Beno Kabula Ve Yina ya Nzambi Mevukisaka
“Bo kele diaka bantu zole ve kansi kaka muntu mosi mpamba. Yo yina, muntu lenda kabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.”—MATAYO 19:6.
1, 2. Sambu na nki yo mefwana mpi yo kewakana ti Biblia na kuvingila nde bankwelani takutana ti bampasi bantangu yankaka?
YINDULA nde nge kezola kuyantika nzyetolo mosi ya nda na kamio. Keti nge takutana ti mambu ya mpasi na nzila? Yo tavanda buzoba kana nge yindula nde nge takutana ve ti yo! Mu mbandu, nge lenda kutana ti mupepe ya ngolo to mvula, yina talomba nde nge kulumusa vitesi mpi nge twadisa kamio ti dikebi. Na bisika yankaka, nge lenda kutana ti pane mosi yina nge lenda kuka ve kuyidika, mpi yina talomba nde nge tulula kamio na lweka ya nzila mpi nge sosa lusadisu. Keti mambu yai fwete pusa nge na kutuba nde nge salaka kifu na kuyantika nzyetolo mpi nde nge fwete yambula kamio na nge? Ve. Ntangu nge kesala nzyetolo ya nda, nge kevingilaka nde nge takutana ti bampasi mpi nge tasosa mitindu ya kuyidika yo na mayele yonso.
2 Mambu kele mutindu mosi sambu na makwela. Makambu fwete basika kaka, mpi yo tavanda buzoba kana bantu zole yina kezola kukwelana ketadila makwela bonso luzingu mosi ya kyese na kyese. Na 1 Korinto 7:28, Biblia ketuba na masonga yonso nde babakala ti bankento ya makwela takutanaka ti ‘bampasi’ na luzingu na bo. Sambu na inki? Na bunkufi, sambu babakala ti bankento kele bantu ya kukonda kukuka, mpi beto kezinga na bantangu ya “mpasi mingi.” (2 Timoteo 3:1; Roma 3:23) Yo yina, ata bankwelani yina lenda zinga kumosi kukonda mpasi, bayina kele ti kimpeve ya mbote, takutana ti bampasi bantangu yankaka.
3. (a) Inki mutindu bantu mingi na nsi-ntoto ketadilaka makwela? (b) Sambu na nki Bakristu kesalaka ngolo na kutanina makwela na bo?
3 Bubu yai, kana bankwelani yankaka kekutana ti makambu, desizio na bo ya ntete kevandaka ya kufwa makwela. Na bansi mingi, mwayene ya makwela yina kefwa kelanda na kukuma mingi. Kansi, Bakristu ya kyeleka keyidikaka makambu na kisika ya kunwanina kufwa makwela. Sambu na inki? Sambu bo kemonaka makwela nde yo kele dikabu ya santu ya mekatukaka na Yehowa. Yezu kutubaka mambu yai sambu na bankwelani: “Muntu lenda kabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.” (Matayo 19:6) Ya kyeleka, yo kevandaka ve ntangu yonso pete na kuzitisa munsiku yai. Mu mbandu, mbala mingi bampangi mpi bantu yankaka, yika mpi bantu ya kepesaka bandongisila na mambu ya makwela, yina kezitisaka ve minsiku ya Biblia, kesyamisaka bankwelani na kukabwana to kufwa makwela sambu na bikuma yina Biblia kepesa ve nzila na kusala yo.a Kansi, Bakristu mezaba nde yo kele mbote mingi na kuyidika mambu mpi kutanina makwela na kisika ya kufwa yo ntinu-ntinu. Ya kyeleka, yo kele mbote nde banda na luyantiku beto baka lukanu ya kusala mambu mutindu Yehowa kezolaka, kansi ve na kulanda bandongisila ya bantu yankaka.—Bingana 14:12.
Kununga Bampasi
4, 5. (a) Inki mambu ya mpasi bankwelani fwete kutana ti yo na makwela? (b) Sambu na nki minsiku ya kele na Ndinga ya Nzambi kesadisaka mpenza ata ntangu makambu kebasikaka na makwela?
4 Yo kele kyeleka nde yo kelombaka kutudila konso makwela dikebi ya sipesiali mbala na mbala. Mbala mingi, yo talombaka kuyidika tumatata ya fyoti-fyoti. Kansi, na makwela yankaka, yo lenda vanda ti bampasi ya ngolo kibeni yina kesosa kubebisa fondasio ya bangwisana. Bantangu yankaka, yo lenda lomba nde nge lomba lusadisu ya nkuluntu mosi ya mekwelaka mpi ya kele ti eksperiansi. Kansi, mambu yai ketendula ve nde makwela na beno kele ya mbi. Yo kemonisa kaka mfunu ya kulanda mbote-mbote minsiku ya Biblia ntangu beno keyidika mambu ya beno kekutana ti yo.
5 Sambu Yehowa kele Ngangi ya bantu mpi yandi muntu kuyantikisaka makwela, yandi mezaba mbote kuluta konso muntu yankaka mambu yina beto kele na yo mfunu sambu na kuvanda ti bangwisana ya mbote na makwela. Ngyufula ya beto fwete kudiyula yo yai, Keti beto talanda mpi tazitisa bandongisila ya kele na Ndinga na yandi? Beto tabaka mpenza mambote kana beto sala mutindu yina. Yehowa kuzabisaka bantu na yandi ya ntama nde: “Kana nge landaka bansiku na mono mbote-mbote, nge zolaka kuvanda na ngemba kimakulu, nge zolaka kununga mpenza; yo zolaka kuvanda bonso masa ke luta mingi, yo ke yuma ve.” (Yezaya 48:18) Kulanda bandongisila yina kele na Biblia lenda sadisa makwela na kununga. Bika beto tadila ntete bandongisila yina Biblia kepesa babakala.
‘Beno Landa na Kuzola Bankento na Beno’
6. Inki bandongisila Biblia kepesa babakala?
6 Mukanda ya ntumwa Polo kusonikilaka Bakristu ya Efezo kele ti bandongisila ya pwelele sambu na babakala. Yandi sonikaka nde: “Beno babakala, beno [landa na kuzola] bankento na beno mutindu Kristo zolaka dibundu ntangu yandi fwaka sambu na yo. Mutindu mosi, babakala mpi fweti zola bankento na bo, mutindu bo ke zolaka nitu na bo mosi. Bakala yina ke zolaka nkento na yandi, yandi ke kudizolaka yandi mosi. Sambu ata muntu mosi ve ke yinaka nitu na yandi mosi. Kansi bantu yonso ke pesaka nitu na bo madia, bo ke kebaka yo mutindu Kristo ke salaka sambu na dibundu, kansi yo me tadila beno mpi: Konso bakala fweti zola nkento na yandi bonso yandi mosi.”—Efezo 5:25, 28, 29, 33.
7. (a) Inki fwete baka kisika ya nene na kati ya fondasio ya makwela ya Bukristu? (b) Inki mutindu babakala kelandaka kuzola bankento na bo?
7 Polo ketubila ve konso dyambu yina lenda basika na kati ya bakala ti nkento. Kansi, yandi ketubila mutindu ya mbote kibeni ya kuyidika makambu ya kebasikaka na makwela sambu yandi kemonisa kima yina fwete vanda na kisika ya ntete na fondasio ya konso makwela ya Bukristu, disongidila zola. Ya kyeleka, na baverse ya beto mekatuka kutanga, bo ketubila zola mbala nsambwadi. Simba mpi nde Polo ketela babakala nde: “Beno landa na kuzola bankento na beno.” Ntembe kele ve nde Polo kuzabaka nde kuzola bakala to nkento kele pete kuluta kulanda na kuzola yandi. Yo kele mutindu yina mingimingi na ‘bilumbu yai ya nsuka,’ yina bantu mingi ke “zolaka bantu ya nkaka ve” mpi bo ke “zingaka kaka na kimbeni.” (2 Timoteo 3:1-3) Bikalulu yai ya mbi ke na kubebisa malembe-malembe makwela mingi bubu yai, kansi bakala yina kezolaka nkento na yandi tabika ve nde bikalulu ya bwimi ya nsi-ntoto kutwadisa mabanza mpi mambu ya yandi kesala.—Roma 12:2.
Inki Mutindu Nge Lenda Lungisa Bampusa ya Nkento na Nge?
8, 9. Na nki mitindu bakala ya kele Mukristu kelungisaka bampusa ya nkento na yandi?
8 Kana nge kele bakala mpi Mukristu, inki mutindu nge lenda nwanisa bikalulu ya bwimi mpi kumonisa zola ya masonga sambu na nkento na nge? Na mambu ya beto metubila dezia yina Polo kusonikilaka bampangi ya Efezo, yandi tangaka mambu zole ya nge fwete sala, kulungisa bampusa na yandi, mpi kuzola yandi mutindu nge kezolaka nitu na nge mosi. Inki mutindu nge lenda lungisa bampusa ya nkento na nge? Mutindu mosi ya kusala yo kele ya kulungisa bampusa na yandi ya kinsuni. Polo kusonikilaka Timote nde: “Kana muntu ke sadisa [“kelungisa bampusa ya,” NW] bantu ya dikanda na yandi ve, nkutu kana yandi ke sadisa [“kelungisa bampusa ya,” NW] bantu ya fami na yandi mosi mpi ve, yandi me vidisaka lukwikilu na yandi, yandi me luta nkutu mumpani na mbi.”—1 Timoteo 5:8.
9 Kansi, yo kelomba mambu mingi kuluta kusuka kaka na kupesa yandi madya, bilele mpi kisika ya kulala. Sambu na inki? Sambu bakala lenda lungisa mbote-mbote kibeni bampusa ya kinsuni ya nkento na yandi kansi kulungisa ve bampusa na yandi ya mawi mpi ya kimpeve. Kulungisa bampusa na yandi na mambu zole yai ya nsuka kele mfunu mingi. Ya kyeleka, babakala mingi ya Bakristu kesalaka ngolo sambu na kulungisa bisalu ya dibundu. Kansi, kuvanda ti mikumba ya nene na dibundu ketendula ve nde bakala fwete mona mpamba kulungisa mikumba yina Nzambi mepesaka yandi bonso mfumu ya dibuta. (1 Timoteo 3:5, 12) Ntangu zulunalu yai kutubilaka dyambu yai mwa bamvula meluta, yo tubaka nde: “Na kuwakana ti mambu yina Biblia kelombaka, beto lenda tuba nde ‘kugungula keyantikaka na nzo.’ Kana nkuluntu mosi kekipe ve dibuta na yandi, yandi lenda vidisa mukumba na yandi ya kinkuluntu.”b Yo ke pwelele nde, nge fwete lungisa bampusa ya nkento na nge ya kinsuni, ya mawi, mpi kuluta yonso, bampusa na yandi ya kimpeve.
Kuzola Nkento na Nge Ketendula Inki?
10. Inki mutindu bakala lenda zola nkento na yandi?
10 Kana nge kezolaka nkento na nge, nge tatudilaka yandi dikebi mingi sambu nge kezolaka yandi. Kele ti mitindu mingi ya nge lenda sala yo. Ya ntete, lutisaka ntangu ya kufwana ti nkento na nge. Kana nge kelutisa ve ntangu mingi ti nkento na nge, yandi lenda yantika kuzola nge dyaka ve. Dyaka, kiteso ya ntangu mpi ya dikebi yina nge keyindula nde nkento na nge kele na yo mfunu lenda vanda ve yina yandi keyindula nde yandi kele na yo mfunu. Yo kele ve kaka dyambu ya kutuba nde nge kezolaka nkento na nge. Nkento na nge fwete bakisa mpi kundima nde nge kezolaka yandi. Polo kusonikaka nde: “Mbote konso muntu kusosa ve mambote na yandi mosi, kansi yandi kusosa mambote ya muntu ya nkaka.” (1 Korinto 10:24) Sambu nge kele bakala yina kezolaka nkento na yandi, nge fwete sala yonso sambu na kubakisa bampusa ya kyeleka ya nkento na nge.—Filipi 2:4.
11. Inki mutindu mpila bakala kesadila nkento na yandi mambu kele na bupusi na bangwisana na yandi ti Nzambi mpi dibundu?
11 Mutindu yankaka ya kumonisa nde nge kezolaka nkento na nge kele kusadila mpi kutubila yandi mambu na mawete yonso. (Bingana 12:18) Polo kusonikilaka bampangi ya Kolosai nde: “Beno babakala, beno zola bankento na beno, beno wila bo makasi ve.” (Kolosai 3:19) Na kutadila mukanda mosi, beto lenda balula mambu ya nsuka ya Polo kutubaka na mutindu ya pete nde “kusadila yandi ve mambu bonso muntu ya kisalu” to “kukumisa yandi ve mpika.” Ntembe kele ve nde, bakala yina kesadilaka nkento na yandi mambu na nku, yo vanda na kinsweki to na meso ya bantu, kemonisaka ve nde yandi kezolaka nkento na yandi. Kana yandi kesadila nkento na yandi mambu na nku, yandi lenda bebisa bangwisana na yandi ti Nzambi. Ntumwa Piere kusonikilaka babakala nde: “Beno babakala mpi kiteso mosi, ntangu beno ke zinga ti bankento na beno beno fweti bakisa nde bo kele ngolo mingi ve bonso beno. Beno fweti zitisa bo, sambu bo mpi ta baka na Nzambi makabu ya moyo nzila mosi ti beno. Beno fweti sala mpidina, ebuna ata kima mosi ve ta bebisa bisambu na beno.”c—1 Piere 3:7.
12. Inki mambu bakala ya Mukristu lenda longuka na mutindu Yezu kusadilaka dibundu mambu?
12 Kumona ve mpamba kuzola yina nkento na nge kezolaka nge. Ndimisa yandi nde nge kelanda na kuzola yandi. Yezu kupesaka mbandu sambu na babakala ya Bakristu na mutindu yandi sadilaka dibundu mambu. Yandi vandaka mawete, ntima mbote, mpi kulolula, ata mbala mingi balongoki na yandi kumonisaka bikalulu ya mbi. Yo yina, Yezu kukukaka kuzabisa bantu yankaka nde: “Beno kwisa na mono, . . . sambu mono kele muntu ya pima, mono kele muntu ya ntima ya mbote; ebuna beno ta zaba kupema.” (Matayo 11:28, 29) Na mbandu ya Yezu, bakala ya Mukristu fwete sadila nkento na yandi mambu kaka mutindu Yezu kusadilaka dibundu mambu. Bakala yina kezolaka mpenza nkento na yandi, yina kemonisaka yo na bangogo mpi na mambu ya yandi kesalaka, tapesa yandi mpenza kisika ya kupema ya kyeleka.
Bankento Yina Kezitisaka Minsiku ya Biblia
13. Inki minsiku ya Biblia lenda sadisa bankento?
13 Biblia kele mpi ti minsiku yina lenda sadisa bankento. Efezo 5:22-24, 33 ketuba nde: “Beno bankento, beno lemfuka na babakala na beno, mutindu beno ke lemfukaka na Mfumu Yesu; sambu bakala kele mfumu ya nkento na yandi, mutindu Kristo kele mfumu ya dibundu. Yandi mosi Kristo kele Ngulusi ya dibundu yina kele Nitu na yandi. Yo yina, bankento fweti lemfuka na babakala na bo na mambu yonso, mutindu dibundu ke lemfukaka na Kristo. . . . Nkento fweti [vanda ti luzitu ya mudindu sambu na, NW] bakala na yandi.”
14. Sambu na nki munsiku ya kulemfuka yina kele na Biblia kekulumusaka ve bankento?
14 Beno simba dikebi ya mingi yina Polo kutulaka na bulemfu mpi luzitu. Yandi keyibusa nkento na kulemfuka na bakala na yandi. Dyambu yai kewakana ti ngidika ya Nzambi. Konso kigangwa ya kezingaka na zulu mpi na ntoto kelemfukaka na muntu yankaka. Ata Yezu kelemfukaka na Yehowa Nzambi. (1 Korinto 11:3) Ya kyeleka, bakala yina kesadilaka kimfumu na yandi na mutindu ya mbote tasadisa nkento na yandi na kulanda na kulemfukila yandi kukonda mpasi.
15. Tanga mwa bandongisila ya beto kekuta na Biblia sambu na bankento.
15 Polo kutubaka dyaka nde nkento “fweti vanda ti luzitu ya mudindu sambu na bakala na yandi.” Mukristu ya nkento fwete monisa “bikalulu ya pima ti ya kukonda lulendo,” kansi ve kutula ntembe na kimfumu ya bakala na yandi to kusala mambu mutindu yandi mezola. (1 Piere 3:4) Nkento yina kezitisaka Nzambi kesalaka ngolo sambu na mambote ya dibuta na yandi mpi kepesaka mfumu na yandi lukumu. (Tito 2:4, 5) Yandi fwete sala ngolo na kutuba mambu ya mbote sambu na bakala na yandi, mpi kusala ve ata kima mosi yina lenda pusa bantu yankaka na kukonda bakala na yandi luzitu. Yandi tasala mpi ngolo sambu badesizio ya bakala na yandi kununga.—Bingana 14:1.
16. Inki mambu bankento lenda longuka na mbandu ya Sara ti ya Rebeka?
16 Kuvanda ti bikalulu ya pima ti ya kukonda lulendo ketendula ve nde nkento kele ve ti bangindu to nde mabanza na yandi kele ve na mfunu. Bankento ya ntangu ya ntama yina vandaka kuzitisa Nzambi, bonso Sara ti Rebeka, kumonisaka mabanza na bo, mpi disolo ya Biblia kemonisa nde Yehowa kundimaka mambu ya bo salaka. (Kuyantika 21:8-12; 27:46–28:4) Bakristu ya bankento mpi lenda monisa mawi na bo. Kansi, bo fwete sala yo na luzitu yonso. Kana bo sala mutindu yina, ntembe kele ve nde babakala na bo tandimaka mabanza na bo.
Mfunu ya Lusilu
17, 18. Tanga mwa mitindu yina babakala ti bankento lenda nwana ti bikesa ya Satana ya kufwa makwela na bo.
17 Makwela kele lusilu yina fwete zinga luzingu ya mvimba. Yo yina, bakala ti nkento fwete vanda ti mpusa ya masonga ya kusala nde makwela na bo kununga. Kana bo kesolula ve na masonga yonso, bo lenda bika nde makambu kukuma nene mpi kukumisa makasi na bo ngolo. Mbala mingi kibeni, bankwelani keyambulaka kusolula ntangu makambu kebasikaka, ebuna yo kebasisaka kimbeni. Bankwelani yankaka kesosaka nkutu mwaye ya kufwa makwela, ziku bo keyantikaka kuzola muntu yankaka ya kele ve nkwelani na bo. Yezu kukebisaka nde: “Konso muntu yina ke tala nkento ya ngani ti nzala ya kuladisa yandi, yandi me sala pite ti yandi na ntima na yandi.”—Matayo 5:28.
18 Ntumwa Polo kulongisilaka Bakristu yonso, yika mpi bayina mekwelaka nde: “Kana beno me wa makasi, beno keba, mbaimbai yo ta benda beno na kusala masumu. Beno vanda na makasi ve kilumbu ya mvimba. Beno pesa Satana nzila ve na kuyala beno.” (Efezo 4:26, 27) Mbeni na beto ya nene, Satana, kesosaka kusadila mavwanga yina lenda basika na kati ya Bakristu. Beno pesa yandi ve nzila ya kununga! Kana makambu mebasika, beno sadila mikanda ya ketendulaka Biblia sambu na kusosa kuzaba mambu yina Biblia ketuba sambu na yina metala mutindu Yehowa ketadila makambu yango. Beno tubila mavwanga yango na mawete mpi na masonga yonso. Sala nde mambu ya nge mezaba na yina metala minsiku ya Yehowa kuwakana ti mambu ya nge kesala. (Yakobo 1:22-25) Sambu na yina metala makwela na beno, beno zole, beno baka lukanu ya kulanda na kutambula ti Nzambi, mpi beno pesa ve nzila na konso muntu to kima yina na kukabula yina ya Nzambi mevukisaka!—Mishe 6:8.
[Banoti na nsi ya lutiti]]
a Tala lupangu “Divorce et séparation” na Réveillez-vous! ya Februari 8, 2002, lutiti 10, yina Bambangi ya Yehowa mebasisaka.
b Tala Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya Mayi 15, 1989, lutiti 12.
c Sambu na kufwana na kubaka mikumba na dibundu, bakala fwete vanda ve “muntu ya kingolo-ngolo,” disongidila muntu yina kebulaka bankaka to kepusaka bo na ngolo na kusala mambu ya yandi kezola. Yo yina, Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya Septembri 1, 1990, kutubaka mutindu yai na lutiti 25: “Bakala mefwana ve na kubaka mikumba na dibundu kana yandi kesala mambu yonso na mutindu yina kesepedisa Nzambi na bisika yankaka, kansi yandi kele muntu ya nku na nzo na yandi.”—1 Timoteo 3:2-5, 12.
Keti Nge Keyibuka?
• Sambu na nki makambu kebasikaka ata na makwela ya Bakristu?
• Inki mutindu bakala lenda lungisa bampusa ya nkento na yandi mpi kumonisa nde yandi kezolaka nkento na yandi?
• Inki mambu nkento lenda sala sambu na kumonisa nde yandi kele na luzitu ya mudindu sambu na bakala na yandi?
• Inki mutindu bakala ti nkento lenda kumisa lusilu na bo ngolo?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]
Bakala fwete lungisaka mbote bampusa ya nkento na yandi, kaka na kinsuni mpamba ve kansi na kimpeve mpi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]
Bakala yina kezolaka nkento na yandi kepesaka yandi mpenza kisika ya kupema
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Bankento fwete monisa mabanza na bo na luzitu yonso