Landa Mbandu ya Nzambi ya Kezolaka Kyeleka
“Beno kuma balandi ya Nzambi, bonso bana ya zola mingi.”—EFEZO 5:1, NW.
1. Inki mambu bantu kekwikilaka sambu na yina metala kyeleka, mpi sambu na nki mabanza na bo kele ve ya masonga?
“KIELEKA kele nki?” (Yoane 18:38) Ngyufula yai ya kuvweza yina Ponse Pilate kuyulaka meluta bamvula 2 000, kemonisa nde kyeleka kele dyambu mosi ya mpasi na kutendula. Bubu yai bantu mingi tandima dibanza yai. Bantu ketulaka nkutu ntembe na kyeleka yo mosi. Ziku nge mewaka ntete bantu ketuba nde konso muntu keponaka mambu yina yandi mosi kemona nde yo kele kyeleka, to nde kyeleka ketadila konso muntu, to nde kyeleka ke na kusoba mpenza. Bangindu ya mutindu yai kele ve masonga. Bantu kesala bansosa mpi kelongukaka sambu na kusosa kuzaba mbotembote kyeleka yina metala inza yai ya beto kezinga. Kyeleka kele ve dyambu ya ketala mabanza ya konso muntu. Mu mbandu, moyo ya muntu kefwaka to yo kefwaka ve. Satana kele to yandi kele ve. Luzingu kele na lukanu to yo kele na yo ve. Na konso mbandu, mvutu ya kyeleka fwete vanda kaka mosi. Mosi kele kyeleka, mpi yankaka kele ya luvunu; yonso zole lenda vanda ve kyeleka.
2. Na nki mitindu Yehowa kele Nzambi ya kezolaka kyeleka, mpi nki bangyufula beto tatadila sesepi yai?
2 Na disolo ya ntete, beto tubilaka nde Yehowa kele Nzambi ya kezolaka kyeleka. Yandi mezaba kyeleka na mambu yonso. Na kuswaswana mpenza ti mbeni na yandi ya luvunu Satana Dyabulu, Yehowa ketubaka kyeleka ntangu yonso. Kuluta dyaka, Yehowa kezabisaka kyeleka na bantu yankaka na kyese yonso. Ntumwa Polo kusyamisaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Beno kuma kusala mambu bonso Nzambi, bonso bana ya bo kezolaka mingi.” (Efezo 5:1, NW) Beto bantu kele Bambangi ya Yehowa, inki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi na kutuba mpi kuzinga mutindu kyeleka kelomba beto? Sambu na nki kusala mutindu yina kele mfunu? Mpi nki kima kendimisa beto nde Yehowa kendimaka bantu yina kezingaka mutindu kyeleka kelombaka? Bika beto tala.
3, 4. Inki mutindu ntumwa Polo ti Piere kutubilaka mambu yina tasalama na “bilumbu ya nsuka”?
3 Beto kezinga na ntangu mosi yina malongi ya luvunu mekuma mingi. Kaka mutindu ntumwa Polo kutubaka na ngolo ya Nzambi, na “bilumbu ya nsuka” yai bantu mingi kesongaka na meso ya bantu nde bo kekangamaka na Nzambi kansi na ntima na bo, bo kebuyaka ngolo na yo. Bankaka kebuyaka kyeleka, sambu bo “kele bantu ya mabanza ya kufwa.” Dyaka, “bantu ya mbi ti bantu ya luvunu, mbi na bo [ke] kwisa mingi, sambu bo ta kusaka bantu ya nkaka, bantu ya nkaka mpi ta kusaka bo.” Ata bantu ya mutindu yina kelandaka na kulonguka ntangu yonso, bo kezabaka ve ata fyoti “mambu ya kieleka.”—2 Timoteo 3:1, 5, 7, 8, 13.
4 Ntumwa Piere kusonikaka mpi na ngolo ya mpeve ya Nzambi mambu yina metala bilumbu ya nsuka. Kaka mutindu yandi tubaka, bantu kebuyaka ve kaka kyeleka, kansi bo kesekaka mpi Ndinga ya Nzambi ti bantu yina kelongaka kyeleka yina kele na kati na yo. “Mutindu ntima na bo kezolaka,” bantu yai ya kesekaka kevilaka nde inza ya bilumbu ya Noa kufwaka na masa, mpi yo kele mbandu sambu na kilumbu ya kusambisa yina kekwisa. Mutindu na bo ya kupona mambu yina kele ya kyeleka tanata bo na lufwa ntangu Nzambi tafwa bantu yonso ya mbi.—2 Piere 3:3-7.
Bansadi ya Yehowa Mezaba Kyeleka
5. Na kutuba ya profete Daniele, inki mambu tabwa na “ntangu ya nsuka,” mpi nki mutindu mbikudulu yai melunganaka?
5 Ntangu yandi tubilaka “ntangu ya nsuka,” profete Daniele kutubilaka mambu ya kuswaswana mpenza yina tasalama na kati ya bantu ya Nzambi: kuvutula malongi ya kyeleka. Yandi sonikaka nde: “Bantu mingi ta sosa [ndambu na ndambu, mpi nzayilu ya sikisiki takuma mingi, NW].” (Daniele 12:4) Bansadi ya Yehowa kebikaka ve nde Muntu ya luvunu ya nene kukusa bo to kukanga bo meso. Kulonguka na bo ya Biblia mesadisaka bo na kuzaba nzayilu ya kyeleka. Na mvu-nkama ya ntete, Yezu kutemunaka balongoki na yandi. Yandi “pesaka bo [“kangulaka,” NW]mabanza ya mbote sambu bo bakisa mambu yina kele na Mukanda ya Nzambi.” (Luka 24:45) Na bilumbu na beto, Yehowa kesalaka mpi mutindu mosi. Na nsadisa ya Ndinga na yandi, ya mpeve na yandi, mpi ya organizasio na yandi, yandi mesadisaka bantu mingi na ntoto ya mvimba na kubakisa mambu yina yandi mezabaka dezia, disongidila kyeleka.
6. Inki bakyeleka ya Biblia bantu ya Nzambi kebakisaka na bilumbu na beto?
6 Beto bantu ya Nzambi, beto kebakisa mambu mingi yina beto zolaka kuzaba ve. Beto mezaba bamvutu na bangyufula yina bantu ya mayele ya inza yai menwana ti yo bamvula mingi. Mu mbandu, beto mezaba sambu na nki bantu kemonaka mpasi, sambu na nki bantu kefwaka, mpi sambu na nki bantu lenda kuka ve na kutula ngemba mpi bumosi na kati ya bantu na ntoto ya mvimba. Nzambi mesakumunaka beto mpi na kuzaba mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa: Luyalu ya Kimfumu ya Nzambi, paladisu na ntoto, mpi luzingu ya kukuka ya kukonda nsuka. Beto mezabaka Yehowa, Muntu ya Kuluta Kuzanguka. Beto mezabaka kimuntu na yandi ya kebendaka beto mpi mambu ya beto fwete sala sambu na kubaka lusakumunu na yandi. Kuzaba kyeleka mesadisaka beto na kuzaba mambu yina kele ve ya kyeleka. Kusadila kyeleka ketaninaka beto na kukonda kulanda mambu ya mpamba-mpamba, yo kesadisaka beto na kuvanda na luzingu ya kuluta mbote, mpi kepesaka beto kivuvu ya kuluta mbote sambu na bilumbu kekwisa.
7. Banani lenda bakisa bakyeleka ya Biblia, mpi banani lenda bakisa yo ve?
7 Keti nge kebakisaka kyeleka yina kele na Biblia? Kana nde ee, tuba nde nge mebakaka balusakumunu mingi. Ntangu nsoniki mosi kesonikaka mukanda mosi, yandi kesalaka yo sambu na kimvuka mosi ya sikisiki ya bantu. Bantu kesonikaka mikanda yankaka sambu na bantu yina melongukaka mingi, yankaka sambu na bana, yankaka dyaka sambu na bantu yina kelongukaka mambu ya sikisiki. Ata bantu yonso lenda zwa Biblia kukonda mpasi, bantu fyoti mpamba kebakisaka mpi kesepelaka na yo. Yehowa kusalaka yo sambu na bantu ya kudikulumusa yina kele na ntoto. Bantu ya mutindu yina lenda bakisa mambu yina kele na Biblia, kukonda kutala kiteso ya bo melongukaka, bisika ya bo yelaka, bisika ya bo kele na yo na luzingu, to ndinga na bo. (1 Timoteo 2:3, 4) Kansi, bantu yina kele ve na ntima ya mbote kebakisaka ve kyeleka ya Biblia, ata bo kele mayele to melongukaka mingi. Bantu ya lulendo lenda bakisa ve bakyeleka ya mfunu yina kele na Ndinga ya Nzambi. (Matayo 13:11-15; Luka 10:21; Bisalu 13:48) Nzambi mpamba muntu lendaka kubasisa mukanda ya mutindu yai.
Bansadi ya Yehowa Ketubaka Kyeleka
8. Sambu na nki Yezu yandi mosi kuvandaka mpenza kyeleka?
8 Bonso Yehowa, Bambangi na yandi ya kwikama ketubaka kyeleka. Yezu Kristu, Mbangi ya ntete ya Yehowa, kundimaka kyeleka na mambu ya yandi vandaka kulonga mpi na mutindu yandi vandaka kuzinga mpi kufwaka. Yandi kotilaka kyeleka ya ndinga ya Yehowa mpi balusilu na yandi. Yo yina, Yezu yandi mosi kuvandaka mpenza kyeleka, mutindu yandi mosi kutubaka yo.—Yoane 14:6; Kusonga 3:14; 19:10.
9. Inki Masonuku ketuba sambu na yina metala kutuba kyeleka?
9 Yezu kuvandaka “muntu mpenza ya ntima ya mbote ti ya kieleka” mpi “yandi tubaka ndinga mosi ve ya luvunu.” (Yoane 1:14; Yezaya 53:9) Bakristu ya kyeleka kelandaka mbandu yina Yezu kubikilaka bo ya kutubaka kyeleka na bantu yankaka. Polo kulongisilaka bampangi Bakristu nde: “Konso muntu kutubila mpangi na yandi mambu ya kieleka, sambu beto yonso kele bandambu ya Nitu mosi.” (Efezo 4:25) Na luyantiku, profete Zakaria kusonikaka nde: “Beno fweti tuba mambu ya kieleka na bampangi na beno.” (Zakaria 8:16) Bakristu ketubaka kyeleka sambu bo kezolaka kupesa Nzambi kyese. Yehowa ketubaka kyeleka mpi yandi mezaba mambu ya mbi yina luvunu kebasisaka. Yo yina, yandi kelombaka bansadi na yandi na kutuba kyeleka.
10. Sambu na nki bantu kekusaka, mpi nki mambu ya mbi yo kenataka?
10 Sambu na bantu mingi, kuta luvunu lenda monana bonso mwaye ya kuzwa bima yina bo kele na yo mfunu. Bantu kekusaka sambu na kutina ndola, na kubaka mambote, to sambu bantu yankaka kundima bo. Kansi, kikalulu ya kuta luvunu kele kikalulu mosi ya mbi. Kuluta dyaka, Nzambi lenda ndima ve muntu yina ketaka luvunu. (Kusonga 21:8, 27; 22:15) Ntangu bantu yankaka mezaba nde beto ketubaka kyeleka, bo kekwikilaka mambu ya beto ketubaka; mpi bo ketudilaka beto ntima. Kansi, kana bo kanga beto keta luvunu ata mbala mosi, bantu yankaka lenda tula ntembe na bukyeleka ya konso dyambu ya beto ketuba. Kingana mosi ya Afrika ketubaka nde: “Kuta luvunu mbala mosi kebebisaka bakyeleka mingi.” Kingana yankaka ketuba nde: “Muntu yina mezabanaka nde yandi kele muntu ya luvunu, bantu takwikila yandi ve ata yandi metuba kyeleka.”
11. Na nki mutindu bukyeleka ketendula mambu mingi kuluta kutuba kaka kyeleka?
11 Bukyeleka ketendula mambu mingi kuluta kutuba kaka kyeleka. Yo kele mutindu ya kuzinga ya bantu. Yo kemonisaka kimuntu na beto. Beto kezabisaka kyeleka na bantu yankaka na mambu ya beto ketubaka kaka ve kansi mpi na mambu ya beto kesalaka. Ntumwa Polo kuyulaka nde: “Nge muntu ke longaka bantu ya nkaka, sambu na nki nge ke kudilongaka ve nge mosi? Nge muntu ke longaka nde muntu lenda kuyiba ve, sambu na nki nge ke yibaka? Nge muntu ke tubaka nde muntu kusala pite ve, sambu na nki nge ke salaka yo?” (Roma 2:21, 22) Kana beto kezola kulonga kyeleka na bantu yankaka, beto fwete vanda bantu ya masonga na mambu yonso na luzingu na beto. Lukumu ya beto kele na yo ya kuzabana bonso bantu ya ketaka masonga tavanda na bupusi ya ngolo na mutindu bantu tabakila mambu ya beto kelonga.
12, 13. Inki mambu toko mosi kusonikaka na yina metala kyeleka, mpi nki kusadisaka yandi na kuvanda na bikalulu ya mbote?
12 Batoko yina kele na kati ya bansadi ya Yehowa mezaba mpi mfunu ya kutuba kyeleka. Na kisalu mosi ya bo pesaka bo na nzo-nkanda, Jenny, yina kuvandaka ti bamvula 13 na ntangu yina, kusonikaka nde: “Masonga kele kikalulu mosi ya mu kebakaka na valere mingi. Kansi, bantu mingi ve ketaka masonga bubu yai. Mu mesilaka na ntima na mono nde mono tatubaka kaka masonga na luzingu na munu. Mu tatubaka mpi masonga ata kutuba kyeleka tanatila mono ve to banduku na mono mambote na ntangu yina. Mu kekebaka na kusala kinduku kaka ti bantu yina ketubaka kyeleka mpi kele masonga.”
13 Ntangu yandi vandaka kutubila kisalu ya Jenny, longi na bo kutubaka nde: “Ata nge kele mwana ya fyoti nge menungaka na kuyedisa kikalulu ya ngolo mpi ya mbote ya mutindu yai. Mono kezaba nde nge talanda na kuzitisa kikalulu yai sambu nge kele na ngolo ya kusala yo.” Inki kusalaka nde mwana-nkento yai ya nzo-nkanda kuyedisa kikalulu yai ya mbote? Na bangogo ya luyantiku ya kisalu na yandi, Jenny kutubaka nde dibundu na yandi “kelongaka yandi bansiku ya yandi fwete zitisa na luzingu na [yandi].” Bamvula nsambwadi meluta banda Jenny kusonikaka kisalu yina. Kaka mutindu longi na yandi kutubaka, Jenny kelanda na kumonisa bikalulu ya mbote na luzingu na yandi sambu yandi kele Mbangi ya Yehowa.
Bansadi ya Yehowa Kezabisaka Kyeleka
14. Sambu na nki bansadi ya Nzambi ke na mukumba mosi ya nene mpenza ya kunwanina mambu ya kyeleka?
14 Ya kyeleka, katula Bambangi ya Yehowa bantu yankaka mpi lenda tuba kyeleka mpi kumeka na kuta masonga. Kansi, beto bansadi ya Nzambi, beto kele na mukumba mosi ya nene mpenza ya kunwanina mambu yina kele ya kyeleka. Beto melongukaka bakyeleka ya Biblia. Bakyeleka yango lenda nata muntu na luzingu ya mvula na mvula. Yo yina, beto fwete zabisa nzayilu yango na bantu yankaka. Yezu kutubaka nde: “Na muntu yina ya Nzambi me pesaka mambu mingi, yandi ta lomba yandi mpi mambu mingi.” (Luka 12:48) Ya kyeleka bo ‘kelombaka mambu mingi’ na bantu yina mebakaka lusakumunu ya kuzwa nzayilu ya mbote ya Nzambi.
15. Inki kyese nge kevandaka na yo na kulonga bantu yankaka kyeleka?
15 Kulonga kyeleka yina kele na Biblia na bantu yankaka kenataka kyese mingi. Bonso balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete, beto kezabisaka nsangu ya mbote, disongila nsangu mosi ya kivuvu yina kepesaka kikesa, na bantu yina “me lemba, kikesa ve, bonso mameme me konda ngungudi ya kutala bo” mpi na bantu yina “malongi ya bampeve ya mbi” mekangaka meso mpi kekusaka. (Matayo 9:36; 1 Timoteo 4:1) Ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Mambu ke pesaka mono kiese ya kuluta mambu yonso yo yai: kana mono wa nde bana na mono ke [landa na kutambula na kati ya kyeleka, NW].” (3 Yoane 4) Kwikama ya “bana” ya Yoane, ziku bayina yandi longaka kyeleka, vandaka kupesa yandi kyese mingi. Beto kewaka kyese ntangu beto kemonaka bantu kendima Ndinga ya Nzambi na ntonda yonso.
16, 17. (a) Sambu na nki bantu yonso ve kendimaka kyeleka? (b) Inki kyese nge lenda baka kana nge kelonga kyeleka yina kele na Biblia?
16 Beto fwete zaba nde, bantu yonso ve tandima kyeleka. Yezu kulongaka kyeleka yina metala Nzambi, ata ntangu bantu vandaka kusepila na yo ve. Yandi tubaka na Bayuda yina vandaka kumenga yandi nde: “Sambu na nki beno ke kwikilaka mono ve? Muntu yina kele ya Nzambi, yandi ke waka mambu ya Nzambi ke tubaka. Kansi beno, beno kele bantu ya Nzambi ve, yo yina beno ke waka mambu na yandi ve.”—Yoane 8:46, 47.
17 Bonso Yezu, beto kebuyaka ve na kulonga kyeleka ya mbote ya metala Yehowa. Beto ketulaka ve ntima nde bantu yonso tandima mambu yina beto kezabisa bo, sambu bantu yonso ve kundimaka mambu yina Yezu vandaka kutuba. Kansi, beto ke na kyese ya kuzaba nde beto kesalaka mambu yina kele mbote. Na bumbote na yandi, Yehowa kezolaka nde bantu yonso kuzaba kyeleka. Sambu bo mezaba kyeleka, Bakristu mekumaka binati-nsemo na inza yai ya kele na mpimpa. Kana beto pesa nzila nde nsemo ya kyeleka kungenga na mambu ya beto ketuba mpi na bisalu na beto, beto lenda sadisa bantu yankaka na kupesa lukumu na Tata beto ya zulu. (Matayo 5:14, 16) Beto kezabisaka na meso ya bantu yonso nde beto mebuyaka mambu ya luvunu yina Satana kelongaka mpi beto kenwaninaka Ndinga ya Nzambi ya kukonda mvindu mpi ya kukonda kifu. Kyeleka ya beto mezaba mpi kelongaka lenda natila bantu yina kendimaka yo kimpwanza ya kyeleka.—Yoane 8:32.
Landa na Kutuba Kyeleka na Luzingu na Nge
18. Sambu na nki mpi nki mutindu Yezu kundimaka Natanaele?
18 Yezu vandaka kuzola mpi kutuba kyeleka. Ntangu yandi vandaka kusala kisalu na yandi awa na ntoto, yandi ndimaka bantu yina vandaka kutuba kyeleka. Sambu na yina metala Natanaele, Yezu kutubaka nde: “Tala muntu ya kieleka mpenza ya Israele. Mambu ya luvunu kele ve na yandi.” (Yoane 1:47) Yo yina, Yezu kuponaka Natanaele ya bo vandaka kubinga mpi Bartelemi, na kuvanda na kati ya bantumwa 12. (Matayo 10:2-4) Yandi bakaka lukumu mpenza!
19-21. Inki mutindu muntu yina kuvandaka kifwa-meso kubakaka balusakumunu sambu yandi tubaka kyeleka na kikesa yonso?
19 Kapu ya mvimba ya mukanda ya Yoane ketubilaka disolo ya muntu yankaka ya Yezu kusakumunaka yina vandaka kutuba kyeleka. Beto kezaba ve zina na yandi. Kansi kima ya beto kezaba kele nde yandi vandaka kulomba bima na balabala mpi yandi butukaka kifwa-meso. Bantu kuyitukaka mingi ntangu bo monaka Yezu mekangula meso ya muntu yina. Nsangu ya kubeluka na yandi na mutindu mosi ya kuyituka kukumaka tii na makutu ya Bafarize mingi yina kuvandaka bambeni ya kyeleka, mpi yina kuwakanaka nde bo fwete kula na sinagoga konso muntu yina takwikila na Yezu. Sambu bo zabaka mayele na bo yina ya mbi, bibuti ya muntu yina vandaka kifwa-meso kukusaka Bafarize na boma yonso nde bo kezaba ve mutindu mwana na bo mekuma kumona mpi nani muntu mebelula yandi.—Yoane 9:1-23.
20 Bafarize kubingaka dyaka muntu yina ya bo belulaka. Kukonda kutala mambu ya mpasi yina lendaka kukumina yandi, yandi tubaka kyeleka na kikesa yonso. Yandi tendulaka mutindu yandi belukaka mpi nde kele Yezu muntu kubelulaka yandi. Sambu muntu yina ya bo belulaka kuyitukaka mingi mutindu bantu yina ya nene mpi ya melongukaka vandaka kukwikila ve nde Yezu kukatukaka na Nzambi, yandi syamisaka bo kukonda boma na kundima kyeleka yai: “Kana muntu yina katukaka na Nzambi ve, yandi zolaka kusala ve ata kima mosi.” Sambu bo kondaka mvutu ya kupesa yandi, Bafarize kufundaka muntu yango nde yandi kele luzitu ve mpi bo losaka yandi na nganda.—Yoane 9:24-34.
21 Ntangu Yezu kuzabaka dyambu yai, yandi sosaka bakala yango na zola yonso. Na nima ya kumona yandi, yandi syamisaka lukwikilu ya muntu yina kuvandaka ntete kifwa-meso kumonisaka. Yezu kudimonisaka pwelele nde yandi kele Mesia. Bakala yina kubakaka balusakumunu mingi mpenza sambu yandi tubaka kyeleka! Ya kyeleka, Nzambi kendimaka bantu yina ketubaka kyeleka.—Yoane 9:35-37.
22. Sambu na nki beto fwete landa na kutuba kyeleka na luzingu na beto?
22 Kutuba kyeleka kele kikalulu mosi ya beto fwete yedisa mpenza. Yo kele mfunu mingi sambu na kusala mpi kuvanda na bangwisana ya mbote ti bantu mpi ti Nzambi. Kutuba kyeleka kele kutuba mambu pwelele, na masonga yonso, na mutindu mosi ya kebenda bantu, mpi ya kutudila ntima, mpi Yehowa kendimaka yo. (Nkunga 15:1, 2) Kuta luvunu kele kukonda kuta masonga, kutuba mambu yina bantu lenda tudila ve ntima, mpi yina kele luvunu, mpi Yehowa kendimaka yo ve. (Bingana 6:16-19) Yo yina, baka lukanu ya kulanda na kutuba kyeleka na luzingu na nge. Ya kyeleka, sambu na kusala mutindu Nzambi ya kezolaka kyeleka kesalaka, beto fwete zaba kyeleka, kutuba kyeleka, mpi kuzinga na kyeleka.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
• Sambu na nki beto fwete monisa ntonda mutindu beto mezabaka kyeleka?
• Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na kutubaka kyeleka?
• Inki mambote beto tabaka na kulonga kyeleka yina kele na Biblia na bantu yankaka?
• Sambu na nki yo kele mfunu na kutubaka kaka kyeleka na luzingu na beto?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 29]
Sambu bo melongukaka kyeleka yina kele na Biblia, Bakristu kezabisaka yo na kikesa yonso na bantu yankaka
[Bifwanisu ya kele na lutiti 31]
Kifwa-meso yina Yezu kubelulaka kubakaka balusakumunu mingi sambu yandi tubaka kyeleka