Keba na Luvunu

“Beno keba: sambu muntu kukanga beno ve na mutambu . . . ya luvunu bonso mbisi.”​—KOLOSAI 2:8, NW.

1-3. (a) Inki bambandu kemonisa nde luvunu mekotaka na mambu yonso ya luzingu ya bubu? (b) Sambu na nki luvunu yina kele na inza fwete yitukisa beto ve?

BAMVULA fyoti meluta, profesere mosi ya bansiku kuyulaka bazuzi ngyufula yai ntangu yandi twadisaka nsosa mosi: “Keti kele ti muntu na kati na beno ya bantu yina kekwisaka kufunda mambu na tribinale mekusaka ntete ve?” Inki mvutu bazuzi vandaka kupesa? Yandi ketendula nde: “Na kati ya mafunda ya bazuzi yina, kaka zuzi mosi mpamba kutubaka nde bo mekusaka yandi ntete ve.” Sambu na inki? “Zuzi yango yantikaka kusala ntama mingi ve na biro mosi ya nene ya bazuzi mpi yandi vandaka mesolula ntete ve ata ti kiliya mosi.” Mbandu yai kemonisa dyambu mosi ya mawa yina kele ya kyeleka: kukusa mpi luvunu kele bisika yonso na inza ya bubu yai.

² Mitindu ya luvunu kele mingi mpi yo mekotaka na mambu yonso ya luzingu ya bubu. Bima yina kepesaka bansangu mefuluka ti bambandu mingi. Mu mbandu, bantu ya politiki kekusaka sambu na mambu ya bo kesalaka, bakontable mpi bazuzi kelutisaka ndilu na baluta ya bakompani, bantu ya kesalaka bapiblisite kekusaka bakiliya, bantu ya kekwendaka kufunda to ya bo kefundaka keyibaka bakompani ya asiranse. Kele mpi ti luvunu na mabundu. Bamfumu ya mabundu kekusaka bantu mingi na mutindu bo kelongaka malongi ya luvunu, mu mbandu kukonda kufwa ya moyo, bilungi ya tiya, mpi Butatu Busantu.​—2 Timoteo 4:3, 4.

³ Keti luvunu yai yonso fwete yitukisa beto? Ata fyoti ve. Na yina metala “bilumbu ya nsuka,” Biblia kukebisaka nde: “Bantu ya mbi ti bantu ya luvunu, mbi na bo ta kwisa mingi, sambu bo ta kusaka bantu ya nkaka, bantu ya nkaka mpi ta kusaka bo.” (2 Timoteo 3:1, 13) Beto Bakristu, beto fwete keba na bangindu ya luvunu yina lenda katula beto na nzila ya kyeleka. Beto lenda kudiyula bangyufula yai zole: Sambu na nki luvunu mepanzanaka mingi bubu yai, mpi nki mutindu beto lenda keba na mpila nde bo kusa beto ve?

Sambu na Nki Luvunu Kele Mingi Bubu Yai?

4. Inki mutindu Biblia ketendula kikuma ya kesalaka nde luvunu kupanzana na inza?

⁴ Biblia ketendula pwelele kikuma ya kesalaka nde luvunu kupanzana na inza yai. Ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.” (1 Yoane 5:19) “Muntu ya Mbi” yango kele Satana Dyabulu. Yezu kutubaka sambu na yandi nde: “Yandi ke zingaka na mambu ya kieleka ve, sambu mambu ya kieleka kele na yandi ve. Ntangu yandi ke tubaka luvunu, luvunu yina ke katukaka na ntima na yandi, sambu yandi kele muntu ya luvunu mpi tata ya luvunu.” Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde inza yai kemonisa mpeve, minsiku, mpi bikalulu ya mfumu na yo.​—Yoane 8:44; 14:30; Efezo 2:1-3.

5. Inki mutindu Satana meyikaka bikesa na yandi sambu na kukusa bantu na ntangu yai ya nsuka, mpi banani yandi kesosaka ntetentete na kudya?

⁵ Na ntangu yai ya nsuka, Satana meyikaka bikesa na yandi. Bo melosaka yandi na ntoto. Yandi mezaba nde ntangu na yandi mebikala fyoti, ebuna yandi kele ya ‘kudasuka.’ Sambu lukanu na yandi kele ya kufwa bantu mingi mpenza, yandi “ke kusaka bantu yonso.” (Kusonga 12:9, 12) Satana kekusaka ve bantu na bansungi. Yo yina, yandi kelembaka ve na kusala bikesa sambu na kukusa bantu.a Yandi kesadilaka bametode yonso ya luvunu ya yandi kele na yo, mu mbandu mayele ya mbi mpi kuyekula, sambu na kufwa mayele ya bantu yina kekwikilaka ve mpi kukanga bo nzila ya Nzambi. (2 Korinto 4:4) Lukanu ya mfumu yai ya luvunu kele ntetentete ya kudya bantu yina kesambilaka Nzambi “na mpeve mpi na kyeleka.” (Yoane 4:24, NW; 1 Piere 5:8) Kuvila ve ata fyoti nde Satana kutubaka: ‘Mono lenda katula bantu yonso na nzila ya Nzambi.’ (Yobi 1:9-12) Bika beto tadila ndambu ya “mayele ya Satana” mpi mutindu beto lenda kuditanina na mayele yango.​—Efezo 6:11.

Keba na Luvunu ya ba Aposta

6, 7. (a) Inki mambu ba aposta lenda tuba? (b) Inki mutindu Masonuku kemonisa pwelele lukanu ya ba aposta?

⁶ Tuka ntama, Satana kesadilaka ba aposta na bikesa ya yandi kesalaka sambu na kukusa bansadi ya Nzambi. (Matayo 13:36-39) Ba aposta lenda tuba nde bo kesambilaka Yehowa mpi kekwikilaka na Biblia, kansi bo kendimaka ve kitini ya organizasio na yandi yina kemonanaka. Bankaka nkutu kevutukilaka malongi ya kepesaka ve Nzambi lukumu yina “Babilone ya Nene,” kintinu ya inza ya mabundu ya luvunu, kelongaka. (Kusonga 17:5, NW; 2 Piere 2:19-22) Na nsadisa ya mpeve ya Nzambi, bansoniki ya Biblia kusadilaka bangogo ya ngolo sambu na kumonisa pwelele bangindu mpi bametode ya ba aposta.

⁷ Lukanu ya ba aposta kevandaka inki? Ba aposta mingi kesepelaka ve na kubika lukwikilu ya bo vandaka mbala yankaka kumona ntete nde yo kele kyeleka. Mbala mingi, bo kezolaka kukwenda ti bantu yankaka. Na kisika ya kubasika mpi kusala balongoki na bo mosi, ba aposta mingi kesosaka “kubenda banlonguki [disongidila, balongoki ya Kristu na] kulanda bau.” (Bisalu 20:29, 30, Luwawanu yampa) Na yina metala balongi ya luvunu, ntumwa Polo kupesaka lukebisu yai ya nswalunswalu: “Beno keba: sambu muntu kukanga beno ve na mutambu . . . bonso mbisi.” (Kolosai 2:8, NW) Keti bangogo yai kemonisa ve mambu yina ba aposta mingi kesosaka kusala? Bonso muntu mosi yina mekanga muntu ya dibuta mosi yina mezaba kwa yandi dyambu ve mpi menata yandi na kingolongolo sambu na kulomba nde bo futa yandi, mutindu mosi mpi ba aposta kesosaka kukanga bantu ya dibundu yina kekwikilaka bo sambu na kunata bo na nganda ya kibuka.

8. Inki bametode ba aposta kesadilaka sambu na kulungisa lukanu na bo?

⁸ Inki bametode ba aposta kesadilaka sambu na kulungisa lukanu na bo? Mbala mingi bo kebalulaka kyeleka, bo ketubaka ndambu ya kyeleka ti ndambu ya luvunu, to bo ketubaka luvunu kibeni. Yezu kuzabaka nde balongoki na yandi tanyokwama kukonda kikuma na bantu yina ‘takusilaka bo mambu ya mbi ti ya luvunu ya mutindu na mutindu.’ (Matayo 5:11) Bambeni ya mayele ya mbi ya mutindu yina tatubaka mambu yina kele ve ya kyeleka ti ngindu ya kukusa bankaka. Ntumwa Piere kupesaka lukebisu na yina metala ba aposta yina tasadila “bangogo ya luvunu,” tapanza “malongi ya luvunu,” mpi ‘tabalula Masonuku’ sambu na kulungisa balukanu na bo. (2 Piere 2:3, 13, NW; 3:16) Yo kele mawa na kumona nde ba aposta menungaka na ‘kuvidisa lukwikilu ya bantu mingi.’​—2 Timoteo 2:18.

9, 10. (a) Inki mutindu beto lenda kuditanina na mpila nde ba aposta kukusa beto ve? (b) Sambu na nki beto fwete kudiyangisa ve kana yo kelomba nde bo tomisa mutindu beto kebakisaka lukanu ya Nzambi?

⁹ Inki mutindu beto lenda kuditanina na mpila nde ba aposta kukusa beto ve? Kana beto kelanda ndongisila ya Ndinga ya Nzambi, yina ketuba nde: “Beno keba sambu na bantu yina ke kabisaka bantu, bayina ke balulaka mabanza ya bantu yina ke na lukwikilu; bo ke buyaka malongi yina ya beto pesaka beno. Beno tina bo.” (Roma 16:17) Beto ‘ketinaka bo’ kana beto kelosa bangindu na bo, yo vanda bo kemonisa bangindu yango bo mosi, na kusonika, to na Internet. Sambu na nki beto fwete sala mutindu yina? Ntetentete, sambu Ndinga ya Nzambi ketwadisa beto na kusala buna, mpi beto ketulaka ntima nde Yehowa kekudibanzaka ntangu yonso sambu na mambote na beto.​—Yezaya 48:17, 18.

¹⁰ Ya zole, beto kezolaka organizasio yina kelongaka beto bakyeleka ya mfunu yina keswasukisaka beto pwelele ti Babilone ya Nene. Beto kendimaka mpi nde nzayilu na beto ya lukanu ya Nzambi kele ve ya kukuka; bo ketomisaka mutindu beto kebakisaka yo malembe-malembe. Bakristu ya kwikama kevingilaka na kyese yonso nde Yehowa kusala bansoba yango. (Bingana 4:18) Kana yandi mesala yo ntete ve, beto tabikisa ve organizasio yina Nzambi kesepelaka na kusadila, sambu beto kemona pwelele mutindu yandi kesakumuna yo.​—Bisalu 6:7; 1 Korinto 3:6.

Keba na Kudikusa Nge Mosi

11. Sambu na nki bantu ya kukonda kukuka kevandaka ti kikalulu ya kudikusa?

¹¹ Bantu ya kukonda kukuka kevandaka ti kikalulu yina Satana kesadilaka kukonda kusukinina: kudikusa. Yeremia 17:9 ketuba nde: “[Ntima] me fulukaka na luvunu; yo ke na maladi mingi, mpila ya kubelula yo kele ve.” Mpi Yakobo kusonikaka nde: “Kana bo me benda muntu na kusala mbi, tuba nde nzala na yandi mosi ya mbi me benda yandi ti me kanga yandi.” (Yakobo 1:14) Kana ntima na beto mekusama na kusala mbi, yo lenda monisa beto nde dyambu yango kele mbi ve, nde yo kele kitoko mpi yo lenda sala beto mbi ve. Ngindu ya mutindu yai kele ya luvunu, sambu kudipesa na kusala masumu kenataka kaka mpasi na nsuka.​—Roma 8:6.

12. Inki mambu lenda bwisa beto na mutambu ya kudikusa?

¹² Kudikusa lenda kanga beto na mutambu kukonda mpasi. Ntima ya mefulukaka na luvunu lenda fyotuna kifu mosi ya nene to kusosa bikuma sambu na kumonisa nde disumu mosi ya nene kele mbi ve. (1 Samuele 15:13-15, 20, 21) Ntima na beto yai ya mbi lenda sosa mpi mitindu ya kumonisa nde kikalulu mosi ya mbi kele mbote. Mu mbandu, beto tadila dyambu ya metala bansaka. Bansaka yankaka kevandaka mbote mpi kepesaka kyese. Kansi, bansaka mingi ya inza yai kesongaka, yo vanda na bafilme, na baprograme ya televisio, mpi na Internet, kevandaka ya nsoni mpi ya mvindu. Beto lenda kudindimisa kukonda mpasi nde kutala bansaka ya mbi tanatila beto ve ata kima mosi ya mbi. Bankaka keyindulaka nkutu nde: “Yo keyangisaka ve kansansa na mono, ebuna dikambu kele na wapi?” Kansi bantu ya mutindu yina ‘kekudikusaka ti bangindu ya luvunu.’​—Yakobo 1:22, NW.

13, 14. (a) Inki mbandu ya Biblia kemonisa nde kansansa na beto kevandaka ve ntangu yonso ntwadisi ya mbote? (b) Inki mutindu beto lenda kuditanina na kudikusa?

¹³ Inki mutindu beto lenda kuditanina na kudikusa? Ntetentete, beto vila ve nde beto lenda tudila ve kansansa ya bantu ntima ntangu yonso. Beto baka mbandu ya ntumwa Polo. Na ntwala ya kukuma Mukristu, yandi nyokulaka balongoki ya Kristu. (Bisalu 9:1, 2) Ziku, kansansa na yandi kuyangisaka yandi ve na ntangu yina. Kansi, yo kele pwelele nde yo twadisamaka mbote ve. Polo kutubaka nde: “Mono vandaka kubakisa ve mambu ya mono vandaka kusala sambu mono [vandaka] me kuma mukristo ntete ve.” (1 Timoteo 1:13) Yo yina, kana kansansa na beto keyangisa beto ve na yina metala nsaka mosi buna, yo ketendula ve nde nzila ya beto kelanda kele ya mbote. Kaka kansansa ya mbote yina melongama mbotembote na Ndinga ya Nzambi lenda vanda ntwadisi ya mbote.

¹⁴ Sambu beto kudikusa ve, kele ti bangindu ya mfunu yina beto fwete vila ve. Kudifimpa na kisambu. (Nkunga 26:2; 2 Korinto 13:5) Kudifimpa na masonga yonso lenda sadisa nge na kumona mfunu ya kusala bansoba na mutindu na nge ya kutadila mambu to na bikalulu na nge. Widikila bantu yankaka. (Yakobo 1:19) Sambu beto kesosaka kudinungisa na ntangu beto kekudifimpaka, yo kele mayele na kuwidikila bangogo ya bukatikati ya bampangi Bakristu ya kuyela. Kana bampangi Bakristu ya kele ti bukatikati mpi eksperiansi kumonisa nge nde badesizio ya nge kebaka to mambu ya nge kesala kele ya mbi, nge lenda kudiyula nde: ‘Keti yo lenda vanda nde kansansa na mono melongamaka ve mbote to keti ntima na mono kekusa mono?’ Longuka mbala na mbala Biblia mpi mikanda yina ketendulaka yo. (Nkunga 1:2) Kusala mutindu yina tasadisa nge na kuwakanisa mabanza, bikalulu, mpi mawi na nge ti minsiku ya Nzambi.

Keba na Luvunu ya Satana

15, 16. (a) Na bikesa ya yandi kesalaka sambu na kukusa beto, inki luvunu Satana kesadilaka? (b) Inki beto lenda sala na mpila nde bangindu ya mutindu yai kukusa beto ve?

¹⁵ Satana kesadilaka luvunu ya mutindu na mutindu na bikesa ya yandi kesalaka sambu na kukusa beto. Yandi kesosaka kundimisa beto nde bima ya kinsuni kepesaka kyese, ata mbala mingi yo kenataka mpasi. (Longi 5:10-12) Yandi kezolaka beto ndima nde inza yai ya mbi tabikala kimakulu, ata banzikisa kemonisa pwelele nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1-5) Satana kemonisaka nde yo kele mbi ve na kulanda luzingu mosi ya mansoni, ata mbala mingi bantu ya kesosaka byese kebakaka malanda ya mbi. (Galatia 6:7) Inki beto lenda sala na mpila nde bangindu ya mutindu yai kukusa beto ve?

¹⁶ Baka mambote na bambandu ya Biblia. Biblia kele ti bambandu ya kekebisa beto yina ketubila bantu yina Satana kukusaka. Bo zolaka bima ya kinsuni, bo vilaka ntangu ya bo vandaka kuzinga, to bo kudipesaka na mansoni​—bo yonso kubakaka malanda ya mbi. (Matayo 19:16-22; 24:36-42; Luka 16:14; 1 Korinto 10:8-11) Longuka na bambandu ya bubu yai. Yo kele mawa na kumona nde bantangu yankaka, Bakristu yankaka kevidisaka ngindu ya kusala mambu kukonda kusukinina mpi bo kekumaka kukwikila nde bo kevidisa kima mosi ya mbote ntangu bo kesadilaka Nzambi. Bo lenda bikisa kyeleka sambu na kulanda luzingu ya bo keyindulaka nde yo kele ya kyese. Kansi, bantu ya mutindu yina kele “na bisika ya butesi,” sambu nsukansuka, bo tabuka mbuma ya bikalulu na bo ya mbi. (Nkunga 73:18, 19) Beto tamonisa mayele kana beto longuka na bifu ya bantu yankaka.​—Bingana 22:3.

17. Sambu na nki Satana kepanzaka luvunu nde Yehowa kezolaka beto ve mpi kebakaka beto ve na valere?

¹⁷ Kele ti luvunu yankaka yina Satana kesadilaka mbotembote: yandi ketubaka nde Yehowa kezolaka beto ve mpi kebakaka beto ve na valere. Satana melutisaka bamvula mingi sambu na kulonguka bantu ya kukonda kukuka. Yandi kezabaka mbote nde kulemba nitu lenda katula beto kikesa. (Bingana 24:10) Yo yina, yandi kepanzaka luvunu nde beto kele ve na valere na meso ya Nzambi. Kana beto ‘melosama na ntoto’ mpi beto yantika kundima nde Yehowa kekebaka beto ve, beto lenda lembisa maboko. (2 Korinto 4:9, NW) Yo yina kibeni kima ya Mukusi ya nene kezolaka! Ebuna, inki mutindu beto lenda keba na mpila nde luvunu yai ya Satana kukusa beto ve?

18. Inki mutindu Biblia kendimisa beto nde Yehowa kezolaka beto?

¹⁸ Yindulula mambu yina Biblia ketuba na yina metala zola ya Nzambi kele na yo sambu na beto. Ndinga ya Nzambi kesadilaka bifwanisu ya ngolo sambu na kundimisa beto nde yandi ketalaka mpi kezolaka konso muntu. Yehowa ketulaka mansanga na nge na “mulangi ya mpusu” na yandi, yo ketendula nde yandi kemonaka mpi keyibukaka mansanga yina nge kebasisaka na ntangu nge kesala ngolo sambu na kubikala ya kwikama. (Nkunga 56:8, NW) Yandi kezabaka ntangu ya nge kevandaka “ntima ya kupasuka” mpi yandi kevandaka penepene na nge na bantangu yina. (Nkunga 34:18, NW) Yandi kezabaka ata mambu na nge ya fyotifyoti, yika mpi ntalu ya “nsuki na [nge] ya ntu.” (Matayo 10:29-31) Kuluta yonso, Nzambi ‘pesaka Mwana mosi kaka yina kele na yandi,’ sambu na nge. (Yoane 3:16; Galatia 2:20) Bantangu yankaka, nge lenda mona mpasi na kundima nde baverse yai ketadila nge kibeni. Kansi, beto fwete ndima mambu yina Yehowa ketuba. Yandi kezolaka nde beto ndima nde yandi kezolaka beto na kimvuka kaka ve, kansi yandi kezolaka mpi konso muntu na kati na beto.

19, 20. (a) Sambu na nki yo kele mfunu na kuzaba mpi kulosa luvunu ya Satana yina ketuba nde Yehowa kezolaka nge ve? (b) Inki mutindu nkengi-ntambudi mosi kesadisaka bampangi ya melembaka nitu?

¹⁹ Sosa kuzaba mpi losa luvunu. Kana nge zaba nde muntu kekusa, nge lenda kuditanina na mpila nde yandi kukusa nge ve. Mutindu mosi mpi, kuzaba nde Satana kezola nde nge kwikila na luvunu ya ketuba nde Yehowa kezolaka nge ve lenda vanda lusadisu ya ngolo. Na nima ya kutanga disolo mosi ya Nzozulu ya Nkengi yina kupesaka lukebisu na yina metala bametode ya Satana, Mukristu mosi kutubaka nde: “Mu vandaka kubakisa ve ata fyoti nde Satana kesosaka kusadila mawi na mono sambu na kulembisa mono. Kuzaba yo kepesaka mono kikesa ya kunwanisa mawi yango.”

²⁰ Beto tadila eksperiansi ya nkengi-ntambudi mosi yina kezingaka na nsi mosi ya Amerika ya Sudi. Ntangu yandi kekwendaka kutala bampangi Bakristu yina melembaka nitu, yandi keyulaka bo mbala mingi nde, ‘Keti nge kekwikilaka na Butatu Busantu?’ Mbala mingi, mpangi yina melembaka nitu kebakisaka nde yina kele mosi ya baluvunu ya Satana, mpi yandi kevutulaka nde, ‘Ata fyoti ve.’ Nkengi-ntambudi keyulaka dyaka nde, ‘Keti nge kekwikilaka na bilungi ya tiya?’ Mpangi yango kevutulaka dyaka nde, ‘Ata fyoti ve!’ Na nima, nkengi-ntambudi ketubilaka bo nde kele ti luvunu yankaka ya Satana kesadilaka kansi yina bantu kebakisaka ve. Yandi kebendaka dikebi na bo na lutiti 249, paragrafe 21, ya mukanda Approchez-vous de Jéhovah,b yina kemonisaka pwelele nde yo kele luvunu na kutuba nde Yehowa kezolaka ve konso muntu na kati na beto. Nkengi-ntambudi ketuba nde yandi kebakaka bambuma ya mbote na ntangu yandi kesadilaka metode yai sambu na kusadisa bampangi yina melembaka nitu na kuzaba mpi kulosa luvunu yai ya Satana.

Kuditanina na Luvunu

21, 22. Sambu na nki beto kele ve na mpimpa na yina metala bametode ya luvunu ya Satana, mpi lukanu na beto fwete vanda inki?

²¹ Na kitini yai ya nsuka ya bilumbu ya nsuka, beto fwete yituka ve nde Satana talanda kaka na kubasisa baluvunu mingi kibeni. Kansi, Yehowa mebikisaka beto ve na mpimpa na yina metala bametode ya luvunu ya Satana. Biblia ti mikanda yina ketendulaka Biblia ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kemonisa pwelele bametode ya mbi ya Dyabulu. (Matayo 24:45, NW) Muntu ya bo mekebisa na ntwala kekumaka mayele.​—2 Korinto 2:11.

²² Yo yina, bika nde beto landa na kuditanina na bangindu ya ba aposta. Bika nde beto baka lukanu ya kutina mutambu ya kubumbana ya luvunu. Mpi bika nde beto sosa kuzaba mpi kulosa baluvunu yonso ya Satana. Kana beto sala mutindu yai, beto tatanina kinduku na beto ti “Nzambi ya kieleka,” yina kemengaka luvunu.​—Nkunga 31:6; Bingana 3:32.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki luvunu kele mingi na inza bubu yai?

• Inki mutindu beto lenda kuditanina na mpila nde ba aposta kukusa beto ve?

• Inki mutindu beto lenda kuditanina na konso kikalulu ya kudikusa?

• Inki beto lenda sala na mpila nde baluvunu ya Satana kukusa beto ve?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 17]

Kudikusa ve na yina metala bansaka

[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]

Sambu na kuditanina na luvunu, kudifimpa na kisambu, widikila bantu yankaka, mpi longuka mbala na mbala Ndinga ya Nzambi