Inki bangyufula beto fwete kudiyula?

⁸ Mbandu yankaka ya kikesa ya ngolo mekatuka na Espagne. Na ntangu Franco vandaka kuyala (1939-75), baleke mingi yina vandaka Bambangi ya mekudipesaka kubuyaka kukota na mambu ya politiki. Mingi na kati na bo kusalaka bamvula kumi to kuluta na baboloko ya basoda. Nkutu bo zengilaka Mbangi mosi na zina ya Jesús Martín, boloko ya bamvula 22. Bo vandaka kubula yandi mingi mpenza ntangu yandi vandaka na boloko ya basoda na Nordi ya Afrika. Yo vandaka pete ve, kansi yandi buyaka na kuvwenza lukwikilu na yandi.

⁹ Mbala mingi, bana-babakala yai vandaka kuzaba ve kana kilumbu bo tabasika na boloko, sambu bo vandaka kuzengila bo boloko mbala na mbala. Kansi, bo bikalaka kaka ya kwikama mpi kikesa na kisalu na bo ata na kimpika. Nsukansuka, ntangu mambu yantikaka kutoma na 1973, mingi na kati ya Bambangi yai, ya kuvandaka ti bamvula kiteso ya 30, kubasikaka na boloko ebuna bo yantikaka kusala kisalu ya ntangu yonso, bankaka kukumaka bapasudi-nzila ya nene, bankaka bankengi-ntambudi. Na kati ya boloko, bo vandaka kuzinga mutindu kudipesa na bo vandaka kulomba, mpi mingi kezinga kaka mutindu yina tii bubu yai banda ntangu ya bo basikaka na boloko.c Inki beto lenda tuba sambu na beto bubu yai? Keti beto kele kaka ya kwikama na kudipesa na beto bonso bantu yai ya kwikama?​—Baebreo 10:32-34; 13:3.

Mabanza ya mbote ya metala kudipesa na beto

10. (a) Inki mutindu beto fwete bakaka kudipesa na beto? (b) Inki mutindu Yehowa kemonaka kisalu ya beto kesadilaka yandi?

¹⁰ Inki mutindu beto kemonaka kudipesa na beto na Nzambi sambu na kusala luzolo na yandi? Keti yo kele kima ya beto ketulaka na kisika ya ntete na luzingu na beto? Ata luzingu na beto kuvanda nki mutindu, yo vanda beto kele baleke to bambuta, bantu ya mekwelaka to ve, na mavimpi ya mbote to ya kubela, beto fwete sala ngolo sambu na kuzitisa kudipesa na beto, mutindu luzingu na beto kepesa nzila ya kusala yo. Luzingu ya muntu mosi lenda pesa yandi nzila ya kusala kisalu ya mupasudi-nzila, to ya kukuma nsadi ya luzolo ya mbote na biro ya filiale mosi ya la Société Watch Tower, to kusala bonso misionere, to dyaka bonso nkengi-ntambudi. Dyaka, mbala yankaka yo kelombaka nde bibuti yankaka kusala mingi sambu na kulungisa bampusa ya kinsuni ti ya kimpeve ya mabuta na bo. Keti Yehowa kemonaka mpamba bangunga fyoti yina bo kelutisaka na kisalu ya kusamuna konso ngonda kana yandi fwanisa yo ti bangunga mingi yina nsadi mosi ya kesalaka kisalu ya ntangu yonso mesala? Ve. Nzambi kekingaka ve nde beto pesa yandi bima yina beto kele na yo ve. Ntumwa Polo kupesaka munsiku yai: “Sambu, kana muntu ke zola kupesa makabu na kiteso na yandi, Nzambi ta ndima yo, kansi Nzambi ta lomba ve makabu yina ya muntu ke na yo ve.”​—2 Korinto 8:12.

11. Luguluku na beto mesimbana na nki?

¹¹ Na kutuba ya mbote, luguluku na beto mesimbama ve na konso nki kima yina ya beto lenda sala, kansi Yehowa kegulusaka beto sambu na mawa na yandi na nzila ya Kristu Yezu, Mfumu na beto. Polo kutendulaka yo pwelele: “Bantu yonso me salaka masumu, bo ke na lukumu ya Nzambi mpi ve. Kansi Nzambi, na ntima na yandi ya mbote, yandi ke ndimaka bo bonso makabu. Yandi ke salaka yo na lusadisu ya Yesu Kristo.” Ata mpidina, bisalu ya beto kesalaka kele kidimbu ya kesongaka nde beto ketulaka lukwikilu na balusilu ya Nzambi.​—Roma 3:23, 24; Yakobo 2:17, 18, 24.

12. Sambu na nki beto fwete kuditesaka ve na bankaka?

¹² Beto kele ve na mfunu ya kutesa ntangu ya beto kelutisaka na kisalu ya Nzambi, mikanda yina ketendulaka Biblia ya beto kekabulaka, to ntalu ya bantu ya beto kelongukaka na bo Biblia ti yina bantu yankaka kesalaka. (Galatia 6:3, 4) Ata beto kesalaka kisalu ya nki mutindu na kisalu ya Bukristu, beto yonso fwete yibuka bangogo ya kudikulumusa ya Yezu: “Yo kele mutindu mosi mpi na beno. Kana beno me sala mambu yina yonso ya Nzambi me songaka beno na kusala, beno tuba kaka nde: ‘Beto kele ka beto bampika. Beto me sala kaka mambu yina ya mfumu na beto songaka beto na kusala.’” (Luka 17:10) Mbala ikwa beto fwete tuba nde beto mesala “mambu yina yonso ya Nzambi me songaka [beto] na kusala”? Yo yina ngyufula ya beto fwete kudiyula kele nde, Kisalu ya beto kesadila Nzambi fwete vanda ya nki mutindu?​—2 Korinto 10:17, 18.

Zitisaka kudipesa na nge konso kilumbu

13. Inki ngindu beto fwete vanda na yo ntangu beto kezitisa kudipesa na beto?

¹³ Na nima ya kupesa ndongisila na bankento, babakala, bana, bibuti, mpi bampika, Polo kesonika nde: “Konso kisalu yina ya beno ke sala, beno fweti sala yo na ntima mosi ya mbote, bonso nde beno ke sadila kaka bantu ve, kansi [Yehowa, NW] mpi. Sambu beno zaba nde [Yehowa] ta pesa beno matabisi; beno ta baka mambote yina ya yandi me bumbilaka bantu na yandi.” (Kolosai 3:23, 24) Mambu yina beto kesalaka na kisalu ya Yehowa, beto kesalaka yo ve sambu na kudisonga na ntwala ya bantu. Beto kesalaka ngolo na kusadila Nzambi mutindu Yezu kusadilaka yandi. Yandi salaka nswalu-nswalu kisalu na yandi yina kuzingaka ntangu fyoti.​—1 Piere 2:21.

14. Inki mutindu Piere kukebisaka beto sambu na yina metala bilumbu ya nsuka?

¹⁴ Ntumwa Piere mpi kumonisaka nde ntangu kekwenda nswalu-nswalu. Na mukanda na yandi ya zole, yandi kebisaka beto nde na bilumbu ya nsuka, bantu yina kesekaka bankaka (ba aposta ti bantu ya badute) tabasika; mpi mutindu nzala na bo ketinda bo na kusala, bo tayulaka bangyufula sambu na kukala ya Kristu ti beto. Kansi, Piere kutubaka nde: “Bantu ya nkaka ke yindulaka nde Nzambi me sukinina na kusala mambu yina ya yandi silaka, kansi mpidina ve. Nzambi ke kangaka ntima sambu na beno, sambu yandi ke zolaka ve nde ata muntu mosi kuvila; kansi yandi ke zolaka nde bantu yonso kubalula ntima. Kansi kilumbu ya [Yehowa, NW] ta kwisa, yandi ta kwisa mutindu muyibi kekwisaka.” Ya kyeleka, kilumbu ya Yehowa takwisa mpenza. Yo yina, beto fwete banzaka yo konso kilumbu sambu na kumonisa nde lukwikilu na beto na lusilu ya Nzambi kele kibeni ya kyeleka mpi ya ngolo.​—2 Piere 3:3, 4, 9, 10.

15. Inki mutindu beto fwete talaka konso kilumbu ya luzingu na beto?

¹⁵ Sambu na kuzitisa kudipesa na beto na luzolo yonso, beto fwete sadilaka konso kilumbu sambu na kukumisa Yehowa. Na nsuka ya konso kilumbu, keti beto lenda balula meso na nima mpi kutala nki beto mesala, ata na kiteso ya fyoti, sambu na kusantisa zina ya Nzambi mpi kulonga nsangu ya Kimfumu na yandi? Mbala yankaka beto salaka yo na bikalulu na beto, na masolo na beto ya kepesa kikesa, to na mutindu beto kekudibanza-banza na zola yonso sambu na dibuta na beto mpi banduku na beto. Keti beto sadilaka baokazio ya mbote ya beto kutanaka na yo na kuzabisa bantu yankaka kivuvu ya Bukristu yina beto kele na yo? Keti beto sadisaka muntu mosi na kuyindula mbotembote balusilu ya Nzambi? Bika beto salaka konso kilumbu kima mosi ya mfunu na kimpeve, na mpila nde beto yika bima mingi na konti yina kele na banki na beto ya kimpeve.​—Matayo 6:20; 1 Piere 2:12; 3:15; Yakobo 3:13.

Kangula meso mbote

16. Inki mitindu Satana kesadilaka sambu na kulembisa kudipesa na beto na Nzambi?

¹⁶ Beto kezinga na bantangu mosi ya ke na kukuma mpasi mingi sambu na Bakristu. Satana ti bantu na yandi kesala ngolo sambu na kufika beto meso na mpila nde beto kuka ve na kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi, ya bunkete ti ya mvindu, ya kezitisaka bansiku ti ya kukonda kuzitisa bansiku, ya luzitu ti ya nsoni. (Roma 1:24-28; 16:17-19) Yandi mesalaka na mpila nde yo kele mpasi ve beto bebisa ntima ti mabanza na beto na nzila ya tele-komande to ya Internet. Yandi lenda fika mayele na beto ya kimpeve, to kutula beto na kidiba, sambu beto kuka ve kubakisa mambu ya mbi yina yandi kesala. Yandi lenda lembisa desizio na beto ya kuzitisa kudipesa na beto mpi beto losa “nsengo” na beto kana beto baka ve kimvwama na beto ya kimpeve na valere.​—Luka 9:62; Filipi 4:8.

17. Inki mutindu ndongisila ya Polo lenda sadisa beto na kutanina kinduku na beto ti Nzambi?

¹⁷ Mambu yina Polo kuzabisaka dibundu ya Tesalonika mefwana mpenza na ntangu na beto: “Mambu ya Nzambi ke zolaka, yo yai: Beno vanda bantu na yandi mosi, disongidila nde beno kusala pite ve. Konso muntu na kati na beno kulonguka nki mutindu yandi fweti baka nkento na yandi na nzila ya santu ti ya luzitu; nzala ya mbi kuyala yandi ve mutindu yo ke yalaka bamimpani yina ke zabaka Nzambi ve.” (1 Tesalonika 4:3-5) Bo ke na kubasisa bantu mingi na dibundu ya Bukristu sambu na pite, bayina kubakaka ve kudipesa na bo na Nzambi na valere. Bo pesaka nzila nde kinduku na bo ti Nzambi kubeba, na mpila nde bo vandaka kumona yandi dyaka ve mfunu na luzingu na bo. Kansi, Polo kutubaka nde: “Nzambi solaka beto ve na kusala pite kansi na kuvanda bantu ya santu. Yo yina, muntu yina ke buya malongi yai, yandi ke buya muntu ve, kansi yandi ke buya Nzambi yina ke pesaka beno Mpeve-Santu.”​—1 Tesalonika 4:7, 8.

Inki lukanu nge kele na yo?

18. Inki lukanu beto fwete baka?

¹⁸ Kana beto kebakisa valere ya kudipesa na beto na Yehowa Nzambi, lukanu na beto fwete vanda ya kusala nki? Lukanu na beto ya ngolo fwete vanda ya kusosa kuvanda na kansansa ya mbote na yina metala luzingu mpi kisalu na beto. Piere kulongisilaka beto nde: “Beno sala yo na malembe ti na luzitu. Beno sala yo mpi na ntima [“kansansa,” NW] ya mbote na mpila nde, kana bantu ke funda beno, bantu yina ke tuba mambu ya mbi sambu na bifu na beno ya mbote yina ya beno ke bakaka na Kristo, bo ta mona nsoni sambu na mambu ya mbi ya bo me tuba.” (1 Piere 3:16) Beto lenda mona mpasi to bo lenda nyokula beto sambu na luzingu na beto ya Kimukristu, sambu Kristu mpi kumonaka mpasi sambu na lukwikilu mpi kwikama na yandi na Nzambi. Piere kutubaka nde: “Kristo monaka mpasi mingi na nitu na yandi, yo yina beno mpi beno landa mabanza na yandi, ebuna beno ta vanda na kikesa; sambu, kana muntu ke mona mpasi na nitu, nzala na yandi ya kusala masumu me mana.”​—1 Piere 4:1.

19. Inki beto kezola nde bantu kutuba sambu na beto?

¹⁹ Ya kyeleka, lukanu na beto ya ngolo ya kuzitisa kudipesa na beto tatanina beto na mitambu ya inza ya Satana, yina kele ya kubela na kimpeve, na mabanza, mpi na nitu. Kansi kima ya meluta mambu yina kele nde beto tabaka mambote mingi dyaka. Beto tandima na mabanza na beto nde Nzambi mendima beto. Yai kima ya mfunu mingi kuluta konso kima yina Satana ti bantu na yandi lenda pesa beto. Yo yina, bika bantu kutuba ve nde beto mebika zola yina beto vandaka na yo ntangu beto zabaka kyeleka mbala ya ntete. Kansi, bika bo tubila beto mambu yai bo tubilaka bayina kuvandaka na dibundu ya Tiatira na mvu-nkama ya ntete: “Mono zaba mambu yina yonso ya nge ke salaka; mono zaba kuzola na nge ti lukwikilu na nge; mono zaba nki mutindu nge ke kudipesaka na kisalu ti nki mutindu nge ke kangaka ntima. Mono zaba nde kisalu ya nge ke sala ntangu yai yo kele ya nene, yo me luta yina ya ntete.” (Kusonga 2:4, 18, 19) Ee, beto vanda ve na mabanza ya kukabula sambu na yina metala kudipesa na beto, kansi bika beto vanda “koikoi ve,” beto vanda kikesa tii na nsuka, mpi nsuka yango mekuma penepene.​—Roma 12:11; Kusonga 3:15, 16.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Kudipesa ketendulaka inki?

• Inki bambandu ya bansadi ya ntama ti ya mpa ya Nzambi ya kudipesa mefwana nde beto landa?

• Inki mutindu beto fwete baka kisalu ya beto kesadila Nzambi?

• Inki fwete vanda lukanu na beto sambu na yina metala kudipesa na beto na Nzambi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Yeremia vandaka kaka ya kwikama ata bo monisaka yandi mpasi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Ernest Beavor kupesaka bana na yandi mbandu ya mbote ya Mukristu ya kikesa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Na Espagne baleke mingi yina vandaka Bambangi kubikalaka kaka ya kwikama

[Bifwanisu ya kele na lutiti 27]

Bika beto salaka ata kima mosi ya mfunu ya kimpeve konso kilumbu