KETI NGE ZABAKA YO?

Na ntangu ya ntama, nki mutindu bo vandaka kusala barulo mpi kusadila yo?

Evanzile ya Luka ke tubila mutindu Yezu kangulaka rulo ya Yezaya, tangaka yo mpi kangaka yo. Yoane mpi ke tubila rulo mosi na nsuka ya Evanzile yina yandi sonikaka. Yandi ke tuba nde yandi kukaka ve kusonika na rulo na yandi bidimbu yonso yina Yezu salaka.​—Luka 4:16-20; Yoane 20:30; 21:25.

Inki mutindu bo vandaka kusala barulo? Bo vandaka kubaka bitini ya bima bonso bampusu ya bambisi to bapapirisi mpi kusoma yo ti budimbu sambu yo kuma bitini ya nda to barulo. Na nima, bo vandaka kuziungisa yo na nti mpi ndambu ya bo ke sonikaka vandaka kukota na kati. Bisono vandaka ya kukabisa na bandonga. Kana rulo kele nda, bo vandaka kutula yo nti na bansongi yonso zole sambu muntu ya ke tanga kusadila nti mosi sambu na kukangula mpi nti ya nkaka sambu na kukanga, tii kuna yandi vandaka kumona kisika yandi ke sosa.

Diksionere mosi (The Anchor Bible Dictionary) ke tuba nde: “Sambu rulo vandaka nda mingi (mbala mingi kiteso ya bametre 10), bo lendaka kusonika mukanda ya mvimba, na mpila nde kana bo kanga rulo yango yo vandaka kumonana fioti.” Mu mbandu, bantu ke tubaka nde sambu na kusonika Evanzile ya Luka, yo vandaka kulomba rulo ya bametre 9,5. Bantangu ya nkaka, bo vandaka kuzenga bansongi ya rulo na nsi mpi na zulu. Na nima, bo vandaka kusadila ditadi ya makulu sambu na kukulula yo mpi bo vandaka kutula yo mukubu.

Banani vandaka “bamfumu ya banganga-nzambi” yina Masonuku ya Kigreki ya Bukristu ke tubilaka?

Ntangu kisalu ya kinganga-nzambi ya bantu ya Izraele yantikaka, muntu mosi mpamba vandaka nganga-nzambi ya nene, mpi yandi vandaka kusala kisalu yango luzingu na yandi ya mvimba. (Kutanga 35:25) Aroni vandaka muntu ya ntete yina salaka kisalu yina. Na nima, kana tata me fwa, mbala mingi bo vandaka kupesa kiyeka yina na mwana na yandi ya ntete ya bakala. (Kubasika 29:9) Bana mingi ya Aroni ya babakala vandaka banganga-nzambi, kansi fioti mpamba vandaka banganga-nzambi ya nene.

Ntangu banzenza kumaka kuyala dikanda ya Izraele, bamfumu yina vandaka ve bantu ya Izraele kumaka kutula mpi kukatula ­banganga-nzambi ya nene ya Bayuda na luzolo na bo. Kansi, yo ke monana nde banganga-nzambi yina bo vandaka kutula, bo vandaka kupona bo kaka na mabuta yina vandaka ti dibaku ya kubasisa ­banganga-nzambi, mingi-mingi na dibuta ya Aroni. Yo ke pwelele nde bangogo “bamfumu ya banganga-nzambi” ke tadila banganga-nzambi yina vandaka ti kiyeka ya nene. Ziku, yo ke tadila mpi bamfumu ya bimvuka 24 ya banganga-nzambi, bantu ya lukumu ya mabuta ya banganga-nzambi ya nene, mpi banganga-nzambi ya nene ya bo katulaka na kisalu ya kinganga-nzambi, mu mbandu Ana.​—1 Bansangu 24:1-19; Matayo 2:4; Marko 8:31; Bisalu 4:6.