Beto Tadila Bantu Yankaka Mutindu Yehowa Ketadilaka bo
‘Nzambi ketalaka ve mutindu muntu ketalaka.’—1 SAMUELE 16:7.
1, 2. Inki mutindu mpila Yehowa vandaka kutadila Eliabi meswaswana ti mpila Samuele vandaka kutadila yandi, mpi nki dilongi dyambu yai kelonga beto?
NA MVU-NKAMA ya 11 ya N.T.B., Yehowa kutindaka profete Samuele na kwenda kusala kisalu mosi na kinsweki. Yandi songaka profete na kukwenda na nzo ya muntu mosi yina bo vandaka kubinga nde Yese mpi kupakula mwana mosi na kati ya bana ya Yese mafuta sambu yandi takuma ntotila ya Izraele na bilumbu kekwisa. Ntangu Samuele kumonaka Eliabi, mwana ya ntete ya Yese, yandi tulaka kibeni ntima nde yandi memona muntu yina ya Nzambi kuponaka. Kansi Yehowa kutubilaka yandi nde: “Kutala ve nda yina ti mutindu yandi kele; mono me sola yandi ve, sambu mono ke talaka ve yina ke monika na meso. Muntu ke talaka yina ke monika na meso, kansi Mfumu Nzambi ke talaka ntima.” (1 Samuele 16:6, 7) Samuele kunungaka ve na kutadila Eliabi mutindu Yehowa vandaka kutadila yandi.a
2 Yo kevandaka kibeni mpasi ve sambu bantu kusala kifu na mutindu na bo ya kutadila bankaka! Ntetentete, beto lenda mona bantu yankaka na meso bonso bantu ya mbote kisi ve na ntima bo kele ve na bikalulu ya mbote. Kansi ntangu yankaka, beto lenda songa ntima ya mbi mpi ya ngolo na mutindu na beto ya kutadila bantu ya masonga yina bikalulu na bo kesepedisaka beto ve.
3, 4. (a) Kana dikambu mebasika na kati ya Bakristu zole, konso muntu na kati na bo fwete sala inki? (b) Inki bangyufula beto fwete kudiyula kana beto kewakana ve ti mpangi mosi ya Mukristu?
3 Makambu lenda basika ntangu beto kesukininaka ve na kumona bifu ya bankaka, ata bayina beto mezabaka banda ntama. Mbala yankaka beno swanaka ngolo mpenza ti Mukristu mosi yina kuvandaka ntete nduku na nge. Keti nge tazola nde beno vutula kinduku na beno? Inki tasadisa nge na kusala yo?
4 Sambu na nki ve kuvanda na dibanza mosi ya mbote mpi ya kezinga ntangu ya nda sambu na mpangi na nge ya bakala to ya nkento yina kele Mukristu? Mpi sala yo na kutadilaka bangogo yai ya Yezu: “Ata muntu mosi ve lenda kwisa na mono kana Tata yina tindaka mono me benda yandi ve.” (Yoane 6:44) Ebuna kudiyula nde: ‘Sambu na nki Yehowa kubendaka muntu yai na Mwana na Yandi? Inki bikalulu ya mbote muntu yango kele na yo? Keti mu kebuyaka na kundima bikalulu na yandi yina to mu kemonaka yo mpamba? Sambu na nki beto kumaka ntete banduku? Inki kupusaka mono na kusala kinduku ti muntu yai?’ Na luyantiku, nge lenda mona yo mpasi na kumona bikalulu na yandi ya mbote, mingimingi kana nge vandaka kubakila yandi bangindu ya mbi banda mwa ntama. Kansi, kusala mutindu yai kele kitambi ya mfunu sambu na kuvutula dyaka kinduku ya ntama na kati na nge ti yandi. Sambu na kumona nki mutindu dyambu yai lenda salama, bika beto sosa bikalulu ya mbote na bantu zole yina bantu kelutaka kumona mbala mingi kaka bifu ya bo salaka. Bantu yango kele profete Yonasi ti ntumwa Piere.
Beto Tadila Yonasi na Masonga Yonso
5. Inki kisalu Nzambi kupesaka Yonasi, mpi nki mutindu yandi salaka?
5 Yonasi vandaka kusala bonso profete na kimfumu ya nordi ya Izraele na bilumbu ya Ntotila Yeroboami ya zole, mwana ya Yoashi. (2 Bantotila 14:23-25) Kilumbu mosi, Yehowa kusongaka Yonasi na kukatuka na Izraele mpi kukwenda na Ninive, ntu-mbanza ya Kimfumu ya ngolo ya Asiria. Sambu na kukwenda kusala inki? Sambu na kukebisa bantu ya Ninive nde Nzambi tafwa mbanza na bo ya nene. (Yonasi 1:1, 2) Olie ya kusala dyambu yina Nzambi kulombaka yandi, Yonasi kutinaka! Yandi mataka na maswa mosi yina vandaka kukwenda na Tarsisi, yina vandaka ntama na Ninive.—Yonasi 1:3.
6. Sambu na nki Yehowa kuponaka Yonasi na kukwenda na Ninive?
6 Ntangu nge keyindula Yonasi, inki mambu kekwisila nge na mabanza? Keti nge kemonaka yandi bonso profete mosi ya kukonda bulemfu? Kutadila yandi na mutindu mosi ya zuluzulu lenda nata muntu kuyindula mutindu yina. Kansi, keti Nzambi kuponaka Yonasi na kukuma profete sambu yandi vandaka muntu ya kukonda bulemfu? Mvutu kele nde ve! Yo fwete vanda nde Yonasi kuvandaka ti bikalulu ya mbote. Beto tadila mambu ya yandi salaka na kisalu na yandi ya kiprofete.
7. Na kati ya mambu ya nki mutindu Yonasi vandaka kusadila Yehowa na Izraele, mpi nki mutindu kuzaba mambu yai kebalula mutindu na nge ya kutadila yandi?
7 Ya kyeleka, Yonasi kusalaka kisalu na yandi na kwikama yonso na Izraele, teritware mosi ya bantu vandaka kubuya kibeni na kuwa nsangu na yandi. Profete Amosi, yina kuzingaka penepene na ntangu ya Yonasi, kutubilaka bantu ya Izraele ya bilumbu na yandi nde bo vandaka kuzola mingi byese ya bima ya kinsuni.b Mambu mingi ya mbi vandaka kusalama na insi, kansi bantu ya Izraele vandaka kutudila yo ve ata dikebi fyoti. (Amosi 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Kansi, Yonasi kulembaka ve na kulungisa kisalu na yandi ya kulonga bo. Kana nge kele nsamuni ya nsangu ya mbote, nge kebakisa nki mutindu yo kevandaka mpasi na kutuba na bantu yina kemonaka nde bo mekukaka kwa bo mpi kesepela ve na nsangu na nge. Yo yina, ntangu beto kendima nde Yonasi kusalaka bifu ya nene, beto yibuka mpi bikalulu na yandi ya kwikama mpi ya kukanga ntima ya yandi monisaka na ntangu yandi vandaka kusamuna na bantu ya kukonda kwikama ya Izraele.
8. Inki mambu ya mpasi Yonasi zolaka kukutana na yo na Ninive?
8 Mukumba ya kukwenda na Ninive vandaka ya kuluta mpasi sambu yo vandaka ya kulonga bantu ya Izraele ya kukonda kwikama. Sambu na kukuma na mbanza yina, yo lombaka nde Yonasi kusala nzyetelo mosi ya bakilometre 800 na makulu. Yo vandaka nzyetelo mosi ya mpasi yina zolaka kubaka kiteso ya ngonda mosi. Ntangu yandi zolaka kukuma kuna, profete zolaka kulonga bantu ya Asiria, yina kuzabanaka sambu na nku na bo. Ntangu yonso ya bo vandaka kunwana bamvita, bantu ya Asiria vandaka kunyokula bantu ngolo kibeni. Nkutu bo vandaka kudisikisa sambu na mambu ya nku yina bo vandaka kusala. Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve mutindu bo vandaka kubinga Ninive nde ‘bwala ya mefuluka ti menga ya bantu’!—Nahumi 3:1, 7.
9. Ntangu kitembo ya ngolo kutulaka luzingu ya bantu yina kuvandaka na kati ya maswa na kigonsa, inki bikalulu Yonasi kumonisaka?
9 Sambu yandi zolaka ve kulemfuka na ntuma ya Yehowa, Yonasi kumataka na maswa yina kutinisaka yandi na kisika mosi ya ntama kibeni ti kisika ya bo lombaka yandi na kukwenda. Kansi, Yehowa kuyambulaka ve profete na yandi to kusosa mpila ya kuyingisa yandi na muntu yankaka. Olie na kusala mutindu yina, Yehowa kusalaka na mpila nde Yonasi kubakisa mfunu ya kisalu ya bo pesaka yandi. Nzambi kutindaka mupepe ya ngolo na zulu ya nzadi-mungwa. Kitembo vandaka kunikisa maswa yina kunataka Yonasi ngolo kibeni. Sambu na Yonasi, bantu yina vandaka kwa bo ve ti dikambu zolaka kufwa! (Yonasi 1:4) Inki Yonasi kusalaka? Sambu yandi zolaka ve nde bantu yina kuvandaka na kati ya maswa kufwa sambu na yandi, Yonasi kusongaka bo nde: “Beno baka mono, beno losa mono na nzadi-mungwa. Mpidina nzadi-mungwa ta vanda pima.” (Yonasi 1:12) Nsukansuka, yandi vandaka ve ata ti kikuma mosi ya kuyindula nde ntangu bantu yina vandaka kusala na maswa kulosaka yandi na nganda ya maswa, Yehowa tagulusa yandi na nzadi-mungwa. (Yonasi 1:15) Kansi, Yonasi kundimaka na kufwa sambu bantu yina kuvandaka na kati ya maswa kufwa ve. Keti beto kemona ve nde mambu yai ya Yonasi kusalaka kumonisaka nde yandi vandaka ti bikalulu yai: kikesa, kudikulumusa, mpi zola?
10. Inki kusalamaka ntangu Yehowa kupesaka dyaka Yonasi mukumba?
10 Kansi na nima, Yehowa kugulusaka Yonasi. Keti mambu yina Yonasi kusalaka kangisaka yandi nzila kimakulu ya kusala dyaka bonso muntu ya Nzambi metinda? Ve, na mawa mpi zola yonso Yehowa kupesaka dyaka Yonasi mukumba ya kusamuna na bantu ya Ninive. Ntangu Yonasi kukumaka na Ninive, na kikesa yonso yandi zabisaka bantu ya mbanza yina nde Nzambi kuzabaka mambu ya mbi ya bo vandaka kusala mpi nde mbanza na bo zolaka kufwa na nima ya bilumbu 40. (Yonasi 1:2; 3:4) Na nima ya kuwa nsangu ya pwelele ya Yonasi, bantu ya Ninive kubalulaka ntima, mpi mbanza na bo kufwaka ve.
11. Inki kemonisa nde Yonasi kubakaka dilongi mosi ya mfunu?
11 Yonasi vandaka kubakisa kaka ve. Kansi, Yehowa kusadilaka mbandu mosi ya mbote na kukanga ntima yonso sambu na kusadisa Yonasi na kubakisa nde Yehowa kemonaka ve kaka kimuntu ya nganda. Yandi ketalaka ntima. (Yonasi 4:5-11) Kima kemonisa nde Yonasi kubakaka dilongi ya mfunu kele disolo ya masonga yina yandi mosi kusonikaka. Luzolo na yandi ya kusonika bifu na yandi tii na mambu ya fyotifyoti yina kepesa nsoni kepesa beto nzikisa yankaka ya kudikulumusa na yandi. Yo kelombaka kibeni kikesa sambu muntu kundima kifu na yandi!
12. (a) Inki mutindu beto kezaba nde Yezu kevandaka ngindu mosi ti Yehowa sambu na bantu? (b) Bo mesyamisa beto na kuvanda ti nki dibanza sambu na bantu yina ya beto kelongaka nsangu ya mbote? (Tala lupangu na lutiti 9.)
12 Bamvula mingi na nima, Yezu Kristu kutubaka mambu ya mbote na yina metala dyambu mosi yina kusalamaka na luzingu ya Yonasi. Yandi tubaka nde: “Mutindu Yonasi vandaka na divumu ya mbisi ya nene ya masa bilumbu tatu mpimpa ti mwini, mutindu yo yina mpi Mwana-muntu ta vanda na kati ya ntoto bilumbu tatu mpimpa ti mwini.” (Matayo 12:40) Ntangu Yonasi tafutumuka, yandi talonguka nde Yezu kufwanisaka ntangu yina Yandi salaka na mazyamu ti bilumbu tatu yina profete kusalaka ve kisalu na luzingu na yandi. Keti beto kele ve na kyese ya kusadila Nzambi yina ya kebikaka ve bansadi na yandi ntangu bo kesalaka bifu? Muyimbi-bankunga kusonikaka nde: “Mutindu tata ke wilaka bana na yandi mawa, Mfumu Nzambi ke salaka mpi mutindu yo yina na bantu yina ke tinaka yandi boma. Yandi zaba na nki yandi salaka beto, yandi zaba mbote nde beto kele kaka putulu.” (Nkunga 103:13, 14) Ya kyeleka, “putulu” yai, disongidila bantu ya kukonda kukuka ya bubu yai, lenda sala mambu mingi na lusadisu ya mpeve santu ya Nzambi!
Dibanza ya Bukatikati Sambu na Piere
13. Inki bikalulu ya Piere lenda kwisila beto na mabanza, kansi sambu na nki Yezu kuponaka yandi bonso ntumwa?
13 Ntangu yai bika nde beto tadila mbandu ya zole, mbandu ya ntumwa Piere. Kana bo lombaka nge na kutendula mutindu Piere vandaka, keti nge zolaka kuyindula na mbala mosi bikalulu bonso ntima nkufi yina yandi vandaka na yo, mpi kukonda kusukinina na kudasuka, nkutu ti lulendo? Bantangu yankaka Piere vandaka kumonisa bikalulu yai. Ata mpidina, keti Yezu zolaka kupona Piere na kuvanda na kati ya bantumwa na yandi 12 kana Piere vandaka mpenza muntu ya ntima nkufi, ya kedasukaka mingi, to ya lulendo? (Luka 6:12-14) Mvutu kele nde ve! Yo kele pwelele nde Yezu kutalaka ve bifu yina kansi yandi monaka bikalulu ya mbote ya Piere.
14. (a) Inki lenda tendula kikuma Piere kuvandilaka muntu yina vandaka kutuba na zina ya bantumwa yankaka? (b) Sambu na nki beto fwete monisa ntonda sambu na bangyufula yina Piere vandaka kuyula mbala na mbala?
14 Bantangu yankaka Piere vandaka na kiyeka ya kutuba na zina ya bantumwa yankaka. Bantu yankaka lenda mona kusala mutindu yai bonso kukonda kudikulumusa. Kansi keti yo kele kibeni mutindu yina? Bankaka ketubaka nde Piere vandaka mbuta ya bantumwa yankaka, nkutu mpi mbuta ya Yezu yandi mosi. Kana dyambu yai kele ya kyeleka, yo lenda sadisa beto na kubakisa kikuma Piere vandaka kubakila ndinga muntu ya ntete mbala mingi. (Matayo 16:22) Kansi, kele ti dyambu yankaka ya beto fwete tadila. Piere vandaka muntu mosi ya kimpeve. Mpusa na yandi ya nzayilu kupusaka yandi na kuyula bangyufula. Beto mebakaka mambote mingi na bangyufula na yandi. Yezu kutubaka mambu mingi ya kitoko sambu na kupesa mvutu na bangyufula ya Piere, mpi bo mesonikaka yo na Biblia. Mu mbandu, ntangu Yezu kutubilaka “mpika ya kwikama,” (NW) yo vandaka sambu na kupesa mvutu na ngyufula mosi ya Piere kuyulaka. (Luka 12:41-44) Beto tadila mpi ngyufula ya Piere: “Beto me bikisaka bima na beto yonso sambu na kwisa kulanda nge. Nki beto ta baka?” Ngyufula yai kunataka Yezu na kupesa lusilu yai ya kepesa kikesa: “Konso muntu yina me bikisa nzo na yandi, bampangi na yandi ya bakala to ya bankento, tata na yandi, mama na yandi, bana na yandi, to bilanga na yandi sambu na mono, yandi ta baka yina me luta yina ya yandi vandaka na yo ntete mbala nkama, yandi ta baka mpi moyo ya mvula na mvula.”—Matayo 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.
15. Sambu na nki beto lenda tuba nde Piere vandaka mpenza muntu ya kwikama?
15 Kikalulu yankaka ya mbote ya Piere kuvandaka na yo kele kwikama. Ntangu balongoki mingi kubuyaka na kulanda Yezu sambu bo bakisaka ve dilongi mosi na kati ya malongi na yandi, Piere muntu kutubaka na kikesa yonso na zina ya bantumwa 12 nde: “Mfumu, na nani beto ta kwenda? Mambu ya nge ke tubaka yo ke pesaka moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 6:66-68) Mambu yai pesaka kibeni Yezu kikesa mpi kyese na ntima! Na nima, ntangu kibuka mosi ya bantu kwisaka kukanga Mfumu, bantumwa na yandi mingi kutinaka. Kansi, Piere vandaka kulanda kibuka na kitamina ya nda mpi yandi kotaka tii na lupangu ya nganga-Nzambi ya nene. Kima kunataka yandi kuna kele kikesa na yandi, kansi boma ve. Ntangu bo vandaka kusambisa Yezu, Piere kwendaka kuvanda kisika mosi na kibuka mosi ya Bayuda yina vandaka kuyotila tiya. Muntu mosi na kati ya bansadi ya nganga-Nzambi ya nene zabaka yandi mpi fundaka yandi nde yandi vandaka ti Yezu. Ya kyeleka, Piere kubuyaka Mfumu na yandi, kansi beto vila ve nde kele kwikama mpi susi yina yandi vandaka na yo sambu na Yezu kima kutulaka Piere na kigonsa yina, dyambu ya bantumwa yankaka mingi kukutanaka na yo ve.—Yoane 18:15-27.
16. Sambu na nki kikuma ya mbote beto metadila bikalulu ya mbote ya Yonasi mpi Piere?
16 Bikalulu ya mbote ya Piere kulutaka kibeni bifu yina yandi salaka. Yo kele kiteso mosi sambu na Yonasi. Kaka mpila beto metubila Yonasi mpi Piere na mutindu mosi ya mbote kuluta mutindu beto zolaka kusala yo, beto fwete kudilonga mutindu mosi na kuvanda na mabanza ya mbote na mutindu na beto ya kutadila bampangi na beto ya kimpeve ya babakala ti ya bankento ya bubu yai. Kusala mutindu yina tasala nde beto vanda na bangwisana ya mbote ti bo. Sambu na nki kuvanda na mabanza ya mbote sambu na bampangi na beto ya babakala ti ya bankento kele mfunu?
Mutindu ya Kusadila Dilongi Yango Bubu Yai
17, 18. (a) Sambu na nki kukonda kuwakana lenda basika na kati ya Bakristu? (b) Inki ndongisila ya Biblia lenda sadisa beto na kumanisa mambu yina kekabula beto ti bampangi Bakristu?
17 Babakala, bankento, mpi bana ya kele na mbongo to ve, ya melongukaka to ve mpi ya bampusu ya nitu yonso ke na kusadila Yehowa na bumosi bubu yai. (Kusonga 7:9, 10) Beto kemonaka kibeni bantu ya mitindu yonso na dibundu ya Bukristu! Sambu beto kesadilaka Nzambi kumosi, yo kele pwelele nde mavwanga tamonanaka kaka na bantangu yankaka na kati na beto.—Roma 12:10; Filipi 2:3.
18 Ata beto kemonaka bifu ya bampangi na beto, beto ketulaka ve dikebi na beto kaka na bifu yai. Beto kesalaka ngolo na kulanda mbandu ya Yehowa, yina muyimbi-bankunga kuyimbilaka nde: “Kana nge landaka masumu na beto, nani zolaka kubaka ndola ve?” (Nkunga 130:3) Olie ya kutula dikebi na beto na bikalulu ya kimuntu yina lenda kabula beto, beto ‘kesosaka mambu yina kenataka ngemba, mambu yina kepesaka beto nzila ya kupesa bampangi yankaka kikesa.’ (Roma 14:19) Beto kesalaka ngolo sambu na kutadila bantu mutindu Yehowa ketadilaka bo, kukonda kutala bifu na bo kansi kutula dikebi na bikalulu na bo ya mbote. Ntangu beto kesalaka mutindu yai, yo kesadisaka beto na ‘kukanga ntima kana muntu mosi na kati na beto ke na mambu na muntu yankaka.’—Kolosai 3:13.
19. Tanga bitambi ya mbote yina Mukristu lenda sadila sambu na kumanisa kukonda kuwakana ya ngolo.
19 Inki beto lenda sala kana kukonda kuwakana yina kepesa beto mpasi na ntima mebasika mpi beto kekuka ve kumanisa yo? (Nkunga 4:4) Keti dyambu mosi kele yina kenata kukonda kuwakana kati na nge ti mpangi mosi ya Mukristu? Sambu na nki ve kusala yonso na kumanisa yo? (Kuyantika 32:13-15) Ntetentete, samba Yehowa, lomba yandi lutwadisu. Na nima, ti bikalulu ya mbote ya muntu yango ya nge kezaba, kwenda kumona yandi na “mawete yina mekatuka na mayele.” (Yakobo 3:13, NW) Zabisa yandi nde nge kezola nde beno vutula ngemba. Yibuka ndongisila yai ya kupemama: “Konso muntu fweti vanda ya kuyilama na kuwa . . . , kansi yandi fweti yindula ntete ebuna yandi tuba; yandi mpi lenda kuwa makasi nswalu ve.” (Yakobo 1:19) Ndongisila ya “kuwa makasi nswalu ve” ketendula nde muntu ya nge mekwenda kutala lenda sala to kutuba kima mosi yina lenda pesa nge makasi. Kana yo salama mutindu yina, lomba lusadisu na Yehowa sambu nge kudiyala. (Galatia 5:22, 23) Bika mpangi na nge kutuba mambu yina kulwadisaka yandi, mpi widikila na dikebi yonso. Kuzenga yandi ve ndinga, ata nge kendima ve mambu yonso ya yandi ketuba. Dibanza na yandi lenda vanda ya mbi, kansi nge fwete ndima nde yo kele mutindu yandi keyindula mpi kekudiwa na ntangu yina. Meka kutadila mambu na mpila yandi kemonina yo. Kusala mutindu yina lenda sadisa nge na kuditala na nsadisa ya bangindu yina mpangi na nge kele na yo.—Bingana 18:17.
20. Ntangu nge keyidika mavwanga yina kubasikaka, inki mambu yankaka lenda vanda mfunu sambu na kuvutula kuwakana?
20 Kana ntangu na nge ya kutuba melunga, tubaka na zola yonso. (Kolosai 4:6) Zabisa mpangi na nge mambu na yandi ya mbote ya nge kesikisaka. Lomba ndolula sambu na konso dyambu yina nge salaka ya kubasisaka kukonda kuwakana yina. Kana bikesa na nge ya kudikulumusa ya nge mesala mesadisa beno na kuwakana, pesa Yehowa mersi. Kana yo mesadisa beno ve na kuwakana, landa na kulomba Yehowa lutwadisu ntangu nge kesosa mabaku yankaka sambu na kuvutula ngemba.—Roma 12:18.
21. Inki mutindu disolo yai kesadisa nge na kutadila bankaka mutindu Yehowa ketadilaka bo?
21 Yehowa kezolaka bansadi na yandi yonso. Yandi kevandaka na kyese na kusadila beto yonso na kisalu na yandi kukonda kutala kukonda kukuka na beto. Na ntangu beto kelonguka mambu mingi na mutindu yandi ketadilaka bantu yankaka, zola na beto sambu na bampangi na beto ya babakala ti ya bankento keyela. Kana zola na beto sambu na mpangi mosi ya Mukristu mekuma fyoti, yo lenda kuma dyaka ngolo. Beto tabaka mambote mingi kibeni kana beto kesala kikesa ya kuvanda na ngindu ya mbote sambu na bankaka, ee, sambu na kutadila bo mutindu Yehowa ketadilaka bo!
[Banoti na nsi ya lutiti]
a Na nima yo monikaka pwelele nde Eliabi yina vandaka kitoko kuvandaka ve ti bikalulu yina Nzambi vandaka kulomba sambu na kuvanda ntotila ya mbote ya Izraele. Ntangu Goliati muntu ya nene mpi ya nda ya Filistia kunwanisaka bantu ya Izraele, Eliabi, ti bantu yankaka ya Izraele, kuvutukaka nima sambu na boma.—1 Samuele 17:11, 28-30.
b Yo kele kyeleka nde Yeroboami II kumatisaka kimvwama ya kimfumu ya nordi sambu na bamvita mingi yina yandi nungaka mpi teritware na bo ya ntama yina bo tungaka yika mpi mpaku yina yandi vandaka kubaka.—2 Samuele 8:6; 2 Bantotila 14:23-28; 2 Bansangu 8:3, 4; Amosi 6:2.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
• Inki mutindu Yehowa ketadilaka bifu ya bansadi na yandi ya kwikama?
• Inki bikalulu ya mbote ya Yonasi mpi ya Piere nge lenda tanga?
• Nge mebaka lukanu ya kutadila bampangi na nge Bakristu nki mutindu?
[Lupangu ya kele na lutiti 9]
Yindula Mutindu Nzambi Ketadilaka Bantu Yankaka
Ntangu nge keyindulula na disolo ya Yonasi yina ke na Biblia, keti yo mesadisa nge na kutadila bantu yina nge kelongaka nsangu ya mbote mbala na mbala na mutindu ya mpa? Bo lenda monana bonso nde bo mekukaka kwa bo to kesepela ve na nsangu na nge, bonso bantu ya Izraele, to bo lenda buya na kuwa nsangu ya Nzambi. Ata mpidina, inki mutindu Yehowa Nzambi ketadila bo? Ata bantu mingi yina kele bantu ya nene na nsi-ntoto yai lenda yantika kusosa Yehowa kilumbu yankaka, kaka mutindu ntotila ya Ninive kubalulaka ntima sambu na nsangu yina Yonasi kulongaka.—Yonasi 3:6, 7.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]
Keti nge ketadilaka bankaka mutindu Yehowa ketadilaka bo?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]
Yezu kumonaka dyambu mosi ya mfunu ya kutuba na mambu yina Yonasi kukutanaka na yo