Bika Yehowa Kukumisa Makwela na Beno Ngolo mpi Kutanina Yo

1, 2. (a) Sambu na nki bantu 24 000 ya Izraele kotaka ve na ntoto ya lusilu? (b) Sambu na nki mambu yina ya ntama kele mfunu sambu na beto bubu yai?

NTANGU fioti na ntwala ya kukota na Ntoto ya Lusilu, bantu mingi ya Izraele ‘salaka pite ti bankento ya insi ya Moabi.’ Yo yina, Yehowa fwaka bantu 24 000 na kati na bo. Yindula fioti, bantu ya Izraele vandaka pene-pene ya kubaka difwa yina bo vandaka kuvingila banda bamvula mingi. Kansi, sambu bo salaka masumu, bo bakaka diaka ve balusakumunu yina ya kitoko.​—Kut. 25:1-5, 9.

² Bo me sonikaka mambu yina na Biblia ‘sambu na kukebisa beto, bantu ya ke zinga na nsuka ya ngidika yai ya bima.’ (1 Bak. 10:6-11) Na kitini yai ya nsuka ya “bilumbu ya nsuka,” bansadi ya Nzambi kele na kielo ya nsi-ntoto ya mpa. (2 Tim. 3:1; 2 Pie. 3:13) Diambu ya mawa kele nde, bansadi ya Yehowa ya nkaka me taninaka ve kimpeve na bo. Bo me kudikotisaka na luzingu ya mansoni mpi me kutanaka ti mambu ya mpasi yina luzingu yango ke natilaka bantu. Bampangi ya mutindu yai lenda vidisa dibaku ya luzingu ya mvula na mvula.

3. Sambu na nki bankwelani fwete sosa lutwadisu mpi lutaninu ya Yehowa? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

³ Sambu mansoni me kuma mingi bubu yai, bankwelani fwete sosa lutwadisu mpi lutaninu ya Yehowa sambu lukanu na bo ya kutanina makwela kununga. (Tanga Nkunga 127:1.) Na disolo yai, beto ta tadila mutindu bankwelani lenda tanina bantima na bo, kukwenda pene-pene na Yehowa, kulwata kimuntu ya mpa, kusolula mbote, mpi kulungisa banzala ya nkwelani ya nkaka sambu na kukumisa bangwisana na bo ngolo.

BENO TANINA BANTIMA NA BENO

4. Inki nataka Bakristu ya nkaka na kusala bizumba?

⁴ Inki mutindu Mukristu lenda bwa na mansoni? Meso kele kitambi ya ntete yina ke nataka na bizumba. Yezu tubaka nde: “Konso muntu yina ke landa na kutala nkento mosi ti nzala ya kuvukisa nitu ti yandi me sala dezia bizumba ti nkento yango na ntima na yandi.” (Mat. 5:27, 28; 2 Pie. 2:14) Bakristu mingi yina me bwaka na pite yantikaka kulembisa kimpeve na bo na kutala pornografi to kutanga mikanda ya mansoni, to kutala bafilme ya nkaka ya mbi na Internet. Bankaka kumaka kutala bafilme ti bateyatre ya ke tedimisaka mpusa ya kuvukisa nitu mpi mambu ya nkaka ya mbi yina bo ke songaka na televizio. Bankaka diaka, kwendaka na bisika ya mudidi yina babakala ti bankento ke kwendaka kusala mambu ya mutindu na mutindu, to na bisika yina bo ke futaka mbongo sambu na kuvukisa nitu.

5. Sambu na nki beto fwete tanina bantima na beto?

⁵ Bakristu ya nkaka me salaka pite sambu bo taka kinduku ti muntu mosi ya mbi. Na nsi-ntoto yai ya bantu kele ve ti kikalulu ya kudiyala, mpi me kudipesaka na luzingu ya mansoni, yo kele mpasi ve nde ntima ya muntu kukuna mabanza ya kuvukisa nitu ti muntu yina kele ve nkwelani na yandi. (Tanga Yeremia 17:9, 10.) Yezu tubaka nde: “Bangindu ya mbi, kufwa bantu, bizumba, pite, . . . ke katukaka na ntima.”​—Mat. 15:19.

6, 7. (a) Kubika banzala ya mbi kuyela na bantima na beto lenda nata beto na nki bitambi? (b) Inki mutindu beto lenda buya kubwa na mansoni?

⁶ Ntangu mpusa ya mbi ke butaka bansimbulu na bantima ya bantu zole yina ke lutisaka ntangu mingi kumosi, bo lenda yantika kusolula mambu yina muntu fwete solula kaka ti nkwelani na yandi. Bo ke kumaka kukutana mbala na mbala, mpi bo ke monaka yo mbi ve, mpidina mabaku ya kubwa na mansoni ke kumaka mingi. Ntangu mawi na bo ke kumaka ngolo, yo ke kumaka mpasi na kuditanina na kusala disumu. Ntangu bo ke sala bitambi ya ke nataka na disumu, yo ke kumaka mpasi na kuyambula nzila yina, ata bo me zaba nde diambu yina bo ke zola kusala kele mbi.​—Bing. 7:21, 22.

⁷ Ntangu mpusa ya mbi ke kumaka ngolo, binwaninu ya kimpeve ya bantu ke lembaka, bo ke vilaka minsiku ya Yehowa mpi ke kumaka kumonisana zola na mutindu yina bankwelani mpamba fwete sala. Mu mbandu, bo ke sukaka kaka ve na kusolula, kansi bo ke kumaka mpi kusimbana maboko, kuyambana, kupesana babeze, mpi kusimbana-simbana na nitu. Nsuka-nsuka bo ke ‘bikaka nde nzala na bo mosi kubenda bo.’ Ebuna, ntangu nzala na bo ke kumaka mingi, “yo ke butaka disumu,” disongidila mansoni. (Yak. 1:14, 15) Yo kele mawa kibeni! Kansi, bankwelani lenda kuditanina na mambu yai yonso kana bo ke bika nde Yehowa kukumisa makwela na bo ngolo na mpila nde yo landa kuvanda ya santu. Inki mutindu bo lenda sala yo?

LANDA NA KUKWENDA PENE-PENE NA NZAMBI

8. Inki mutindu kinduku ti Yehowa ke taninaka na kubwa na mansoni?

⁸ Tanga Nkunga 97:10. Kuta kinduku ti Yehowa ke taninaka na kubwa na mansoni. Kana beto ke longuka bikalulu ya kitoko ya Nzambi mpi ke sala bikesa na ‘kulanda mbandu ya Nzambi, bonso bana yina yandi ke zolaka mingi, mpi beto ke landa na kutambula na zola,’ beto ta baka ngolo ya kubuya “pite mpi mitindu yonso ya mambu ya mvindu.” (Baef. 5:1-4) Kuzaba nde “Nzambi ta sambisa bantu ya ke salaka pite mpi bantu ya ke salaka bizumba,” fwete pusa bankwelani na kusala ngolo sambu makwela na bo kuvanda ya lukumu mpi ya kukonda mvindu.​—Baeb. 13:4.

9. (a) Inki mutindu Yozefi nungaka mpukumuna ya kusala pite? (b) Inki dilongi beto me baka na mbandu ya Yozefi?

⁹ Bansadi ya nkaka ya Nzambi lembisaka binwaninu na bo ya kimpeve sambu bo taka kinduku ti bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa. Ata beto me buya kuta kinduku ti bantu yina beto ke salaka ti bo kisalu, bo lenda pukumuna beto na ntangu ya kisalu. Diambu yai kuminaka Yozefi, leke mosi ya kitoko. Na kisalu, nkento ya mfumu na yandi vandaka kusosa kusala pite ti yandi. Konso kilumbu, yandi vandaka kupusa Yozefi na kusala diambu yina. Nsuka-nsuka, yandi “simbaka Yozefi na bilele nde: ‘Kwisa beto lala.’” Kansi, Yozefi tinaka ntinu. Inki sadisaka Yozefi na kutanina binwaninu na yandi ya kimpeve na ntangu yina ya mpukumuna? Lukanu na yandi ya kutanina bangwisana na yandi ti Nzambi sadisaka yandi na kubikala bunkete mpi ya kwikama. Sambu yandi bikalaka ya kwikama na Nzambi, yandi vidisaka kisalu na yandi mpi bo losaka yandi na boloko kukonda kikuma, kansi Yehowa sakumunaka yandi. (Kuy. 39:1-12; 41:38-43) Yo vanda na kisalu to na kisika ya nkaka, Mukristu yonso fwete buya kuditula na mpukumuna ya kusosa kukangama ti muntu yina kele ve nkwelani na yandi.

LWATA KIMUNTU YA MPA

10. Na nki mutindu kimuntu ya mpa ke taninaka beto na pite?

¹⁰ Sambu kimuntu ya mpa me “gangamaka na kuwakana ti luzolo ya Nzambi na lunungu mpi na kwikama ya kieleka,” yo ke taninaka bankwelani na kimpeve. (Baef. 4:24) Bantu yina ke lwataka kimuntu ya mpa, ke ‘fwaka’ bitini ya nitu na bo sambu na kubuya “pite, mambu ya mvindu, nzala ya kuvukisa nitu, mpusa ya mbi, mpi lukasi.” (Tanga Bakolosai 3:5, 6.) Ngogo ‘kufwa’ ke monisa nde beto fwete sala bikesa ya ngolo sambu na kunwana ti banzala ya nitu. Buya konso diambu yina lenda tedimisa banzala ya kuvukisa nitu ti muntu yina kele ve nkwelani na nge. (Yobi 31:1) Kana beto ke zinga na kuwakana ti luzolo ya Nzambi, beto ta “menga mambu ya mbi” mpi ta “kangama na mambu ya mbote.”​—Bar. 12:2, 9.

11. Inki mutindu kimuntu ya mpa ke kumisaka bangwisana ya makwela ngolo?

¹¹ Kimuntu ya mpa ke monisaka “kifwani ya Muntu yina gangaka yo,” disongidila Yehowa. (Bakol. 3:10) Bankwelani ke bakaka mambote mingi ntangu bo ke kuditaninaka na mansoni mpi ke yedisaka bikalulu bonso “mawa ya ngolo, ntima ya mbote, kudikulumusa, mawete, mpi ntima-nda”! (Bakol. 3:12) Ntangu bo ‘ke bikaka nde ngemba ya Kristu kuyala bantima na bo,’ yo ke sadisaka bo na kukuma ti makwela ya kiese. (Bakol. 3:15) Kana bankwelani ke “zolana ngolo,” yo kele lusakumunu kibeni! Yo ke pesaka konso nkwelani kiese ya ‘kuvanda muntu ya ntete’ na ‘kupesa nkwelani na yandi lukumu.’​—Bar. 12:10.

12. Inki bikalulu nge ke monaka mfunu sambu makwela kuvanda ya kiese?

¹² Ntangu bo yulaka mpangi Sid bikalulu yina ke sadisaka sambu makwela na bo kuvanda ya kiese, yandi tubaka nde: “Zola kele kikalulu ya ntete yina beto ke monisanaka ntangu yonso. Beto me monaka mpi nde mawete kele mfunu mingi.” Nkento na yandi Sonja ndimaka mambu bakala tubaka mpi yikaka nde: “Ntima-mbote kele kikalulu ya mfunu kibeni. Diaka, beto ke salaka bikesa ya kuvanda bantu ya kudikulumusa, ata yo ke vandaka ve pete ntangu yonso.”

BENO LANDA KUSOLULA MBOTE

13. Inki bankwelani fwete sala sambu bangwisana na bo kuvanda ngolo, mpi sambu na nki?

¹³ Kutubila nkwelani na mawete ke sadisaka mpi bankwelani na kuvanda ti bangwisana ya ngolo. Yo ke vandaka mawa na kumona nkwelani mosi ke tubila nkwelani ya nkaka na mutindu mosi ya kukonda luzitu, kansi yandi ke solula mbote ti bantu ya nkaka mpi banduku na yandi! Kana bankwelani ke telamina ve “makasi, nganzi, makelele, ti mafingu,” binwaninu ya kimpeve ya makwela na bo ke bebaka. (Bef 4:31) Na kisika ya kutubila nkwelani ya nkaka mambu ya mbi mbala na mbala, bankwelani fwete kumisa bangwisana na bo ngolo na nsadisa ya bangogo ya mawete, ya zola, mpi ya mawa.​—Bef 4:32.

14. Inki mambu beto fwete buya?

¹⁴ Biblia ke tuba nde kele ti “ntangu ya kuvanda pima.” (Lo. 3:7) Yo ke tendula ve nde beto fwete vanda mpima na ntangu yina ke lomba nde beto solula. Nkento mosi na Allemagne ke tuba nde: “Kuvanda mpima na ntangu yina ke lomba nde beno solula lenda lwadisa nkwelani na nge.” Kansi yandi ke yika nde: “Ata yo ke vandaka ve ntangu yonso pete na kuvanda pima ntangu nge me wa makasi, yo kele mbote ve na kubasisa mambu yonso yina kele na ntima na nge. Sambu nge ta tuba to ta sala diambu yina me kwisila nge mbala mosi na mabanza, mpi yo ta sala nkwelani na nge mpasi mpi ta bebisa mambu.” Kudila to kubuya kusolula ti nkwelani ya nkaka ke sadisaka ve bankwelani na kuyidika mambu. Na kisika ya kusala mpidina, bankwelani ke kumisaka makwela na bo ngolo, ntangu bo ke bikaka ve nde kukonda kuwakana kukuma kikalulu to bo kuma kuswana mbala na mbala.

15. Inki mutindu kusolula mbote ke kumisaka bangwisana ya makwela ngolo?

¹⁵ Bangwisana ya bankwelani ke kumaka ngolo kana bo ke baka ntangu ya kusolula na yina me tala mawi mpi bangindu na bo. Diambu yina beto ke tuba ti mutindu beto ke tuba yo ke vandaka mfunu. Yo yina, ata na bantangu ya mpasi, beto fwete sala bikesa na kukumisa diambu yina beto ke tuba mbote, yo vanda na mutindu beto ke tuba yo to na bangogo ya beto ke sadila. Mpidina, nkwelani na nge ta widikila nge kukonda mpasi. (Tanga Bakolosai 4:6.) Bakala to nkento lenda kumisa bangwisana ya makwela ngolo na kusolulaka mbote, disongidila, kutuba “kaka mambu ya mfunu yina lenda sadisa” nkwelani na yandi.​—Baef. 4:29.

LUNGISA BANZALA YA NKWELANI NA NGE

16, 17. Sambu na nki yo kele mfunu nde konso nkwelani kutula dikebi na banzala ya mawi mpi ya nitu ya nkwelani na yandi?

¹⁶ Bankwelani lenda kumisa mpi bangwisana na bo ngolo kana konso muntu na kati na bo ke sosa ntete mambote ya nkwelani ya nkaka. (Bafi. 2:3, 4) Bakala to nkento fwete tula dikebi na kulungisa banzala ya mawi mpi ya nitu ya nkwelani na yandi.​—Tanga 1 Bakorinto 7:3, 4.

¹⁷ Diambu ya mawa kele nde, bankwelani ya nkaka ke zolaka ve kumonisila bankwelani na bo zola to kulungisa banzala na bo ya nitu, mpi babakala ya nkaka ke monaka nde kusadila nkento mambu na mawete kele kukonda kikesa. Beto ke tanga na Biblia, mbalula ya Phillips nde: “Beno babakala, beno fwete bakisa bankento yina beno ke zinga ti bo.” (1 Pie. 3:7) Bakala fwete bakisa nde makwela ke tendula kaka ve kimvuka ya bantu zole. Nkento ke sepelaka mingi nde bakala na yandi kumonisila yandi zola na bantangu ya nkaka mpi, kansi kaka ve na ntangu ya kuvukisa nitu. Kana bo zole ke monisana dikebi na zola yonso, konso nkwelani lenda lungisa banzala ya mawi mpi ya nitu ya nkwelani na yandi.

18. Inki mutindu babakala mpi bankento ke kumisaka bangwisana ya makwela na bo ngolo?

¹⁸ Ya kieleka, konso nkwelani fwete bikala ya kwikama na nkwelani na yandi. Kansi, kana nkwelani mosi ke monisa ve zola ya ngolo na nkwelani ya nkaka, yo lenda pusa nkwelani na yandi na kusosa muntu ya nkaka yina ta monisilaka yandi zola. (Bing. 5:18; Lo. 9:9) Yo yina, Biblia ke siamisa bankwelani nde: “Beno kudiyimina ve, katula kaka kana beno me wakana sambu na ntangu fioti.” Sambu na nki? “Na mpila nde Satana kulanda ve na kumeka beno sambu beno me konda kudiyala.” (1 Bak. 7:5) Yo ta vanda mawa kana bankwelani kupesa Satana nzila ya kusadila ‘kukonda kudiyala’ na bo sambu na kubwisa nkwelani mosi na bizumba. Kansi, kana konso nkwelani ‘ke sosa mambote na yandi mosi ve kansi ya nkwelani na yandi,’ mpi ke lungisa banzala ya nkwelani na yandi na zola yonso, na kisika ya kusala yo kaka sambu na kulungisa mukumba, bantangu yina ya kiese lenda kumisa bangwisana ya makwela ngolo.​—1 Bak. 10:24.

BENO LANDA NA KUTANINA MAKWELA NA BENO

19. Inki lukanu nge me baka, mpi sambu na nki?

¹⁹ Beto me kuma pene-pene ya kukota na nsi-ntoto ya mpa ya lunungu. Yo yina, kudipesa na banzala ya nitu kele kigonsa mpila yo vandaka sambu na bantu 24 000 ya Izraele na Nseke ya Moabi. Na nima ya kutubila mambu yina ya nsoni mpi ya mpasi, Ndinga ya Nzambi ke kebisa beto nde: “Bika muntu yina ke yindula nde yandi kele ya kutelama yandi keba na mpila nde yandi bwa ve.” (1 Bak. 10:12) Yo yina, bika nde konso nkwelani kukumisa bangwisana ya makwela na yandi ngolo, na nsadisa ya kwikama yina yandi ke monisila Tata na beto ya zulu mpi nkwelani na yandi. (Mat. 19:5, 6) Yai kele ntangu ya beto fwete “sala ngolo kibeni sambu nsuka-nsuka yandi kwisa kukuta [beto] kukonda ditono, kukonda mvindu, mpi na ngemba.”​—2 Pie. 3:13, 14.