Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
3-9 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAZUZI 15-16
“Kuyekula Muntu Kele Kima ya Mbi”
Kuyekula Muntu—Kidimbu ya Bilumbu ya Nsuka!
4 Ntete, tadila mutindu Dalila yina Zuzi Samsoni zolaka salaka mambu na mutindu ya kubumbana. Samsoni vandaka kudibongisa na kunwanisa bantu ya Filistia sambu na mambote ya bantu ya Nzambi. Ziku, sambu bantu ya Filistia zabaka nde Dalila vandaka ve ti zola ya kieleka sambu na Samsoni, bamfumu tanu ya Filistia pesaka yandi mbongo sambu na kuzaba kinsweki ya ngolo na yandi na mpila nde bo fwa yandi. Na bwimi yonso Dalila ndimaka mbongo yina kansi, mbala tatu yandi mekaka na kuzaba kinsweki ya ngolo ya Samsoni kansi yandi kukaka ve. Yo yina, yandi landaka na “kuyangisa Samsoni konso kilumbu.” Nsuka-nsuka “Samsoni lembaka mingi mpila ya kukanga ntima vandaka ve.” Yo yina, yandi songaka yandi nde bo me zengaka yandi ntete ve nsuki, mpi kana bo zenga yandi yo ngolo na yandi ta mana. Ntangu Dalila zabaka yo, yandi zengisaka Samsoni nsuki ntangu yandi vandaka ya kulala na zulu ya makulu na yandi mpi yandi pesaka yandi na maboko ya bambeni na yandi na kusala yandi konso kima yina bo zolaka. (Baz. 16:4, 5, 15-21) Yandi salaka mpenza diambu mosi ya mbi! Kaka sambu na mbwimi na yandi, Dalila yekulaka muntu yina zolaka yandi.
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Bazuzi
14:16, 17; 16:16. Kusadila kudila mpi makasi sambu na kupusa muntu na kusala kima mosi lenda bebisa bangwisana.—Bingana 19:13; 21:19.
Kuyekula Muntu—Kidimbu ya Bilumbu ya Nsuka!
15 Inki mutindu bantu yina me kwelaka lenda bikala ya kwikama na bankwelani na bo? Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Mona kiese na kuzinga na nkento [to bakala] ya nge kwelaka na kileki,” mpi “mona kiese ti nkento [to bakala] ya nge ke zolaka.” (Bing. 5:18; Lo. 9:9) Mutindu bankwelani ke kuma bambuta, bo fwete “sala mambu yonso kumosi” sambu na kukumisa bangwisana na bo ngolo, yo vanda na kimuntu mpi na mawi na bo. Diambu yai ke tendula kuditudilana dikebi, kulutisa ntangu kumosi mpi kuvanda ti bangwisana ya mbote ti nkwelani yankaka. Bo fwete tula dikebi na kutanina makwela na bo mpi bangwisana na bo ti Yehowa. Yo yina, bankwelani fwete tanga Biblia kumosi, kusamuna kumosi mbala na mbala mpi kusamba kumosi sambu Yehowa kusakumuna bo.
BIKALA YA KWIKAMA NA YEHOWA
16 Na dibundu, bampangi yankaka me salaka masumu ya nene mpi bo me nganinaka bo “ngolo, na mpila nde bo vanda na lukwikilu ya ngolo.” (Tito 1:13) Sambu na bantu ya nkaka, bikalulu na bo me salaka nde bo basisa bo na dibundu. Sambu “bantu yina me baka mayele sambu na ndola ya mutindu yina,” ndola yina me sadisa bo na kukuma diaka bantu ya kimpeve. (Baeb. 12:11) Inki beto lenda sala kana bo me basisa mpangi to nduku na beto mosi na dibundu? Kwikama na beto ke kumaka na kigonsa, na muntu yina ve kansi na Nzambi. Yehowa ke talaka beto sambu na kumona kana beto ke zolaka yandi na kuzitisaka nsiku na yandi ya ke buyisaka konso muntu na kusolula ti muntu yina bo me basisa na dibundu.—Tanga 1 Korinto 5:11-13.
Bimvwama ya Kimpeve
w05-F 15/3 27 § 6
Samsoni Nungaka na Ngolo ya Yehowa
Samsoni vandaka ti ngindu mosi. Ngindu yango vandaka ya kunwanisa bantu ya Filistia. Kana Samsoni vandaka na nzo ya nkento mosi ya ndumba na Gaza, yo vandaka sambu na kunwanisa bambeni ya Nzambi. Yandi vandaka kusosa kisika ya kulala na mbanza mosi ya bambeni. Yandi zwaka kisika na nzo ya nkento mosi ya ndumba. Samsoni vandaka ve ata fioti ti ngindu ya kusala mambu ya nsoni. Na midi ya mpimpa, yandi katukaka na nzo ya nkento yina, yandi tumunaka bakielo ya mbanza, makunzi na yo zole mpi yandi tombukaka ti yo na nsongi ya ngumba pene-pene ya Ebroni na kiteso ya bakilometre 60. Yehowa ndimaka nde Samsoni kusala mambu yai mpi yandi salaka yo ti ngolo yina yandi pesaka yandi.—Bazuzi 16:1-3.
10-16 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAZUZI 17-19
“Kukonda Kulemfuka na Nsiku ya Nzambi Ke Nataka Bampasi”
it-2-F 278
Mika
1. Muntu ya dikanda ya Efrayimi. Yandi zitisaka ve nsiku ya nana na kati ya Bansiku Kumi (Kub 20:15), sambu yandi bakaka mbongo 1100 ya bibende ya mama na yandi. Ntangu yandi songaka mama na yandi kifu yina mpi vutudilaka yandi mbongo yango, mama na yandi tubaka nde: “Mono ta santisa kibeni mbongo yai ya me katuka na maboko na mono sambu na Yehowa sambu mwana na mono kusadila yo sambu na kusala kiteki ya kibende mpi kiteki ya nkaka. Ntangu yai mono ke vutudila nge yo.” Na nima, mama na yandi bakaka mbongo 200 ya bibende mpi pesaka yo na muntu yina ke salaka biteki ya kibende. Yandi salaka “kiteki ya kibende mpi kiteki ya nkaka.” Na nima, bo tulaka yo na nzo ya Mika. Mika vandaka ti “nzo ya banzambi.” Yandi salaka efodi mpi terafimi, ebuna yandi pesaka mwana na yandi mosi ya bakala na kati ya bana na yandi ya babakala kiyeka ya kuvanda nganga-nzambi na yandi. Ata yo vandaka kumonana nde bo salaka mambu yai sambu na kukumisa Yehowa, yo vandaka kufwa nsiku yina vandaka kubuyisa lusambu ya biteki (Kub 20:4-6) mpi bo vandaka kubebisa nzo-tenta ya Yehowa mpi kisalu ya kinganga-nzambi. (Baz 17:1-6; Kul 12:1-14) Na nima, Mika nataka Yonatani leke mosi ya dikanda ya Gershomi mwana ya Moize na nzo na yandi mpi yandi tulaka yandi nganga-nzambi na yandi. (Baz 18:4, 30) Mika yindulaka nde yandi me kima mosi ya mbote, yo yina yandi tubaka nde: “Ntangu yai mono me zaba nde Yehowa ta sadila mono mambu ya mbote.” (Baz 17:7-13) Kansi Yonatani vandaka ve muntu ya dikanda ya Aroni. Yo yina yandi fwanaka ve na kusala kisalu ya kinganga-nzambi. Mambu yai monisaka nde Mika salaka diaka mbi.—Kut 3:10.
it-2-F 278-279
Mika
Na nima, Mika ti kimvuka mosi ya babakala landaka bantu ya Dani. Ntangu bo kutanaka ti bantu yina, bantu yango sosaka kuzaba kima yina bo salaka. Mika tubaka nde: “Beno me baka banzambi na mono yina mono salaka, beno me kwenda mpi ti nganga-nzambi. Inki kima mono me bikala ti yo?” Kansi bana ya Dani kebisaka Mika nde bo ta nwanisa yandi kana yandi me landa bo diaka mpi ke buya kaka. Ntangu Mika monaka nde bantu ya Dani me luta yandi na ngolo, yandi vutukaka na nzo na yandi. (Baz 18:22-26) Na nima bantu ya Dani bulaka bantu ya Layishi mpi yokaka mbanza na bo. Ebuna bo tungaka mbanza ya Dani kisika mbanza ya Layishi vandaka. Yonatani ti bana na yandi ya babakala kumaka banganga-nzambi ya bantu ya Dani mpi bantu ya Dani “tedimisaka kiteki yina Mika salaka, mpi yo bikalaka kuna bilumbu yonso yina nzo ya Nzambi ya kieleka vandaka na Shilo.”—Baz 18:27-31.
Bimvwama ya Kimpeve
Mbalula Mosi ya Mbote ya Ndinga ya Nzambi
6 Bubu yai beto kele mpi ti banzikisa mingi ya ke monisa nde beto fwete sadila zina ya Yehowa. Zina ya Nzambi kele mbala 7216 na Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa ya Kingelesi, yina bo tomisaka na 2013. Bo yikaka yo na bisika 6 yina vandaka ve na mbalula ya ntete. Na bisika tanu, bo yikaka zina ya Nzambi sambu bo monaka yo na Barulo ya Nzadi-Mungwa ya Kufwa yina bo me basisa ntama mingi ve. (Tala noti na nsi ya lutiti.) Bo monaka yo na 1 Samuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Bazuzi 19:18 kele kisika ya sambanu yina bo me yika zina ya Nzambi, na nima ya kusala bansosa ya mpa na Masonuku ya ntama yina bantu mingi ke ndimaka.
17-23 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | BAZUZI 20-21
“Landa Kuyula Yehowa”
w11-F 15/9 32 § 2
Vanda Bonso Fineasi Ntangu Nge Ke Kutana Ti Bampasi
Bantu ya Gibea, na dikanda ya Benyamini, vukisaka nitu na ngolo ti makangu ya Mulevi mosi mpi fwaka yandi. Na nima, bantu ya makanda ya nkaka yantikaka kunwanisa bantu ya Benyamini. (Baz 20:1-11) Bo lombaka lusadisu ya Yehowa na nzila ya kisambu na ntwala ya kukwenda na bitumba. Kansi mbala zole ya mvimba, bo nungaka ve. (Baz 20:14-25) Keti bo tubaka nde Yehowa waka ve bisambu na bo? Keti Yehowa zolaka kibeni nde bo pesa bantu yina salaka mbi ndola?
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Bazuzi
20:17-48—Sambu na nki Yehowa kubikaka nde bantu ya Benyamini kubedisa bikanda yankaka mbala zole, ata yo lombaka kupesa bantu ya Benyamini ndola? Mutindu Yehowa kupesaka nzila nde bikanda yina ya kwikama kuvidisa ntete bantu mingi, yandi zolaka kumeka lukanu na bo ya kukatula mambi na Izraele.
w11-F 15/9 32 § 4
Vanda Bonso Fineasi Ntangu Nge Ke Kutana Ti Bampasi
Mambu yai ke longa beto nki? Bantangu ya nkaka, dibundu ke landaka kukutana ti bampasi ata bankuluntu ke sala bikesa mingi mpi samba Yehowa mingi. Kana ke salama mpidina, bankuluntu ke yibukaka mambu yai ya Yezu tubaka: “Beno landa na kulomba [to na kusamba], ebuna bo ta pesa beno; beno landa na kusosa, ebuna beno ta mona; beno landa na kubula na kielo, ebuna bo ta kangudila beno.” (Luk 11:9) Ata bankuluntu ke mona nde mvutu na bisambu na bo ke wumela, bo fwete ndima nde Yehowa ta pesa mvutu na ntangu ya me fwana.
Bimvwama ya Kimpeve
Inki mutindu bo vandaka kusadila balanse na bitumba na ntangu ya ntama?
Lanse vandaka kinwaninu yina Davidi sadilaka sambu na kufwa Goliati. Mbala ya nkaka Davidi longukaka kusadila lanse na bumwana ntangu yandi vandaka ngungudi.—Samuele 17:40-50.
Bo monaka bifwanisu ya lanse na bima yina bantu ya Ezipte ti bantu ya Asiria vandaka kusadila na ntangu ya ntama. Kinwaninu yai vandaka ti poshe mosi ya kwire to ya lele yina bo kangaka ti bansinga na balweka yonso zole. Muntu yina vandaka kusadila lanse vandaka kutula mwa-ditadi ya nkongolo, yina nene na yo vandaka ya basantimetre 5 tii na 7,5; mpi kilo na yo vandaka bagrame 250. Ebuna sambu na kuta ditadi, yandi vandaka kuwunga yo na zulu mpi kuyambula nsinga mosi na mpila nde ditadi kukwenda na ngolo yonso mpi kuluta ve na lweka.
Bo sengumunaka balanse mingi yina bo vandaka kusadila na bitumba na Moyen-Orient na ntangu ya ntama. Basoda ya eksiperiansi lendaka kulosa ditadi na lanse mpi ditadi yina kukwenda na vitesi ya bakilometre 160 tii na 240 na ngunga mosi. Bantu ya mayele ke ndimaka ve nde lanse yina me fwanana ti buta lenda ta matadi na kitamina yina, kansi bo ke ndimaka nde yo vandaka kinwaninu mosi ya kigonsa.—Bazuzi 20:16.
24-30 JANVIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | RUTI 1-2
“Landa Kumonisa Zola ya Kwikama”
Landa Mbandu ya Banduku ya Yehowa
5 Fami ya Ruti vandaka na Moabi. Kana yandi vutukaka kuna, ziku bo zolaka kusadisa yandi. Yandi zabaka bantu ya Moabi, ndinga na bo mpi luzingu na bo. Naomi lendaka ve kuzabisa Ruti nde yandi ta zwa mambu yina na Betelemi. Nkutu Naomi vandaka kumona nde yandi ta kuka ve kuzwila Ruti bakala to nzo. Yo yina yandi zabisaka Ruti na kuvutuka na Moabi. Mutindu beto tubaka, Orpa vutukaka na “bantu na yandi mpi na banzambi na yandi.” (Ruti 1:9-15) Kansi Ruti buyaka kuvutuka na bantu na yandi mpi na banzambi na bo ya luvunu.
Landa Mbandu ya Banduku ya Yehowa
6 Ziku Naomi to bakala ya Ruti bantu longaka Ruti mambu ya Yehowa. Yandi zabaka nde Yehowa me swaswana ti banzambi ya Moabi. Yandi vandaka kuzola Yehowa sambu yandi bakisaka nde yandi fwete zola Yehowa mpi kusambila yandi. Ruti bakaka lukanu mosi ya mbote kibeni. Yandi zabisaka Naomi nde: “Bantu na nge ta vanda bantu na mono, mpi Nzambi na nge Nzambi na mono.” (Ruti 1:16) Beto ke waka kiese kibeni ntangu beto ke yindulaka zola yina Ruti vandaka na yo sambu na Naomi. Kansi kima ya ke yitukisaka mingi kele zola ya Ruti sambu na Yehowa. Yo yitukisaka mpi Bozi; yo yina yandi sikisaka Ruti mutindu yandi ‘sosaka lutaninu na nsi ya mapapu ya Yehowa.’ (Tanga Ruti 2:12.) Mambu yina Bozi tubaka ke yibusa beto mutindu mwana ya ndeke ke sosaka lutaninu na nsi ya mapapu ya mama na yandi. (Nkunga 36:7; 91:1-4) Yehowa taninaka mpi Ruti na zola yonso mpi sakumunaka yandi sambu na lukwikilu na yandi. Ruti bakisaka nde lukanu yina yandi bakaka vandaka ya mbote.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ruti
1:13, 21—Keti Yehowa muntu salaka nde luzingu ya Noemi kubeba mpi yandi mona mpasi? Ve, nkutu Noemi tubaka ve nde bampasi na yandi katukaka na Nzambi. Kansi, mambu yonso yina kuminaka Noemi pusaka yandi na kuyindula nde Yehowa vandaka kuzola yandi diaka ve. Yandi vandaka kudiwa mawa kibeni mpi luzingu kuminaka yandi mbi. Kansi, na bilumbu yina, bantu vandaka kubaka mbuma ya divumu bonso lusakumunu, mpi bankento yina vandaka kubuta ve bo vandaka kumona bo bonso nde Nzambi me singaka bo. Sambu yandi vandaka ve ti bantekolo, mpi bana na yandi ya babakala yonso zole kufwaka, yo fwete vanda nde Noemi vandaka kudiwa nde yandi vandaka ti kikuma ya kuyindula nde Yehowa pesaka yandi nsoni.
31 JANVIER–6 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | RUTI 3-4
“Kudisadila Zina ya Mbote mpi Tanina Yo”
‘Nkento ya Bikalulu ya Mbote’
18 Bozi solulaka ti yandi, mpi ntembe kele ve nde ndinga mpi bangogo na yandi ya mawete lembikaka ntima ya Ruti. Bozi tubaka nde: ‘Yehowa kusakumuna nge, mwana-nkento. Nge me songa ntima na nge ya mbote na mambu yina nge me sala ntangu yai mpi yo me luta mambu yina nge salaka ntete. Nge me landa ve bana-babakala, ata bamvwama ata bansukami.’ (Ruti 3:10) ‘Mambu yina Ruti salaka ntete’ ke tendula zola ya kwikama yina Ruti monisaka na mutindu yandi kwisaka ti Noemi yina vutukaka na Izraele mpi landaka kutanina yandi. ‘Mambu yina yandi salaka ntangu yai’ kele mutindu yandi ndimaka kukwela Bozi yina vandaka mbuta-muntu sambu na kutanina zina ya bakala na yandi mpi ya bakala ya Noemi. Bozi zabaka nde, mwana-nkento yai lendaka kusosa bakala na kati ya batoko ya bamvwama to ya bansukami. Ata mpidina, yandi ndimaka kusala mambu ya mbote sambu na Noemi kaka ve kansi mpi sambu na bakala ya Noemi yina me fwaka mpidina zina na yandi kuvila ve na insi na yandi. Yo yina, beto lenda bakisa kikuma yina Bozi sepelaka mingi na mwana-nkento yai ya vandaka ve kusosa kaka mambote na yandi mosi.
‘Nkento ya Bikalulu ya Mbote’
21 Ya kieleka, Ruti waka kiese mpenza na bangogo yina Bozi zabisaka yandi nde, yandi zabanaka na bantu yonso bonso ‘nkento ya bikalulu ya mbote’! Ntembe kele ve nde, mpusa na yandi ya kuzaba Yehowa mpi kusadila yandi sadisaka yandi na kubaka lukumu yina. Yandi monisilaka Noemi mpi bantu na yandi ntima ya mbote ti mawa, na mutindu yandi ndimaka kuyikana ti luzingu mpi binkulu yina vandaka ya mpa sambu na yandi. Kana beto landa mbandu ya lukwikilu ya Ruti, beto ta sadila bantu ya nkaka mambu ti luzitu mpi ta zitisa binkulu na bo. Kana beto sala mpidina, beto mpi ta zabana sambu na bikalulu na beto ya mbote.
‘Nkento ya Bikalulu ya Mbote’
25 Bozi kwelaka Ruti. Na nima Biblia ke tuba nde: ‘Na luzolo ya Yehowa, Ruti bakaka divumu mpi butaka mwana ya bakala.’ Bankento ya Betelemi sakumunaka Noemi mpi kumisaka Ruti sambu yandi vandaka mbote sambu na Noemi kuluta bana-babakala nsambwadi. Na nima, mwana ya Ruti kumaka nkaka ya Davidi, Ntotila ya nene. (Ruti 4:11-22) Mpi Davidi kumaka nkaka ya Yezu Kristu.—Mat. 1:1.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ruti
4:6—Na nki mutindu muntu yina vandaka kusumba dyaka bima ya mpangi na yandi lendaka ‘kuvidisa’ kimvwama na yandi? Ntetentete, kana muntu ya Izraele meteka ntoto na yandi sambu na kinsukami, yo vandaka kulomba nde muntu mosi ya kikanda na yandi kubasisa mbongo sambu na kusumba dyaka ntoto yina. Ntalu ya kusumbulula ntoto yango vandaka kulanda ntalu ya bamvula yina vandaka kubikala na ntwala nde feti ya zibile yina talanda kusalama. (Levi 25:25-27) Kana bakala yina kundimaka na kusumba bima ya mpangi na yandi, kimvwama na yandi zolaka kukita. Dyaka, kana bakala yango kubuta mwana ti Ruti, mwana ya Ruti mpamba zolaka kuvanda ti nswa ya kubaka ntoto yina kansi mwana ya nkento yankaka ve ya bakala yina.
7-13 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 SAMUELE 1-2
“Kangudila Yehowa Ntima na Nge na Kisambu”
Yandi Sambaka Nzambi na Ntima ya Mvimba
12 Na mutindu yina, Ana bikaka mbandu ya mbote sambu na bansadi yonso ya Nzambi na yina me tala kisambu. Na ntima na yandi ya mbote, Yehowa ke lombaka bansadi na yandi na kusambila yandi na ntima ya mvimba, kukonda baketi-keti mpi kuzabisa yandi basusi na bo yonso kaka bonso mwana yina ke tudilaka tata na yandi ya zola ntima ke salaka. (Tanga Nkunga 62:9; 1 Batesalonika 5:17.) Na yina me tala kusamba Yehowa, ntumwa Piere sonikaka na ngolo ya mpeve bangogo yai ya ke pesa kikesa: ‘Beno losila yandi basusi na beno yonso, sambu yandi ke kudibanzaka sambu na beno.’—1 Pie. 5:7.
Mutindu Ana Kumaka na Ngemba
15 Ana kudiwaka nki mutindu na nima ya kusamba Yehowa na ntima ya mvimba na nzo na yandi ya ntenta? Biblia ke tuba nde: ‘Yandi kwendaka. Yandi yantikaka kudia, mpi yandi vandaka diaka ve na mawa.’ (1 Sam. 1:18) Mbalula mosi (The Jerusalem Bible) ke balula verse yina mutindu yai: “Ilungi na yandi vandaka diaka ve ti mawa.” Ana bakaka kikesa. Na bangogo ya nkaka, yandi tululaka kilo ya bampasi na yandi na mapeka ya muntu mosi yina vandaka ngolo mingi kuluta yandi, Tata na yandi ya zulu. (Tanga Nkunga 55:23.) Keti yo kele ti diambu mosi yina ke vandaka kizitu mingi sambu na Yehowa? Yo kele ve, yo me vandaka ntete ve, mpi yo ta vanda ve ata fioti!
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ntete ya Samuele
2:10—Sambu na nki Ana sambaka nde Yehowa ‘kupesa ntotila ngolo’ na ntangu ata ntotila mosi ya muntu vandaka kuyala ve na Izraele? Nsiku ya Moize tubaka na ntwala nde bantu ya Izraele zolaka kukuma ti ntotila ya muntu. (Kulonga 17:14-18) Na mbikudulu na yandi na ntwala ya kufwa, Yakobi tubaka nde: “Yuda ta simbaka nti ya kimfumu [kidimbu ya kiyeka ya kimfumu] tii kuna.” (Kuyantika 49:10) Diaka, sambu na yina me tala Sara, nkaka ya bantu ya Izraele, Yehowa tubaka nde: “Bana ya nkaka ya bana na yandi bo ta vanda bamfumu ya nene.” (Kuyantika 17:16) Yo yina, Ana vandaka kusamba sambu na ntotila yina zolaka kukwisa na ntwala.
14-20 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 SAMUELE 3-5
“Yehowa Ke Zitisaka Bantu”
Nkwa-Ngolo Yonso Ke Zitisaka Bantu
3 Samuele kumaka kusala na nzo-tenta ntangu yandi vandaka leke. (1 Samuele 3:1) Kilumbu mosi na mpimpa ntangu Samuele kwendaka kulala, diambu mosi ya kuyituka salamaka kibeni. (Tanga 1 Samuele 3:2-10.) Yandi waka muntu ke binga yandi. Samuele yindulaka nde yo vandaka Nganga-Nzambi ya Nene Eli. Yo yina, yandi telamaka nswalu, kwendaka ntinu na Eli mpi tubaka nde: “Mono yandi yai, sambu nge me binga mono.” Kansi Eli songaka yandi nde: “Mono me binga nge ve.” Ntangu diambu yai salamaka diaka na mbala ya zole, Eli bakisaka nde Nzambi muntu vandaka kubinga Samuele. Yo yina, Eli songaka Samuele mambu yina yandi ta tuba kana bo binga yandi diaka mpi Samuele lemfukilaka yandi. Sambu na nki Yehowa zabisaka ve Samuele na mbala ya ntete nde yandi muntu vandaka kubinga Samuele? Biblia ke tubila yo ve. Kansi yo ke monana nde Yehowa salaka mambu mutindu yina sambu yandi vandaka kuzitisa mawi ya Samuele.
Nkwa-Ngolo Yonso Ke Zitisaka Bantu
4 Tanga 1 Samuele 3:11-18. Nsiku ya Yehowa vandaka kulomba baleke na kuzitisa bambuta, mingi-mingi bayina kele ti kiyeka. (Kubasika 22:28; Levi 19:32) Yo yina, yo ke yitukisa na kuzaba nde leke Samuele kwendaka na suka-suka sambu na kuzabisa Eli ti kikesa yonso nsangu ya lusambisu yina Nzambi tubaka sambu na yandi. Biblia ke tuba nde Samuele “vandaka kuwa boma na kuzabisa Eli mbona-meso yina.” Kansi, Nzambi monisaka pwelele Eli nde yandi muntu vandaka kubinga Samuele. Yo yina, Eli songaka Samuele na kubumba ve mambu yina Yehowa songaka yandi. Samuele lemfukilaka Eli mpi “zabisaka yandi mambu yonso.”
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ntete ya Samuele
3:3—Keti Samuele lalaka mpenza na Kisika ya Kuluta Santu? Ve. Samuele vandaka Mulevi ya fami ya Kehati, bayina vandaka ve banganga-Nzambi. (1 Bansangu 6:18-23) Sambu yandi vandaka ve nganga-Nzambi, yandi vandaka ve na nswa ya ‘kukota sambu na kutala bima ya santu.’ (Kutanga 4:17-20) Kitini ya tabernakle yina Samuele vandaka na nswa ya kukota vandaka kaka kibansala. Yo fwete vanda nde yandi lalaka na kisika yina. Yo ke monana mpi nde Eli lalaka na kisika mosi buna na kibansala. Yo ke pwelele nde bangogo “penepene na Sanduku ya Kuwakana” ke tubila kisika mosi ya tabernakle.
21-27 FÉVRIER
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 SAMUELE 6-8
“Nani Kele Ntotila na Beto?”
it-2-F 827 § 1
Kimfumu ya Nzambi
Bantu Lombaka Ntotila Ya Muntu. Pene-pene ya bamvula 400 na nima ya kubasika na kimpika mpi bamvula kuluta 800 na nima ya kuwakana yina Nzambi salaka ti Abrahami, bantu ya Izraele lombaka nde bo tudila bo ntotila ya muntu yina ta twadisa bo mutindu bantu ya makanda ya nkaka vandaka ti bantotila ya bantu. Mutindu bo lombaka ntotila ya muntu, yo monisaka nde bo vandaka kubuya nde Yehowa kutwadisa bo. (1Sa 8:4-8) Ya kieleka, bantu vandaka kuvingila nde Nzambi kutudila bo kimfumu na kuwakana ti mambu yina yandi songaka Abrahami mpi Yakobi. Bo vandaka kuvingila yo na kutadila mambu yina Yakobi tubaka na ntwala nde yandi fwa nde yo ta lungana sambu na Yuda, (Kuy 49:8-10) mambu yina Yehowa songaka bantu ya Izraele na nima ya kubasika na kimpika, (Kub 19:3-6) bangogo ya kuwakana ya Nsiku, (Kub 17:14, 15) mpi mwa mambu yina Nzambi songaka profete Balami na kutuba (Kut 24:2-7, 17). Ana mama ya Samuele yina vandaka nkento mosi ya lukwikilu ndimaka mpi na kisambu nde mambu yai ta salama. (1Sa 2:7-10) Ata mpidina, Yehowa tubilaka ve ‘kinsweki na yandi ya santu’ ya me tala Kimfumu na yandi, ntangu yina yo ta kwisa, kisika yo ta vanda mpi bantu yina ta yala na Kimfumu yango, kana yo ta vanda kimfumu ya ntoto to ya zulu. Bantu yai salaka mambu na ntu ngolo mutindu bo vandaka kulomba nde bo tudila bo ntotila ya muntu.
Yandi Kangaka Ntima Ata Yandi Kutanaka Ti Bampasi
18 Tala mvutu yina Yehowa pesaka Samuele ntangu yandi zabisaka Yehowa diambu yina na kisambu: ‘Widikila ndinga ya bantu. Sambu nge ve muntu ya bo ke buya, kansi bo ke buya mono na kuvanda mfumu na bo.’ Bangogo yai lembikaka ntima ya Samuele, ata mpidina nkadilu ya bantu ya Izraele vwenzaka Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso! Yehowa zabisaka profete na yandi na kuzabisa bantu ya Izraele malanda yina bo ta baka na mutindu bo ke lomba ntotila ya muntu. Ntangu Samuele zabisaka bo mambu yina, bo landaka kaka na kutuba nde: “Kele ve, tudila beto kaka ntotila.” Sambu Samuele vandaka kulemfukila Nzambi na yandi ntangu yonso, yandi kwendaka mpi pakulaka mafuta na ntotila yina Yehowa ponaka.—1 Sam. 8:7-19.
Luyalu ya Yehowa Menungisama!
9 Disolo ya luzingu ya bantu memonisaka bukyeleka ya lukebisu yai ya Yehowa. Ntangu bana ya Izraele vandaka na nsi ya luyalu ya ntotila ya muntu, yo natilaka bo bampasi ya ngolo, mingimingi ntangu ntotila yango kuvandaka ve ya kwikama. Ti mbandu yai ya bana ya Izraele na mabanza, yo keyitukisa ve na kumona nde banda bamvula mingi luyalu ya bantu yina mezaba ve Yehowa menungaka ve na kunata mbutu ya mbote ya kimakulu. Ya kyeleka, bantu yankaka ya politiki kesambaka Nzambi sambu yandi sakumuna bikesa na bo na kutula ngemba mpi lutaninu, kansi nki mutindu Nzambi lenda sakumuna bantu yina kezitisaka ve luyalu na yandi?—Nk. 2:10-12.
Bimvwama ya Kimpeve
Sambu na Nki Muntu Fwete Baka Mbotika?
13 Sambu na kubaka mbotika mpi kukuma Mbangi ya Yehowa, beto fwete soba ntete bikalulu na beto. Kusoba bikalulu kele kima mosi ya muntu yina kebaka desizio ya masonga ya kulanda Kristu Yezu kesalaka na luzolo na yandi mosi. Bantu ya mutindu yai keyambulaka mambu ya mbi yina bo vandaka kusala ntete mpi bo kebakaka lukanu ya kusala mambu yina kele mbote na meso ya Nzambi. Na Masonuku, bangogo ya Kiebreo ti ya Kigreki yina kewakana ti kusoba bikalulu kezola kutuba kuvutuka, kubaluka. Kusala mutindu yina ketendula kukatuka na nzila ya mbi sambu na kuvutuka na Nzambi. (1 Bantotila 8:33, 34) Kusoba bikalulu ketendula ‘kusala bisalu yina ke songaka nde, ya kieleka, muntu me balula ntima.’ (Bisalu 26:20) Yo kelombaka nde beto bika lusambu ya mbi, beto sala mambu yina kewakana ti bansiku ya Nzambi, mpi beto kudipesa kaka na Yehowa. (Kulonga 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) Kusoba luzingu kemonanaka mpi na bansoba yina beto kesalaka na mabanza, balukanu, mpi na kimuntu na beto. (Ezekiele 18:31) Beto ‘kevutukaka na Nzambi’ ntangu kimuntu ya mpa keyingaka bikalulu ya mbi yina Nzambi kebuyaka.—Bisalu 3:19; Efezo 4:20-24; Kolosai 3:5-14.
28 FÉVRIER–6 MARS
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | 1 SAMUELE 9-11
“Saule Vandaka Ntete Muntu ya Kudikulumusa mpi Zabaka Bandilu na Yandi”
Tambula Kukonda Lulendo ti Nzambi na Nge mpi Zaba Bandilu na Nge
11 Yindula mambu yina kuminaka ntotila Saule. Na luyantiku yandi vandaka muntu ya kudikulumusa. Yandi zabaka bandilu na yandi mpi nkutu, yandi vandaka kuzola ve kubaka mikumba mingi. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Kansi na nima, Saule kumaka muntu ya lulendo. Yandi monisaka kikalulu na yandi yai ya mbi mbala mosi na nima ya kukuma ntotila. Na dibaku mosi, yandi monisaka ve ntima-nda ntangu yandi vandaka kuvingila profete Samuele. Na kisika ya kutula ntima na Yehowa sambu na kusala mambu ya mbote sambu na bansadi na yandi, Saule pesaka makabu ya kuyoka ata yandi vandaka ve ti nswa ya kusala yo. Yo yina, Yehowa buyaka Saule mpi nsuka-nsuka yandi katukaka na kimfumu. (1 Sam. 13:8-14) Mbandu yai ya Saule ta sadisa beto na kusala ve mambu yina beto kele ve ti nswa ya kusala.
Mutindu Nge Lenda Tanina Mpeve ya Kuditambika
8 Saule, Ntotila ya Izraele kele mbandu yina ke kebisa beto nde bwimi lenda bebisa mpeve na beto ya kuditambika. Ntangu Saule yantikaka kuyala, yandi vandaka muntu mosi ya kudikulumusa kibeni. (1 Sam. 9:21) Yandi buyaka kupesa ndola na bantu ya Izraele yina tubaka mambu ya mbi sambu na kimfumu na yandi, ata yandi vandaka ti nswa ya kusala yo sambu Nzambi muntu pesaka yandi kiyeka yina. (1 Sam. 10:27) Ntotila Saule ndimaka lutwadisu ya mpeve santu na mutindu yandi twadisaka bantu ya Izraele na kununga mvita yina bo nwanaka ti bantu ya Amoni. Na nima, yandi pesaka Yehowa lukumu na kudikulumusa yonso sambu na kununga yina.—1 Sam. 11:6, 11-13.
w95-F 15/12 10 § 1
Bantu ya Amoni Vutulaka Mbi na Mambote Yina Bo Sadilaka Bo
Bantu ya Amoni vutulaka diaka mbi na mambote yina Yehowa sadilaka bo. Yehowa kangaka ve meso na mbi yina bo salaka. Biblia ke tuba: “Mpeve ya Nzambi pesaka Saule ngolo ntangu yandi waka mambu yina [mambu ya Nahashi], mpi yandi waka makasi mingi.” Na ngolo ya lutwadisu ya mpeve ya Nzambi, Saule bakaka babakala 330 000 mpi bo kwendaka kunwanisa bantu ya Amoni “na mpila nde ata bantu zole bikalaka ve kisika mosi.”—1 Samuele 11:6, 11.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Ntete ya Samuele
9:9—Bangogo “ntangu yina profete bo vandaka binga yandi nganga” ke tendula inki? Bangogo yai lenda monisa nde mutindu baprofete kuzabanaka mingi mpenza na bilumbu ya Samuele mpi na nsungi ya bantotila ya Izraele, ngogo “profete” kuyingaka ngogo “nganga.” Bantu ke bakaka Samuele bonso profete ya ntete na ndonga ya baprofete.—Bisalu 3:24.