Vanda Kikesa Bonso Yeremia

“Tula ntima na Mfumu Nzambi! Kulemba ve! Tula kaka ngolo, tula ntima na Mfumu Nzambi!”​—NKUNGA 27:14.

1. Inki lusakumunu ya nene Bambangi ya Yehowa kele na yo?

BAMBANGI YA YEHOWA kezingaka na paladisu ya kimpeve. (Yezaya 11:6-9) Na kati ya inza yai ya mavwanga, bo kezingaka kaka na kisika mosi ya kimpeve ti bampangi na bo Bakristu, yina kezingaka na ngemba ti Yehowa Nzambi mpi ti bampangi na bo. (Nkunga 29:11; Yezaya 54:13) Paladisu na bo ya kimpeve ke na kuyela. Bayina yonso kesalaka ‘luzolo ya Nzambi na ntima na bo yonso’ kepesaka maboko na mpila nde paladisu yango kukuma kaka nene. (Efezo 6:6) Na nki mutindu? Na mutindu bo kezitisaka minsiku ya Biblia na luzingu na bo mpi na mutindu bo kelongaka bantu yankaka na kuzitisa minsiku yango. Yo yina bo kebingisaka bo na kwisa kubaka balusakumunu mingi yina kele na paladisu yango.​—Matayo 28:19, 20; Yoane 15:8.

2, 3. Inki mambu Bakristu ya kyeleka fwete kangila ntima?

² Kansi, kuzinga na paladisu ya kimpeve ketendula ve nde beto tamona dyaka ve mpasi. Beto kele kaka bantu ya kukonda kukuka mpi beto kebelaka, beto kenunaka, mpi nsukansuka beto kefwaka. Kima ya kuluta mpasi kele nde, beto kezinga na ntangu yina beto kemona na meso na beto mosi kulungana ya bambikudulu yina metala “bilumbu ya nsuka.” (2 Timoteo 3:1) Bitumba, nku, maladi, nzala, ti bampasi yankaka ya ngolo yina kekuminaka bantu yonso, kekuminaka mpi Bambangi ya Yehowa.​—Marko 13:3-10; Luka 21:10, 11.

³ Katula mambu yai yonso, beto kezaba mbote nde bantu yina kele ve na kati ya paladisu na beto ya kimpeve kemengaka beto ngolo kibeni. Yezu kukebisaka balongoki na yandi nde: “Kana bantu ya nsi-ntoto yai kumenga beno, beno fweti zaba nde bo mengaka mono ntete. Kana beno vandaka bantu ya nsi-ntoto, bantu zolaka kuzola beno, sambu beno zolaka kuvanda bantu na bo. Kansi mono me solaka beno, mono me katulaka beno na nsi-ntoto, beno mpi kele bantu ya nsi-ntoto ve; yo yina bantu ke mengaka beno. Beno yibuka mambu ya mono tubilaka beno nde: ‘Ata mpika mosi ve me luta mfumu na yandi.’ Kana bo vandaka kumonisa mono mpasi, bo ta monisaka beno mpasi mpi.” (Yoane 15:18-21) Bubu yai, mambu mesobaka ve. Tii bubu yai, bantu mingi kebakisaka ve to kemonaka ve mfunu ya lusambu na beto. Bamingi ketongaka beto, kesekaka beto, to nkutu, kemengaka beto, mutindu Yezu kutubaka. (Matayo 10:22) Mbala mingi, bantu kekusilaka beto makambu mpi bo kepanzaka bansangu ya luvunu sambu na beto na nzila ya bimwangi-nsangu. (Nkunga 109:1-3) Ya kyeleka, beto yonso kekutanaka ti bampasi, mpi bamingi na kati na beto lenda yantika kulemba. Inki mutindu beto lenda kanga ntima?

4. Na wapi beto kesosaka lusadisu ya kukangila ntima?

⁴ Yehowa tasadisa beto. Na nsadisa ya mpeve santu, muyimbi-bankunga kusonikaka nde: “Mbala mingi muntu ya mbote ke monaka mpasi, kansi Mfumu Nzambi ke gulusaka yandi na bampasi yango yonso.” (Nkunga 34:20; 1 Korinto 10:13, 14) Bamingi na kati na beto mekutanaka ti mambu yina kenataka beto na kundima nde ntangu beto ketulaka ntima na beto yonso na Yehowa, yandi kepesaka beto ngolo ya kukanga ntima na konso mpasi yina beto kekutanaka na yo. Zola yina beto kele na yo na yandi ti kyese yina kele na ntwala na beto kesadisaka beto na kununga kulemba ti boma. (Baebreo 12:2) Yo yina beto kelandaka na kukangama kaka ngolo na ntangu ya mpasi.

Ndinga ya Nzambi Kupesaka Yeremia Kikesa

5, 6. (a) Inki bambandu beto kele na yo ya bansambidi ya kyeleka yina kunungaka na kukanga ntima? (b) Inki mvutu Yeremia kupesaka ntangu Yehowa kulombaka yandi na kukuma profete?

⁵ Luzingu ya bantu memonisaka nde bansadi ya kwikama ya Yehowa mezwaka kyese ata na kati ya bampasi. Bamingi kuzingaka na bantangu ya kusambisa yina Yehowa vandaka kupesa ndola na bantu ya konda kwikama. Yeremia ti mwa ndambu ya banduku na yandi, yika mpi Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka na kati ya bansambidi ya kwikama ya mutindu yina. Bambandu yina ya kyeleka bo mesonikaka yo na kati ya Biblia na mpila nde yo pesa beto kikesa, mpi yo sadisa beto na kubaka malongi mingi na ntangu ya beto kelonguka yo. (Roma 15:4) Beto tadila mbandu ya Yeremia.

⁶ Ntangu yandi vandaka leke, Nzambi kupesaka Yeremia mukumba ya kuvanda profete na Yuda. Kisalu yai kuvandaka ve ya pete. Bamingi vandaka kusambila banzambi ya luvunu. Ata Yoziasi kuvandaka ntotila ya kwikama ntangu Yeremia kuyantikaka kisalu na yandi, bantotila yonso yina kuyingaka yandi na nima kuvandaka ve ya kwikama, mpi bantu mingi yina kuvandaka ti mukumba ya kulonga bantu, baprofete ti banganga-Nzambi, vandaka kulanda ve kyeleka. (Yeremia 1:1, 2; 6:13; 23:11) Ebuna nki mutindu Yeremia kudiwaka ntangu Yehowa kulombaka yandi na kukuma profete? Yandi waka mpenza boma! (Yeremia 1:8, 17) Yeremia kutubaka mutindu yai ntangu yandi yibukaka mabanza yina yandi vandaka na yo na luyantiku: “Ebuna mono tubaka nde: ‘A Mfumu, mono zaba kutuba ve, mono kele ka mono mwana.’”​—Yeremia 1:6.

7. Inki mutindu bantu kuyambaka Yeremia na teritware na yandi, mpi nki yandi salaka?

⁷ Bantu yina kuvandaka na teritware ya Yeremia vandaka kundima ve malongi na yandi, mpi mbala mingi bo vandaka kumenga yandi ngolo kibeni. Kilumbu mosi, Pashure, yina kuvandaka nganga-Nzambi, kusongaka bantu na kubula yandi mpi na kukangisa yandi makulu na dibaya mosi ya kutobula mabulu. Yeremia kusonikaka mutindu yai sambu na kumonisa mpila yandi kudiwaka na ntangu yina: ‘Mono tubaka nde: “Mono ke yindula diaka Mfumu Nzambi ve, mono ta tuba diaka na zina na yandi [Yehowa] ve.”’ Bonso yandi, ziku nge mpi mewaka dezia mpusa ya kuyambula kisalu na bantangu yankaka. Tala mambu yina kusadisaka Yeremia na kulanda kusala kisalu na yandi. Yandi ketuba nde: “Mambu na nge [ndinga, to nsangu ya Nzambi] ke pela na ntima na mono bonso tiya, yo me kota mono tii na mikwa. Mono me lemba na kubumba yo na ntima, mono ke kuka diaka ve.” (Yeremia 20:9) Keti mambu ya Nzambi ketubaka kevandaka na bupusi ya mutindu mosi na ntima na nge?

Banduku ya Yeremia

8, 9. (a) Inki bulembu Uria kumonisaka, mpi nki kukuminaka yandi? (b) Sambu na nki Baruki kulembaka, mpi nki mutindu yandi bakaka lusadisu?

⁸ Na kisalu na yandi ya kiprofete, Yeremia kuvandaka ve yandi mosi. Bantu yankaka vandaka kusala kumosi ti yandi, mpi yo fwete vanda nde bantu yango vandaka kupesa yandi kikesa. Kansi bantangu yankaka, banduku na yandi yango vandaka kusala ve mambu ya mayele. Mu mbandu, profete mosi na zina ya Uria, yina kusalaka nsungi mosi ti yandi, vandaka kukebisa bantu ya Yeruzalemi ti ya Yuda ‘kaka mutindu Yeremia kutubaka.’ Kansi, ntangu ntotila Yoyakimi kutubaka nde bo fwete fwa Uria, profete yai kuwaka boma mpi yandi tinaka na Ezipte. Dyambu yai yandi salaka kugulusaka yandi ve. Ntotila kutindaka bantu na kwenda kukanga yandi, mpi kuvutula yandi na Yeruzalemi, kisika bo fwaka yandi. Yo fwete vanda nde dyambu yai kupesaka mpenza Yeremia mpasi na ntima!​—Yeremia 26:20-23.

⁹ Muntu yankaka ya kusalaka ti Yeremia kele sekretere na yandi Baruki. Baruki vandaka kupesa Yeremia lusadisu mosi ya mbote, kansi na dibaku mosi buna, yandi vandaka kutula dyaka ve dikebi na mambu ya kimpeve. Yandi yantikaka kubokuta nde: “A mono-e, Mfumu Nzambi me yika mono bampasi ya nkaka. Mpasi yango me lembisa mono. Mono ke mona mpila ya kupema ve.” Sambu Baruki kulembaka, yandi vandaka kumona dyaka ve mfunu ya mambu ya kimpeve. Ata mpidina, Yehowa kupesaka Baruki ndongisila ya mayele na zola yonso, mpi Baruki kusobaka mabanza na yandi. Yo yina kusalaka nde Nzambi kundimisa yandi nde yandi taguluka ntangu Yeruzalemi tafwa. (Yeremia 45:1-5) Ya kyeleka, Yeremia kubakaka kikesa mingi ntangu Baruki kuvutukilaka bukatikati na yandi na kimpeve!

Yehowa Kusadisaka Profete na Yandi

10. Inki balusilu Yehowa kupesaka sambu na kusadisa Yeremia?

¹⁰ Kima ya kuluta mfunu kele nde Yehowa kuyambulaka ve Yeremia. Yandi bakisaka mawi ya profete na yandi mpi yandi pesaka yandi kikesa ti lusadisu yina yandi vandaka na yo mfunu. Mu mbandu, ntangu Yeremia kumonisaka na luyantiku nde yandi takuka ve kusala kisalu ya Nzambi kupesaka yandi, Yehowa kusongaka yandi nde: “Kutina bo boma ve, sambu mono ta vanda na nge, mono ta keba nge. Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba.” Ebuna, na nima ya kumonisa profete kisalu yina ya yandi tasala, Yehowa kutubaka nde: “Bo ta nwanisa nge kansi bo ta kuka ve kubedisa nge, sambu mono muntu ta vandaka na nge na kusadisa nge. Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba.” (Yeremia 1:8, 19) Mambu yai kupesaka yandi mpenza kikesa! Mpi Yehowa kusalaka kaka mutindu yandi tubaka.

11. Inki mutindu beto kezaba nde Yehowa kulungisaka lusilu na yandi ya kusadisa Yeremia?

¹¹ Yo yina, na ntangu bo kangisaka yandi makulu na dibaya mpi bo sekaka yandi na meso ya bantu, Yeremia kutubaka ti kutula ntima mpenza nde: “Kansi nge Mfumu, nge kele ti mono, mono zaba nde nge kele ngolo mpenza; bantu yina ke monisa mono mpasi bo ta bwa, bo ta nunga ve. Meso na bo ta kuma mbwaki sambu na nsoni.” (Yeremia 20:11) Na nima ya bamvula, ntangu bantu kusosaka kufwa Yeremia, Yehowa kulandaka na kutanina yandi. Mpi bonso Baruki, Yeremia kugulukaka ntangu Yeruzalemi kufwaka. Kansi, bantu yina vandaka kunyokula yandi ti bayina kutulaka ve dikebi na balukebisu na yandi kufwaka to mpi bo nataka bo na kimpika na Babilone.

12. Ata bikuma yina lenda lembisa muntu kele mingi, inki beto fwete vila ve?

¹² Bonso Yeremia, bubu yai Bambangi ya Yehowa mingi kekutanaka ti bampasi. Mutindu beto yitaka kutuba yo, beto kekutanaka ti bampasi yankaka sambu na kukonda kukuka na beto mosi, yankaka kekatukaka na mpasi yina kele na kati ya inza, mpi yankaka dyaka kekatukaka na bantu yina kemengaka kisalu na beto. Bampasi ya mutindu yina lenda lembisa beto. Bonso Yeremia, beto lenda kuma kudiyula kana beto fwete landa na kusala kisalu na beto. Na kutuba ya mbote, beto lenda lemba na bantangu yankaka. Kulemba yina beto kewaka kemekaka kiteso ya zola yina beto kele na yo na Yehowa. Yo yina, bika nde beto baka lukanu ya kukonda kupesa kulemba nzila ya kupusa beto na kuyambula kisalu ya Yehowa mutindu Uria kusalaka. Kansi, bika nde beto sala bonso Yeremia mpi beto tula ntima na lusadisu ya Yehowa.

Mutindu ya Kunwana ti Kulemba

13. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yeremia ti ya Davidi?

¹³ Yeremia vandaka kusolula mbala na mbala ti Yehowa Nzambi. Mpi Yeremia vandaka kusonga Yehowa mawi na yandi ya nsi ya ntima mpi kubondila yandi na kupesa yandi kikesa. Yai kele mbandu mosi ya mbote ya beto fwete landa. Davidi, yina vandaka kusosa kikesa kaka na Nto yina mosi, kusonikaka nde: “Pardo Mfumu, wa mambu ya mono ke tuba ti mutindu mono ke dila. Mfumu na mono, Nzambi na mono, wa mutindu mono ke didila nge sambu nge sadisa mono. Mfumu Nzambi, mono me kwisa na nge.” (Nkunga 5:2, 3) Disolo ya kupemama ya luzingu ya Davidi kemonisa nde mbala mingi, Yehowa kundimaka bisambu yina Davidi vandaka kusala sambu na kulomba lusadisu. (Nkunga 18:2, 3; 21:2-6) Mutindu mosi, na ntangu ya beto kekutanaka ti bampasi ya kuluta ngolo to na ntangu bampasi yango kemonanaka nde beto takuka ve na kumanisa yo, beto kebakaka kikesa mingi na ntangu beto kesambaka mpi kekangudilaka Yehowa ntima. (Filipi 4:6, 7; 1 Tesalonika 5:16-18) Yehowa kebuyaka ve na kuwidikila beto. Kansi, yandi kendimisaka beto nde yandi ‘kekudibanzaka sambu na beto.’ (1 Piere 5:6, 7, NW) Kansi, yo tavanda ve mayele kana beto kesamba Yehowa ebuna beto kebuya kuwa mambu yina yandi ketuba.

14. Inki bupusi bangogo ya Yehowa kuvandaka na yo na ntima ya Yeremia?

¹⁴ Inki mutindu Yehowa ketubilaka beto? Yindula mutindu Yehowa vandaka kusolula ti Yeremia. Sambu Yeremia kuvandaka profete, Yehowa yandi mosi vandaka kusolula ti yandi. Yeremia ketuba nde ndinga ya Nzambi kuvandaka ti bupusi yai na ntima na yandi: “Mono waka mambu yonso ya nge vandaka kutuba na mono, yo kotaka mono na ntima; mambu yango pesaka mono mpi kiese mingi na ntima sambu mono kele muntu na nge [Yehowa Nzambi ya minkangu, NW].” (Yeremia 15:16) Ya kyeleka, Yeremia kuvandaka na kyese na kumona nde bo bingaka yandi muntu ya Yehowa, mpi nde ndinga ya Nzambi kuvandaka na valere mingi na meso ya profete. Yo yina, bonso ntumwa Polo, Yeremia kuvandaka mpenza na mpusa ya ngolo ya kulonga nsangu yina Nzambi kupesaka yandi.​—Roma 1:15, 16.

15. Inki mutindu beto lenda kotisa ndinga ya Yehowa na ntima na beto, mpi nki mambu beto fwete tadila sambu na kubaka lukanu ya kukonda kukanga munoko?

¹⁵ Bubu yai, Yehowa kesolulaka dyaka ve mbala mosi ti bantu. Kansi, beto kele ti ndinga ya Nzambi na kati ya Biblia. Yo yina, kana beto kele ti metode ya mbote ya kulonguka Biblia mpi ya kuyindulula mambu ya beto kelonguka, ndinga ya Nzambi takuma ‘kupesa beto mpi kiese’ na ntima. Mpi beto tavanda na kyese na kunata zina ya Yehowa na ntangu ya beto kekwenda kuzabisa nsangu yango na bantu yankaka. Bika beto vila ve ata fyoti nde kele ve ti bantu yankaka na inza kekwendaka kuzabisa zina ya Yehowa bubu yai. Bambangi na yandi mpamba bantu kezabisaka nsangu ya mbote ya Kimfumu yina Nzambi metulaka mpi kelongaka bantu ya kudikulumusa na kukuma balongoki ya Yezu Kristu. (Matayo 28:19, 20) Ya kyeleka, beto kele na lusakumunu mosi ya nene mpenza! Kana beto tadila mukumba yai yonso ya Yehowa mepesaka beto na zola yonso, inki mutindu beto lenda kanga munoko?

Beto Keba na Banduku na Beto

16, 17. Inki mutindu Yeremia vandaka kutadila banduku, mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

¹⁶ Yeremia kesonika kima yankaka yina kusadisaka yandi na kuvanda kikesa. Yandi ketuba nde: “Mono ke lutisaka ntangu na mono mpamba-mpamba ve na kuseka ti kusakana na bantu ya nkaka; sambu na kisalu ya nge pesaka mono, mono ke vandaka mono mosi, mono ke monaka mpi makasi mingi.” (Yeremia 15:17) Yeremia vandaka kuvanda yandi mosi na kisika ya kuvanda ti banduku ya mbi. Bubu yai, beto mpi kevandaka na dibanza ya mutindu mosi. Beto kevilaka ve lukebisu ya ntumwa Polo yina ketuba nde “banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote,” ata yina ya beto vandaka na yo banda ntama.​—1 Korinto 15:33.

¹⁷ Banduku ya mbi lenda sala nde mpeve ya inza kubebisa mabanza na beto. (1 Korinto 2:12; Efezo 2:2; Yakobo 4:4) Yo yina, bika nde beto longa mayele na beto ya kuyindula na mpila nde yo sadisa beto na kuzaba banduku ya mbi mpi kutina bo kimakulu. (Baebreo 5:14) Kana Polo kuvandaka na luzingu bubu yai na ntoto, nge keyindula nde nki yandi lendaka kutubila Mukristu yina ketalaka bafilme ya nsoni to ya nku to bansaka ya nku? Inki ndongisila yandi lendaka kupesa mpangi yina kezolaka kusala kinduku ti banzenza na Internet? Inki mutindu yandi zolaka kutadila Mukristu yina kelutisaka bangunga mingi na kusala bansaka ya video to kutala televizio kansi yandi kevandaka ve ti bikalulu ya mbote ya kulonguka yandi mosi?​—2 Korinto 6:14b; Efezo 5:3-5, 15, 16.

Landa na Kuzinga na Paladisu ya Kimpeve

18. Inki tasadisa beto na kuvanda kaka ngolo na kimpeve?

¹⁸ Beto kebakaka paladisu na beto ya kimpeve na valere. Ata kima mosi ve ya inza ya bubu yai lenda tesana ti yo. Ata bantu yina kele ve Bakristu kesalaka bakomantere ya mbote sambu na zola, luzitu, ti mambote yina Bakristu kemonisaka na kati na bo. (Efezo 4:31, 32) Ata mpidina, yai kele ntangu mpenza ya beto fwete nwana sambu na kukonda kulemba. Banduku ya mbote, kisambu, bikalulu ya mbote ya kulonguka lenda sadisa beto na kuvanda kaka ngolo na kimpeve. Mambu yai yonso lenda pesa beto ngolo ya kunwana ti konso bampasi yina lenda kumina beto, na kutulaka ntima na beto yonso na Yehowa.​—2 Korinto 4:7, 8.

19, 20. (a) Inki tasadisa beto na kukanga ntima? (b) Disolo yina kelanda tatubila banani, mpi banani dyaka tasepela na yo?

¹⁹ Beto fwete pesa ve nzila na bantu yina kemengaka nsangu na beto ya Biblia nde bo titisa beto mpi bo pusa beto na kubuya lukwikilu na beto. Bonso bambeni yina kunyokulaka Yeremia, bayina kenwanisaka beto, kenwanisaka Nzambi. Bo tanunga ve. Yehowa, yina kele ngolo mingi kuluta bambeni na beto, kesonga beto nde: “Tula ntima na Mfumu Nzambi! Kulemba ve! Tula kaka ngolo, tula ntima na Mfumu Nzambi!” (Nkunga 27:14) Sambu kivuvu yina beto kele na yo na Yehowa kele ya ngolo na ntima na beto, bika nde beto baka lukanu ya kukonda kulemba na kusala mambu ya mbote. Bika beto tula ntima nde, bonso Yeremia ti Baruki, beto tabuka bambuma ya mbote kana beto lemba ve.​—Galatia 6:9.

²⁰ Kunwana sambu na kukonda kulemba kele bitumba mosi ya Bakristu mingi kenwanaka na yo ntangu yonso. Kansi, baleke kekutanaka ti bampasi yina kekuminaka kaka bo mosi. Kansi bo mpi kele ti mabaku mingi. Disolo yina kelanda tatubila baleke yina kele na kati na beto. Disolo yango tasepedisa mpi bibuti ti bambuta yonso ya dibundu yina mekudipesaka, mpi yina mefwana na kusadisa baleke ya dibundu na kutuba na bo, na mbandu na bo, mpi na lusadisu yina bo lenda pesa leke mosi-mosi.

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Sambu na nki beto lenda yituka ve nde kulemba kukumina beto, mpi na nani beto fwete kwenda kusosa lusadisu?

• Inki mutindu Yeremia kunungaka na kukonda kulemba ata mukumba na yandi kuvandaka ya mpasi?

• Inki tapesa ntima na beto “kiese” ata na kati ya mpasi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 19]

Yeremia kuyindulaka nde yandi vandaka ka yandi mwana mpi yandi zabaka ve kisalu ya kiprofete

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Ata na ntangu bo nyokulaka yandi, Yeremia kuzabaka nde Yehowa kuvandaka ti yandi sambu yandi kele “ngolo mpenza”