Vanda Masonga na Mambu Yonso

1, 2. Sambu na nki Yehowa kevandaka na kyese ntangu yandi kemonaka bikesa ya beto kesalaka sambu na kuvanda masonga? Pesa mbandu.

MAMA mosi ti mwana na yandi ya fyoti ya bakala kebasika na magazini. Mbala mosi, mwana metelama, luse na yandi kemonisa nde kima mosi keyangisa yandi. Na maboko na yandi, yandi kele ti kima ya kusakanina yina yandi bakaka na magazini. Yandi vilanaka na kuvutula yo to na kuyula mama na yandi kana yandi zolaka kundima na kusumbila yandi yo. Yandi kele na susi mpi kedila ngolo mpenza. Mama na yandi kebwisa yandi ntima mpi mevutula yandi na magazini sambu yandi vutula kima yina mpi kulomba ndolula. Ntangu yandi kesala yo, ntima ya mama na yandi mefuluka na kyese. Sambu na nki?

² Bibuti kevandaka na kyese mingi kana bo kemona bana na bo kelonguka mfunu ya kuvanda masonga. Yo kele mpi mutindu mosi sambu na Tata na beto ya zulu, “Nzambi ya kieleka.” (Nkunga 31:6) Ntangu yandi kemonaka beto keyela na kimpeve, yo kepesaka yandi kyese na kumona beto kesala ngolo na kuvanda masonga. Sambu beto kezolaka kupesa yandi kyese mpi kubikala na zola na yandi, beto ketubaka bonso ntumwa Polo: “Beto kezola kuditambusa na masonga na mambu yonso.” (Baebreo 13:18, NW) Bika beto tadila mambu iya ya nene ya luzingu yina yo kevandaka bantangu yankaka mpasi na kuvanda masonga. Na nima, beto tatadila balusakumunu yina masonga kenataka.

BETO TADILA MAWI NA BETO NA MASONGA YONSO

3-5. (a) Inki mutindu Ndinga ya Nzambi kekebisaka beto na yina metala bigonsa ya kudikusa? (b) Inki tasadisa beto na kutadila mawi na beto na masonga yonso?

³ Kima ya ntete ya mpasi ya beto kekutanaka na yo kele kulonguka na kutadila mawi na beto na masonga yonso. Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda kudikusa kukonda mpasi. Mu mbandu, Yezu tubilaka Bakristu ya Laodisea nde bo vandaka kudikusa na kuyindulaka nde bo kele bamvwama kansi na masonga yonso bo vandaka ‘bansukami, kinkonga, mpi ya kufwa-meso’ na kimpeve, dyambu mosi ya vandaka kupesa mawa mpenza. (Kusonga 3:17) Kudikusa yina kutulaka bo na kigonsa ya kuluta nene.

⁴ Yibuka mpi nde longoki Yakobo kukebisaka nde: “Konso muntu yina ke banzaka nde yandi kele na kinzambi kansi yandi kele munoko mingi, yandi ke kudikusa: kinzambi na yandi kele ya mpamba.” (Yakobo 1:26) Kana beto yindula nde beto lenda sadila mbote ve ludimi na beto mpi kulanda na kusambila Yehowa na mutindu yina yandi kendimaka, beto kele na kukusa ntima na beto mosi. Lusambu ya beto kesadilaka Yehowa tavanda ya mpamba mpenza. Inki lenda sala nde beto kutana ve ti dyambu ya mutindu yai?

⁵ Kaka na kapu yina mosi, Yakobo kefwanisa kyeleka ya Ndinga ya Nzambi ti kitala-tala. Yandi kelongisila beto na kutala na nsiku ya kukuka ya Nzambi mpi kusala bansoba yina kele mfunu. (Tanga Yakobo 1:23-25) Biblia lenda sadisa beto na kutadila mawi na beto na masonga yonso mpi na kumona mambu yina beto fwete tomisa. (Mawa 3:40; Agai 1:5) Beto lenda samba mpi Yehowa mpi kulomba yandi nde yandi fimpa beto, mpi yandi sadisa beto na kumona mpi kusongisa bifu ya ngolo yina beto lenda vanda na yo. (Nkunga 139:23, 24) Kukonda masonga kele kifu mosi ya kubumbana, mpi yo kelomba nde beto mona yo mutindu Tata na beto ya zulu kemonaka yo. Bingana 3:32 ketuba nde: “Mfumu Nzambi ke zolaka ve bantu yina ke salaka mbi, kansi yandi kele nduku ya bantu ya mbote.” Yehowa lenda sadisa beto na kuwa mutindu yandi kewaka mpi na kudimona mutindu yandi kemonaka beto. Yibuka nde Polo kutubaka nde: “Beto kezola kuditambusa na masonga na mambu yonso.” Beto lenda vanda ve ya kukuka ntangu yai, kansi beto kezolaka mpenza kuvanda masonga mpi kesalaka ngolo na kuvanda mutindu yina.

MASONGA NA DIBUTA

6. Sambu na nki bankwelani fwete vanda masonga na kati na bo, mpi kusala mutindu yai tasadisa bo na kubwa ve na nki bigonsa?

⁶ Masonga fwete vanda kikalulu mosi ya keyala dibuta ya Bukristu. Bakala ti nkento fwete solula pwelele mpi na masonga yonso. Bisalu ya mbi mpi ya mvindu bonso kusala flirt ti muntu yina kele ve nkwelani na nge, kusala kinduku ya kinsweki na nzila ya Internet, to kusadila pornografi ya konso mutindu yina kele ve na kisika na makwela ya Bukristu. Bakristu yankaka ya mekwelaka mebwaka na kikalulu ya mbi ya mutindu yai mpi bo mebumbaka yo na bankwelani na bo yina vandaka kuzaba ve ata kima mosi. Kusala mutindu yai kele kukonda masonga. Tala bangogo yai ya Ntotila ya kwikama Davidi: “Mono ke vandaka ve ti bantu ya mpamba, mono ke taka kinduku ve ti bantu ya luvunu.” (Nkunga 26:4) Kana nge mekwelaka, kusala ve ata fyoti kima mosi yina lenda nata nge na kubumbila nkwelani na nge kimuntu na nge ya kyeleka!

7, 8. Inki bambandu ya Biblia lenda sadisa bana na kulonguka mfunu ya masonga?

⁷ Sambu na kulonga bana na bo mfunu ya masonga, yo kele mbote nde bibuti kusadila bambandu ya Biblia. Sambu na kutubila kukonda masonga, bo lenda sadila bambandu yai: Akani, yina yibaka mpi mekaka kubumba dyambu na yandi; Gehazi, yina kukusaka sambu na kubaka mbongo; mpi Yudasi, yina kuyibaka mpi kukusaka na mutindu mosi ya mbi sambu na kumonisa Yezu mpasi.—Yozue 6:17-19; 7:11-25; 2 Bantotila 5:14-16, 20-27; Matayo 26:14, 15; Yoane 12:6.

⁸ Sambu na kutubila masonga, bo lenda sadila bambandu yai: Yakobi, yina kusyamisaka bana na yandi na kwenda kuvutula mbongo yina bo monaka na kati ya basaki na bo, sambu yandi yindulaka nde bo tulaka yo mbala yankaka na kidiba; Yefte ti mwana na yandi ya nkento, yina kusalaka kibansa ya nene sambu na kuzitisa lusilu yina Yefte kusalaka; mpi Yezu, yina kudimonisaka yandi mosi na ntwala ya bibuka ya nku sambu na kulungisa bambikudulu mpi kutanina banduku na yandi. (Kuyantika 43:12; Bazuzi 11:30-40; Yoane 18:3-11) Ndambu ya bambandu yai lenda pesa bibuti ngindu ya bimvwama yina kele na Ndinga ya Nzambi yina lenda sadisa bo na kulonga bana na bo na kuzola masonga mpi kubakisa mfunu na yo.

9. Inki mambu bibuti fwete sala ve kana bo kezola kupesa bana na bo mbandu ya mbote na mambu ya masonga, mpi sambu na nki mbandu ya mutindu yai kele mfunu?

⁹ Malongi yai ketula mukumba ya mfunu na zulu ya bibuti. Ntumwa Polo kuyulaka nde: “Ebuna! Nge muntu ke longaka bantu ya nkaka, sambu na nki nge ke kudilongaka ve nge mosi? Nge muntu ke longaka nde muntu lenda kuyiba ve, sambu na nki nge ke yibaka?” (Roma 2:21) Bibuti yankaka ketulaka bana na bo na mavwanga na kulongaka bo masonga kansi bo mosi kesalaka ve mambu na masonga yonso. Sambu na kumonisa nde kuyiba bima ya fyoti mpi bangogo ya luvunu kele mbi ve, bo lenda tuba nde, “Nkutu, patro mezaba mbote nde bantu ya kisalu kebakaka bima yai” to “Yo vandaka kaka luvunu mosi ya fyoti.” Na kutuba ya masonga, kuyiba kele kaka kuyiba ata kima ya bo meyiba kele na mfunu mingi ve, mpi luvunu kele kaka luvunu, kukonda kulanda bunene ya dyambu to kiteso ya mambu yina kele ve ya kyeleka.a (Tanga Luka 16:10) Bana kemonaka nswalu luvunu mpi yo lenda vwalangasa bo mingi mpenza. (Efezo 6:4) Kansi, kana bana kelonguka masonga na mbandu ya bibuti na bo kepesaka, bo tayela mbote mpi tapesa Yehowa lukumu na kati ya nsi-ntoto yai ya kukonda masonga.—Bingana 22:6.

MASONGA NA KATI YA DIBUNDU

10. Ata yo kelomba kusolula na masonga yonso ti Bakristu yankaka, inki mambu beto fwete vila ve?

¹⁰ Kuvukana ti Bakristu yankaka kepesaka beto mabaku mingi ya kuyedisa masonga. Mpila beto monaka yo na Kapu ya 12, beto fwete keba mutindu beto kesadilaka dikabu na beto ya kutuba, mingimingi na ntangu beto kele kumosi ti bampangi-babakala mpi bampangi-bankento ya kimpeve. Disolo ya kele mbi ve na luyantiku lenda soba mpi kukuma kutonga ya mbi, ata nkutu kukusila bantu yankaka makambu! Kana beto keta disolo mosi yina beto kezaba kisina na yo ve, beto lenda sadisa luvunu na kumwangana, yo yina beto fwete yala bikobo na beto. (Bingana 10:19) Na ndambu yankaka, beto lenda zaba dyambu mosi ya kyeleka, kansi yo ketendula ve nde yo kele mbote na kutuba yo. Mu mbandu, yo lenda vanda dyambu mosi ya ketadila beto ve, to yo lenda vanda mbote ve na kutuba yo. (1 Tesalonika 4:11) Bantu yankaka kebingaka kutuba na bo ya nku nde masonga, kansi ntangu yonso beto fwete tuba mambu ya mbote ti ya mfunu.—Tanga Kolosai 4:6.

11, 12. (a) Na nki mitindu bantu yankaka ya kesalaka masumu ya nene kekumisaka mambu na bo mpasi? (b) Inki kele mwa ndambu ya luvunu yina Satana kepanzaka na yina metala masumu ya nene, mpi inki mutindu beto lenda nwanisa yo? (c) Inki mutindu beto lenda vanda masonga ti organizasio ya Yehowa?

¹¹ Yo kele mfunu mingi nde beto vanda masonga ti bampangi yina ketwadisaka dibundu. Bampangi yankaka ya kesalaka masumu ya nene kekumisaka mambu na bo mpasi sambu bo kemekaka kubumba masumu na bo mpi kekusaka bankuluntu ya dibundu kana bo yula bo dyambu yango. Bampangi ya mutindu yai kekumaka nkutu ti luzingu ya mitindu zole, bo ketubaka nde bo kesadilaka Yehowa kansi bo kelandaka na kusala masumu ya nene. Na kutuba ya mbote, kikalulu ya mutindu yai kekumisaka luzingu ya mvimba ya muntu ya luvunu. (Nkunga 12:3) Bankaka kezabisaka bankuluntu ndambu ya kyeleka ebuna bo kebumbaka mambu ya mfunu. (Bisalu 5:1-11) Mbala mingi bantu ya kesalaka mambu yai kekwikilaka mambu ya luvunu yina Satana kepanzaka.—Tala lupangu “Luvunu ya Satana na Yina Metala Masumu ya Nene.”

¹² Yo kele mpi mfunu na kuvanda masonga ti organizasio ya Yehowa ntangu beto kepesa mvutu na bangyufula ya kusonika. Mu mbandu, ntangu beto kepesa rapore na beto ya kisalu ya bilanga, beto fwete sonika ve mambu ya luvunu. Mutindu mosi, ntangu beto kefulusa formilere sambu na mukumba mosi ya kisalu, beto fwete kusa ve na yina metala mavimpi na beto to mambu yankaka ya metala luzingu na beto.—Tanga Bingana 6:16-19.

13. Inki mutindu beto lenda tanina masonga na beto kana beto kesala mumbongo ti mpangi-Mukristu?

¹³ Kuvanda masonga ti bampangi-Bakristu ketadila mpi mambu ya mumbongo. Bantangu yankaka, bampangi-Bakristu lenda sala mumbongo kumosi. Bo fwete vukisa ve mambu ya mutindu yai ti lusambu yina bo kesalaka kumosi na Nzo ya Kimfumu to na kisalu ya kusamuna. Na mumbongo ya bo kesala, mpangi mosi lenda vanda mfumu ya kisalu ebuna mpangi yankaka muntu na yandi ya kisalu. Kana beto baka bampangi ya babakala ti ya bankento na kisalu, beto fwete sadila bo mambu na masonga yonso, kufuta bo na ntangu, kufuta bo ntalu ya mbongo yina beto wakanaka, mpi kupesa bo baluta yina beto meyidikaka to yina bansiku kelombaka. (1 Timoteo 5:18; Yakobo 5:1-4) Na mutindu mosi, kana mpangi mosi ya bakala to ya nkento mebaka beto na kisalu, beto fwete sala kisalu yonso yina bo kefutilaka beto. (2 Tesalonika 3:10) Beto fwete vingila ve nde bo baka beto kuluta bantu yankaka sambu na bangwisana ya kimpeve yina beto kele na yo ti yandi, bonso nde mfumu na beto ya kisalu fwete pesa beto konzie, baluta, to mambote yankaka yina bantu yankaka ya kisalu kele ve na nswa ya kubaka.—Efezo 6:5-8.

14. Kana Bakristu mewakana na kusala mumbongo kumosi, inki bangidika bo fwete baka, mpi sambu na inki?

¹⁴ Inki beto lenda tuba kana mumbongo na beto ketadila kuvukisa mbongo to kudefa mbongo? Biblia kepesa munsiku mosi ya mfunu: Beno sonika mambu yonso! Mu mbandu, ntangu Yeremia sumbaka kitini ya ntoto, yandi salaka bakopi zole ya mukanda yina mpi batemwe tulaka maboko na bo na mukanda yango, mpi yandi taninaka mukanda yina sambu na kusadila yo na bilumbu ya nima. (Yeremia 32:9-12; tala mpi Kuyantika 23:16-20.) Na ntangu nge kesala mumbongo ti Bakristu yankaka, kusonika mambu yonso na mukanda mosi yina beno tayidika mbote, mpi yina beno ti batemwe tatula maboko kemonisa ve nde nge ketudilaka ve bampangi yina ntima. Kansi, yo kesadisaka sambu matata kubasika ve, sambu bantu kulemba ve nitu, mpi nkutu sambu yo basisa ve kukonda kuwakana yina lenda nata kukabwana. Bakristu yonso yina kesala mumbongo kumosi fwete vila ve nde mumbongo, ata ya konso mutindu yina, fwete pesa bo ve nzila ya kutula bumosi ti ngemba ya dibundu na kigonsa.b—1 Korinto 6:1-8.

MASONGA NA LUZINGU YA KINSUNI

15. Inki mutindu Yehowa ketadilaka bisalu ya mumbongo ya kukonda masonga, mpi nki mutindu Bakristu ketadilaka bisalu ya mutindu yai ya mepanzanaka?

¹⁵ Masonga ya Mukristu kesukaka kaka ve na dibundu. Polo kutubaka nde: “Beto kezola kuditambusa na masonga na mambu yonso.” (Baebreo 13:18, NW) Ngangi na beto ketulaka dikebi mingi na masonga na mambu yina metala kisalu ya kinsuni. Kaka na mukanda ya Bingana mpamba, bo ketubila mbala iya bakilo ya luvunu ya bo ketesilaka bima. (Bingana 11:1; 16:11; 20:10, 23) Na ntangu ya ntama, bo vandaka kusadila bakilo yina bo ketesilaka bima na mumbongo sambu na kutesa bima yina bo vandaka kusumba mpi mbongo yina bo vandaka kusadila sambu na kusumba bima. Bakomersa ya kukonda masonga vandaka kusadila bakilo ya mitindu zole mpi bitesilu ya luvunu sambu na kukusa mpi kuyiba bakiliya na bo.c Yehowa kemengaka bisalu ya mutindu yai! Sambu na kubikala na zola na yandi, beto fwete buya mpenza bisalu yonso ya mumbongo ya kukonda masonga.

16, 17. Inki mitindu ya kukonda masonga kemonanaka mingi na nsi-ntoto ya bubu, mpi lukanu ya Bakristu ya kyeleka kele inki?

¹⁶ Sambu Satana kele mfumu ya nsi-ntoto yai, kukonda masonga ya beto kemona bisika yonso keyitukisa beto ve. Konso kilumbu beto lenda kutana ti mpukumuna ya kusala mambu kukonda masonga. Ntangu bantu kesosaka kisalu, na CV na bo, bo kevandaka ti kikalulu ya kukusa to ya kuyika bisalu yina bo mezaba kusala mpi bamvula yina bo mesalaka yo. Ntangu bantu kefulusaka baformilere sambu na kukwenda na insi yankaka, sambu na kufuta mpaku, sambu na assurance, mpi baformilere yankaka, mbala mingi bo kepesaka bamvutu ya luvunu sambu na kuzwa bima yina bo kezola. Bana ya nzo-nkanda mingi keyibaka na ntangu ya baekzame, to ntangu bo kesalaka baekzame ya kusonika, bana ya nzo-nkanda yankaka kesekulaka mukanda mosi na Internet mpi kekusaka nde bo bantu mesonika yo. Mpi ntangu bantu kesalaka mambu ti bamfumu ya miyibi, mbala mingi bo kepesaka avoka sambu na kubaka kima yina bo kele na yo mfunu. Beto kevingilaka nde mambu kusalama mutindu yina na nsi-ntoto yai ya bantu mingi ‘ke zolaka bantu ya nkaka ve, ke zolaka kaka mbongo; . . . ke zolaka ve mambu ya mbote.’—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ Lukanu ya Bakristu ya kyeleka kele ya kuvukana ve na mambu yina yonso. Bantangu yankaka kima kesalaka nde yo vanda mpasi na kuvanda masonga kele nde bantu yina kevukanaka na mambu ya kukonda masonga kenungaka mpi nkutu bo kekwendaka na ntwala na nsi-ntoto ya bubu. (Nkunga 73:1-8) Na ndambu yankaka, Bakristu kemonaka mpasi na kuzwa mbongo sambu bo mebakaka lukanu ya kubikala masonga “na mambu yonso.” Keti yo mefwana na kusala bibansa yina? Ee! Kansi sambu na nki? Inki balusakumunu kuvanda masonga kenataka?

MAMBOTE YA KUVANDA MASONGA

18. Sambu na nki kuzabana bonso muntu ya masonga kele mfunu mingi?

¹⁸ Na luzingu mambu fyoti kele mfunu kuluta kuzabana bonso muntu ya masonga, muntu ya bo lenda tudila ntima. (Tala lupangu “Keti Mu Kevandaka Masonga Ntangu Yonso?.”) Mpi yindula fyoti—konso muntu lenda kuma ti lukumu ya mutindu yai! Yo ketadila ve mayele, kimvwama, kitoko, dibuta na beto, to mambu yankaka ya beto lenda yala ve. Ata mpidina, bantu mingi kelungaka ve na kuvanda ti lukumu ya mbote, yina kele bonso kimvwama. Yo kemonanaka mingi ve bubu yai. (Mishe 7:2) Bantu yankaka lenda seka nge sambu nge kele masonga, kansi bankaka tasepela ti masonga na nge, mpi bo tatudila nge ntima mpi tazitisa nge. Bambangi ya Yehowa mingi memonaka nde masonga na bo mesadisaka bo na kuzwa mbongo. Bo mekatulaka bo ve na kisalu na ntangu bo katulaka bantu ya kisalu ya kukonda masonga, to bo mezwaka kisalu na kisika yina bo vandaka kusosa ngolo mpenza bantu ya kisalu ya masonga.

19. Inki bupusi luzingu ya masonga lenda vanda na yo na kansansa na beto mpi na bangwisana na beto ti Yehowa?

¹⁹ Ata dyambu ya mutindu yai kukumina nge to ve, nge tamona nde masonga kenataka nkutu balusakumunu ya kuluta nene. Nge tavanda ti kansansa ya mbote. Polo kusonikaka nde: “Beto kendima nde beto kele na kansansa ya masonga.” (Baebreo 13:18, NW) Dyaka, Tata na beto ya zulu kemonaka masonga na nge, sambu yandi kezolaka bantu ya masonga. (Tanga Nkunga 15:1, 2; Bingana 22:1) Ya kyeleka, kuvanda masonga tasadisa nge na kubikala na zola ya Nzambi, mpi yai kele matabisi ya kuluta nene yina beto lenda baka. Bika beto tadila ntangu yai disolo yankaka ya kele na kuwakana ti masonga: dibanza ya Yehowa na yina metala kisalu.