Kulonguka Kepesaka Mambote

KETI nge metalaka dezia na dikebi yonso bantu yina ke na kupona bambuma? Mingi na kati na bo ketalaka mukubu mpi nene na yo sambu na kuzaba kana yo kele ya kutela. Bantu yankaka kenukaka mbuma yango. Bankaka kesimbaka yo, to nkutu kubweta yo. Bankaka dyaka kemekaka kilo na yo, bo ketulaka mbuma mosi na konso diboko sambu na kuzaba mbuma yina ke kilo mingi disongidila yo kele na masa mingi. Inki bantu yai keyindulaka na ntangu yina? Bo ketadilaka mambu ya fyoti-fyoti, bo ketalaka mambu yina keswaswanisa bambuma yango, bo keyibukaka bambuma yina bo meponaka dezia, mpi bo kefwanisaka bambuma ya bo kemona ntangu yai ti yina bo mezabaka dezia. Bo tabaka matabisi ya kitoko sambu bo ketula dikebi mingi na dyambu yango.

Ya kyeleka, matabisi ya kulonguka Ndinga ya Nzambi kele ya nene mpenza. Kana kulonguka ya mutindu yai kebaka kisika ya mfunu na luzingu na beto, lukwikilu na beto takuma ngolo mingi, zola na beto takuma mingi, kisalu na beto ya kulonga tabuta bambuma mingi, mpi badesizio na beto tamonisaka nde beto kele na luswasukusu mpi mayele ya Nzambi. Sambu na yina metala matabisi ya mutindu yai, Bingana 3:15 ketuba nde: “Ata kima ya nkaka ve kuluta yo.” Keti nge ke na kubaka matabisi ya mutindu yai? Yo ketadila mutindu na nge ya kulonguka.​—Kol. 1:9, 10.

Kulonguka kele inki? Yo kele ve kutanga mosi ya zuluzulu. Yo kelombaka kusadila ngangu na ntangu nge ketadila disolo mosi na dikebi to kutula bangindu yonso na disolo yango. Yo ketendula kutadila mbote mambu ya nge ketanga, kufwanisa yo ti mambu yina nge mezabaka dezia, mpi kubakisa bikuma ya bo mepesa na mambu ya bo metuba. Na ntangu nge kelonguka, yindula na mudindu na konso ngindu yina bo mepesa ya lenda vanda ya mpa sambu na nge. Yindula mpi, inki mutindu nge lenda sadila mpenza ndongisila yina kele na Masonuku ya nge kelonguka. Sambu nge kele Mbangi ya Yehowa, yo tavanda mpi mbote nde nge yindula baokazio ya nge lenda sadila mambu yango sambu na kusadisa bantu yankaka. Kansi kulonguka ketendula mpi kuyindulula.

Yidika Mbote Mabanza na Nge

Ntangu nge keyilama sambu na kulonguka, yidika bisadilu bonso Biblia, mikanda yonso ya nge kekana kusadila, kilapi ya mate to biki, mpi ziku karne. Kansi, keti nge keyidikaka mpi ntima na nge? Biblia kezabisa beto nde Esdrasi “[kuyidikaka ntima na yandi, NW] na kulonguka Bansiku ya Mfumu Nzambi, na kulanda yo mbote-mbote ti na kulonga yo yonso na bantu ya Israele.” (Esd. 7:10) Kuyidika ntima mutindu yina kelombaka kusala inki?

Kisambu kesadisaka beto na kulonguka Ndinga ya Nzambi na mabanza ya mbote. Beto kezolaka nde ntima na beto, kimuntu na beto ya kati, kusimba malongi yina Yehowa kepesa beto. Na luyantiku ya konso ntangu ya nge kezola kulonguka, lomba Yehowa na kusadisa nge ti mpeve na yandi. (Luka 11:13) Lomba yandi na kusadisa nge na kubakisa ntendula ya mambu yina nge talonguka, inki mutindu yo kewakana ti lukanu na yandi, inki mutindu yo lenda sadisa nge na kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi, inki mutindu nge fwete sadila minsiku na yandi na luzingu na nge, mpi nki mutindu mambu yango kesimba kinduku na nge ti yandi. (Bing. 9:10) Na ntangu nge kelonguka, ‘lombaka Nzambi’ mayele. (Yak. 1:5) Kuditesaka nge mosi na masonga yonso na nsadisa ya mambu yina nge kelonguka, mpi lomba lusadisu ya Yehowa sambu nge losa bangindu ya mbi to bampusa ya mbi. Ntangu yonso kuvila ve na ‘kuvutula mvutu na Yehowa na ntonda yonso’ sambu na mambu yina yandi kesongaka beto. (Nk. 147:7, NW) Kulonguka ya masonga ya mutindu yai kekumisaka kinduku na beto ti Yehowa ngolo, sambu yo kesadisaka beto na kuwila yandi ntangu yandi ketubilaka beto na Ndinga na yandi.​—Nk. 145:18.

Kundima bandongisila ya mutindu yai keswaswanisaka bantu ya Yehowa ti balongoki yankaka. Mbala mingi, bantu yina kekangamaka ve na Nzambi ketulaka ntembe mpi kebuyaka kuwa mambu yina bo mesonikaka. Kansi beto kesalaka ve mutindu yina. Beto ketulaka ntima na Yehowa. (Bing. 3:5-7) Kana beto kebakisa ve kima mosi, beto ketubaka ve na lulendo yonso nde kima yango fwete vanda na kifu. Na ntangu ya beto kesosaka mpi ketimunaka sambu na kuzwa bamvutu, beto kekingaka Yehowa. (Mis. 7:7) Bonso Esdrasi, beto kele na lukanu ya kusadila mpi ya kulonga mambu yina na bantu yankaka. Kana beto kele na mabanza yai na ntima, beto tabaka matabisi ya mbote na kulonguka na beto.

Inki Mutindu Kulonguka

Na kisika ya kuyantika mbala mosi na paragrafe 1 mpi kulanda kulonguka tii na nsuka, baka ntete ntangu ya kutala disolo to kapu ya mvimba ya ketubila malongi ya nge kezola kulonguka. Yantika na kusosa kubakisa mbote bangogo ya kele na ntu-dyambu ya disolo. Kana nge mesala mpidina nge tabakisa lukanu ya disolo yango, yo yina ntu-dyambu ya mambu ya nge talonguka. Na nima tala mbote mutindu tubantu-dyambu kewakana na ntu-dyambu ya disolo. Tala mbote bifwanisu yonso, balupangu, to bangyufula ya mvutukila yina kele na malongi ya nge talonguka. Kudiyula mutindu yai: ‘Awa ya mu metadila mambu yai yonso na ntwala ya kulonguka dilongi yango, inki mambu mu talonguka? Na nki mutindu mambu yango lenda vanda mfunu sambu na mono?’ Kusala mutindu yai tasadisa nge na kuzaba mambote ya nge tabaka na kulonguka na nge.

Tala mutindu ya kusala yo. Masolo ya kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi ti mikanda yankaka kevandaka na bangyufula na yo ya kulongukila. Ntangu nge ketanga konso paragrafe, yo ke mbote na kutula kidimbu na bamvutu. Ata bangyufula ya kulongukila disolo mosi kele ve, tula bidimbu na mambu ya mfunu yina nge kezola kuyibuka. Kana dibanza mosi kele ya mpa sambu na nge, lutisa dyaka ntangu mwa mingi na dibanza yango sambu na kuzikisa nde nge kebakisa yo mbote. Kuvila ve na kusosa bambandu yina lenda sadisa nge to bangindu yina tasadisa nge na kisalu ya bilanga to yina nge lenda kotisa na diskure na nge kana bo mepesa nge devware na bilumbu kekwisa. Yindula bantu ya sikisiki yina lukwikilu na bo lenda kuma ngolo kana nge zabisa bo mambu ya nge ke na kulonguka. Tula bidimbu na mambu yina nge kekana kusadila, mpi vutukila yo kana nge memanisa kulonguka na nge.

Na ntangu nge ketadila malongi yango, sosaka mpi baverse na Biblia. Tala nki mutindu konso verse kewakana ti mambu yina paragrafe ketubila.

Nge lenda kutana na mambu yankaka ya nge kebakisa ve mbote to ya nge kezola kubakisa mbotembote. Na kisika ya kuluta yo ntinu-ntinu, tula kidimbu sambu nge tavutukila yo na lere yankaka. Mbala mingi mambu mingi kekumaka pwelele na ntangu nge ketadila mambu yina melanda. Kana nge kebakisa yo ve kaka, nge lenda sosa-sosa dyaka na mikanda yankaka. Inki mambu nge lenda tudila dikebi ya mutindu yai? Mbala yankaka kele ti verse mosi ya bo tubilaka ya nge kebakisa ve mbote. To nge kemona ve nki mutindu yo kewakana ti disolo yina bo ketubila. Ziku nge kemona nde nge kebakisa dibanza mosi ya kele na kati ya malongi yina kansi mbotembote ve na mpila nde nge takuka ve kutendudila muntu yankaka. Na kisika ya kuluta mbala mosi bangindu ya mutindu yai, yo tavanda mayele na kusosa-sosa mambu ya mpa kana nge memanisa mambu yina nge vandaka kulonguka.

Ntangu ntumwa Polo kusonikaka mukanda na yandi ya nda na Bakristu ya Ebreo, yandi yambulaka fyoti kusonika na kati-kati sambu na kutuba nde: “Mambu ya ntete ya kuluta mfunu ya beto ke tuba, yo yai.” (Baeb. 8:1) Keti nge mpi ketelamaka mbala na mbala sambu na kuyibuka mambu ya nge mekatuka kulonguka? Tala sambu na nki Polo kusalaka yo. Na bakapu ya ntete ya mukanda na yandi ya kupemama, yandi monisaka dezia nde Kristu ya kele Nganga-Nzambi ya Kuluta Nene ya Nzambi mekotaka dezia na zulu. (Baeb. 4:14–5:10; 6:20) Kansi, ntangu yandi tulaka dikebi yonso mpi yandi tubilaka mingi dyambu yina ya mfunu na luyantiku ya kapu 8, Polo kuyidikaka mabanza ya batangi na yandi na kuyindula mingi nki mutindu yo kewakana na luzingu na bo. Yandi tubaka nde Kristu memonanaka na ntwala ya kimuntu ya Nzambi sambu na bo mpi yandi mekangudilaka bo nzila ya kukota na “kisika ya santu” (NW) na zulu. (Baeb. 9:24; 10:19-22) Kivuvu na bo ya kyeleka zolaka kusadisa bo na kusadila bandongisila yina mukanda yai kupesaka na nima sambu na yina metala lukwikilu, kukanga ntima, mpi bikalulu ya Bukristu. Mutindu mosi, ntangu beto kelonguka, kutula dikebi na bangindu ya mfunu tasadisa beto na kubakisa mutindu bo kelanda na kutubila ntu-dyambu mpi yo takotisa na mabanza na beto bikuma ya mbote ya kepusa beto na kusala mambu yina kewakana ti ntu-dyambu yango.

Keti kulonguka ya nge mosi tapusa nge na kusala kima mosi? Ngyufula yai kele mfunu mingi. Kana nge melonguka kima mosi, kudiyula mutindu yai: ‘Inki mutindu dyambu yai tasimba mabanza mpi balukanu na mono na luzingu? Inki mutindu mono lenda sadila mambu yai sambu na kuyidika dikambu mosi ya mu mekutana na yo, kubaka desizio mosi, to kulungisa lukanu mosi? Inki mutindu mono lenda sadila yo na dibuta na mono, na kisalu ya bilanga, mpi na dibundu?’ Tadila bangyufula yai na kati ya kisambu, sosaka mambu yina lenda sadisa nge na kusadila nzayilu na nge.

Na nima ya kulonguka kapu to disolo mosi, baka ntangu ya kusala mvutukilu ya nkufi. Tala kana nge takuka kuyibuka bangindu ya mfunu mpi mambu yina kesimba yo. Kusala mutindu yai tasadisa nge na kusimba mambu yango sambu na kusadila yo na bilumbu kekwisa.

Mambu ya Kulonguka

Beto Bambangi ya Yehowa, beto kevandaka na mambu mingi ya kulonguka. Kansi na nki mambu beto tayantikila? Konso kilumbu, yo tavanda mbote kana beto kelonguka mpi ketanga kapu ya lumbu na kamukanda Beto Fimpa Masonuku Konso Kilumbu. Konso mposo, beto kekwendaka na balukutakanu ya dibundu, mpi kana beto kelonguka sambu na kuyidika balukutakanu yai yo tasadisa beto na kubakila yo mambote mingi. Katula kusala mpidina, bantu mingi mebumbaka ntangu na mayele yonso sambu na kulonguka mikanda na beto ya Bukristu yina kubasikaka na ntwala nde bo longuka kyeleka. Bankaka kebakaka ndambu ya bakapu ya lutangu na beto ya Biblia ya konso mposo sambu na kulonguka na mudindu baverse yina.

Inki nge lenda sala kana mambu ya luzingu na nge kepesa nge ve nzila ya kulonguka na dikebi yonso mambu yonso yina beno talonguka na balukutakanu ya dibundu ya mposo ya mvimba? Buya kifu ya kutanga ntinu-ntinu sambu na kumanisa, to kuluta dyaka mbi, ya kukonda kulonguka mambu yankaka sambu nge kekuka ve kulonguka yo yonso. Na kisika ya kusala mpidina, pona kiteso ya mambu yina nge takuka kulonguka, mpi longuka yo mbote. Salaka yo konso mposo. Na nima, sala ngolo sambu na kulonguka mpi malongi ya balukutakanu yankaka.

‘Tunga Dibuta na Nge’

Yehowa mezaba nde bamfumu ya mabuta fwete sala ngolo sambu na kuzwa bima ya kuzingila sambu na bantu ya mabuta na bo ya bo kezolaka. Bingana 24:27 ketuba nde: “Yidika ntete mbote-mbote kisalu na nge, bongisa bilanga na nge.” Ata mpidina, nge lenda vila ve bampusa ya kimpeve ya dibuta na nge. Yo yina, verse yango kelanda mutindu yai: ‘Ebuna nge tatunga dibuta na nge.’ Inki mutindu bamfumu ya mabuta lenda sala yo? Bingana 24:3 ketuba nde: “Nzo ti bafondasio na yo bo ke tungaka yo na mayele [“luswasukusu,” NW].”

Inki mutindu luswasukusu lenda natila dibuta na nge mambote? Luswasukusu kele mayele yina kesadisaka muntu na kumona mambu yina mebumbama na nima ya mambu yina muntu yonso lenda mona kukonda mpasi. Beto lenda tuba nde kulonguka ya mbote ya dibuta keyantikaka na kusosa kuzaba ntete mbotembote dibuta na nge. Inki mutindu bantu ya dibuta na nge ke na kuyela na kimpeve? Widikila bo na dikebi yonso na ntangu nge kesolula ti bo. Keti bo kele na mpeve ya kubokuta-bokuta to ya kuwa makasi? Keti kusosa kuzwa bima mingi ya kinsuni ke mfunu mingi sambu na bo? Na ntangu nge kesala kisalu ya bilanga ti bana na nge, keti bo kevandaka na kyese na kusonga banduku na bo nde bo kele Bambangi ya Yehowa? Keti bo kesepilaka na programe na beno ya kutanga mpi ya kulonguka Biblia na dibuta? Keti bo kekumisaka mpenza nzila ya Yehowa nzila na bo mosi na mutindu na bo ya kuzinga? Kana nge ketala mbote, yo tasadisa nge, mfumu ya dibuta, na kubakisa nki nge fwete sala sambu na kutula mpi kutunga bikalulu ya kimpeve na konso muntu ya dibuta na nge.

Sosa masolo yina ketubila bampusa ya sikisiki na Nzozulu ya Nkengi mpi na Réveillez-vous ! Na nima zabisa dibuta na ntwala mambu yina beno talonguka sambu yo lenda sadisa bo na kuyantika dezia kuyindula mambu yina beno talonguka. Sala na mpila nde bantu yonso kuvanda na kyese ntangu beno kelonguka. Kunganina ve to kupesa ve ata muntu mosi ya dibuta kiseku, kansi monisa mfunu ya mambu yina beno ke na kulonguka, monisa pwelele nki mutindu yo kelungana ti bampusa ya dibuta na beno. Sala na mpila nde konso muntu kuwa nde yo ketadila yandi. Sadisa konso muntu na kumona nki mutindu Ndinga ya Yehowa kele “mbote mpenza” na mpila yo kepesaka beto kaka bima yina beto kele na yo mfunu na luzingu.​—Nk. 19:8, 9.

Beno Baka Mambote na Yo

Bantu ya ngangu yina kele ve na mayele ya kimpeve lenda longuka inza, mambu yina ke na kubwa na inza, to nkutu kudilonguka bo mosi kansi bo kebakisaka ve ntendula ya kyeleka ya mambu yina bo ke na kumona. Kansi, na lusadisu ya mpeve ya Nzambi, bantu yina kelongukaka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala lenda bakisa nde yo kele bima ya Nzambi kusalaka, yo kelungisa bambikudulu ya Biblia, mpi nde yo kesonga lukanu ya Nzambi sambu na mambote ya bantu ya bulemfu.​—Mar. 13:4-29; Roma 1:20; Kus. 12:12.

Ata yo keyitukisaka mpenza, yo lenda nata beto ve na kukuma lulendo. Kansi, kutadila Ndinga ya Nzambi konso kilumbu kesadisaka beto na kuvanda ntangu yonso bantu ya kudikulumusa. (Kul. 17:18-20) Yo ketaninaka beto mpi na mpila nde ‘masumu kukusa beto ve’ sambu kana Ndinga ya Nzambi kele ngolo na ntima na beto, mpusa ya kusala masumu kenungaka ve na kubwisa lukanu na beto ya kunwana na yo. (Baeb. 2:1; 3:13; Kol. 3:5-10) Mpidina, beto ‘ta mona mpila ya kuzinga mutindu [Yehowa, NW] ke zolaka ti kupesa yandi kiese na mambu yonso. Beto ta salaka mambu ya mbote ya mutindu na mutindu.’ (Kol. 1:10) Kusala mutindu yina kele lukanu na beto na ntangu beto kelonguka Ndinga ya Nzambi, mpi kusadila mambu yango kenatilaka beto mambote mingi.