Baleke, beno zinga bonso kele luzolo ya Yehowa

BALEKE mingi yina kele Bakristu mekwendaka kuzinga dezia sambu na mwa ntangu fyoti ntama ti dibuta to dibundu na bo. Bankaka mesalaka yo sambu na kusala kisalu ya kusamuna mingi. Bankaka dyaka mebikisaka mabuta na bo sambu bo buyaka kukota na mambu ya politiki ya inza yai. (Yezaya 2:4; Yoane 17:16) Na bansi yankaka, “Kaisali” mezengilaka baleke yina kumonisaka kwikama na bo boloko to bisalu yina kele sambu na mambote ya bantu yonso.a​—Marko 12:17, NW; Tito 3:1, 2.

Na ntangu bo mekota boloko sambu bo mebuya kukota na mambu ya inza, baleke yai lenda zinga kisika mosi ti bantu ya mubulu na ntangu ya nda. Kukwenda kuzinga ntama ti mabuta na bo sambu na bikuma yankaka mesalaka nde baleke kusala na bisika yina bantu kevandaka ve na bikalulu ya mbote. Inki mutindu baleke yai ya kele Bakristu to bankaka ya mekwendaka kuzinga na ngolo na bisika ya mutindu yai lenda nunga mimekamu mpi bampusa yina bo kenwanaka na yo ntangu bo kesalaka ngolo na “kuzinga bonso kele luzolo ya Nzambi?” (1 Tesalonika 2:12) Inki mutindu bibuti na bo lenda sadisa bo na kunwana ti mambu ya mbi ya mutindu yai?​—Bingana 22:3.

Mambu ya Mpasi Yina Baleke Kekutanaka na Yo

Takis, leke mosi ya bamvula 21, yina kulutisaka bangonda 37 ntama ti dibuta na bo ketuba nde: “Kuzinga ntama kukonda lutaninu ya bibuti na mono mpi ya bankuluntu ya zola yina kuzabaka mono mbote kuvandaka mpasi mpi yo katulaka mono kyese.”b Yandi keyika nde: “Bantangu yankaka, mono vandaka ve ti ngolo ya kunwana.” Pétros, ya kele na bamvula 20 kuzingaka ntama ti bibuti na yandi kuluta bamvula zole. Yandi kendima nde: “Sambu na mbala ya ntete na luzingu na mono, yo lombaka nde mono yantika kubaka badesizio na yina metala bansaka mpi banduku kaka mono mosi, mpi badesizio na mono kuvandaka ve ya mayele ntangu yonso.” Ebuna yandi ketuba nde: “Bantangu yankaka mono vandaka kuwa boma sambu na mukumba ya nene yina kimpwanza ya mingi vandaka kunatila mono.” Tássos, nkuluntu mosi ya kekutanaka mbala na mbala ti baleke yina kele Bakristu ya kekutanaka ti mambu ya mutindu yai, kutubaka nde: “Kutuba mambu ya nsoni, mpeve ya kukolama, mpi mubulu ya banduku yina kele ve Bakristu lenda vanda na bupusi na baleke yina kele na bikalulu ya mbote mpi ya kele ngolo ve.”

Ntangu bo kezinga mpi kesala kumosi ti bantu yina kezitisaka ve minsiku ya Biblia, baleke yina kele Bakristu kevandaka na mfunu ya kukeba na mpukumuna ya kulanda bikalulu ya mbi mpi yina kewakana ve ti Masonuku ya banduku na bo. (Nkunga 1:1; 26:4; 119:9) Kuvanda na bikalulu ya mbote ya kulonguka ya nge mosi, kukwenda na balukutakanu, mpi kusala kisalu ya bilanga lenda monana nde yo kele mpasi. (Filipi 3:16) Kuditudila mpi kulungisa balukanu ya kimpeve lenda vanda mpi mpasi.

Ntembe kele ve nde baleke yina kele Bakristu ya kwikama kezolaka kusepedisa Yehowa na bikalulu mpi na kutuba na bo. Bo kemekaka na kwikama yonso na kundima imvitasio yai ya kitoko ya Tata na bo ya kele na zulu: “Vanda mayele mwana na mono, mpi sepedisa ntima na mono, na mpila nde mono lenda pesa mvutu na muntu yina ya kesosilaka mono.” (Bingana 27:11, NW) Bo kezabaka nde luzingu mpi bikalulu na bo ya mbote kevandaka na bupusi na mutindu bantu yankaka ketadilaka Yehowa mpi bansadi na yandi.​—1 Piere 2:12.

Yo kele kyese mingi na kumona nde, baleke mingi ya mutindu yai kesalaka ngolo sambu na kuvanda bonso bampangi na bo ya mvu-nkama ya ntete yina ntumwa Polo kutubilaka na kisambu nde: ‘Beno zinga mutindu Yehowa kezolaka ti kupesa yandi kiese na mambu yonso ntangu beno kesala mambu ya mbote ya mutindu na mutindu . . . sambu beno kumona mpila ya kukanga ntima na kikesa na mambu yonso.’ (Kolosai 1:9-11) Biblia kepesa bambandu mingi ya baleke ya kebangaka Nzambi yina kunungaka na kuzinga mutindu kele luzolo ya Nzambi na kati ya bantu yina kuvandaka ti bikalulu ya mbi, ya nku, mpi kusambila biteki.​—Filipi 2:15.

“Yehowa Kuvandaka ti Yozefi”

Ntangu yandi vandaka leke, Yozefi, mwana yina Yakobi mpi Rashele vandaka kuzola mingi, kumaka kuzinga ntama ti tata na yandi yina vandaka kubanga Nzambi. Bo tekaka yandi na kimpika na Ezipte. Yozefi kupesaka mbandu mosi ya mbote ya kikesa, ya kutudila ntima, mpi ya bikalulu ya mbote. Ata yandi vandaka mpika ya Potifare, yina vandaka kusambila ve Yehowa, Yozefi kuvandaka nsadi ya mbote mpi ya kikesa na mpila nde mfumu na yandi kupesaka yandi kiyeka ya mambu yonso ya nzo na yandi. (Kuyantika 39:2-6) Yozefi kutaninaka kwikama na yandi na Yehowa, mpi ntangu bo tulaka yandi na boloko sambu na kwikama na yandi, yandi tubaka ve nde: “Sambu na nki mono taninaka kwikama na mono?” Ata na kati ya boloko, yandi monisaka bikalulu ya mbote, mpi ntama mingi ve yandi kumaka ti mikumba mingi na boloko. (Kuyantika 39:17-22) Nzambi kusakumunaka yandi, mpi mutindu Kuyantika 39:23, (NW) ketuba, “Yehowa kuvandaka ti Yozefi.”

Yo zolaka kuvanda ve mpasi ata fyoti sambu na Yozefi, yina vandaka kuzinga ntama ti dibuta na yandi yina vandaka kubanga Nzambi, na kulanda bikalulu ya mimpani yina vandaka kuzinga penepene na yandi, na mpila nde yandi zolaka kuyantika kuzinga bonso bantu ya Ezipte ya bikalulu ya mbi! Na kisika ya kusala mpidina, yandi zitisaka minsiku ya Nzambi mpi yandi taninaka bikalulu na yandi ya mbote ata bampukumuna yango kuvandaka ya ngolo kibeni. Ntangu nkento ya Potifare vandaka kulomba yandi mbala na mbala nde yandi sala mambu ya nsoni ti yandi, mvutu na yandi ya ngolo kuvandaka nde: “Inki mutindu mono lenda sala dyambu ya mbi ya nene ya mutindu yai mpi kusumuka na Nzambi?”​—Kuyantika 39:7-9, NW.

Bubu yai, baleke yina kele Bambangi fwete landa balukebisu yina kekatuka na Biblia sambu na yina metala banduku ya mbi, bansaka ya nsoni, kutala mpi kutanga bafilme ti mikanda yina kesongaka kinkonga, mpi miziki ya mbi. Bo kebakisaka nde “meso ya Mfumu Nzambi kele bisika yonso; yandi ke talaka bantu ya mbote ti bantu ya mbi.”​—Bingana 15:3.

Moize Kubuyaka na “Kuzinga na Kiese ya Masumu”

Moize kuyelaka na kati ya bantu yina vandaka kusambila biteki mpi yina vandaka kusosa ntangu yonso byese na nzo ya Farao. Biblia ketubila yandi nde: “Moize, sambu na lukwikilu na yandi, . . . zolaka ve nde bantu kubinga yandi mwana ya mwana ya mfumu ya nene ya nsi ya Ezipte. Yandi zolaka ve kuzinga na kiese ya masumu ata na mwa-ntangu fioti, kansi yandi zolaka kumona mpasi nzila mosi ti bantu ya Nzambi.”​—Baebreo 11:24, 25.

Kinduku ti inza lenda pesa beto mwa mambu ya mbote, kansi yo kele ya ntangu fyoti. Ntangu ya nda ya yo lenda sala kele ntangu fyoti ya mebikala sambu na inza yai. (1 Yoane 2:15-17) Keti yo tavanda ve mbote na kulanda mbandu ya Moize? Biblia ketuba nde “yandi tulaka kaka ngolo bonso nde yandi ke mona na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.” (Baebreo 11:27) Yandi tulaka mabanza na yandi yonso na kimvwama ya kimpeve ya bankaka na yandi yina vandaka kubanga Nzambi. Yandi kumisaka lukanu ya Yehowa lukanu ya luzingu na yandi, mpi yandi bakaka lukanu ya kusala luzolo ya Nzambi.​—Kubasika 2:11; Bisalu 7:23, 25.

Ntangu baleke yina kebangaka Nzambi kezinga ti bantu yina kewaka ve Nzambi boma mpi ya mbi, bo lenda kumisa bangwisana na bo ngolo ti Yehowa na nzila ya kulonguka na bo mosi, mpi kusosa kuzaba mbote-mbote “Nzambi yina ke monikaka ve.” Kuvanda ti programe ya kele ti mambu mingi ya kimpeve, yika mpi kukwenda na balukutakanu mpi kusala kisalu ya bilanga mbala na mbala, tasadisa baleke yai na kutula mabanza na bo yonso na mambu ya kimpeve. (Nkunga 63:7; 77:13) Bo fwete sala ngolo sambu na kuyedisa lukwikilu mpi kivuvu ya ngolo bonso yina ya Moize. Bo fwete sala ngolo na kutula mabanza mpi mambu ya bo kesala na Yehowa, mpi kusepela na kuvanda banduku na yandi.

Yandi Sadilaka Ludimi na Yandi Sambu na Kukumisa Nzambi

Leke yankaka yina kupesaka mbandu ya mbote ata yandi vandaka ntama ti dibuta na yandi vandaka mwana-nkento ya Izraele yina bo nataka na kimpika na basoda ya Siria na bilumbu ya profete Elisa. Yandi kumaka nsadi ya nkento ya Namani, mfumu ya basoda ya Siria yina vandaka na maladi ya lepre. Mwana-nkento yai kusongaka mfumu na yandi ya nkento nde: “Mbote kana mfumu na mono Namani kwenda na profete yina ke vandaka na bwala Samaria. Yandi ta belula yandi kaka na maladi na yandi.” Sambu na kimbangi na yandi, Namani kwendaka na Izraele na kisika ya Elisa mpi lepre na yandi kumanaka. Kuluta dyaka, Namani kumaka kusambila Yehowa.​—2 Bantotila 5:1-3, 13-19.

Mbandu ya mwana-nkento yai kemonisa nde baleke fwete sadila ludimi na bo sambu na kupesa Nzambi lukumu, ata ntangu bo kezinga ntama ti bibuti na bo. Kana mwana-nkento yina kuvandaka na kikalulu ya kutuba “mambu ya nsoni” to “mambu ya buzoba,” keti yandi zolaka kuvanda ti kikesa ya kutuba mutindu yandi salaka yo ntangu yandi zwaka dibaku ya mbote ya kusala yo? (Efezo 5:4; Bingana 15:2) Níkos, mwana-bakala yina bo tulaka na boloko ntangu yandi vandaka na bamvula 20 sambu yandi buyaka kukota na mambu ya politiki, keyibuka nde: “Ntangu mono vandaka ti baleke yankaka ya Bakristu na boloko yina bo kesadisaka bantu ya boloko kisalu ya bilanga, ntama ti kiyeka ya bibuti mpi ya dibundu, mono monaka nde kutuba na beto kubebaka. Yo vandaka dyaka ve kukumisa Yehowa.” Na kyese yonso, bo sadisaka Níkos ti baleke yankaka na kusadila ndongisila ya Polo na dyambu yai: “Beno kele bantu ya Nzambi; yo yina, yo kele mbote ve beno na kutuba sambu na pite, sambu na mambu ya nsoni to sambu na nzala ya kuvanda na konso kima yina.”​—Efezo 5:3.

Yehowa Kuvandaka Muntu ya Kyeleka Sambu na Bo

Mambu yina Baebreo tatu yina kuvandaka banduku ya Daniele kukutanaka na yo na Babilone ya ntama kemonisa pwelele kyeleka ya munsiku yina Yezu kutubaka nde kwikama na bima ya fyoti kesadisaka na kuvanda kwikama na bima ya nene. (Luka 16:10) Ntangu bo kutanaka ti dyambu ya metala kudya madya yina Nsiku ya Moize vandaka kubuyisa, bo lendaka kuyindula nde sambu beto kele bampika na ntoto ya nzenza, beto kele ve na kima yankaka ya kusala. Kansi, bo bakaka mpenza mambote sambu bo zitisaka dyambu yina lendaka kumonana bonso dyambu mosi ya fyoti! Bo vandaka na mavimpi ya mbote mpi mayele mingi kuluta bantu ya boloko yankaka yina vandaka kudya madya ya mbote ya ntotila. Ntembe kele ve nde kwikama na bima yina ya fyoti kupesaka bo kikesa, sambu ntangu bo kutanaka na mumekamu ya nene ya kufukama na ntwala ya kiteki, bo buyaka na kufwa nsiku.​—Daniele 1:3-21; 3:1-30.

Yehowa kuvandaka mpenza muntu ya kyeleka sambu na baleke tatu yina. Ata bo vandaka ntama ti bibuti mpi kisika ya lusambu ya Nzambi, bo vandaka na lukanu ya kukonda kubaka matono ya inza. (2 Piere 3:14) Bangwisana na bo ti Yehowa kuvandaka na mfunu mingi na mpila nde bo vandaka ya kuyilama na kuditambika sambu na yo.

Yehowa Tayambula Beno Ve

Ntangu baleke kezinga ntama ti bantu yina bo kezolaka mpi ketudilaka ntima, yo ke pwelele nde bo lenda kudiwa kukonda lutaninu, ti badute, mpi boma-boma. Ata mpidina, bo lenda nunga mimekamu ti bampasi mpi kutula ntima mpenza nde ‘Yehowa tayambula bo ve.’ (Nkunga 94:14) Kana baleke ya mutindu yai ‘kemona mpasi sambu bo kesala mambu ya mbote,’ Yehowa tasadisa bo na kulanda na kutambula “na nzila ya kieleka.”​—1 Piere 3:14; Bingana 8:20.

Yehowa kupesaka mpenza Yozefi, Moize, mwana-nkento ya Izraele, mpi baleke tatu ya kwikama ya Baebreo kikesa mpi yandi sakumunaka bo mingi mpenza. Bubu yai, yandi kesadilaka mpeve santu na yandi, Ndinga na yandi, ti organizasio na yandi sambu na kusadisa bantu yina ‘kenwana ngolo sambu na kuvanda kaka na lukwikilu,’ mpi yandi metulaka na ntwala na bo “moyo ya mvula na mvula.” (1 Timoteo 6:11, 12) Ya kyeleka, beto lenda nunga na kuzinga mutindu kele luzolo ya Yehowa, mpi kusala mutindu yina kele dyambu ya mayele.​—Bingana 23:15, 19.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Lupangu ya kele na lutiti 11]

BIBUTI, BENO YIDIKA BANA NA BENO!

“Bana ya babakala ya muntu ke buta na kileki, bo kele bonso batolotolo na diboko ya soda.” (Nkunga 127:4) Tolotolo kesimbaka ve mbisi na kintulumukina. Yo kelombaka kuta yo ti mayele mpenza. Mutindu mosi, bana takuka ve kunwana ti mambu ya bo takutana na yo ntangu bo tazinga ntama ti bibuti kana bibuti kulonga ve bana na bo mbote.​—Bingana 22:6.

Bana kesukininaka ve na kusala mambu mutindu ntima na bo kezola to kulemfuka na kulungisa “nzala ya kileki.” (2 Timoteo 2:22) Biblia kekebisa beto nde: “Kupesa bana ndola ti bandongisila ke pesaka mayele; mwana yina ke landaka nzila na yandi mosi ke pesaka mama na yandi nsoni.” (Bingana 29:15) Kukonda kutula bandilu na luzingu ya baleke kesalaka nde mwana kuvanda ve ya kuyilama sambu na kunwana ti bampusa mpi mambu yina yandi takutana na yo na luzingu ntangu yandi tavanda ntama ti bibuti.

Na mutindu mosi ya pwelele mpi ya mefwana, bibuti yina kele Bakristu fwete tendudila bana na bo mambu ya mpasi, mimekamu, mpi mambu ya kyeleka yina bo takutana na yo na ngidika ya bima yai. Kukonda kuvanda ti bangindu ya mbi, bo lenda tubila mambu ya mbi yina leke mosi lenda kutana na yo ntangu yandi mekwenda kuzinga ntama ti bibuti. Malongi yai ti mayele ya kekatukaka na Nzambi, ‘tapesa ngindu ya mbote na baleki ti ngangu na bantu yina ke zaba kima ve.’​—Bingana 1:4.

Bibuti yina kekotisaka bansiku ya Nzambi mpi minsiku ya bikalulu ya mbote na ntima ya bana na bo kesadisaka bo na kununga na kunwana ti mambu ya mpasi ya luzingu. Kulonguka Biblia mbala na mbala na dibuta, kusolula ya mbote, mpi dikebi ya masonga na mambote ya bana na bo, lenda sadisa bo na kununga na kisika ya kubela. Bibuti fwete longa bana na bo malongi ya Nzambi na bukatikati yonso, na mutindu mosi ya mbote mpi kuyidika bo sambu bo kuka kunwana bo mosi ti bampasi ya luzingu. Na mbandu na bo mosi, bibuti lenda longa bana na bo nde bo lenda nunga na kuzinga na inza kukonda kukota na kati na yo.​—Yoane 17:15, 16.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Baleke yankaka ya Bakristu mebikisaka mabuta na bo

[Bifwanisu ya kele na lutiti 9]

Ntangu bo kenwana ti mpukumuna, baleke lenda landa mbandu ya Yozefi mpi kuvanda na bikalulu ya mbote

[Bifwanisu ya kele na lutiti 10]

Landa mbandu ya mwana-nkento ya Izraele yina kusadilaka ludimi na yandi sambu na kukumisa Yehowa