“Tula Ntima na Nge na” Tempelo ya Nzambi!

“Tala mbote-mbote mambu yonso ya mono ke songa nge, sala atasio . . . Nge fweti songa bantu ya Israele mambu yonso ya nge ke mona.”​—⁠EZEKIELE 40:⁠4.

1. Nki luzingu bantu ya Nzambi ponaka vandaka na yo na mvu 593 N.T.B.?

YO VANDAKA na mvu 593 N.T.B., ntangu bana ya Izraele lungisaka bamvula 14 na kimpika. Sambu na Bayuda yina vandaka zinga na Babilone, bwala na bo vandaka kumonana ntama kibeni. Ntangu bamingi na kati na bo monaka Yeruzalemi na mbala ya nsuka, yo vandaka kepela tiya, bibaka na yo ya ngolo bo mebukabuka, banzo na yo ya kitoko bo mebwisabwisa. Tempelo ya Yehowa, yina vandaka kima ya ntete ya lukumu na mbanza, mpi kisika mosi kaka ya lusambu ya kugedila na ntoto ya mvimba, vandaka ya kubwa na ntoto. Ntangu yai, kimpika ya bantu ya Izraele kele ata ti nsudi ya kusuka ve. Bo tasala dyaka bamvula 56 na ntwala Nzambi kukatula bo na kimpika mutindu yandi silaka.​—Yeremia 29:10.

2. Sambu na nki Ezekiele vandaka na mawa kana yandi yindula tempelo ya Nzambi na Yeruzalemi?

² Yo fwete vanda nde Ezekiele, profete ya kwikama ya Nzambi, vandaka kuwa mawa mingi kana yandi yindula nde tempelo ya Yehowa vandaka kaka ya kubwa na bwala mosi ya ntama, mpi nde yo mekuma nzo ya bambisi ya mfinda. (Yeremia 9:11) Tata na yandi, Buzi, vandaka ntete nganga-nzambi na tempelo yango. (Ezekiele 1:3) Ezekiele zolaka kukuma mpi nganga-nzambi kana bo nataka yandi ve na kimpika, kumosi ti bantu ya nene ya Yeruzalemi na 617 N.T.B., ntangu yandi vandaka dyaka leke. Ntangu Ezekiele lungisaka kiteso ya bamvula 50, ziku yandi vandaka zaba nde yandi tamona dyaka ve Yeruzalemi mpi yandi tasala ve kisalu ya kutunga dyaka tempelo. Yindula ntangu yai kyese yina Ezekiele vandaka na yo na kumona mbona-meso ya tempelo ya lukumu!

3. (a) Lukanu ya mbona-meso ya tempelo ya Ezekiele kumonaka vandaka nki? (b) Mbona-meso ketubila mambu iya ya mfunu, nki yo?

³ Mbona-meso yai ya nda, ya kebaka bakapu uvwa ya mvimba na mukanda ya Ezekiele, pesaka bantu ya Yudea yina vandaka na kimpika lusilu mosi ya kukumisaka lukwikilu na bo ngolo. Lusilu yango vandaka nde lusambu ya kugedila tayantika dyaka! Banda na ntangu yina, nkutu tii na ntangu na beto, mbona-meso yai kepesaka kikesa na bayina yonso kezolaka Yehowa. Nki mutindu? Bika beto fimpa nki mbona-meso ya Ezekiele vandaka kutendula sambu na bantu ya Izraele yina vandaka na kimpika. Yo kele ti mambu iya ya mfunu: tempelo, banganga-nzambi, ntotila, ti ntoto ya Izraele.

Tempelo ya Bo Metunga Dyaka

4. Na wapi bo menata Ezekiele, nki yandi memona kuna, ye nani ketambusa yandi?

⁴ Ntete, Nzambi menata Ezekiele na “ngumba mosi ya nda.” Tempelo mosi ya nene kemonana na ngumba yango na ndambu ya sudi, tempelo ya nene bonso mbanza mosi ya ke na kati ya bibaka. Wanzio mosi, yina “vandaka kupela bonso bronze,” ketambusa mbotembote profete na konso kisika. (Ezekiele 40:​2, 3) Mbona-meso kelanda. Ezekiele kemona wanzio ketesa ti dikebi yonso bakyelo tatu yina vandaka kibeni mutindu mosi ti bashambre na yo. Yandi memona dyaka kibansala ya nganda (ya nene), ti kibansala ya kati (ya fyoti), bashambre ya madya, mesa ya kimenga, Kisika ya Nsiku ti Kisika ya Kuluta Nsiku ya tempelo.

5. (a) Nki mambu ya masonga Yehowa kesonga Ezekiele? (b) “Bamvumbi ya bantotila na bo” vandaka nki, ye sambu na nki yo vandaka mfunu nde bo katula yo na tempelo?

⁵ Na nima, Yehowa yandi mosi memonana na mbona-meso. Yandi mekota na tempelo mpi mesonga Ezekiele nde Yandi tazinga muna. Kansi, Yandi kelomba nde bo sukula nzo na Yandi. Yandi ketuba nde: “Bantu ya Israele fweti bika kusamba banzambi ya nkaka, bo fweti katula bamvumbi ya bantotila na bo. Kana bo sala mpidina, mono ta zingaka na kati na bo tii kuna.” (Ezekiele 43:​2-4, 7, 9) Yo kele pwelele nde, bima ya bo kebinga awa nde “bamvumbi ya bantotila na bo,” vandaka biteki. Bantotila ya ntu-ngolo ya Yeruzalemi ti bantu na bo bebisaka tempelo ya Nzambi. Bo kotisaka biteki muna mpi bo salaka bantotila ya biteki. (Fwanisa ti Amosi 5:26.) Biteki yango vandaka banzambi ti bantotila ya moyo ve, yo vandaka ya kufwa, bima ya mvindu. Yo lombaka kukatula yo.​—⁠Levi 26:30; Yeremia 16:⁠18.

6. Kutesa ya bo tesaka tempelo vandaka kutendula nki?

⁶ Nki dilongi vandaka na kitini ya mbona-meso yai ya mfunu mingi? Yo vandaka kusonga Bayuda yina vandaka na kimpika nde lusambu ya kugedila tayantika dyaka na tempelo ya Nzambi. Dyaka, kutesa ya bo tesaka tempelo vandaka ndimisa nde Nzambi talungisa mpenza mbona-meso yina. (Fwanisa ti Yeremia 31:​39, 40; Zakaria 2:​2-8.) Yo vandaka lomba nde bo katula biteki yonso, sambu Yehowa kusambula dyaka nzo na yandi.

Banganga-Nzambi ti Ntotila

7. Nki bo ketuba sambu na Balevi ti banganga-nzambi?

⁷ Yo lombaka mpi kuyobisa to kuyungula kikanda ya banganga-nzambi. Yo lombaka kunganina Balevi sambu bo sambilaka biteki. Kansi, yo lombaka kusikisa ti kusakumuna bana ya Sadoki yina vandaka banganga-nzambi, sambu bo kudipakulaka ve mvindu.a Ata mpidina, yo lombaka nde bantu ya kwikama ya bimvuka yai zole kusala bisalu na nzo yai ya mpa ya Nzambi. Dyaka, Yehowa pesaka nsiku yai: “Banganga-Nzambi fweti longa bantu na mono diswaswanu yina kele na kima yina kele [ya santu] ti kima yina kele [ya santu] ve; bo fweti songa bo mpi diswaswanu yina kele na kima ya bo me katula mvindu ti kima ya bo me katula mvindu ve.” (Ezekiele 44:​10-16, 23) Buna, yo lombaka nde kisalu ya kinganga-nzambi kubanda dyaka, mpi kana banganga-nzambi kulanda kukanga ntima, bo baka lusakumunu.

8. (a) Banani bo vandaka kupesa zina ya ntotila na Izraele ya ntama? (b) Nki kisalu ntotila kesala na lusambu ya kugedila?

⁸ Mbikudulu yango ke mpi ti muntu mosi ya bo kebinga nde ntotila. Banda na ntangu ya Moize, kikanda vandaka ti bantotila. Ngogo ya Kiebreo, na·siʼʹ, yina bo mebalula nde ntotila, lenda tendula mfumu ya kikanda, to nkutu ya insi. Na mbona-meso ya Ezekiele, Nzambi kenganina bamfumu ya Izraele na kimvuka, sambu bo vandaka kupesa bantu mpasi mpi yandi kelomba bo na kukonda kukabulakabula bantu mpi na kuvanda na lunungu. Ata ntotila yai kele ve na ndonga ya banganga-nzambi, yandi kesala kisalu mosi ya lukumu na lusambu ya kugedila. Yandi mekota mpi mebasika na kibansala ya nganda ti bikanda yina vandaka ve ya banganga-nzambi. Yandi mefonga na nzila ya keluta na Kyelo ya Esti, mpi yandi kepesa mwa bimenga sambu bantu kutambika yo. (Ezekiele 44:​2, 3; 45:​8-12, 17) Kele na mutindu yai mbona-meso ndimisaka bantu ya Ezekiele nde kikanda yina tavutuka, Nzambi tasambula yo mpi yandi tapesa yo bantwadisi ya mbote yina tasimba kinganga-nzambi sambu na kubongisa bantu ya Nzambi mpi na kupesa mbandu ya mbote na mambu ya kimpeve.

Ntoto

9. (a) Yo lombaka kukabisa ntoto nki mutindu, kansi banani zolaka kubaka ve dikabu ya ntoto? (b) Nki bo vandaka kubinga nde dikabu ya santu, ye nki mutindu bo kabisaka yo?

⁹ Na nsuka, Ezekiele monaka mpi ntoto yonso ya Izraele. Yo lombaka kukabisa yo sambu konso kikanda kubaka kitini na yo. Ntotila tabaka mpi kitini na yandi ya ntoto, kansi banganga-nzambi tabaka kima ve, sambu Yehowa tubaka nde “Mono muntu ta vandaka dikabu na bo.” (Ezekiele 44:​10, 28; Kutanga 18:20) Mbona-meso monisaka nde kitini ya ntoto ya ntotila tavanda na kingenga, ndambu na ndambu ya kisika yina bo kebinga nde dikabu ya santu. Dikabu ya santu yai vandaka na balweka iya, yonso nda kiteso mosi. Bo kabisaka yo na ndambu tatu: ndambu ya zulu vandaka ntoto ya Balevi yina kubalulaka ntima, ndambu ya kati ntoto ya banganga-nzambi, ebuna ndambu ya nsi kisika ya kutunga mbanza ti ya kusala bilanga na yo simu na simu. Yo lombaka nde tempelo ya Yehowa kuvanda na ntoto ya banganga-nzambi, na katikati ya ntoto ya makabu.​—⁠Ezekiele 45:​1-7.

10. Kukabisa ntoto vandaka ketendula nki sambu na Bayuda ya kwikama yina vandaka na kimpika?

¹⁰ Mambu yai pesaka mpenza bantu yina vandaka na kimpika kikesa mingi! Konso dibuta vandaka ntima ya kubwisa, sambu bo zabaka nde bo tavanda ti kitini na bo ya ntoto. (Fwanisa ti Mishe 4:⁠4.) Yo lombaka nde lusambu ya kugedila kubaka nkembo, yo vanda na kisika ya ntete. Mpi, mutindu mbona-meso ya Ezekiele ketuba, yo lombaka nde ntotila ti banganga-nzambi kuzinga na ntoto ya bantu tapesa makabu. (Ezekiele 45:16) Yo yina, na insi ya mpa, yo lombaka nde bantu kusadisa bayina Yehowa kuponaka sambu na kutwadisa, na kulandaka nzila ya bo kesonga. Na kimvuka, insi yai vandaka monisa kikalulu ya kusala mambu na ndonga, kumosi, mpi na ngemba.

11, 12. (a) Nki mambu Yehowa songaka na mbikudulu sambu na kundimisa bantu na yandi nde yandi zolaka kusambula insi ya mpa? (b) Banti yina vandaka simu na simu na lweka ya masa vandaka kifwani ya nki?

¹¹ Keti Yehowa zolaka kusambula insi na bo? Wa nki mbikudulu ketendula na kupesa mvutu na ngyufula yai. Masa mosi kebasika na tempelo, yo kekwenda na kukuma nene na ntangu yo kekulumuka, ebuna yo mekuma masa ya nene kibeni na ntangu yo kekwenda kukota na Nzadi-Mungwa ya Kufwa. Kuna, yo mepesa dyaka luzingu na masa ya kukauka, ye kisalu ya kuloba bambisi mekanguka na lweka na yo. Simu na simu na lweka ya masa yai, banti mingi kebuta mbuma mvula ya mvimba, yo kepesa bantu madya mpi kebelula bo.​—⁠Ezekiele 47:​1-12.

¹² Lusilu yai nataka bantu yina vandaka na kimpika na kuyibuka mpi na kundima bambikudulu ya ntama, yina bo vandaka zola mingi, sambu yo vandaka kumonisa nde mambu ya mbote tavutuka dyaka. Mbala mingi, na mpeve ya Yehowa, baprofete vandaka kutendula na kyese yonso nde bo tatunga dyaka Izraele, yo tavanda dyaka na bantu mingi. Ntu-dyambu ya mbikudulu yina vandaka monisa nde mayumbu tavutuka dyaka mbanza ya bantu tazinga. (Yezaya 35:​1, 6, 7; 51:3; Ezekiele 36:35; 37:​1-14) Na yau, bantu lendaka tula ntima nde balusakumunu ya Yehowa ya kepesaka luzingu takwisa bonso nzadi yina kekatuka na tempelo ya bo tatunga dyaka. Mpidina, kikanda ya bantu yina vandaka ya kufwa na kimpeve lungaka kuzinga dyaka. Nzambi zolaka kusambula kikanda yina tavutuka dyaka. Yandi zolaka kupesa bo bantu ya kimpeve ya mbote, ya lunungu mpi ya ngolo bonso banti yina ya profete monaka na mbona-meso na lweka ya nzadi. Bantu yango tatwadisa bantu na kutunga dyaka insi yina ya kubeba. Yezaya mpi sonikaka nde “banti ya nene ya lunungu” (NW) “ta tunga diaka . . . mayumbu ya ntama.”​—⁠Yezaya 61:​3, 4.

Nki Ntangu Mbona-Meso Kelungana?

13. (a) Nki mutindu Yehowa sakumunaka bantu na yandi na kupesaka bo “banti ya nene ya lunungu”? (b) Nki mutindu mambu ya profete tubaka sambu na Nzadi-Mungwa ya Kufwa lunganaka?

¹³ Keti bampika yina vutukaka bakaka nsoni? Ata fyoti ve! Ndambu ya bantu yina bikalaka, vutukaka na bwala na bo na 537 N.T.B. Na nima ya ntangu fyoti, bo tungaka dyaka mayumbu ya ntama na lutwadisu ya “banti ya nene ya lunungu,” bonso longi ya nsiku Esdrasi, baprofete Agai ti Zakaria, ti Nganga-Nzambi ya Nene Yozue. Bantotila, bonso Nehemia ti Zorobabele, yalaka insi na mutindu mosi ya mbote mpi ya lunungu. Bo tungaka dyaka tempelo ya Yehowa, ebuna bantu bandaka dyaka kuzinga mbote, bo vandaka kubaka balusakumunu ntangu bo vandaka kuzitisa bansiku ya kuwakana. (Kulonga 30:19; Yezaya 48:​17-20) Mosi na kati ya balusakumunu yango vandaka nzayilu. Banganga-nzambi yantikaka dyaka kisalu mpi bo kumaka kulonga Nsiku na bantu. (Malashi 2:⁠7) Yo yina, bantu kukumaka dyaka ngolo na kimpeve mpi bo kumaka dyaka bansadi ya Yehowa yina kumaka kubuta mbuma, bonso Nzadi-Mungwa ya Kufwa yina kumaka dyaka ti masa, na mpila nde kompani ya kuloba bambisi kukanguka.

14. Sambu na nki kulungana ya mbona-meso ya Ezekiele sukaka ve na bilumbu yina Bayuda kwisaka kuvutuka?

¹⁴ Keti kulungana ya mbona-meso ya Ezekiele sukaka kaka na mambu yai? Ve; yo kesonga nde dyambu mosi ya kuluta nene zolaka kusalama dyaka. Mpamba ve, bo lendaka kutunga ve tempelo mosi kaka bonso yina Ezekiele monaka. Ya kyeleka, Bayuda zitisaka mbona-meso yina, mpi bo salaka ngolo na kulanda mambu yankaka ya fyoti-fyoti ya yandi monaka.b Kansi, tempelo ya Ezekiele monaka lutanaka nene, yo lendaka kulunga ve ata fyoti na Ngumba ya Moria, kisika tempelo ya ntama vandaka. Dyaka, tempelo ya Ezekiele vandaka ve na kati ya mbanza, yo vandaka ntama, ya kutunga na zulu ya ntoto mosi ya kukabwana ti mbanza. Kansi beto kezaba nde tempelo ya zole ya bo tungaka, yo vandaka na kisika yina tempelo ya ntete vandaka, na kati ya Yeruzalemi. (Esdrasi 1:​1, 2) Dyaka, ke ti masa ya kyeleka ve ya vandaka kubasika na tempelo ya Yeruzalemi. Yo yina beto ketuba nde, bantu ya Izraele monaka kaka kulungana ya fyoti ya mbikudulu ya Ezekiele. Dyambu yai kesonga nde mbikudulu yai fwete lungana dyaka kuluta mingi na kimpeve.

15. (a) Nki ntangu tempelo ya kimpeve ya Yehowa bandaka kusala? (b) Nki kesonga nde mambu ya Ezekiele monaka lunganaka ve ntangu Yezu vandaka awa na ntoto?

¹⁵ Yo kele pwelele nde, beto fwete sosa nki mutindu mbona-meso ya Ezekiele lunganaka mbotembote na tempelo ya Yehowa, tempelo na yandi ya nene ya kimpeve, yina ntumwa Polo ketubila na bunda na mukanda ya Baebreo. Tempelo yina bandaka kusala na ntangu Yezu Kristu pakulamaka bonso Nganga-Nzambi na yo ya Nene na mvu 29 T.B. Kansi, keti mbona-meso ya Ezekiele lunganaka na ntangu ya Yezu? Ata fyoti ve. Mpamba ve, Yezu kemonana bonso Nganga-Nzambi ya Nene. Na mbotika na yandi, lufwa na yandi, ti kukota na yandi na zulu, Kisika ya Kuluta Santu, yandi lungisaka mbikudulu ya ketadila Kilumbu ya Ndolula. (Baebreo 9:24) Kansi, Ezekiele monaka ve ata fyoti bo ketubila nganga-nzambi ya nene to Kilumbu ya Ndolula. Na yau, yo kemonana nde mbona-meso yai vandaka tubila ve mambu ya fwete lungana na mvu-nkama ya ntete T.B. Ebuna yo fwete lungana na nki nsungi?

16. Kisika ya Ezekiele monaka mambu yai yonso keyibusa beto nki mambu ya profete yankaka kutubaka, ye nki mutindu yo kesadisa beto na kuzaba ntangu mbona-meso ya Ezekiele talungana mbotembote?

¹⁶ Sambu na kubaka mvutu, beto vutukila fyoti mambu ya Ezekiele kumonaka. Yandi sonikaka nde: “Mono monaka na mbona-meso Mfumu Nzambi me nata mono na ntoto ya Israele, me tula mono na ngumba mosi ya nda. Mono monaka na ntwala na mono ndonga ya banzo ya bo ke tunga, yo kele bonso bwala.” (Ezekiele 40:⁠2) Mambu yai keluta na zulu ya “ngumba mosi ya nda.” Yo keyibusa beto Mishe 4:​1, yina ketuba nde: “Na bilumbu ya [nsuka], ngumba yina kele nzo [ya Yehowa] yo ta kuma ngumba mosi ya nda mpenza, yo ta luta bangumba yonso na nda. Bantu mingi ta kwisa kufuluka kuna.” Nki ntangu mbikudulu yai kelungana? Mishe 4:5 kemonisa nde yo keyantika na ntangu bantu ya makanda tavanda kesambila kaka banzambi ya luvunu. Ya kyeleka, na ntangu na beto, na ‘bilumbu ya nsuka,’ lusambu ya kugedila mezangukaka, yo mebakaka dyaka kisika na yo ya kufwana na luzingu ya bansadi ya Nzambi.

17. Nki mutindu mambu ya profete tubaka na Malashi 3:​1-5 kesadisa beto na kuzaba ntangu ya bo sukulaka tempelo yina Ezekiele monaka?

¹⁷ Nki kima pesaka nzila nde lusambu ya kugedila kuyantika dyaka? Yibuka nde na kitini ya kuluta mfunu ya mbona-meso ya Ezekiele, Yehowa kwisaka na tempelo mpi lombaka bantu na kukatula mvindu ya lusambu ya biteki na nzo na yandi. Ebuna nki ntangu tempelo ya kimpeve ya Yehowa sukulamaka? Na Malashi 3:​1-5, Yehowa yitaka kutuba nde yandi “ta kwisa kukota na [tempelo] na Yandi” kumosi ti Yezu Kristu, ‘muntu ya ta kwisa kuzabisa kuwakana’ na yandi. Sambu na nki? “Yandi ta vanda bonso tiya yina ke katulaka mvindu ya bibende to bonso savo ya bo ke katudilaka mvindu ya bilele.” Kisalu yai ya kukatula mvindu yantikaka na ntangu ya mvita ya ntete ya inza. Nki mbuma yo butaka? Yehowa kwisaka kuzinga na nzo na yandi mpi yandi sambulaka insi ya kimpeve ya bantu na yandi banda na 1919 mata. (Yezaya 66:⁠8) Ebuna, beto lenda sukisa nde mambu ya profete Ezekiele tubaka sambu na tempelo kelungana mingi na bilumbu ya nsuka.

18. Nki ntangu mbona-meso ya tempelo talungana mbala ya nsuka?

¹⁸ Baprofete yankaka tubaka mpi nde mambu ya mpa tasalama. Mambu ya bo tubaka ti yina Ezekiele monaka talungana dyaka mbala ya nsuka na bilumbu kekwisa, na Paladisu. Kaka na ntangu yina mpamba, bantu ya ntima ya mbote tabaka mambote yonso ya ngidika ya tempelo ya Nzambi. Na nima, Kristu tasadila mbalu ya nkudulu ya kimenga na yandi, kumosi ti bankundi na yandi 144000 yina tavanda banganga-nzambi na zulu. Bantu ya bulemfu yonso yina Kristu tayala, takuma bantu ya kukuka. (Kusonga 20:​5, 6) Kansi, yo lenda vanda ve nde mbikudulu ya Ezekiele talungana mbala ya ntete na Paladisu. Sambu na nki?

Mbona-Meso Metadila mpi Bilumbu na Beto

19, 20. Sambu na nki kulungana ya nene ya mbona-meso fwete salama bubu yai kansi na Paladisu ve?

¹⁹ Ezekiele monaka tempelo mosi yina vandaka kulomba nde bo katula mvindu ya lusambu ya biteki ti ya pite ya kimpeve na kati na yo. (Ezekiele 43:​7-9) Ya kyeleka, mambu yai ketadila ve lusambu ya Yehowa na Paladisu. Dyaka, banganga-nzambi ya mbona-meso kele kifwani ya kibuka ya banganga-nzambi ya kupakulama na ntangu yina bo kele ntete na zulu ya ntoto. Kansi yo tavanda ve na nima ya lufutumuku na bo sambu na kumata na zulu, to na ntangu ya Luyalu ya Bamvula Funda. Sambu na nki? Yibuka nde mbona-meso kemonisa banganga-nzambi kesala na kibansala ya kati. Masolo mingi ya meyitaka kubasika na Nzozulu ya Nkengi memonisaka nde kibansala yai kele kifwani ya nkadilu mosi ya kimpeve, ya kele kaka ti bilandi ya Kristu yina tavanda banganga-nzambi, na ntangu ya bo kele ntete awa na ntoto.c Zaba mpi nde mbona-meso yango ketubila mingi kukonda kukuka ya banganga-nzambi. Nzambi kelomba bo na kupesa bimenga sambu na masumu na bo mosi. Yandi kekebisa bo nde bo fwete kuma ve mvindu na kimpeve ti na mabanza. Na yau, bo kele ve kifwani ya bapakulami yina kefutumuka, yina ntumwa Polo sonikilaka nde: “Ntangu mpungi ta bula, bantu yina me fwaka bo ta telama [“bonso bantu ya kukonda masumu,” NW].” (1 Korinto 15:52; Ezekiele 44:​21, 22, 25, 27) Na mbona-meso, banganga-nzambi kezinga kisika mosi ti bantu mpi kesadila bo popana. Kansi yo tavanda mutindu yina ve na Paladisu, sambu kimvuka yonso ya banganga-nzambi tavanda dezia na zulu. Na yau, mbona-meso ketendula mbote mpenza kisalu yina bapakulami kesala kumosi ti “kibuka ya nene” bubu yai na zulu ya ntoto.​—⁠Kusonga 7:​9, NW; Ezekiele 42:⁠14.

²⁰ Mambu yai yonso kesonga nde, mbona-meso ya tempelo yina Ezekiele monaka ketendula mambote ya bantu tamona na nzila ya kisalu ya kusukula bantu na kimpeve ya kesalama ntangu yai. Kansi, mambu yai ketendula nki sambu na nge? Mambu yai kele ve bangindu ya mpamba. Mbona-meso yai ketadila mingi kibeni lusambu ya nge kepesaka konso kilumbu na Yehowa, Nzambi ya kyeleka mosi kaka. Na dilongi ya melanda, beto tamona nki mutindu yo ketadila nge.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

◻ Nki ntangu mambu ya tempelo ya Ezekiele monaka lunganaka mbala ya ntete?

◻ Nki mutindu mambu ya Ezekiele monaka bo kekabisa ntoto lunganaka mbala ya ntete?

◻ Ntangu bantu ya Izraele vutukaka dyaka na ntoto na bo, banani salaka bonso bantotila ya kwikama, ye banani salaka bonso ‘banti ya nene ya lunungu’?

◻ Sambu na nki kulungana ya nene ya mambu ya Ezekiele monaka fwete salama na bilumbu ya nsuka?