Keti Nge Ke Bikaka nde Muwumbi ya Nene Kuwumba Nge?

1, 2. Sambu na nki Nzambi bingaka Daniele “muntu ya mfunu mingi,” mpi nki mutindu beto lenda kuma bulemfu bonso Daniele?

NTANGU bo nataka Bayuda na kimpika na Babilone, Bayuda kutaka Babilone ya kufuluka ti biteki mpi bantu vandaka kusambila bampeve ya mbi. Kansi Bayuda ya kwikama, mu mbandu Daniele mpi banduku na yandi tatu, landaka ve bikalulu ya bantu ya Babilone. (Daniele 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniele ti banduku na yandi zabaka nde Yehowa kele Muwumbi na bo mpi bo landaka kusambila yandi. Ata Daniele vandaka kuzinga na kati ya bantu ya mbi, wanzio ya Nzambi bingaka yandi “muntu ya mfunu mingi.”—Daniele 10:11, 19.

² Na ntangu ya ntama, muwumbi vandaka kutula ntoto ya tuma na kima mosi sambu na kusala yo konso kima yina yandi me zola. Bubu yai, Bakristu ya kieleka me zaba nde Yehowa kele Mfumu ya luyalanganu mpi yandi kele ti kiyeka ya kuwumba bantu. (Tanga Yeremia 18:6.) Nzambi kele mpi ti kiyeka ya kuwumba konso muntu na kati na beto. Kansi Yehowa ke sobaka ve bantu na kingolo-ngolo. Yandi ke zolaka nde beto ndima na luzolo yonso nde yandi wumba beto. Na disolo yai, beto ta tadila mutindu beto lenda vanda bonso ntoto ya tuma ya mbote na maboko ya Nzambi. Beto ta tadila bangiufula yai tatu: (1) Inki bikalulu ya mbi beto fwete yambula sambu na kundima bandongisila ya Nzambi mpi kukuma ve bonso ntoto ya tuma ya ngolo? (2) Inki bikalulu ta sadisa beto na kuvanda bulemfu mpi kukuma bonso ntoto ya tuma ya mbote? (3) Inki mutindu bibuti lenda sala ti Yehowa ntangu bo ke wumba bana na bo?

YAMBULA BIKALULU YINA LENDA KUMISA NGE NTIMA-NGOLO

3. Inki bikalulu ya mbi lenda kumisa ntima na beto ngolo? Pesa mbandu.

³ Bingana 4:23 ke tuba nde: “Kuluta bima yonso yina nge ke tanina, tanina ntima na nge, sambu banto ya luzingu ke katukaka na yo.” Sambu na kutanina ntima na beto yo kuma ve ngolo, beto fwete yambula bikalulu ya mbi, mu mbandu lulendo, masumu, mpi kukonda lukwikilu. Kana beto keba ve, bikalulu yai lenda kumisa beto bantu ya kukonda bulemfu mpi ntu-ngolo. (Daniele 5:1, 20; Baebreo 3:13, 18, 19) Uziya Ntotila ya Yuda kumaka ti bikalulu yai ya mbi. (Tanga 2 Bansangu 26:3-5, 16-21.) Na luyantiku, yandi vandaka bulemfu mpi vandaka nduku ya mbote ya Nzambi. Yo yina Nzambi kumisaka yandi ngolo. Kansi “ntangu yandi kumaka ngolo, ntima na yandi kumaka lulendo.” Lulendo pusaka yandi na kuyoka ndumbu na tempelo, ata yo vandaka mukumba na yandi ve kansi ya banganga-nzambi. Ntangu banganga-nzambi zabisaka yandi nde yandi me sala mbi, Uziya waka makasi kibeni! Yehowa pesaka ntotila yai ya lulendo ndola ya maladi ya lepre tii na lufwa na yandi.—Bingana 16:18.

4, 5. Inki lenda kumina beto kana beto yambula ve lulendo? Pesa mbandu.

⁴ Kana beto yambula ve lulendo, beto lenda kuma kuyindula nde beto me luta bantu ya nkaka mpi beto lenda yantika kubuya bandongisila ya Biblia. (Bingana 29:1; Baroma 12:3) Mambu yai kuminaka nkuluntu mosi na zina ya Jim. Yandi wakanaka ve ti bankuluntu ya nkaka sambu na diambu mosi buna. Jim ke tuba nde, “Mono songaka bankuluntu yina nde bo ke zolaka mono ve, mono basikaka mpi kwendaka.” Kiteso ya bangonda sambanu na nima, yandi sobaka dibundu; kansi bankuluntu ndimaka ve nde yandi landa kuvanda nkuluntu kuna. Jim waka makasi kibeni. Yandi vandaka kumona nde yandi salaka ve ata mbi mosi. Yandi yambulaka kusadila Yehowa mpi kusamuna bamvula kumi ya mvimba. Yandi ke tuba nde, yandi vandaka lulendo mpi yantikaka kupesa Yehowa foti sambu na mambu yina kuminaka yandi. Na nsungi ya bamvula mingi bampangi vandaka kukwenda kusadisa yandi na kusoba, kansi Jim vandaka kubuya.

⁵ Jim ke tuba nde, “Mono vandaka kutala kaka mbi ya bampangi ya nkaka.” Disolo na yandi ke monisa nde lulendo lenda pusa beto na kumona ve mbi na beto. Kana beto me kuma lulendo, beto ta vanda diaka ve bonso ntoto ya tuma ya mbote. (Yeremia 17:9) Keti mpangi mosi me salaka nge dezia mbi? Keti bo me katulaka nge dezia mikumba? Inki mutindu nge tadilaka yo? Keti nge monisaka lulendo, to nge bakisaka nde kuzinga na ngemba ti bampangi mpi kukangama kaka na Yehowa kele mfunu mingi kuluta?—Tanga Nkunga 119:165; Bakolosai 3:13.

6. Inki lenda kumina beto kana beto ke sala masumu?

⁶ Kana muntu ke landa kusala masumu mpi ke bumba yo, yo ke kumaka mpasi na kundima bandongisila ya Nzambi. Yo lenda pusa yandi na kusala masumu mpamba-mpamba. Mpangi mosi tubaka nde yandi vandaka kusala masumu, mpi na nima, yandi vandaka kumona yo diaka mbi ve. (Longi 8:11) Mpangi ya nkaka vandaka ti kikalulu ya kutala bifwanisu ti bafilme ya mansoni. Na nima yandi tubaka nde, “Mono kumaka ti kikalulu ya kutuba mambu ya mbi sambu na bankuluntu.” Kikalulu yina bebisaka kinduku na yandi ti Yehowa. Ntangu mambu na yandi zabanaka, bankuluntu sadisaka yandi. Ya kieleka, beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka. Kansi, kana beto me kuma kutonga bampangi yina ke longisila beto mpi kupesa-pesa bikuma kana beto me sala mbi olie ya kulomba Nzambi na kulolula beto mpi kusadisa beto, beto lenda kuma ntima-ngolo.

7, 8. (a) Inki mutindu bikalulu ya bantu ya Izraele monisaka nde bo vandaka ve ti lukwikilu? (b) Inki yo ke longa beto?

⁷ Bantu ya Izraele monaka bimangu ya kuyituka yina Yehowa salaka sambu na kubasisa bo na kimpika na Ezipte. Ata mpidina, ntangu bo kumaka pene-pene ya Ntoto ya Lusilu, ntima na bo kumaka ngolo. Sambu na nki? Bo kondaka lukwikilu na Nzambi. Na kisika ya kutudila Yehowa ntima, bo kumaka kuwa boma mpi kubokutila Moize. Nkutu bo sosaka kuvutuka na kimpika na Ezipte! Yo pesaka Yehowa mpasi kibeni. Yandi tubaka nde: “Tii nki ntangu bantu yai ta sadila mono mambu kukonda luzitu?” (Kutanga 14:1-4, 11; Nkunga 78:40, 41) Bantu yai ya Izraele fwaka na ntoto ya zelo na zelo sambu bo kumaka ntu-ngolo mpi bo kondaka lukwikilu.

⁸ Bubu yai, beto kele pene ya kukota na ntoto ya mpa, mpi mambu mingi ke meka lukwikilu na beto. Yo yina beto fwete tala kana lukwikilu na beto kele kaka ngolo. Inki beto fwete sala? Beto lenda tadila mambu yina Yezu tubaka na Matayo 6:33, mpi kudiyula nde: ‘Keti mambu ya mu ke kanaka kusala mpi balukanu na mono ke monisaka nde mono ke kwikilaka mpenza na mambu yina Yezu tubaka? Keti mono ke tinaka balukutakanu to kisalu ya kusamuna kaka sambu na kusosa mbongo mingi? Inki mono ta sala kana kisalu ke lomba mono ntangu mpi bikesa mingi? Keti mono ta bika nde nsi-ntoto yai kuwumba mono mpi kukanga mono nzila ya kusadila Yehowa?’

9. Sambu na nki beto fwete zikisaka kana beto kele na lukwikilu, mpi nki mutindu beto lenda sala yo?

⁹ Kana beto ke zitisa ve mambu yina Biblia ke tuba sambu na banduku ya mbi, bantu yina bo me basisaka na dibundu, mpi bansaka, ntima na beto lenda kuma ngolo. Kana nge ke zitisaka ve mambu yai, nki nge fwete sala? Tadila lukwikilu na nge nswalu! Biblia ke tuba nde: “Beno landa kudimeka sambu na kuzaba kana beno kele na lukwikilu; beno landa kuditala kana beno kele nki mutindu.” (2 Bakorinto 13:5) Tadila mambu na masonga yonso, mpi sadila ntangu yonso Ndinga ya Nzambi sambu na kusoba bangindu na nge.

VANDA KAKA BONSO NTOTO YA TUMA YA MBOTE

10. Inki lenda sadisa beto na kuvanda bonso ntoto ya tuma ya mbote na maboko ya Yehowa?

¹⁰ Nzambi ke sadilaka Ndinga na yandi, dibundu, mpi kisalu ya kusamuna sambu na kusadisa beto na kuvanda kaka bonso ntoto ya tuma ya mbote. Kana beto ke tanga mpi ke yindulula Biblia konso kilumbu, beto ta kuma bonso ntoto ya tuma ya mbote na maboko ya Yehowa mpi yandi ta wumba beto. Yehowa zabisaka bantotila ya Izraele na kusonika Nsiku ya Nzambi na mukanda mosi sambu na kutanga yo konso kilumbu. (Kulonga 17:18, 19) Bantumwa mpi zabaka nde kutanga mpi kuyindulula Masonuku vandaka mfunu mingi na kisalu na bo ya kusamuna. Bo vutukilaka mambu mingi ya Masonuku ya Kiebreo na mikanda yina bo sonikaka, mpi ntangu bo vandaka kulonga, bo siamisaka mpi bantu na kusadila Masonuku. (Bisalu 17:11) Beto mpi ke bakisaka nde kutanga mpi kuyindulula Ndinga ya Nzambi konso kilumbu kele mfunu mingi. (1 Timoteo 4:15) Yo ke sadisaka beto na kuvanda bantu ya kudikulumusa, mpi Yehowa ta wumba beto kukonda mpasi.

11, 12. Inki mutindu Yehowa lenda pesa beto lusadisu yina beto kele na yo mfunu na nzila ya dibundu? Pesa mbandu.

¹¹ Yehowa me zaba mambu yina konso muntu na kati na beto kele na yo mfunu, mpi yandi ke sadisaka beto na nzila ya dibundu. Jim, yina beto tubilaka na baparagrafe ya me luta, yantikaka kusoba bikalulu na yandi ntangu nkuluntu mosi tudilaka yandi dikebi. Yandi ke tuba nde: “Yandi nganinaka mono ve ata mbala mosi mpi tubaka ve mambu ya mbi sambu na mono. Yandi vandaka kutuba kaka mambu ya mbote mpi kumonisa nde yandi ke zola mpenza kusadisa mono.” Kiteso ya bangonda tatu na nima, nkuluntu yina bingisaka Jim na lukutakanu. Jim ke tuba nde bampangi yambaka yandi mbote mpi zola na bo sobaka mabanza na yandi. Yandi bakisaka nde bangindu na yandi kele na mfunu mingi ve. Bankuluntu mpi nkento na yandi pesaka yandi kikesa, mpi malembe-malembe Jim kumaka diaka kusadila Yehowa. Masolo yai, “Beto Fwete Pesa Ve Yehowa Foti” mpi “Sadila Yehowa na Kwikama Yonso,” na Nzozulu ya Nkengi ya Novembri 15, 1992, sadisaka mpi Jim.

¹² Nsuka-nsuka, Jim kumaka diaka nkuluntu. Bubu yai, yandi ke sadisaka bampangi ya ke kutana ti mambu yina kuminaka yandi mpi yandi ke kumisaka lukwikilu na bo ngolo. Jim ke tuba nde ntete yandi vandaka kuyindula nde yandi vandaka nduku ya ngolo ya Yehowa, kansi yo vandaka mpidina ve! Yandi ke waka mpasi mutindu yandi bikaka nde lulendo kupusa yandi na kutula dikebi na bifu ya bantu ya nkaka na kisika ya kutula dikebi na mambu ya kuluta mfunu.—1 Bakorinto 10:12.

13. Kisalu ya kusamuna ke sadisaka beto na kuvanda ti nki bikalulu, mpi nki mambote beto ke bakaka?

¹³ Kisalu ya kusamuna lenda wumba beto mpi kukumisa beto bantu ya mbote. Inki mutindu? Ntangu beto ke longa nsangu ya mbote, beto fwete monisa bikalulu bonso kudikulumusa mpi bikalulu yonso ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. (Bagalatia 5:22, 23) Yibuka mutindu kisalu ya kusamuna me sadisaka nge na kukuma ti bikalulu ya mbote. Ntangu beto ke landaka mbandu ya Kristu, bantu ke sepelaka ti nsangu na beto, mpi bo lenda soba mutindu na bo ya kutadila beto. Mu mbandu, na Australie, bampangi zole ya bankento kwendaka kulonga nkento mosi na nzo na yandi, kansi yandi waka makasi mpi kulaka bo. Ata mpidina, bampangi-bankento katukaka na luzitu yonso. Na nima, nkento yina bakisaka nde yandi salaka mbi mpi tindilaka Betele mukanda. Yandi lombaka ndolula sambu na mbi na yandi. Yandi tubaka nde: “Mu salaka buzoba mutindu mono kulaka bankento zole yina kwisaka kulonga mono Ndinga ya Nzambi.” Disolo yai ke longa beto mfunu ya kuvanda mawete na kisalu ya kusamuna. Ya kieleka, kisalu ya kusamuna ke sadisaka bantu yina beto ke longaka; kansi yo ke sadisaka beto mosi mpi na kutomisa bikalulu na beto.

SALA TI NZAMBI NTANGU NGE KE WUMBA BANA NA NGE

14. Bibuti fwete sala nki kana bo ke zola kuwumba bana na bo mbote-mbote?

¹⁴ Bana mingi ya fioti ke vandaka bantu ya kudikulumusa mpi ke zolaka kuzaba mambu. (Matayo 18:1-4) Yo yina bibuti fwete sadisa bana na bo na kuzaba kieleka mpi kuzola yo ntangu bo kele ntete bana-fioti. (2 Timoteo 3:14, 15) Sambu na kununga, bibuti bo mosi fwete zola kieleka mpi kuzitisa mambu yina Biblia ke tubaka. Yo ta sadisa bana na bo na kuzola mpi kieleka. Bana ta bakisa nde, kana bibuti ke longaka bo, yo kele sambu bibuti ti Yehowa ke zolaka bo mingi.

15, 16. Bibuti fwete sala nki sambu na kumonisa nde bo ke tudilaka Nzambi ntima kana bo me basisa mwana na bo na dibundu?

¹⁵ Ata bibuti me longa bana na bo kieleka, bana ya nkaka ke yambulaka kusadila Yehowa to bo ke basisaka bo na dibundu. Yo ke pesaka dibuta ya mvimba mpasi kibeni. Mpangi-nkento mosi na Afrique du Sud tubaka nde: “Ntangu bo basisaka mpangi na mu ya bakala na dibundu, yo vandaka bonso nde yandi me fwa. Yo pesaka mu mpasi kibeni!” Mpangi-nkento yai ti bibuti na yandi salaka nki? Bo zitisaka bansiku ya Biblia. (Tanga 1 Bakorinto 5:11, 13.) Bibuti na yandi vilaka ve nde kulemfukila bandongisila ya Nzambi ke natilaka bantu mambote. Bo zabaka mpi nde, kubasisa muntu na dibundu kele ndola ya ke monisaka zola ya Yehowa. Yo yina bo vandaka kusolula ti mwana na bo kaka ntangu bo vandaka kutubila mambu ya mfunu mingi ya dibuta.

¹⁶ Mwana yango kudiwaka nki mutindu? Yandi tubaka na nima nde, “Mono zabaka nde dibuta na mono vandaka kumenga mono ve, kansi bo vandaka kulemfukila Yehowa ti dibundu na yandi.” Yandi yikaka nde, “Kana nge me kutana ti kima mosi ya ke pusa nge na kulomba Yehowa lusadisu mpi ndolula, nge ta bakisa na ntangu yina nde yandi kele mfunu.” Yindula kiese ya dibuta yina waka ntangu toko yai vutukilaka Yehowa! Kana beto ke lemfukila Nzambi ntangu yonso, beto ta vanda na kiese mingi mpi ta nunga.—Bingana 3:5, 6; 28:26.

17. Sambu na nki beto fwete lemfukila Yehowa, mpi nki mambote beto ta baka?

¹⁷ Profete Yezaya tubaka nde Bayuda yina ta kwenda na kimpika na Babilone ta balula ntima mpi ta tuba nde: “O Yehowa, nge kele Tata na beto. Beto kele ntoto ya tuma, mpi nge kele Muwumbi na beto; beto yonso kele kisalu ya diboko na nge.” Bo ta bondila mpi Yehowa nde: “Kuyibuka ve kifu na beto kimakulu. Pardo, tala beto, sambu beto yonso kele bantu na nge.” (Yezaya 64:8, 9) Kana beto ke kudikulumusa mpi ke lemfukila Yehowa ntangu yonso, beto ta kuma mfunu mingi na meso na yandi, bonso Daniele. Yehowa ta landa kuwumba beto na nzila ya Ndinga na yandi, ya mpeve santu, mpi ya dibundu na yandi, sambu na bilumbu ke kwisa beto kuma “bana ya Nzambi” ya kukonda masumu.—Baroma 8:21.