“Mpika” Mosi Yina Kele ya Kwikama mpi ya Mayele

“Nani kele mpenza mpika ya kwikama mpi ya mayele yina mfumu na yandi metulaka na zulu ya bantu ya kisalu ya nzo na yandi, sambu na kupesa bo madya na ntangu ya mbote?”​—MATAYO 24:45, NW.

1, 2. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto dya mbala na mbala madya ya kimpeve bubu yai?

NA NKOKILA, na Kizole, Nisani 11 ya mvu 33 ya T.B., balongoki ya Yezu kuyulaka ngyufula mosi yina kele mfunu mingi sambu na beto bubu yai. Bo yulaka yandi nde: “Nki tavanda kidimbu ya kuvanda na nge ti ya nsuka ya ngidika ya bima?” (NW)Na mvutu na yandi, Yezu kutubilaka mbikudulu mosi yina kebenda mpenza dikebi. Yandi tubilaka nsungi mosi ya mavwanga ya bamvita, banzala, kunikana ya ntoto, ti maladi. Mpi nde mambu yina yonso tavanda kaka “luyantiku ya misongo ke simba nkento na ntangu ya kubuta mwana.” Mambu yankaka ya mpasi mingi tavanda. Mambu yai yonso kepesa mpenza boma sambu na bilumbu kekwisa!​—Matayo 24:3, 7, 8, 15-22; Luka 21:10, 11.

² Kubanda na mvu 1914, mambu mingi ya Yezu kutubilaka na mbikudulu na yandi melunganaka. ‘Misongo ya kubuta’ mesimbaka bantu na kiteso mosi ya ngolo. Kansi, Bakristu ya kyeleka kele na boma ve. Yezu kusilaka nde yandi tasadisa bo mpi tapesa bo madya ya kimpeve. Sambu Yezu kele ntangu yai na zulu, inki bangidika yandi mebakaka sambu na kupesa beto madya ya kimpeve awa na ntoto?

3. Inki bangidika Yezu kubakaka sambu na kupesa beto madya na “ntangu ya mbote”?

³ Yezu yandi mosi kupesaka mvutu na ngyufula yina. Ntangu yandi vandaka kutubila mambu yina metala mbikudulu na yandi ya nene, Yezu kuyulaka nde: “Nani kele mpenza mpika ya kwikama mpi ya mayele yina mfumu na yandi metulaka na zulu ya bantu ya kisalu ya nzo na yandi, sambu na kupesa bo madya na ntangu ya mbote?” (NW) Na nima yandi tubaka nde: “Kiese na mpika yina kana mfumu na yandi kwisa kukuta yandi ke sala mambu ya mutindu yina! Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Mfumu yina ta pesa mpika kiyeka ya kutalaka bima na yandi yonso.” (Matayo 24:45-47) Ya kyeleka, “mpika” mosi zolaka kubasika sambu na kubaka mukumba ya kupesa madya ya kimpeve, “mpika” yango zolaka kuvanda ya kwikama mpi ya mayele. Keti mpika yango vandaka kutendula muntu mosi, bantu yina zolaka kuyinga na kisika ya bankaka, to kima yankaka? Sambu mpika ya kwikama kepesaka madya mingi ya kimpeve, beto fwete sosa kubaka mvutu.

Keti Mpika Yango Kele Muntu Mosi to Kimvuka ya Bantu?

4. Inki mutindu beto kezaba nde “mpika ya kwikama mpi ya mayele” lenda vanda ve muntu mosi?

⁴ “Mpika ya kwikama mpi ya mayele” lenda vanda ve muntu mosi. Sambu na inki? Sambu mpika meyantikaka kupesa madya ya kimpeve banda na mvu-nkama ya ntete, mpi na kutuba ya Yezu, mpika yango zolaka kuvanda kepesa madya yango tii na ntangu ya Mfumu na yandi kukwisaka na mvu 1914 ya T.B. Kana yo vandaka muntu mosi, yo zolaka kulomba nde yandi kusala na kwikama yonso na nsungi mosi ya bamvula 1 900. Nkutu ata Matuzala kuzingaka ve bamvula mingi mutindu yina!​—Kuyantika 5:27.

5. Tendula sambu na nki beto lenda binga ve konso Mukristu nde “mpika ya kwikama mpi ya mayele.”

⁵ Ebuna, keti beto lenda binga konso Mukristu nde “mpika ya kwikama mpi ya mayele”? Yo kele masonga nde Bakristu yonso fwete vanda bantu ya kwikama mpi ya mayele; kansi, yo kele pwelele nde Yezu vandaka kutubila kima yankaka ntangu yandi tubilaka “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” Inki mutindu beto kezaba yo? Sambu yandi tubaka nde ntangu “mfumu yina” takwisa, yandi tapesa mpika yango “kiyeka ya kutalaka bima na yandi yonso.” Inki mutindu konso Mukristu zolaka kubaka kiyeka ya bima yonso, disongidila, kiyeka ya kutala bima “yonso” ya Mfumu? Yo zolaka kusalama ve mutindu yina ata fyoti!

6. Inki mutindu Nzambi kuzolaka nde dikanda ya Izraele kusadila yandi bonso “nsadi,” to “mpika”?

⁶ Yo yina, ngindu ya mbote ya beto lenda tuba kele kaka nde Yezu vandaka kutubila kibuka ya Bakristu ntangu yandi tubilaka “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” Keti kutuba yina lenda vanda ti ngindu ya kemonisa nde mpika yango kele kimvuka ya bantu mingi? Ee. Bamvula nkama nsambwadi na ntwala ya Kristu, Yehowa kubingaka dikanda ya Izraele yonso nde “bambangi na mono” mpi “nsadi na mono ya mono mesolaka.” (Yezaya 43:10, NW) Konso muntu ya dikanda ya Izraele yina kuzingaka banda na mvu 1513 ya N.T.B., ntangu Nzambi kupesaka Moize Bansiku, tii kuna na mvu 33 ya T.B., kuvandaka na kati ya kimvuka ya nsadi yango. Bantu ya Izraele mingi kuvandaka ve ti mukumba ya kutwadisa mambu ya metala dikanda ya Izraele to kutwadisa programe ya kudisa dikanda yango na kimpeve. Yehowa kusadilaka bantotila, bazuzi, baprofete, banganga-Nzambi, ti Balevi sambu na kulungisa mikumba yango. Ata mpidina, dikanda ya mvimba ya Izraele vandaka kumonisa kimfumu ya Yehowa mpi kuzabisa nkembo na yandi na makanda yankaka. Konso muntu ya Izraele kuvandaka mbangi ya Yehowa.​—Kulonga 26:19; Yezaya 43:21; Malashi 2:7; Roma 3:1, 2.

Bo Mebotula “Nsadi” Mosi Mukumba

7. Sambu na nki dikanda ya ntama ya Izraele kufwanaka dyaka ve na kuvanda “nsadi” ya Nzambi?

⁷ Sambu Izraele kuvandaka “nsadi” ya Nzambi bamvu-nkama mingi na ntwala, keti yandi vandaka mpi mpika ya Yezu kutubilaka? Ve, sambu Izraele kusobaka, yo vandaka dyaka ve ya kwikama to mayele. Polo kutubilaka mambu na bo na bunkufi ntangu yandi vutukilaka bangogo yina Yehowa kutubilaka kikanda yango nde: “Bantu yina kele Bayuda ve ke vwenzaka zina ya Nzambi sambu na beno Bayuda.” (Roma 2:24 ) Ya kyeleka, kukolama ya bantu ya Izraele yina kuyantikaka tuka ntama kukumaka dyaka mingi ntangu bo buyaka Yezu, mpi yo salaka nde Yehowa kubuya bo.​—Matayo 21:42, 43.

8. Inki ntangu “nsadi” mosi kuponamaka sambu na kuyinga Izraele, mpi nki mambu kusalamaka na ntangu yango?

⁸ Kukonda kwikama ya “nsadi” yai, Izraele, vandaka kutendula ve nde, imene, bansambidi ya kwikama lendaka kuzwa dyaka ve madya ya kimpeve. Bilumbu makumi tanu na nima ya lufwa ya Yezu, disongidila, na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., bilumbu 50 na nima ya lufutumuku ya Yezu, mpeve santu kutyamukaka na zulu ya balongoki na yandi 120 yina kuvandaka na suku mosi ya zulu na Yeruzalemi. Na ntangu dyambu yina kusalamaka, dikanda mosi ya mpa kubutukaka. Nkutu, nsangu ya kubutuka ya dikanda yango kupanzanaka ntangu bantu ya dikanda yina yantikaka kuzabisa bantu ya Yeruzalemi mambu ya metala “bisalu ya nene ya Nzambi” na kikesa yonso. (Bisalu 2:11) Mpidina, dikanda yango yina ya mpa, dikanda mosi ya kimpeve, kukumaka “nsadi” yina vandaka kuzabisa nkembo ya Yehowa na makanda mpi kupesa bo madya na ntangu ya mbote. (1 Piere 2:9) Yo fwanaka mpenza nde, dikanda yango kubingama nde “Israele ya Nzambi.”​—Galatia 6:16.

9. (a) “Mpika ya kwikama mpi ya mayele” kele nani? (b) “Bantu ya kisalu ya nzo na yandi” kele banani?

⁹ Konso muntu yina kele na kati ya “Israele ya Nzambi” mekudipesaka, mebakaka mbotika mpi mekumaka Mukristu ya mepakulamaka yina kele ti kivuvu ya kuzinga na zulu. Yo yina, bangogo yai “mpika ya kwikama mpi ya mayele” ketendula bantu yonso yina kele na dikanda ya bo mepakulaka na mpeve yina kezingaka na ntoto na konso nsungi yina banda na mvu 33 ya T.B. tii bubu yai, kaka mutindu dikanda ya Izraele yonso yina vandaka kuzinga na konso ntangu yina banda na mvu 1513 ya N.T.B. tii na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B. kuvandaka bamambre ya kimvuka ya nsadi yina kuzingaka na ntwala ya ntangu ya Bukristu. Kansi, “bantu ya kisalu ya nzo na yandi” yina kedya madya ya kimpeve ya mpika yango kepesa kele banani? Na mvu-nkama ya ntete ya T.B., Bakristu yonso kuvandaka ti kivuvu ya kuzinga na zulu. Yo yina, bantu ya kisalu ya nzo na yandi kuvandaka Bakristu ya kupakulama, na kimvuka ve, kansi mosi mosi. Bo yonso, ti bayina kuvandaka ti mikumba na kati ya dibundu, kuvandaka na mfunu ya madya ya kimpeve yina mpika vandaka kupesa.​—1 Korinto 12:12, 19-27; Baebreo 511-13; 2 Piere 3:15, 16.

“Na Konso Muntu Kisalu na Yandi”

10, 11. Inki mutindu beto kezaba nde bantu yonso yina kesala kimvuka ya mpika, kele ve ti mukumba ya kiteso mosi?

¹⁰ Ata “Israele ya Nzambi” kesala kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele yina kele ti kisalu ya bo mepesaka yandi, konso muntu yina kele na kati ya kimvuka yango kele mpi ti mukumba na yandi mosi. Bangogo ya Yezu yina kele na Marko 13:14 ketendula dyambu yai pwelele. Yandi tubaka nde: “Yo ta vanda bonso ntangu muntu ke bikisa nzo na yandi sambu na kwenda kutambula. Yandi ke bika kupesa kiyeka na bantu na yandi; yandi ke pesa na konso muntu kisalu na yandi; yandi ke songa na muntu yina ke kengilaka kielo ya nzo nde: ‘Kangula meso.’” Yo kemonana pwelele nde konso muntu yina kele na kati ya kimvuka ya mpika mebakaka mukumba mosi: mukumba ya kuyedisa bima ya Kristu yina kele na zulu ya ntoto. Konso mpika kelungisaka mukumba yai na kiteso ya ngolo na yandi mpi ya mabaku yina yandi kele na yo.​—Matayo 25:14, 15.

¹¹ Dyaka, ntumwa Piere kutubilaka Bakristu ya kupakulama ya bilumbu na yandi nde: “Mbote konso muntu na kati na beno kusadila mbote-mbote makabu yina ya Nzambi me pesaka yandi; makabu yina ya yandi bakaka kaka yandi mosi na Nzambi, yandi fweti sadila yo sambu na kusadisa bantu ya nkaka.” (1 Piere 4:10) Yo yina, bapakulami yango kele ti mukumba ya kusadisana bo na bo na kusadilaka makabu yina ya Nzambi kupesaka bo. Dyaka, bangogo ya Piere kemonisa nde Bakristu yonso tavanda ve ti ngolo, bisalu, to mikumba ya mutindu mosi. Kansi, konso muntu yina kele na kati ya kimvuka ya mpika lenda sala dikabu na yandi na kiteso mosi buna sambu na kukumisa dikanda ya kimpeve nene. Inki mutindu?

12. Inki mutindu konso muntu yina kele na kimvuka ya mpika, bakala to nkento, kepesaka maboko na mpila nde kibuka ya mpika kukuma nene?

¹² Ntete, konso muntu na kati na bo kele ti mukumba ya kuvanda temwe to mbangi ya Yehowa yina kesamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. (Yezaya 43:10-12; Matayo 24:14) Ntangu fyoti na ntwala ya kumata na zulu, Yezu kupesaka balongoki na yandi yonso ya kwikama, bankento ti babakala, mukumba ya kuvanda balongi. Yandi tubaka nde: “Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya mpeve-santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala. Beno fweti zaba mbote nde mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto.”​—Matayo 28:19, 20.

13. Inki kisalu bapakulami yonso vandaka kusala?

¹³ Ntangu bo vandaka kuzwa balongoki ya mpa, balongoki ya Kristu vandaka kusala yonso sambu na kulonga bo na mpila nde bo zitisa mambu yonso ya Yandi longaka bo na kusala. Nsukansuka, yo vandaka kulomba nde bantu yina vandaka kundima kuyela mpenza sambu na kukuka kulonga bankaka. Madya ya mbote ya kimpeve kumaka kupesama na bamambre ya kimvuka ya mpika na bansi mingi. Bakristu ya kupakulama yonso, babakala ti bankento, vandaka kusala kisalu yai ya kukumisa bantu balongoki. (Bisalu 2:17, 18) Yo lombaka nde kisalu yai kulanda na kusalama banda na ntangu mpika yina kuyantikaka kisalu na yandi tii kuna na nsuka ya ngidika ya bima.

14. Mikumba ya kulonga na kati ya dibundu kupesamaka kaka na banani, mpi nki mutindu bankento ya kupakulama ya kwikama ketadilaka dyambu yango?

¹⁴ Bapakulami ya mpa yina vandaka kubaka mbotika vandaka kukota na kimvuka ya mpika, ata nani kulongaka bo na luyantiku, bo mpi vandaka kulanda bantuma yina vandaka kukatuka na bamambre ya dibundu yina vandaka kulungisa mambu ya Masonuku kelombaka na bayina kekumaka bankuluntu. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:6-9) Babakala yai ya bo vandaka kupona kuvandaka ti dibaku ya mbote ya kupesa maboko na mutindu mosi ya kuswaswana mpenza sambu na kukumisa dikanda yina nene. Bakristu ya kupakulama ya bankento yina kuvandaka ya kwikama vandaka kuwa ve kimpala na ntima na kumona nde kaka babakala yina kuvandaka Bakristu bantu kuvandaka ti mukumba ya kulonga na kati ya dibundu. (1 Korinto 14:34, 35) Na kisika ya kuwa kimpala, bo vandaka na kyese na kubaka mambote yina vandaka kukatuka na kisalu ya ngolo yina babakala ya bo vandaka na bo na dibundu vandaka kusala mpi bankento vandaka kumonisa ntonda sambu na mikumba na bo ya kunatila bantu yankaka bansangu ya kyese. Bampangi ya bankento ya kikesa yina kele ya kupakulama bubu yai kevandaka na mpeve ya kudikulumusa ya mutindu mosi, ata bankuluntu yina keponamaka kuvanda bapakulami to ve.

15. Madya mingi ya kimpeve ya Bakristu vandaka kudya na mvu-nkama ya ntete vandaka kukatuka na wapi, mpi banani vandaka kupesa yo?

¹⁵ Madya ya kimpeve ya kuluta mfunu yina bo vandaka kudya na mvu-nkama ya ntete, vandaka kukatuka na mikanda yina bantumwa ti balongoki yankaka yina vandaka kutwadisa dibundu vandaka kusonika. Mikanda ya bo vandaka kusonika, mingimingi, yina kele na kati ya mikanda 27 ya kupemama ya Masonuku ya Kigreki ya Bukristu, vandaka kutambula na kati ya mabundu mpi ntembe kele ve nde bankuluntu ya mabundu vandaka kusadila yo sambu na kulonga. Mpidina, mimonisi ya mpika vandaka kukabisa madya mingi ya kimpeve na Bakristu ya masonga. Kimvuka ya mpika ya mvu-nkama ya ntete kulungisaka mukumba na bo na kwikama yonso.

“Mpika” na Nima ya Bamvu-Nkama 19

16, 17. Na bamvula yina kuyitaka tii kuna na mvu 1914, nki mutindu kimvuka ya mpika kumonisaka kwikama na bo na yina metala kulungisa mukumba na bo?

¹⁶ Ebuna bubu? Ntangu Yezu yantikaka kuyala na mvu 1914, keti yandi kutaka kimvuka mosi ya Bakristu ya kupakulama kepesa madya na kwikama yonso na ntangu ya mbote? Ee, yandi kutaka bo mpenza kesala yo. Kimvuka yai kuzabanaka pwelele sambu na bambuma ya mbote yina yo vandaka kubuta. (Matayo 7:20) Mambu yonso ya mesalamaka banda na ntangu yina memonisaka nde Yezu kukutaka bantu ya mutindu yina.

¹⁷ Ntangu Yezu kwisaka, bantu ya kisalu ya nzo kiteso ya 5 000 vandaka kudipesa na kupanza kyeleka ya Biblia. Bansadi kuvandaka fyoti, kansi mpika kusadilaka bametode mwa mingi ya mpa sambu na kupanza nsangu ya mbote. (Matayo 9:38) Mu mbandu, bo salaka bangidika na mpila nde ba-sermo ya Biblia kubasika na bazulunalu 2 000. Metode yai kusalaka nde kyeleka ya Ndinga ya Nzambi kukumina na mbala mosi bantu mingi yina vandaka kutanga yo. Bo basisaka dyaka programe mosi ya bangunga nana yina vandaka kusonga bafoto ya dyapozitive ya bakulere ti bafilme. Na nsadisa ya metode yina ya kusonga filme, bo kumaka kulonga nsangu ya Biblia yina vandaka kutendula mambu banda na luyantiku ya Lugangu tii na nsuka ya Luyalu ya Mvu Funda Mosi ya Kristu na bantu kuluta bamilio uvwa na bakontina tatu. Bo vandaka kusadila mpi mikanda. Mu mbandu, na mvu 1914, bo basisaka kiteso ya bakopi 50 000 ya Nzozulu ya Nkengi.

18. Inki ntangu Yezu kupesaka mpika kiyeka ya kutala bima na yandi yonso, mpi sambu na nki?

¹⁸ Ya kyeleka, ntangu Mfumu kukumaka, yandi kutaka mpika na yandi ya kwikama kedisa mpenza bantu ya kisalu ya nzo mpi kelonga nsangu ya mbote. Ntangu yai, mikumba ya nene vandaka kuvingila mpika yango. Yezu kutubaka nde: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Mfumu yina ta pesa mpika kiyeka ya kutalaka bima na yandi yonso.” (Matayo 24:47) Yezu kusalaka yo na mvu 1919, ntangu mpika kunungaka nsungi mosi ya kumekama. Kansi, sambu na nki “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kubakaka mikumba ya kuluta nene? Sambu bima ya Mfumu kukumaka mingi. Nzambi kupesaka Yezu kimfumu na mvu 1914.

19. Tendula nki mutindu “kibuka ya nene” kedyaka madya ya kimpeve.

¹⁹ Mfumu ya mpa kupesaka mpika na yandi ya kwikama kiyeka ya kutala nki bima? Bima na Yandi yonso ya kimpeve yina kele awa na ntoto. Mu mbandu, bamvula makumi zole na nima ya mvu 1914 yina Kristu kubakaka kimfumu, “kibuka ya nene” (NW) ya “mameme ya nkaka” kuzabanaka. (Kusonga 7:9; Yoane 10:16) Bantu yai kuvandaka ve bapakulami yina kesala “Israele ya Nzambi,” kansi bo vandaka babakala ti bankento ya masonga (ya kuvandaka ti kivuvu ya kuzinga na ntoto) yina kuzolaka Yehowa mpi kumonisaka luzolo ya kusadila yandi bonso yina ya bapakulami vandaka ti yo. Yo yina, bo tubilaka “mpika ya kwikama mpi ya mayele” nde: “Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.” (Zakaria 8:23) Bakristu yai ya mpa ya kubakaka mbotika ti bansadi ya kupakulama vandaka kudya madya ya mbote mpenza ya kimpeve ya mutindu mosi, mpi katuka na ntangu yina, bimvuka yango yonso zole kedyaka na mesa ya kimpeve mosi. Dyambu yai kele mpenza lusakumunu sambu na bamambre ya “kibuka ya nene”!

20. Inki mukumba “kibuka ya nene” kulungisaka sambu na kukumisa bima ya Mfumu mingi?

²⁰ Bantu ya “kibuka ya nene” kevukanaka na kyese ti kimvuka ya mpika ya kupakulama sambu na kulonga nsangu ya mbote. Ntangu bo kelongaka, bima ya Mfumu yina kele na zulu ya ntoto kekumaka mingi, mpi yo kesalaka nde mikumba ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele” kukuma mingi. Ntangu bantu yina vandaka kusosa kyeleka kukumaka mingi, bo monaka mfunu ya kukumisa nene babiro ya kunyema mikanda yina ketendulaka Biblia na mpila nde mikanda kulunga na ntalu ya bantu. Bo kangulaka babiro ya filiale ya Bambangi ya Yehowa na bansi mingi. Bo tindaka bamisionere “tii na nsuka ya ntoto.” (Bisalu 1:8) Na mvu 1914, bapakulami kuvandaka kiteso ya 5 000. Banda na ntangu yina tii bubu yai, ntalu ya bantu yina kekembilaka Nzambi melutaka bamilio sambanu, mingi na kati na bo kele bantu ya “kibuka ya nene.” Ya kyeleka, bima ya Ntotila mekumaka mingi mpenza banda yandi mebakaka kimfumu na mvu 1914!

21. Inki bingana zole yina beto tatadila na disolo kelanda?

²¹ Mambu yai yonso kemonisa nde mpika kuvandaka ya “kwikama mpi ya mayele.” Kaka na nima ya kutubila “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” Yezu kutaka bingana zole yina kumonisaka pwelele bikalulu yango: kingana ya bana-bankento ya mayele ti ya bazoba mpi kingana ya batalanta. (Matayo 25:1-30) Yo metedimisa mpenza mpusa na beto! Bingana yango ketendula inki sambu na beto bubu yai? Beto tatadila ngyufula yai na disolo yina kelanda.

Inki Nge Keyindula?

• Nani kele “mpika ya kwikama mpi ya mayele”?

• “Bantu ya kisalu ya nzo ya Mfumu” kele banani?

• Inki ntangu mpika ya kwikama kubakaka kiyeka ya kutala bima yonso ya Mfumu, mpi sambu na nki yo vandaka na ntangu yina?

• Banani mepesaka lusadisu na bamvula yai sambu bima ya Mfumu kukuma mingi, mpi nki mutindu?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Kimvuka ya mpika ya mvu-nkama ya ntete kulungisaka mukumba na yo na kwikama yonso