Bantu Kele Na Mfunu ya Nzayilu Ya Nzambi

“Nge ta zaba nki disongidila ya kutina Mfumu Nzambi boma; nge ta zaba mpi [nzayilu ya, “NW”] Nzambi.”​—BINGANA 2:5.

1. Sambu na inki beto lenda kutuba nde ntima ya muntu kele kima ya kuluta kutoma ya lugangu ya Nzambi?

KITESO ya bantima ya bantu 5 600 000 000 kele na kubula na zulu ya ntoto ya mvimba sesepi yai. Konso kilumbu ntima na nge mosi kebulaka mbala 100 000 mpi kepompaka kiteso ya balitele ya menga 7 600 na bakilometele 100 000 ya ngidika ya misisa ya ntima ya nitu na nge. Ata musisa ya nkaka ve kesalaka ngolo kuluta musisa yai ya kuluta kutoma ya lugangu ya Nzambi.

2. Inki mutindu nge lenda kutendula ntima ya kifwani?

² Bantima ya kifwani 5 600 000 000 kele mpi na kusala na zulu ya ntoto. Na kati ya ntima ya kifwani kezingaka mawi na beto, bansatu na beto, balukanu na beto. Yau kele nto ya luzolo na beto, ya bangindu na beto, ya mbakisa na beto. Ntima ya kifwani lenda kuvanda ya lulendo to ya kudikulumusa, na mawa to na kyese, na mpimpa to na nsemo.​—Nehemia 2:2; Bingana 16:5; Matayo 11:29; Bisalu 14:17; 2 Korinto 4:6; Efezo 1:​16-18.

3, 4. Inki mutindu nsangu ya mbote kele na kukumina bantima mingi?

³ Yehowa Nzambi lenda kutanga na ntima ya muntu. Bingana 17:3 ketuba nde: “Wolo ti arza bo ke mekaka yo na tiya, kansi ntima ya muntu Mfumu Nzambi muntu ke [fimpaka, NW] yo.” Kansi, na kisika ya kutanga na ntima ya konso muntu mpi kusambisa yandi, Yehowa kele na kusadila Bambangi na yandi sambu na kusimba bantima ya bantu ti nsangu ya mbote. Yau kewakana ti bangogo yai ya ntumwa Polo: “ ‘Konso muntu yina ta samba Mfumu Nzambi, yandi ta guluka.’ Kansi nki mutindu bantu lenda samba Mfumu, kana bo me tulaka yandi ntete ntima ve? Nki mutindu bo lenda tula yandi ntima, kana bo me waka ntete ve nsangu na yandi? Ebuna nki mutindu bo lenda wa nsangu yina, kana muntu me longaka bo yo ntete ve? Nki mutindu bantu lenda longa nsangu yina, kana Nzambi me tinda bo ve na kulonga yo? Mutindu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde: ‘[Makulu ya bantu yina kesamunaka nsangu ya mbote ya bima ya mbote kele kitoko, NW]!’ ”​—Roma 10:​13-15.

⁴ Yehowa kuyangalalaka na kutinda Bambangi na yandi na bandambu yonso ya ntoto sambu na “kusamuna nsangu ya mbote ya bima ya mbote” mpi sambu na kuzwa bayina kele ti ntima ya kundima! Ntalu na beto ntangu yai mekuma ya kuluta 5 000 000​—kiteso ya Mbangi 1 sambu na bantu 1 200 na zulu ya ntoto. Kusamuna nsangu ya mbote na mafunda ya mafuku ya bantu yonso kele kima ya petepete ve. Kansi, Yehowa ketwadisa kisalu yai na nzila ya Yezu Kristu mpi kebenda bantima ya masonga. Na yau, mbikudulu yai ya mesonamaka na Yezaya 60:22 kelungana: “[Ya fyoti takituka difunda, mpi yina ya fyoti kikanda ya ngolo, NW]. Mono Mfumu Nzambi, mono ta sala nswalu mambu yai, mono ta sala yo na ntangu na yo.”

5. Nzayilu kele inki, ye inki lenda kutubama sambu na mayele ya inza?

⁵ Ntangu yango kele sesepi yai, mpi kima mosi kele pwelele—bankama ya mafuku ya bantu na zulu ya ntoto kele na mfunu ya nzayilu. Ntetentete, nzayilu kele kuyikana ti bakyeleka ya muntu kebakaka na ngikana, na kutala, to na kulonguka. Inza mefulusaka nzayilu ya mingi. Kuyela mesalamaka na mambu bonso ya transport, kusansa mavimpi, ti communication. Kansi, keti bantu kele kibeni na mfunu ya nzayilu ya inza? Ata fyoti ve! Mvita, kunyokwama, maladi, ti lufwa kelanda na kupesa bantu mpasi. Mayele ya inza memonisaka mbala mingi nde yau kele bonso zelo ya kepumbuka na mupepe ya ngolo.

6. Na dyambu ya menga, inki mutindu nzayilu ya Nzambi keswaswana ti mayele ya inza?

⁶ Mu mbandu: Bamvunkama zole meluta, bantu vandaka na kikalulu ya kubasisa menga bonso mutindu ya kubelula. George Washington, prezida ya ntete ya États-Unis ya Amerika, bau kubasisaka yandi menga mbala na mbala na bantangu ya nsuka ya luzingu na yandi. Na nsuka yandi kutubaka nde: “Bika mono kufwa mpima; mono lenda kuzinga mingi ve.” Yandi kutubaka masonga, sambu kaka kilumbu yau yina yandi kufwaka—na Desembri 14, 1 799. Bubu yai, na kisika ya kubasisa menga, bau kesadilaka mingi kuvutula menga na kati ya nitu ya muntu. Bansadilu yina yonso zole mefulukaka na bigonsa ya lufwa. Kansi, ntangu yai yonso, Ndinga ya Nzambi metubaka nde: “Beno lenda . . . nwa ve menga.” (Bisalu 15:29) Nzayilu ya Nzambi kele ntangu yonso kyeleka, ya kutudila ntima, ya konda kumana ngala.

7. Inki mutindu nzayilu ya kyeleka ya Masonuku keswaswana ti mayele ya inza na yina metala kulonga bana?

⁷ Tadila mbandu ya nkaka ya mayele ya inza ya kutudila ve ntima. Na bamvula ya mekatuka kuluta, bantu ya pisikolozi kubasisaka ngindu ya kupesa bana nzila na mambu yonso. Kansi, mosi na kati ya bantu yina kutubaka buna kwisaka kundima na nima nde yau kuvandaka kifu. Kimvuka ya filolozi ya Allemagne kutubaka mbala mosi nde, ngindu ya kupesa nzila na mambu yonso kele “na kisina ya makambu yonso ya beto kele na yau ntangu yai ti baleke.” Mayele ya inza lenda kukwenda na ntwala mpi na nima bonso nde mupepe kenikisaka yau, kansi nzayilu ya Masonuku kenikanaka ve. Biblia kepesa malongi ya bukati-kati na dyambu ya kulonga bana. Bingana 29:17 (NW) ketuba nde: “Pesa ndola na mwana na nge mpi yandi tanatila nge mvunda mpi yandi tapesa kyese mingi na moyo na nge.” Malongi ya mutindu yina fwete kupesama na zola, yau yina Polo kusonikaka nde: “Beno batata, beno sidikisa ve bana na beno. Kansi, beno fula na kusansa bau na ndongi mpi na ndongolo ya mabanza ya Yehowa.”​—⁠Efezo 6:​4, NW.

“Nzayilu ya Kyeleka ya Nzambi”

8, 9. Inki mutindu nge lenda kutendula mambu ya Bingana 2:​1-6 ketuba na yina metala nzayilu ya bantu kele na yau mfunu kibeni?

⁸ Ata nkutu Polo kuvandaka muntu ya kulonguka, yandi tubaka nde: “Kana muntu mosi na kati na beno kebanzaka nde yandi kele muntu ya mayele na mambu ya kimuntu, ntete yandi fweti kuma zoba; mpidina, yandi ta zaba kuvanda muntu ya mayele mpenza. Mambu yina ya bantu ke monaka nde yo kele mambu ya mayele, Nzambi ke monaka yo mambu ya buzoba.” (1 Korinto 3:​18, 19) Kaka Nzambi muntu lenda kupesa nzayilu ya bantu kele na yau mpenza mfunu. Na yina metala nzayilu ya mutindu yai, Bingana 2:​1-6 ketuba nde: “Mwana na mono, wa mambu ya mono ke longa nge ti ya mono ke songa nge na kusala; kuvila yo ve. Wa mambu ya mayele, meka mpi na kuzaba yo. Sosa na kuzwa mayele, yula ngangu na kusadisa nge; tula ngolo na kusosa yo mutindu bo ke sosaka bibende yai ya ntalu arza to bima ya nkaka ya ntalu me bumbanaka. Kana nge sala mpidina, nge ta zaba nki disongidila ya kutina Mfumu Nzambi boma; nge ta zaba mpi kuzaba Nzambi. Mfumu Nzambi muntu ke pesaka mayele; ngangu ti kuzaba mambu ke katukaka na yandi.”

⁹ Bayina kepusama na ntima ya mbote ketula dikebi na mayele na kusadilaka mbote nzayilu ya Nzambi kepesaka. Bau ketulaka bantima na bau na luswasukusu, na kutesaka mbotembote bakyeleka ya bau kelongukaka. Ya kyeleka, bau kesosaka mbakisa, to kingangu sambu na kumona inki mutindu bitini ya ntu-dyambu mosi kewakana mosi ti ya nkaka. Bantu ya ntima ya mbote kesala kaka bonso nde bau ketimuna sambu na palata mpi kesosa bima ya mbalu ya mebumbanaka. Kansi, inki kima ya mbalu ya nene bayina kele na ntima ya mbote kezwaka? Yau kele “Nzayilu ya Nzambi.” Inki yau? Na kutuba ya petepete, yau kele nzayilu yina kele na kati ya Ndinga ya Nzambi, Biblia.

10. Inki beto fwete kusala sambu na kuvanda ti mavimpi ya mbote ya kimpeve?

¹⁰ Nzayilu ya Nzambi kele mfunu, yau kenikanaka ve, yau kepesaka luzingu. Yau keyedisaka mavimpi ya kimpeve. Polo kusyamisaka Timoteo nde: “L[u]nda mbandu ya mambu ya kieleka yina ya mono tubilaka nge; vanda ngolo na lukwikilu ti na kuzola yina ya beto ke zolanaka na kimvuka ti Yesu Kristo.” (2 Timoteo 1:​13, 14) Ndinga kevandaka ti mbandu ya mambu. Mpi “ndinga ya kugedila” ya Masonuku ya kyeleka kele ti “mbandu ya mambu ya kieleka” ya kele na lufulu mingimingi na ntu-dyambu ya Biblia: ndungunu ya kimfumu ya Yehowa na nsadisa ya Kimfumu. (Sofonia 3:9) Beto fwete kulunda mbandu ya bangogo yai ya kebelulaka na mabanza ti na ntima. Sambu na kubuya maladi ya ntima ya kifwani mpi kusikila na mavimpi ya mbote na kimpeve, beto fwete kusadila Masonuku na luzingu na beto mpi kubaka mambote ya madya ya kimpeve ya Yehowa kepesa na nsadisa ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Matayo 24:​45-47; Tito 2:2) Bika nde beto kuyibuka ntangu yonso nde, sambu na kuvanda ti mavimpi ya mbote ya kimpeve, beto kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi.

11. Tanga bikuma yina kemonisa nde bantu kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi?

¹¹ Tadila kikuma ya nkaka ya kemonisa nde mafunda ya mafuku ya bantu kele na mfunu ya nzayilu yai ya Nzambi. Keti bantu yonso kezaba inki mutindu ntoto ti bantu kusalamaka? Ve, bau kezaba ve. Keti bantu yonso kuzaba Nzambi ya kyeleka ti Mwana na yandi? Keti bau kele ti mwa nzayilu na yina metala bangyufula ya Satana kubasisaka na yina metala kimfumu ya Nzambi mpi kwikama ya bantu? Ve mpi. Keti bantu kezaba sambu na inki beto kenunaka mpi kefwaka? Beto fwete kutuba dyaka nde ve. Keti bantu yonso ya kezinga na zulu ya ntoto kezaba nde Kimfumu ya Nzambi kele na kuyala na mazulu mpi nde beto kezinga bilumbu ya nsuka? Keti bantu kebakisa nde beto kele na bilumbu ya nsuka? Keti bau kezaba nde ngolo ya bampeve ya mbi kele? Keti bantu yonso kele ti nzayilu ya kyeleka na yina metala mutindu ya kuvanda ti dibuta ya kyese mpenza? Mpi keti bau kezaba nde luzingu ya kyese na kati ya Paladisu kele lukanu ya Ngangi na beto sambu na bantu ya bulemfu? Na bangyufula yai mpi mvutu kele nde ve. Ebuna, yau kele pwelele nde bantu kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi.

12. Inki mutindu beto lenda kusamba Nzambi “na mpeve mpi na kyeleka”?

¹² Bantu kele mpi na mfunu ya nzayilu ya Nzambi sambu na mambu yina ya Yezu kutubaka na lusambu, na mpimpa ya nsuka ya luzingu na yandi na zulu ya ntoto. Yau fwete kuvanda nde bantumwa na yandi kuvandaka na kyese mingi ntangu bau kuwaka yandi ketuba nde: “Yai kesongidila luzingu ya mvula na mvula: nde bau kulonguka na kuzaba nge Nzambi mosi kaka ya kyeleka, ti yina ya nge kutindaka Yezu Kristu.” (Yoane 17:​3, NW) Kusadila nzayilu ya mutindu yina kele mutindu mosi kaka ya mendimama ya kusadila Nzambi. Yezu kutubaka nde: “Nzambi kele Mpeve; bantu yina ke sambaka yandi, bo fweti samba yandi na [mpeve mpi na kyeleka, NW].” (Yoane 4:24) Beto kesambilaka Nzambi “na mpeve” kana beto mepusama na bantima ya kufuluka ti lukwikilu mpi zola. Inki mutindu beto kesambilaka yandi ‘na kyeleka’? Na kulongukaka Ndinga na yandi mpi kusambilaka yandi na kulandaka kyeleka na yandi ya mezabisamaka​—⁠“nzayilu ya Nzambi.”

13. Inki dyambu mesonama na Bisalu 16:​25-34, ye inki yau lenda kulonga beto?

¹³ Mafunda ya bantu mebanda kusambila Yehowa konso mvula. Kansi, keti beto fwete kulonguka Biblia ti bantu yina kemonisa mpusa ntangu mingi, to keti mpila kele ya kusadisa bantu yina kele na ntima ya masonga sambu na kubaka mbotika nswalu mpenza? Ee, Beto tadila yina kusalamaka sambu na polisi yina vandaka kutala bantu ya boloko ti dibuta na yandi ya metubilama na Bisalu 16:​25-34. Polo ti Silasi kutulamaka na boloko na Filipi, kansi na katikati ya mpimpa, ndikunu ya nene ya ntoto kukangulaka byelo ya boloko. Na kuyindulaka nde bantu ya boloko yonso kutinaka mpi nde yandi zolaka kubaka mpenza ndola, polisi yango kufinamaka na kudifwa ntangu Polo kutubilaka yandi nde bau yonso kuvandaka muna. Polo ti Silasi “zabisaka yandi nsangu ya Mfumu Nzambi, yandi ti bantu yonso yina vandaka na nzo na yandi.” Polisi yina ti dibuta na yandi kuvandaka bantu ya makanda yina vandaka kuzaba ve Masonuku. Kansi, kaka na mpimpa yau yina mosi, bau kukumaka bankwikidi. Kima ya kuluta dyaka, “ntangu yai yandi ti bantu na yandi yonso bakaka mbotika.” Bamvwandilu ya mutindu yina vandaka ya kuswaswana, kansi bantu ya mpa ya mutindu yai kulongamaka bakyeleka ya lufulu mpi kulongukaka mambu ya nkaka na balukutakanu ya dibundu. Bubu yai, mpila fwete kuvanda ya kusala dyambu ya kiteso mosi.

Bambuma Kele Mingi na Bilanga!

14. Sambu na inki mfunu ya mingi kele ya kulonguka Biblia ti bantu mingi na nsungi mosi ya nkufi?

¹⁴ Yau tavanda mbote kana Bambangi ya Yehowa lenda kutwadisa balongoki ya Biblia kuluta mingi na nsungi ya ntangu ya kuluta fyoti. Sambu na dyambu yai, mfunu kele ya mingi. Na bansi ya Eropa ya Esti, yau kelombaka nde bantu mingi kibeni kusonama na lisiti ya kuvingila sambu na kulonguka Biblia. Yau kele mpi kiteso mosi na bisika ya nkaka. Na mbanza mosi na République Dominicaine, bantu lombaka na kulonguka Biblia ti Bambangi tanu na mpila nde bau kukaka ve kulonguka ti balongoki yonso. Na yau, bau kusyamisaka bayina kumonisaka mpusa na kuvanda na balukutakanu na Nzo ya Kimfumu mpi na kusonikisa bazina na lisiti ya kuvingila sambu na kulonguka ya Biblia. Mambu ya mutindu mosi kele na bisika mingi na ntoto ya mvimba.

15, 16. Inki kupesamaka sambu na kuyalumuna nswalunswalu nzayilu ya Nzambi, ye inki beto lenda kutuba sambu na yau?

¹⁵ Bateritware ya nene​—⁠bilanga ya nene sambu na kukatula bambuma​—kele na ntwala ya bantu ya Nzambi. Ata Yehowa, “munkwa-bilanga” kele na kutinda bansadi mingi, kisalu kele kaka mingi. (Matayo 9:37, 38) Yau yina, sambu na kuyalumuna nzayilu ya Nzambi nswalunswalu, ‘mpika ya kwikama’ mepesaka kima mosi ya kepesa mpenza malongi ya kufwana na mpila nde balongoki ya Biblia lenda kuyela na kimpeve ti konso dilongi. Kele mukanda ya mpa yina lenda kumana nswalu na kulonguka ya Biblia na nzo​—mbala ya nkaka na nima ya bangonda fyoti. Mpi yau lenda kunatama kukonda mpasi na tubasakosi na beto, na basakosi ya maboko, to nkutu na baposi na beto. Bankama ya mafunda ya kuvukanaka na Lukutakanu ya Distrike ya Bambangi ya Yehowa “Beto Kembila Nzambi na Kyese” kuvandaka na kyese mingi ya kuzwa mukanda ya mpa ya balutiti 192 ya kele na ntu-dyambu Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula.

¹⁶ Bansoniki na bansi ya kuswaswana kubongisaka malongi, ebuna beto tulaka dyaka diboko ya nsuka ti dikebi yonso sambu na kusala mukanda Nzayilu. Na yau, mukanda yango fwete kubenda bantu ya inza ya mvimba. Keti yau talomba ntangu mingi na ntwala mukanda yai ya mpa kubasika na bandinga ya bantu ya inza ya mvimba? Ve, sambu mukanda ya balutiti 192 lenda kubalulama nswalu mpenza kuluta mikanda ya nene. Tii na ngonda ya Oktobri 1995, Komite ya Kusonika ya Nto-Kimvuka vandaka mendima kubalulama ya mukanda yai tuka Kingelesi na bandinga kuluta 130.

17. Inki mambu kekumisa mukanda Nzayilu petepete na kusadila?

¹⁷ Mambu ya kuponama mbotembote na konso kapu ya mukanda Nzayilu fwete kusadisa balongoki na kuyela nswalu na kimpeve. Mukanda yango kemonisa kyeleka na mutindu mosi ya mbote. Yau ketubila ve mingi malongi ya luvunu. Ndinga ya pwelele ti kulandana ya ndonga fwete kukumisa yau petepete na kusadila mukanda yai sambu na kutwadisa balongoki ya Biblia mpi na kusadisa bantu na kubakisa nzayilu ya Nzambi. Katula mikapu ya mesonama, kele mpi ti mikapu ya Biblia ya mepesama yina longoki fwete kusyamisama na kutanga ntangu yandi kekudibongisa sambu na disolo. Mikapu yango lenda kutangama na ntangu ya kulonguka kana ntangu kele. Kansi, yau kele ve mbote na kunata malongi ya nganda yina lenda kukumisa mambu ya nene lubungi. Kansi, bayina ketwadisa kulonguka ya Biblia fwete kusala ngolo sambu na kubakisa mpi na kusonga longoki, mambu ya mukanda kemonisa na konso kapu. Disongidila nde longi fwete, ntetentete kulonguka mukanda ti dikebi yonso na mpila nde bangindu ya nene kuvanda pwelele na mabanza na yandi.

18. Inki bangindu mepesama sambu na nsadilu ya mukanda Nzayilu?

¹⁸ Inki mutindu mukanda Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula lenda kumatisa vitesi ya kisalu ya kukumisa bantu balongoki? Mukanda yai ya balutiti 192 lenda kumana na kulonguka na ntangu fyoti, ye bantu yina ya kuyilama “sambu na kuvanda na moyo ya mvula na mvula” fwete kuvanda ya kukuka na kulonguka mambu mingi na nsadisa na yau sambu na kudipesa na Yehowa mpi kubotama. (Bisalu 13:48) Ebuna, bika nde beto kusadila mbotembote mukanda Nzayilu na kisalu ya kusamuna. Kana longoki mosi ya Biblia meyita kulonguka kitini ya mingi na mukanda ya nkaka, yau lenda kuvanda mbote na kumanisa yau. Kana ve, kulonguka lenda kubaluka mbala mosi na mukanda Nzayilu. Na nsuka ya mukanda yai ya mpa, dibansa ya kulonguka ti muntu yango na mukanda ya zole mepesama ve. Bantu yina ya keyamba kyeleka lenda kulungisa nzayilu na bau na kuvukanaka na balukutakanu ya Bambangi ya Yehowa mpi na kutangaka Biblia ti mikanda ya nkaka ya Bakristu bau mosi.—2 Yoane 1.

19. Na ntwala ya kutwadisa longoki ya Biblia na mukanda Nzayilu sambu na inki yau tavanda mbote na kulonguka dyaka malongi ya kele na balutiti 175 tii 218 ya mukanda Organisés pour bien remplir notre ministère?

¹⁹ Mukanda Nzayilu kusonamaka ti lukanu ya kusadisa muntu na kuvutula mvutu na bangyufula yonso ya bankuluntu kevutukilaka ti bansamuni ya kukonda kubotama yina kezola kubaka mbotika bonso Bambangi ya Yehowa. Yau yina, na ntwala nge kukatula balonguki ya Biblia na mukanda ya ntete na kukotisa bau na mukanda yai ya mpa, yau melombama nde nge kuvutukila bangyufula ya balutiti 175 tii 218 ya mukanda Organisés pour bien remplir notre ministère.a Yau tasadisa nge na kutubila mingi bamvutu na bangyufula ya mutindu yina na ntangu ya kulonguka ti bantu na mukanda Nzayilu.

20. Inki nge kezola kusala ti mukanda Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula?

²⁰ Bisika yonso, bantu fwete kuwa nsangu ya mbote. Ee, bantu kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi, ye Yehowa kesadilaka Bambangi na yandi sambu na kusamuna yau. Ntangu yai beto kele ti mukanda ya mpa ya Tata na beto ya mazulu mepesa beto na nzila ya mpika ya kwikama mpi ya mayele. Keti nge tasadila yau na kulonga kyeleka mpi na kupesa lukumu na zina ya santu ya Yehowa? Yehowa tasakumuna nge mpenza mutindu nge tatula ngolo na kupesa nzayilu ya kenataka na luzingu ya mvula na mvula na bantu mingi.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

◻ Inki mutindu nge lenda kutendula ntima ya kifwani?

◻ Nzayilu ya Nzambi kele inki?

◻ Sambu na inki bantu kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi?

◻ Inki mukanda ya mpa beto kele na yau, ye inki mutindu nge tazola kusadila yau?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Bikuma kele mingi ya kesonga nde mafunda ya mafuku ya bantu kele na mfunu ya nzayilu ya Nzambi