Bankento Yina Kusepedisaka Ntima ya Yehowa
‘[Yehowa] kusala nge mpi mambote mutindu nge salaka; Yehowa kupesa nge matabisi ya mbote.’—RUTI 2:12.
1, 2. Inki mambote beto lenda baka na kuyindulula bambandu ya bankento yina kele na Biblia yina kusepedisaka ntima ya Yehowa?
BOMA ya Nzambi kupesaka bankento zole kikesa ya kukonda kuzitisa nsiku ya Farao. Lukwikilu kupusaka nkento mosi ya ndumba na kutula luzingu na yandi na kigonsa sambu na kutanina bantu zole ya Izraele yina kwendaka kubaka pula ya bwala mosi. Mayele mpi kudikulumusa na ntangu ya mpasi kusadisaka nkento mosi na kugulusa luzingu ya bantu mingi mpi kusala nde mupakulami ya Yehowa kukuma ve ti mfuka ya menga. Lukwikilu na Yehowa Nzambi ti kikalulu ya kuyamba banzenza kupusaka nkento mosi yina vandaka mufwidi mpi mama na kupesa madya ya nsuka ya yandi vandaka na yo na profete ya Nzambi. Awa beto metanga kaka mwa bambandu fyoti na kati ya bambandu mingi ya bankento yina Masonuku ketubila yina kusepedisaka ntima ya Yehowa.
2 Mambu yina Yehowa kusalaka na bankento yai mpi balusakumunu yina yandi pesaka bo kemonisa nde kima kevandaka mfunu na meso na yandi mpi kepesaka yandi kyese kele bikalulu ya kimpeve, yo vanda nkento to bakala muntu memonisa yo. Na inza ya bubu yai, ya bantu mekudipesaka mingi na mambu ya kinsuni, yo kevandaka mpasi na kutula mambu ya kimpeve na kisika ya ntete. Kansi bantu lenda nunga na kusala yo, mutindu bankento mingi yina ketitaka Nzambi, bayina kele kibuka mosi ya nene na kati ya bantu na yandi, kemonisaka yo bubu yai. Bakristu yai ya bankento kelandaka mbandu ya lukwikilu, luswasukusu, kikalulu ya kuyamba banzenza, mpi bikalulu yankaka ya mbote yina bankento yina vandaka kutita Yehowa, yina Biblia ketubila kumonisaka. Ya kyeleka, Bakristu ya babakala mpi kelandaka mbandu ya bikalulu ya mbote yina bankento ya ntangu ya ntama kumonisaka. Sambu na kumona nki mutindu beto lenda sala yo na mutindu mosi ya kufwana, bika beto tadila na bunda masolo ya Biblia yina ketubila bankento yina beto tubilaka na luyantiku.—Roma 15:4; Yakobo 4:8.
Bankento Yina Kutitaka Ve Farao
3, 4. (a) Sambu na nki Shifra ti Pua kubuyaka na kulemfuka ntangu Farao kupesaka ntuma nde bo fwa konso mwana ya bakala ya Izraele yina kubutukaka? (b) Inki mutindu Yehowa kusakumunaka bankento zole yina vandaka kubutisa sambu na kikesa na bo mpi mutindu bo vandaka kutita yandi?
3 Na ntangu bo vandaka kusambisa bamfumu ya Allemagne na Nuremberg, na nima ya Mvita ya Zole ya Inza ya Mvimba, mingi na kati ya bantu yina kufwaka bantu mingi kumekaka na kudinungisa nde bo salaka kwa bo ve ata kima mosi ya mbi, sambu bo vandaka kulemfuka kaka na bamfumu yina kutindaka bo. Ntangu yai beto fwanisa bantu yai ya kufwaka bantu ti bankento zole yina vandaka kubutisa, Shifra ti Pua, yina kuzingaka na Ezipte na nsi ya luyalu ya Farao mosi ya nku yina zina na yandi mezabanaka ve. Sambu yandi vandaka kuwa boma nde Baebreo takuma mingi, Farao kupesaka ntuma na bankento zole yina vandaka kubutisa na kufwa konso mwana ya bakala ya Ebreo yina mebutuka. Inki bankento yai kusalaka na ntuma yina ya mbi? Bo “salaka ve mutindu mfumu [ya Ezipte] tubaka sambu bo tinaka Nzambi boma; bo fwaka bana-babakala ve.” Sambu na nki bankento yina kubwaka ve na boma ya muntu? Sambu bo “tinaka Nzambi boma.”—Kubasika 1:15, 17; Kuyantika 9:6.
4 Ya kyeleka, bankento yina vandaka kubutisa kusosaka lutaninu na Yehowa, ebuna yandi mpi kukumaka “dibaya yina ke taninaka muntu na batolotolo ya bambeni” sambu na bo, mpi yandi taninaka bo na makasi ya Farao. (2 Samuele 22:31; Kubasika 1:18-20) Kansi lusakumunu ya Yehowa kusukaka ve pana. Yandi sakumunaka Shifra ti Pua ti mabuta na bo. Nkutu yandi pesaka bankento yai lukumu na mpila yandi pesaka nzila nde bo sonika bazina ti mambu ya bo salaka na Ndinga na yandi ya kupemama sambu bantu yonso yina tabutuka na nima kutanga yo, kansi zina ya Farao yina bantu keyibukaka yo dyaka ve.—Kubasika 1:21; 1 Samuele 2:30b; Bingana 10:7.
5. Inki mutindu Bakristu mingi ya bankento kemonisaka kikalulu ya mutindu mosi bonso ya Shifra ti Pua bubu yai, mpi nki mutindu Yehowa kesakumunaka bo?
5 Keti bankento bonso Shifra ti Pua kele mpi bubu yai? Mvutu kele nde ee! Konso mvula, bankento mingi ya mutindu yina ya ketitaka Nzambi kesamunaka nsangu ya Biblia yina kegulusaka na bansi yina “nsiku ya mfumu” mebuyisaka yo, ata kusala kisalu yina ketulaka kimpwanza na bo to nkutu luzingu na bo na kigonsa. (Baebreo 11:23; Bisalu 5:28, 29) Sambu bo kezolaka Nzambi mpi bantu ya bo kezingaka na bo kisika mosi, bankento yai ya kikesa kepesaka ve ata muntu mosi nzila ya kubuyisa bo na kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi na bantu yankaka. Yo yina, Bakristu mingi ya bankento kenwanaka ti kimbeni mpi mbangika. (Marko 12:30, 31; 13:9-13) Yehowa kezabaka mbote bisalu ya bankento yai ya mbote ti ya kikesa mpi yandi tamonisa zola na yandi sambu na bo mpi tabumba bazina na bo na ‘mukanda na yandi ya moyo,’ mutindu yandi salaka na Shifra ti Pua, sambu bo kelanda na kukanga ntima tii na nsuka.—Filipi 4:3; Matayo 24:13.
Nkento Mosi ya Kuvandaka Ntete Ndumba Mepesa Yehowa Kyese
6, 7. (a) Inki mambu Rahabi kuzabaka ya metala Yehowa ti bantu na yandi, mpi mambu yina yandi zabaka kupusaka yandi na kusala inki? (b) Inki mutindu Ndinga ya Nzambi kepesa Rahabi lukumu?
6 Na mvu 1473 ya N.T.B., ndumba mosi na zina ya Rahabi vandaka kuzinga na Yeriko, mbanza ya Kanana. Yo kele pwelele nde, Rahabi kuvandaka nkento mosi ya kuzabaka mambu mingi. Ntangu bantu zole ya Izraele ya kwendaka kubaka pula ya bwala yina kulombaka nde bo bumbana na nzo na yandi, yandi telaka bo na bunda Kubasika ya kuyituka ya bantu ya Izraele na Ezipte, ata bamvula 40 kulutaka tuka mambu yango kusalamaka! Yandi zabaka mpi kununga yina bantu ya Izraele katukaka kununga Sihoni ti Ogi, Bantotila ya Amore. Tala mutindu mambu yina yandi zabaka kupusaka yandi na kusala. Yandi zabisaka bantu yina kwendaka kubaka pula ya bwala nde: “Mono zaba nde Mfumu Nzambi [tapesa, NW] ntoto yai na maboko na beno. . . . Ya kieleka, [Yehowa] Nzambi na beno kele Nzambi ya zulu ti ya ntoto.” (Yozue 2:1, 9-11) Mambu yina Rahabi kuwaka sambu na Yehowa mpi mambu yina yandi salaka sambu na mambote ya bantu ya Izraele kupusaka ntima na yandi na kundima mpi kukwikila na Yandi.—Roma 10:10.
7 Lukwikilu ya Rahabi kupusaka yandi na kusala mambu yai. Yandi yambaka bantu ya Izraele yina kwendaka kubaka pula ya bwala “na kiese” yonso, mpi yandi zitisaka bantuma yina bo pesaka yandi sambu na kuguluka ntangu bantu ya Izraele kufwaka Yeriko. (Baebreo 11:31; Yozue 2:18-21) Ntembe kele ve nde mambu yina Rahabi kusalaka sambu na lukwikilu na yandi kusepedisaka ntima ya Yehowa, sambu yandi pesaka longoki Yakobo mpeve santu na mpila nde yandi tanga zina ya Rahabi kisika mosi ti zina ya Abrahami, nduku ya Nzambi, bonso mbandu yina Bakristu fwete landa. Yakobo kusonikaka nde: “Yo vandaka mpi kiteso mosi sambu na nkento yina ya ndumba, zina na yandi Rahabi. Yandi muntu yambaka bantu yina ya Israele tindaka, yandi mpi sadisaka bo na kubaka nzila ya nkaka sambu na kuvutuka na bwala na bo, ebuna Nzambi ndimaka yandi sambu na mambu ya mbote ya yandi salaka.”—Yakobo 2:25.
8. Inki mutindu Yehowa kusakumunaka Rahabi sambu na lukwikilu mpi bulemfu na yandi?
8 Yehowa kusakumunaka Rahabi na mitindu mingi. Ntetentete, yandi gulusaka luzingu na yandi ti luzingu ya bantu yonso yina kubumbanaka na nzo na yandi, disongidila, “bantu yonso ya fami na yandi.” Na nima, yandi pesaka bo nzila ya kuzinga “na kati ya bantu ya Israele,” kisika bo vandaka kubaka bo bonso bankwa bwala. (Yozue 2:13; 6:22-25; Levi 19:33, 34) Kansi yo sukaka pana ve. Yehowa kupesaka Rahabi lukumu ya kukuma nkaka ya Yezu Kristu. Ya kyeleka, Nzambi kumonisaka kibeni ntima ya mbote na nkento yai ya vandaka ntete kusambila banzambi ya biteki ya Kanana!a—Nkunga 130:3, 4.
9. Inki mutindu mambu yina Yehowa mesalaka sambu na Rahabi mpi Bakristu yankaka ya bankento na mvu-nkama ya ntete lenda pesa bankento yankaka kikesa bubu yai?
9 Bonso Rahabi, Bakristu yankaka ya bankento, banda na mvu-nkama ya ntete tii bubu yai, meyambulaka luzingu ya mansoni sambu na kusepedisa Nzambi. (1 Korinto 6:9-11) Ntembe kele ve nde bankaka kuyelaka na bisika yina mefwanana ti Kanana ya ntama, kisika mansoni vandaka mingi mpi bantu vandaka kumona yo bonso kima ya mbote. Kansi, lukwikilu yina metungama na nzayilu ya kyeleka ya Masonuku mepusaka bo na kusoba luzingu na bo. (Roma 10:17) Yo yina, beto lenda tuba mpi sambu na bankento ya mutindu yina nde ‘Nzambi kemonaka nsoni ve kana bo kebinga yandi Nzambi na bo.’ (Baebreo 11:16) Nzambi mepesaka bo mpenza lukumu!
Nkento Yina Kubakaka Lusakumunu Sambu na Mayele na Yandi
10, 11. Inki mambu yina kusalamaka na kati ya Nabale ti Davidi kupusaka Abigaile na kusala dyambu mosi?
10 Bankento mingi ya kwikama ya ntangu ya ntama kumonisaka kikalulu ya mayele na mutindu mosi ya nene, ebuna yo salaka nde bo kuma bantu ya mbote na meso ya bantu ya Yehowa. Nkento mosi ya kusalaka mutindu yina kuvandaka Abigaile, nkento ya Nabale, mvwama mosi ya Izraele yina vandaka ti kitini na yandi ya ntoto. Mayele ya Abigaile kusalaka nde bantu mingi kuguluka mpi yo buyisaka Davidi, yina zolaka kukuma ntotila ya Izraele, na kukonda kuditula mfuka ya menga. Beto lenda tanga disolo yina ketubila Abigaile na 1 Samuele kapu 25.
11 Disolo yango keyantika mpidyai: Davidi ti bansadi na yandi vandaka kuzinga na kan yina bo tungaka penepene ti mameme ya Nabale, yina bo vandaka kutanina mpimpa ti ntangu kukonda kulomba mbongo sambu na ntima ya mbote ya bo vandaka na yo na Nabale, mpangi na bo muntu ya Izraele. Ntangu madya ya Davidi yantikaka kumana, yandi tindaka bana-babakala kumi sambu na kulomba madya na Nabale. Ntangu yai Nabale kuzwaka dibaku ya kumonisa mpi ntonda na yandi na Davidi mpi kupesa yandi lukumu bonso mupakulami ya Yehowa. Kansi Nabale kumonisaka ve ntonda. Yandi waka makasi mingi kibeni, ebuna yandi fingaka Davidi mpi yandi vutulaka bana-babakala yina maboko mpamba. Ntangu Davidi kuwaka nsangu yina, yandi bakaka basoda 400 yina vandaka mekudiyidika mpi yandi kwendaka sambu na kuvutula mbela. Ntangu Abigaile kuwaka mvutu ya mbi ya bakala na yandi, na mayele yonso yandi tindaka nswalu bantu ti madya sambu na kubondila Davidi. Na nima yandi mosi kwendaka kukutana ti Davidi.—Baverse 2-20.
12, 13. (a) Inki mutindu Abigaile kumonisaka mayele ti kwikama na Yehowa mpi na mupakulami na yandi? (b) Inki Abigaile kusalaka ntangu yandi vutukaka na bwala, mpi nki kukuminaka yandi na nima?
12 Ntangu Abigaile kutanaka ti Davidi, na kudikulumusa yonso yandi lombaka Davidi na kuwila yandi mawa. Yo monisaka nde yandi vandaka kuzitisa kibeni mupakulami ya Yehowa. Yandi tubaka nde: “[Ntembe kele ve nde Yehowa tasala nde nzo ya mfumu na mono kuzinga mingi, NW] sambu nge ke nwana bitumba ya Mfumu Nzambi,” mpi yandi yikaka nde Yehowa tapesa Davidi kiyeka ya kutwadisa Izraele. (Baverse 28-30) Abigaile kumonisaka mpi kikesa mutindu yandi songaka Davidi nde kana yandi keba ve, yandi takuditula mfuka ya menga na mbela yina yandi zolaka kuvutula. (Baverse 26, 31) Kudikulumusa, luzitu ya mingi, mpi bangindu ya pwelele ya Abigaile kusalaka nde Davidi kuvutukila dyaka mayele na yandi. Yandi vutulaka nde: “Lukumu na Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, [yina] me tinda nge bubu yai na kwisa kukutana na mono! Mersi sambu na mayele na nge, mersi mpi sambu nge me kwisa kukanga mono nzila na kwenda kubasisa menga.”—Baverse 32, 33.
13 Ntangu yandi vutukaka na nzo, Abigaile zolaka na kikesa yonso kuzabisa bakala na yandi kado yina yandi pesaka Davidi. Kansi, ntangu yandi monaka bakala na yandi, yandi ‘vandaka me lauka malafu.’ Yo yina, Abigaile kuvingilaka tii kuna kwiti ya malafu kumanaka yandi ebuna yandi telaka yandi. Inki Nabale kusalaka? Makasi kulutilaka yandi kiteso ebuna yandi kangamaka bonso muntu mebwa ngambu. Bilumbu kumi na nima Nzambi kufwaka yandi. Ntangu Davidi kuwaka nde Nabale mefwa, yandi lombaka na kukwela Abigaile, yina yandi vandaka kuzola mpi kuzitisa mingi kibeni. Abigaile kundimaka nde Davidi kukwela yandi.—Baverse 34-42.
Keti Nge Lenda Vanda Bonso Abigaile?
14. Inki bikalulu yina Abigaile kuvandaka na yo beto lenda yedisa na kiteso mosi ya nene?
14 Keti nge kemona mwa bikalulu ya mbote yina Abigaile kuvandaka na yo ya nge lenda yedisa na kiteso mosi ya nene, nge vanda bakala to nkento? Mbala yankaka nge kezolaka kusala mambu ti mayele ntangu nge kekutanaka ti mambu ya mpasi. To mbala yankaka nge kezolaka kutuba na malembe mpi mbote ntangu bantu yankaka kematisaka ndinga bonso bantu keswana. Kana yo kele mpidina, sambu na nki ve kusamba Yehowa sambu na dyambu yango? Yandi kesila na kupesa mayele, luswasukusu, mpi mayele ya kuyindula na konso muntu yina ‘ketulaka ntima nde yandi tabaka mambu yina ya yandi kelomba.’—Yakobo 1:5, 6; Bingana 2:1-6, 10, 11.
15. Na nki bantangu yo kevandaka kibeni mfunu nde bankento yina kele Bakristu kumonisa bikalulu ya mbote bonso yina Abigaile kumonisaka?
15 Bikalulu ya mbote ya mutindu yina kevandaka ntetentete mfunu sambu na nkento yina kezinga ti bakala yina kele ve Mukristu yina ketulaka dikebi fyoti to mpi ve na minsiku ya Biblia. Mbala yankaka yandi kelutisaka kunwa malafu. Kivuvu kele nde babakala ya mutindu yina tasoba luzingu na bo. Bamingi mesalaka yo sambu na mawete, luzitu, mpi bikalulu ya mbote yina bankento na bo vandaka kumonisa.—1 Piere 3:1, 2, 4.
16. Ata yandi kezinga nki mutindu na nzo, inki mutindu mpangi ya nkento yina kele Mukristu tamonisa nde yandi kepesa valere na bangwisana na yandi ti Yehowa kuluta mambu yankaka yonso?
16 Ata nge kekutana ti bampasi ya nki mutindu na nzo, kuvila ve nde ntangu yonso Yehowa kele pana sambu na kusadisa nge. (1 Piere 3:12) Yo yina sala ngolo sambu kimpeve na nge kukuma ngolo. Lomba Nzambi mayele mpi ntima ya pima. Kwenda penepene na Yehowa na nsadisa ya kulonguka ya Biblia ya mbala na mbala, ya kisambu, ya kuyindulula, mpi ya kuvukana ti bampangi na beto Bakristu. Bangindu ya kinsuni ya bakala na yandi kuvandaka ve na bupusi ya mbi na zola ya Abigaile kuvandaka na yo na Nzambi mpi nkadilu na yandi na ntwala ya nsadi na Yandi ya kupakulama. Yandi kusalaka mambu na kuwakana ti minsiku ya lunungu. Ata na nzo yina bakala kele nsadi ya Nzambi yina kepesaka mbandu ya mbote, nkento yina kele Mukristu kebakisaka nde yandi fwete landa kaka na kusala ngolo sambu na kutunga mpi kutanina kimpeve na yandi. Ya kyeleka, Masonuku kepesa bakala na yandi mukumba ya kulungisa bampusa na yandi ya kimpeve mpi ya musuni, kansi na kutuba ya mbote, nkento fwete ‘landa kaka na kusala kisalu ya Nzambi na boma ti na matekita sambu na luguluku na yandi mosi.’—Filipi 2:12; 1 Timoteo 5:8.
Nkento Mosi Kubakaka “Matabisi Yina ya Bo Ke Pesaka na Profete”
17, 18. (a) Inki mumekamu ya nene ya lukwikilu mufwidi ya Sarepta kukutanaka na yo? (b) Inki mambu mufwidi yango kusalaka na mambu Elia kulombaka yandi, mpi nki mutindu Yehowa kusakumunaka yandi?
17 Mutindu Yehowa kusadisaka mufwidi mosi ya nsukami na bilumbu ya profete Elia kemonisa nde yandi kezolaka kibeni bantu yina kepesaka maboko na lusambu ya kyeleka na mpila bo kekudipesaka bo mosi mpi na bima mpi mbongo na bo. Bantu mingi kumonaka mpasi sambu na nzala yina vandaka kumana ve na bilumbu ya Elia. Na kati ya bantu yango kuvandaka mpi ti mufwidi mosi yina vandaka kuzinga na Sarepta ti mwana na yandi ya bakala. Kaka ntangu bo bikalaka ti madya ya kilumbu mosi mpamba, nzenza mosi, profete Elia, kukuminaka bo na nzo. Yandi lombaka kima mosi ya kuyituka. Ata yandi zabaka mpasi ya nkento yina, yandi lombaka yandi na kusadila yandi “kadimpa mosi” ti mwa mafuta mpi fufu ya ble yina kubikalaka. Kansi Elia yikaka nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, ke tuba mpidiyai: ‘Fufu yina kele na kakitunga ti mafuta yina kele na kadibungu yo ta mana ve tii kuna mono Mfumu Nzambi ta nokisa mvula.’”—1 Bantotila 17:8-14.
18 Inki nge zolaka kusala kana nge muntu bo lombaka kima ya nene ya mutindu yina? Yo fwete vanda nde mufwidi yina ya Sarepta kuzabaka nde Elia kuvandaka profete ya Yehowa, yo yina “yandi salaka mutindu Elia tubaka.” Inki Yehowa kusalaka sambu na kikalulu na yandi ya kuyamba banzenza? Yandi pesaka nkento yina, ti mwana na yandi, ti Elia madya na mutindu mosi ya kuyituka na nsungi yina ya nzala. (1 Bantotila 17:15, 16) Ya kyeleka, Yehowa kupesaka mufwidi ya Sarepta “matabisi yina ya bo ke pesaka na profete,” ata yandi vandaka ve muntu ya Izraele. (Matayo 10:41) Mwana ya Nzambi mpi kupesaka mufwidi yai lukumu ntangu yandi tubilaka yandi bonso mbandu na ntwala ya bantu ya kwikama ya bwala na yandi, Nazareti.—Luke 4:24-26.
19. Na nki mitindu Bakristu mingi ya bankento kemonisaka mpeve bonso ya mufwidi ya Sarepta bubu yai, mpi nki mutindu Yehowa kekudiwaka sambu na bo?
19 Bubu yai, Bakristu mingi ya bankento kemonisaka mpeve yina mufwidi ya Sarepta kumonisaka. Mu mbandu, konso mposo Bakristu ya bankento ya kukonda bwimi, keyambaka bankengi ya nzyunga ti bankento na bo, ata mingi na kati na bo kele bansukami mpi kele ti mukumba ya kudisa mabuta na bo. Bankaka kedyaka kumosi ti bansadi ya ntangu yonso yina kele na bwala na bo, bo kesadisaka bantu yina kele na mpasi, to na mutindu yankaka bo kekudipesaka bo mosi ti bima mpi mbongo na bo sambu na kupesa maboko na kisalu ya Kimfumu. (Luka 21:4) Keti Yehowa kemonaka makabu ya mutindu yina? Ee, yandi kemonaka yo. “Nzambi ke salaka bantu mbi ve, kansi yandi ke salaka bo mbote. Yandi ta vila ve kuzola ya ntima yina ya beno ke songaka yandi na bisalu ya beno salaka ti ya beno ke sala diaka na bampangi na beno bakristo.”—Baebreo 6:10.
20. Inki beto tatadila na disolo yina talanda?
20 Na mvu-nkama ya ntete, bankento mingi yina vandaka kutita Nzambi kuvandaka ti dibaku ya kusadila Yezu ti bantumwa na yandi bisalu. Na disolo yina talanda, beto tatubila mutindu bankento yina kupesaka ntima ya Yehowa kyese, mpi beto tatadila bambandu ya bankento ya bilumbu na beto yina kesadila Yehowa na masonga yonso, ata bo kezingaka na mpasi.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Mukanda ya Matayo ketanga bankento iya ya dikanda ya Yezu, disongidila, Tamare, Rahabi, Luta, mpi Maria. Ndinga ya Nzambi kepesaka bo yonso lukumu mingi kibeni.—Matayo 1:3, 5, 16.
Mvutukila
• Inki mutindu bankento yai ya bazina na bo kele awa na nsi kupesaka ntima ya Yehowa kyese?
• Shifra ti Pua
• Rahabi
• Abigaile
• Mufwidi ya Sarepta
• Inki mutindu kuyindulula na mbandu ya bankento yai kesadisa konso muntu na kati na beto? Pesa mbandu.
[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]
Bankento mingi ya kwikama kesadilaka Nzambi ata ntangu “nsiku ya mfumu” kebuyisaka na kusala yo
[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]
Sambu na nki Rahabi kele mbandu ya mbote ya muntu yina kele na lukwikilu?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]
Inki bikalulu Abigaile kumonisaka yina nge kezola kulanda?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Bubu yai Bakristu mingi ya bankento kemonisaka mpeve yina mufwidi ya ntama ya Sarepta kumonisaka