Mutindu ya Kuyedisa Zola ya Kyeleka Joseph Johnson Kusonikaka nde:
“Zola kele nkisi ya luzingu; zola kele luzingu.”—Living to Purpose, 1871.
INKI mutindu muntu kelongukaka na kuzola? Na kulongukaka malongi yina ketubilaka bikalulu ya bantu? Na kutangaka mikanda yina kesadisaka bantu na kutoma? Na kutalaka bafilme yina ketubilaka zola ya bankento ti babakala? Ata fyoti ve. Bantu kelongukaka na kuzola ntetentete na kulandaka mbandu mpi malongi ya bibuti na bo. Bana talonguka ntendula ya zola kana yo kemonana na dibuta na bo, kana bo kemona bibuti na bo kepesa bo madya mpi lutaninu, kesolula ti bo, mpi ketudila bo dikebi ya ngolo. Bo kelongukaka mpi na kuvanda ti zola ntangu bibuti na bo kelonga bo na kuzitisa minsiku ya mbote ya mambu ya mbote mpi ya mbi.
Zola ya kyeleka meluta kibeni kuvanda kaka ti lutondo to mawi. Yo kesalaka konso ntangu sambu na mambu ya kuluta mbote ya bantu yankaka, ata bo kemonaka ve valere na yo na mbala mosi, mutindu yo kemonanaka mbala mingi na bana ntangu bo kepesaka bo disipline mosi ya zola. Ngangi yandi mosi kele mbandu ya kukuka ya muntu yina kemonisaka zola ya kukonda bwimi. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Mwana na mono, ndola yai ya mono ke pesa nge, kubaka yo ve bonso kima mosi ya mpamba, Ebuna kana mono ke nganina nge, kumona mpasi ve. Sambu mono ke pesaka ndola na muntu yina ya mono ke zolaka.”—Baebreo 12:5, 6.
Bibuti, inki mutindu beno lenda landa mbandu ya Yehowa na yina metala kumonisa zola na mabuta na beno? Mpi keti mbandu ya beno kepesaka na bangwisana na beno bonso bankwelani kele mfunu?
Longa Zola na Kumonisaka Mbandu
Kana nge kele nkwelani ya bakala, keti nge kezolaka, to kepesaka valere ya mingi na nkento na nge mpi nge kepesaka yandi lukumu mpi luzitu? Kana nge kele nkwelani ya nkento, keti nge kezolaka mpi kesadisaka bakala na nge? Biblia ketuba nde bankwelani fwete zolana mpi kupesana luzitu. (Efezo 5:28; Tito 2:4) Ntangu bo kesala yo, bana na bo kemonaka zola ya Bukristu mbala mosi na bisalu. Yai kele dilongi mosi ya ngolo mpi ya mfunu kibeni!
Bibuti kesyamisaka zola na kati ya nzo ntangu bo kezitisaka minsiku ya mfunu sambu na dibuta na yina metala mambu bonso bansaka, bikalulu ya mbote, mpi balukanu ti mambu ya bo fwete tula na kisika ya ntete. Na inza ya mvimba, bantu mezabaka nde Biblia kele lusadisu ya nene yina kele na minsiku ya mfunu sambu na dibuta, mpi yina kevandaka nzikisa ya kemonisaka kibeni nde bo sonikaka Biblia ‘na ngolo ya Nzambi; mambu yonso kele na kati kele mfunu sambu na kulonga bantu mambu ya kieleka, sambu na kusungika bifu yina kele na mambu ya bantu ke longuka, sambu na kubongisa bantu, ti sambu na kulonga bantu na kuzinga luzingu mosi ya kinzambi.’ (2 Timoteo 3:16) Ya kyeleka, na inza ya mvimba bantu kemonaka minsiku ya bikalulu ya mbote ti lutwadisu sambu na luzingu yina kele kaka na Disolo ya Zulu ya Ngumba nde yo meluta minsiku yankaka yonso.—Matayo, kapu 5 tii 7.
Ntangu dibuta ya mvimba kesosa lutwadisu na Nzambi mpi kezitisa minsiku na yandi, konso muntu kekudiwaka na lutaninu, mpi na mutindu yina bana tayela na kuvandaka kibeni na zola mpi bo tazitisa bibuti na bo. Kansi, na dibuta yina bo kesadila minsiku ya mefwana ve, to ya mbi, bana lenda kuma makasi mingi mpi bankolami.—Roma 2:21; Kolosai 3:21.
Inki beto lenda tuba sambu na bibuti yina kesansaka bana bo mosi? Keti bo kevandaka mpenza ve ya kufwana na kulonga zola na bana na bo ya fyoti? Yo kele mutindu yina ve. Ata kima mosi ve kele mbote kuluta kuvanda ti tata mpi mama mosi ya mbote yina kesala na bumosi, kansi eksperiansi kemonisa nde bangwisana ya mbote na dibuta lenda yinga kibeni kibuti yina kekonda. Kana nge kele kibuti yina kesansaka bana nge mosi, tula ngolo na kusadila minsiku ya Biblia na dibuta na nge. Yo yina, kingana mosi kesonga beto nde: “Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote,” yika mpi nzila ya kusansa bana.—Bingana 3:5, 6; Yakobo 1:5.
Batoko mingi ya mbote kuyelaka na mabuta yina vandaka kaka ti kibuti mosi mpi bo kele bubu yai bantu yina kesadilaka Nzambi na kwikama yonso na mabundu mingi ya Bukristu ya Bambangi ya Yehowa yina kele na inza ya mvimba. Dyambu yai kemonisa mpi pwelele nde bibuti yina kesansaka bana bo mosi lenda nunga na kulonga bana na bo na kuvanda ti zola.
Mutindu Bantu Yonso Lenda Kuna Zola
Biblia yitaka kutuba nde na “bilumbu ya nsuka” bantu takonda “zola,” disongidila, kukonda kinduku yina bantu ya dibuta kevandaka na yo. (2 Timoteo 3:1, 3) Kansi, ata bantu yina kuyelaka na dibuta yina kuvandaka ve na zola lenda longuka na kukuna zola. Inki mutindu? Na kulonguka na Yehowa, yina kele Nto ya kyeleka ya zola mpi yina kemonisaka zola na bantu yonso ya kekwendaka na yandi na ntima ya mvimba. (1 Yoane 4:7, 8) Muyimbi bankunga mosi kutubaka nde: “Tata na mono ti mama na mono bo lenda buya mono, kansi nge Mfumu Nzambi, nge ta baka mono.”—Nkunga 27:10.
Yehowa kemonisaka beto zola na yandi na mitindu mingi ya kuswaswana. Na kati na yo kele lutwadisu ya zola na nsadisa ya Biblia, lusadisu ya mpeve santu, mpi lusadisu ya mbote ya bampangi Bakristu. (Nkunga 119:97-105; Luka 11:13; Baebreo 10:24, 25) Beto tadila mitindu mambu yai tatu lenda sadisa nge na kuyela na zola sambu na Nzambi mpi nkweno.
Lutwadisu ya Tata Yina Kele ya Kupemama
Sambu na kuta kinduku ya mbote ti muntu mosi, beto fwete sosa kuzaba muntu yango mbotembote. Yehowa kebinga beto na kukwenda penepene na yandi, mutindu yandi mekudimonisaka yandi mosi na Biblia. Kansi, kutanga Biblia melunga ve. Beto fwete sadila malongi na yo mpi kubaka mambote yina yo kepesaka. (Nkunga 19:7-10) Yezaya 48:17 ketuba nde, “Mono Mfumu Nzambi na nge, mono muntu ke longa nge sambu na mambote na nge, mono muntu ke nata nge na nzila ya nge fweti landa.” Ya kyeleka, Yehowa, yina kele zola, kelongaka beto sambu na mambote na beto, kansi yo kele ve nde sambu yandi kezolaka kukatula beto kimpwanza na nzila ya bansiku ya kukonda mfunu.
Nzayilu ya kyeleka ya Biblia mpi kesadisaka beto na kuyela na zola sambu na bantu yankaka. Yo kele mpidina sambu kyeleka ya Biblia kelongaka beto mutindu Nzambi ketadilaka bantu mpi kemonisaka beto bansiku yina fwete yala mutindu na beto ya kuzinga ti bantu yankaka. Mutindu beto mezaba mambu yai, beto kele ti kikuma ya ngolo ya kukuna zola ya nkweno. Ntumwa Polo kutubaka nde: “Mono kelanda kulomba kima yai na bisambu na mono nde zola na beno kukuma kuluta mingi dyaka ti nzayilu ya kyeleka mpi luswasukusu ya kulunga.”—Filipi 1:9, NW.
Sambu na kumonisa mutindu “nzayilu ya kyeleka” lenda twadisa zola, beto tadila kyeleka ya mfunu yina kele na Bisalu 10:34, 35: “Nzambi ke zolaka bantu yonso mutindu mosi. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.” Kana Nzambi ketadilaka bantu na bikalulu na bo ya mbote mpi na mutindu bo ketitaka Yandi, kansi na makanda na bo to na bampusu na bo ya nitu ve, keti beto fwete tadila ve bampangi na beto na mutindu mosi ya kukonda kuponapona?—Bisalu 17:26, 27; 1 Yoane 4:7-11, 20, 21.
Zola Kele Mbuma ya Mpeve ya Nzambi
Kaka bonso mvula yina kenokaka na ntangu ya kufwana kesalaka nde banti kubuta bambuma mingi, mpeve ya Nzambi lenda buta na bantu yina kendimaka yo bikalulu yina Biblia kebinga nde “mbuma ya mpeve.” (Galatia 5:22, 23, NW) Zola kele kima ya kuluta nene ya mbuma yai. (1 Korinto 13:13) Kansi nki mutindu beto kebakaka mpeve ya Nzambi? Mutindu mosi ya mfunu ya kubaka yo kele na nzila ya kisambu. Kana beto kesamba sambu na kulomba mpeve ya Nzambi, yandi tapesa beto yo. (Luka 11:9-13) Keti nge ‘kelanda kaka’ na kulomba mpeve santu na kisambu? Kana nge kesala mutindu yina, ya kyeleka, zola, yina kele na kati ya mbuma na yo ya kitoko, fwete monana kibeni pwelele na luzingu na nge.
Kansi, kele ti mpeve ya mutindu yankaka yina kewakanaka ve ti mpeve ya Nzambi. Biblia kebinga yo “mpeve ya inza.” (1 Korinto 2:12, NW; Efezo 2:2) Mpeve yango kele bupusi ya mbi, mpi muntu kele na kisina na yo kele Satana Dyabulu, “mfumu ya nsi-ntoto yai” ya bantu yina mebuyaka Nzambi. (Yoane 12:31) Kaka mutindu mupepe kenataka pusiere ti mvindu, “mpeve ya inza” kenataka bampusa ya mbi yina kebebisaka zola mpi kepusaka bantu na kulungisa bampusa ya mbi ya nitu na beto.—Galatia 5:19-21.
Bantu kepemaka mpeve yina ya mbi ntangu bo kekudipesaka na zola ya bima ya kinsuni, na bangindu ya bwimi, na nku, mpi na mabanza ya kisakasaka ti ya mbi ya zola yina kemonanaka mingi na inza. Kana nge kezola kuyela na zola ya kyeleka, nge fwete buya na ngolo yonso mpeve ya inza. (Yakobo 4:7) Kansi, kutula ve ntima na ngolo na nge mosi; lomba lusadisu na Yehowa. Mpeve na yandi, yina kele ngolo ya kuluta nene na inza, lenda pesa nge kikesa mpi kusadisa nge na kununga.—Nkunga 121:2.
Beto Longuka Zola na Bampangi na Beto Bakristu
Kaka mutindu bana kelongukaka na kumonisa zola na kumekaka yo na dibuta, beto yonso, baleke mpi bambuta, beto lenda yela na zola kana beto kevukana ti Bakristu yankaka. (Yoane 13:34, 35) Ya kyeleka, mosi na kati ya balukanu ya ntete ya dibundu ya Bukristu kele ya kusala nde yo vanda kisika yina bantu lenda “banzila bantu ya nkaka na kati na beto na kupesa bo kikesa ya kuzola bampangi ya nkaka kuluta diaka mbote ti kusadila bo mambu ya mbote.”—Baebreo 10:24.
Mingimingi bantu kesepilaka na zola ya mutindu yai kele bantu yina ke na kati ya inza ya mezyunga beto yina “me lemba, kikesa ve”. (Matayo 9:36) Luzingu ya bantu mingi memonisaka nde kana bo kezola muntu na ntangu yandi mekuma mbuta, yo lenda sadisa yandi na kununga mambu mingi ya mbi ya kukonda zola yina yandi kukutanaka na yo na bumwana. Yo yina, yo kele mfunu kibeni nde Bakristu yonso ya mekudipesaka kuzodila na ntima ya mvimba kukwisa mosi ya mbote na bantu ya mpa yina meyantika kuvukana ti bo!
‘Zola Kemanaka Ve’
Biblia ketuba nde ‘zola kemanaka ve.’ (1 Korinto 13:8) Sambu na nki yo kele mutindu yina? Ntumwa Polo kezabisa beto nde: ‘Muntu yina ke na zola yandi ke kangaka ntima, yandi kele muntu ya mbote, yandi ke na kimpala ve, yandi ke kudisongaka ve, yandi ke na lulendo mpi ve. Muntu yina ke na zola yandi ke salaka ve mambu ya nsoni, yandi ke sosaka ve mambote na yandi mosi, yandi ke waka makasi ve, yandi mpi ke yindulaka ve mambu ya mbi ya bantu ya nkaka me sala yandi.’ (1 Korinto 13:4, 5) Yo kele pwelele nde zola yai kele ve dilongi mosi ya luvunu to mawi ya zuluzulu. Ata bantu yina kemonisaka yo kekutanaka na bampasi ya luzingu, kansi bo keyambulaka ve nde yo fwa zola na bo sambu na bampangi na bo. Zola ya mutindu yai kele kibeni kima yina ‘kevukisaka na kimvuka mosi ya kieleka mpenza.’—Kolosai 3:12-14.
Beto tadila mbandu ya mwana-nkento mosi ya Mukristu ya bamvula 17 na insi ya Corée. Ntangu yandi yantikaka kusadila Yehowa Nzambi, dibuta na yandi kusepelaka ve mpi bo kulaka yandi na nzo. Kansi, olie ya kuwa makasi, yandi sambaka sambu na dyambu yango, yandi bikaka nde Ndinga mpi mpeve ya Nzambi kutwadisa mambanza na yandi. Na nima, yandi vandaka kusonikila dibuta na yandi mbala mingi, yandi vandaka kufulusa mikanda na yandi ti bangogo ya zola ya kyeleka yina yandi vandaka na yo sambu na bo. Nsukansuka, bambuta na yandi zole ya babakala yantikaka kulonguka Biblia mpi bubu yai bo kele Bakristu yina mekudipesaka. Mama na yandi ti leke na yandi ya bakala mpi kundimaka kyeleka ya Biblia. Na nima, tata na yandi, yina vandaka kubuya ngolo kibeni, kusobaka mabanza. Mwana-nkento yai ya Mbangi kusonikaka nde: “Beto yonso mekwelaka bampangi na beto Bakristu, mpi bubu yai dibuta na beto kele ti bantu 23 yina kesambila Yehowa na bumosi.” Yai kele mpenza bambuma ya zola kebutaka!
Keti nge kezola kukuna zola ya kyeleka mpi kusadisa bankaka na kusala mutindu mosi? Kana mutindu yina, zabisa Yehowa, yina kele Nto ya kikalulu yina ya mbote. Ya kyeleka, tula Ndinga na yandi na ntima, lomba mpeve santu na kisambu, mpi vukanaka mbala na mbala na bampangi Bakristu. (Yezaya 11:9; Matayo 5:5) Yo kele kyese mingi na kuzaba nde ntama mingi ve bantu yonso ya mbi tafwa, kaka bayina kesadilaka zola ya kyeleka ya Bukristu tabikala! Ya kyeleka, zola kele nsabi sambu na kyese mpi luzingu.—Nkunga 37:10, 11; 1 Yoane 3:14.
[Bifwanisu ya kele na lutiti 5]
Kisambu mpi kulonguka Ndinga ya Nzambi tasadisa beto na kukuna zola ya kyeleka