Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | ESTERE 1-2
“Sala Ngolo Sambu na Kuvanda Muntu ya Kudikulumusa Bonso Estere”
Landa Kuzitisa Bandilu na Nge Ntangu Yonso
11 Kana bantu ke sikisa beto to ke tuba mambu ya mbote sambu na beto, yo lenda kumisa beto lulendo. Bantu vandaka kusikisa Estere mpi kutuba mambu ya mbote sambu na yandi. Yandi vandaka nkento mosi ya kitoko mingi na Persia. Na nsungi ya mvula mosi, bo yidikaka nitu na yandi ti ya bana-bankento ya nkaka sambu bo kuma diaka kitoko mingi mpi ntotila kupona nkento mosi na kati na bo. Ntotila ponaka Estere mpi Estere kumaka nkento ya ntotila. Kansi mambu yai yonso sobaka ve bikalulu ya Estere. Estere kumaka ve lulendo. Yandi vandaka kaka nkento ya kudikulumusa, ya mawete, mpi ya luzitu.—Estere 2:9, 12, 15, 17.
Yandi Tulaka Luzingu na Yandi na Kigonsa Sambu na Bantu ya Nzambi
15 Ntangu yo lombaka nde Estere kumonana na ntwala ya ntotila, bo pesaka yandi kimpwanza ya kubaka konso kima yina yandi yindulaka nde yandi lendaka kuvanda na mfunu na yo, ziku sambu na kudikumisa diaka kitoko mingi. Kansi na kudikulumusa yonso, yandi lombaka ve kima ya nkaka katula kaka yina Ege zabisaka yandi. (Est. 2:15) Ziku yandi bakisaka nde kitoko mpamba me fwana ve sambu na kusimba ntima ya ntotila; kudikulumusa, kikalulu yina bantu mingi ya nzo ya ntotila kondaka zolaka kuvanda mbote. Keti yandi yindulaka mbote?
Landa Kuzitisa Bandilu na Nge Ntangu Yonso
12 Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta lwata mbote, ta yidika nsuki mbote mpi ta sala mambu yina ta pusa bantu ya nkaka na kuzitisa beto. Beto fwete kudimonisa ve na meso ya bantu to kubenda dikebi ya bantu na kimuntu na beto. Beto fwete vanda bantu “ya pima mpi ya mawete.” (Tanga 1 Piere 3:3, 4; Yeremia 9:23, 24) Mambu ya beto ke tubaka mpi ke salaka ke monisaka kimuntu na beto. Mu mbandu, kana beto kele lulendo, beto lenda pusa bantu na kuyindula nde beto kele mfunu mingi sambu na mambu yina beto ke salaka, mambu yina beto me zaba to bantu yina beto me zabana ti bo. To ntangu beto me sala kisalu ti bantu ya nkaka, beto lenda monisa nde beto salaka yo beto mosi, bantu yina ya nkaka salaka ata kima ve. Kansi yindula mbandu ya Yezu. Yandi sosaka ve kumonisa bantu nde yandi kele mayele mingi. Yandi vandaka kuvutukila mambu yina kele na Ndinga ya Nzambi. Yandi sosaka ve nde bantu kukumisa yandi. Ntangu yonso, yandi vandaka kupusa bantu na kukumisa Yehowa.—Yoane 8:28.
Bimvwama ya Kimpeve
Keti Nge Zabaka Yo?
Bo monaka bisono ya ntama ya Persia (texte cunéiforme). Yo vandaka ti zina ya muntu mosi, Marduka (na Kikongo, Mordekai). Yandi vandaka kutwadisa bisalu, mbala ya nkaka yandi vandaka kutala mambu ya mbongo na mbanza Shushane. Ntangu bo zwaka bisono yina, Arthur Ungnad yina vandaka ngolo na mambu ya istware na ntangu yina, sonikaka nde na ntangu yina, yo vandaka mbala ya ntete yina bo sonikaka zina ya Mordekai “na mukanda yina vandaka ve na Biblia.”
Na nima ya mambu yina Ungnad tubaka, bantu ya mayele balulaka bisono mingi ya ntama ya Persia. Mu mbandu, bisono yina vandaka na bitini ya matadi yina bo zwaka na mayumbu ya mbanza Persepolisi. Bo zwaka yo na kisika yina bo vandaka kubumba bima pene-pene ya bibaka ya mbanza. Bitini yina ya matadi vandaka banda ntangu Zeresesi I vandaka kuyala. Bisono yina bo sonikaka na bitini yina ya matadi vandaka na ndinga Elamite mpi yo vandaka ti bazina mingi ya kele na mukanda ya Estere.
Bitini ya matadi mingi yina bo zwaka na Persepolisi kele ti zina Marduka, yina vandaka sekretere na nzo ya ntotila na Shushane na luyalu ya Zeresesi I. Kitini mosi ya ditadi ke tubaka nde Marduka vandaka mbaludi. Yo ke wakana ti mambu yina Biblia ke tubaka sambu na Mordekai. Yandi vandaka kapita na nzo ya ntotila Asuerusi (Zeresesi I) mpi yandi vandaka kutuba bandinga kiteso ya zole. Mordekai vandaka kuvanda mbala na mbala na kielo ya nzo ya ntotila na Shushane. (Est. 2:19, 21; 3:3) Kielo yina vandaka nene kibeni mpi yo vandaka kisika yina bakapita ya nzo ya ntotila vandaka kusala.
Mambu yina ya ke benda dikebi ke monisa nde Marduka yina bo zwaka na bitini ya matadi mpi Mordekai yina Biblia ke tubilaka ke wakana. Bo zingaka ntangu mosi, kisika mosi mpi bo vandaka ti mukumba mosi mpi bo salaka kisika mosi. Na kutadila mambu yina yonso, yo ke monana nde Marduka mpi Mordekai kele muntu mosi yina mukanda ya Estere ke tubilaka.
11-17 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | ESTERE 3-5
“Sadisa Bantu ya Nkaka na Kusala Bikesa ya Me Fwana”
it-2-F 345 § 7
Mordekai
Yandi Buyaka Kufukimina Amani. Ntotila Asuerusi tulaka Amani muntu ya Agagi, ministre ya ntete mpi yandi tubaka nde bantu yonso yina vandaka kusala na porte ya nzo ya ntotila fwete fukama na ntwala ya Amani sambu yandi kumaka mfumu ya nene. Mordekai buyaka kufukimina yandi sambu yandi vandaka Muyuda. (Est 3:1-4) Mutindu Mordekai buyaka kufukimina Amani, ke monisa nde yandi vandaka kubaka kinduku na yandi ti Yehowa Nzambi na valere mingi mpi yandi kudipesaka na yandi. Yandi zabaka mbote nde kufukama na ntwala ya Amani vandaka ve mutindu mosi ti mpila bantu ya Izraele vandaka kufukama na ntwala ya muntu mosi ya nene sambu na kumonisa nde muntu yango kele mfumu. (2Sa 14:4; 18:28; 1Bn 1:16) Mordekai vandaka ti kikuma ya mbote ya kufukama ve na ntwala ya Amani. Yo ke monana nde, Amani vandaka muntu ya Amaleki mpi Yehowa tubaka nde yandi ta nwanaka bitumba ti Amaleki “tii na bandonga ya bantu na yandi yonso yina ta kwisa.” (Kub 17:16; tala HAMAN.) Mordekai buyaka kufukama na ntwala ya Amani sambu lukanu na yandi vandaka ya kukangama na Nzambi, kansi yo vandaka ve sambu na mambu ya politiki.
it-2-F 345 § 9
Mordekai
Nzambi sadilaka yandi sambu na kugulusa Izraele. Ntangu Amani yidikaka mambu sambu na kufwa Bayuda yonso yina vandaka na Persia, Mordekai monisaka lukwikilu sambu yandi ndimaka kibeni nde Estere kumaka nkento ya ntotila sambu na kugulusa Bayuda na ntangu yina ya mpasi kibeni. Yandi songaka Estere nde yandi vandaka ti mukumba ya nene ya kugulusa Bayuda mpi yandi songaka yandi na kubondila ntotila sambu yandi sadisa bo. Estere sadilaka mambu yina Mordekai songaka yandi ata yo zolaka kutula luzingu na yandi na kigonsa.—Est 4:7–5:2.
Yandi Tulaka Luzingu na Yandi na Kigonsa Sambu na Bantu ya Nzambi
22 Ntembe kele ve nde, Estere kudiyangisaka mingi ntangu yandi waka nsangu yina. Yo vandaka kumekama ya kuluta ngolo sambu na lukwikilu na yandi. Yandi waka boma, mutindu yandi monisaka yo pwelele na mvutu yina yandi pesaka Mordekai. Yandi yibusaka Mordekai nsiku ya ntotila. Kumonana na ntwala ya ntotila kukonda nde yandi bingisa nge, vandaka kutendula nkanu ya lufwa. Muntu yango lendaka kuguluka kaka kana ntotila tandudila yandi nti na yandi ya kimfumu ya wolo. Keti Estere vandaka ti kikuma ya kuvingila nde, ntotila lendaka kuwila yandi mawa mutindu yina, mingi-mingi na kutadila mambu yina kuminaka Vasti ntangu yandi buyaka kukwisa ntangu ntotila bingaka yandi? Estere songaka Mordekai nde, tuka bilumbu 30 ntotila bingaka yandi ve sambu na kumona yandi! Yo pesaka Estere bikuma mingi ya kuyindula nde, ziku ntotila yai ya ke soba-sobaka mabanza vandaka diaka ve kuzola yandi.—Est. 4:9-11.
23 Mordekai vutudilaka Estere mvutu na kikesa yonso sambu na kukumisa lukwikilu na yandi ngolo. Yandi zabisaka Estere nde kana yandi sala kima ve, luguluku ya Bayuda ta katuka na kisina ya nkaka. Kansi, yandi mosi ta guluka nki mutindu kana mbangika yina kukuma ngolo? Na bangogo yina, Mordekai monisaka lukwikilu na yandi ya ngolo na Yehowa, yina zolaka ve ata fioti kubika nde bo manisa bantu na yandi yonso, mpidina balusilu na yandi kulungana ve. (Yoz. 23:14) Na nima, Mordekai songaka Estere nde: “Nani me zaba kana nge kumaka na kiyeka ya kimfumu sambu na ntangu ya mutindu yai?” (Est. 4:12-14) Keti yo me fwana ve nde, beto landa mbandu ya Mordekai? Yandi tulaka ntima ya mvimba na Yehowa, Nzambi na yandi. Keti beto mpi ke salaka mpidina?—Bing. 3:5, 6.
Bimvwama ya Kimpeve
Kunwanina Kimpwanza ya Lusambu
14 Bonso Estere ti Mordekai, bansadi ya Yehowa ya bubu yai ke nwaninaka kimpwanza na bo ya kusambila Yehowa mutindu yandi me pesaka ntuma. (Est. 4:13-16) Keti nge lenda sala yo mpi? Ee. Sambaka mbala na mbala sambu na bampangi na nge yina ke na kumona mpasi sambu na badesizio ya kukonda lunungu yina batribinale me bakaka. Bisambu yai lenda sadisa mingi kibeni bampangi na beto yina ke kutana ti bampasi mpi bambangika. (Tanga Yakobo 5:16.) Keti Yehowa ke ndimaka bisambu yai? Kununga na beto na batribinale ke monisaka pwelele nde yandi ke ndimaka yo!—Baeb. 13:18, 19.
18-24 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | ESTERE 6-8
“Dilongi Sambu na Kusolula Mbote”
Yandi Salaka Mambu ti Mayele, Kikesa, mpi Kukonda Bwimi
15 Sambu Estere vandaka ntima-nda, yandi vingilaka kilumbu mosi diaka sambu na kusonga ntotila diambu na yandi, mpi yo bikilaka Amani ntangu ya kuyidika mambu yina ta nata na lufwa na yandi mosi. Mpi mbala ya nkaka Yehowa muntu salaka nde, ntotila kulala ve na mpimpa. (Bing. 21:1) Yo yina, yo ke yitukisa ve kana Ndinga ya Nzambi ke siamisa beto na kumonisa “kikalulu ya kuvingila”! (Tanga Mishe 7:7.) Kana beto ke vingila nde Nzambi kusala mambu, yandi lenda yidika yo na mutindu ya mbote kibeni kuluta yina beto vandaka kuyindula.
Yandi Tubaka ti Kikesa
16 Estere zolaka diaka ve kutula ntima-nda ya ntotila na kumekama; na feti ya zole yandi fwete songa yandi mambu yonso. Kansi nki mutindu? Ntotila yandi mosi pesaka dibaku ya mbote na kuyulaka yandi diaka kana yandi kele na mfunu ya nki. (Est. 7:2) “Ntangu ya kutuba” lungaka sambu na Estere.
Yandi Salaka Mambu ti Mayele, Kikesa, mpi Kukonda Bwimi
17 Beto lenda mona na mabanza mutindu Estere ke samba Nzambi na yandi na ndinga ya nsi na ntwala ya kutuba mambu yai: ‘Kana mono me ndimama na meso na nge, Mfumu, mpi kana nge me zola, ndima mambu yina mono ke lomba nge. Mono ke zola kubikala na moyo, mono ke zola mpi nde bantu na mono kubikala na moyo.’ (Est. 7:3) Simba nde, yandi ke ndimisa ntotila nde yandi ke bakaka nkanu na yandi na mbalu. Estere swaswanaka kibeni ti Vasti, nkento ya ntama ya ntotila yina pesaka bakala na yandi nsoni na luzolo yonso. (Est. 1:10-12) Diaka, Estere vwenzaka ve ntotila na mutindu yandi vandaka kutudila Amani ntima. Kansi, yandi bondilaka ntotila na kutanina yandi na diambu yina vandaka kutula luzingu na yandi na kigonsa.
Yandi Salaka Mambu ti Mayele, Kikesa, mpi Kukonda Bwimi
18 Ntembe kele ve nde, diambu yina yandi lombaka yitukisaka ntotila ngolo. Nani lendaka kumeka kutula luzingu ya mfumu-nkento na kigonsa? Estere yikaka nde: ‘Mono ti bantu na mono bo me teka beto sambu na kufwa beto, kuzenga beto ntu, mpi kumanisa beto yonso. Mono lendaka kuvanda pima kana bo tekaka beto na kimpika mpamba, kansi mono ke kudiyangisa sambu mpasi yango ta natila mpi ntotila kigonsa.’ (Est. 7:4) Simba nde, Estere tubilaka diambu na yandi na masonga yonso, kansi yandi yikaka nde yandi zolaka kuvanda pima kana kigonsa yango vandaka kaka ya kukumisa bo bampika. Kansi, nkanu yina ya kufwa bantu yonso zolaka kuvanda kigonsa ata sambu na ntotila yandi mosi yo yina yandi lendaka ve kuvanda pima.
19 Mbandu ya Estere ke longa beto mambu mingi na yina me tala mayele ya kundimisa. Kana nge ke zola kuzabisa diambu mosi ya mpasi na muntu yina nge ke zolaka to ya kele ti kiyeka, kumonisa ntima-nda, luzitu, mpi kuvanda masonga lenda sadisa nge mingi kibeni.—Bing. 16:21, 23.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Estere
7:4—Inki mutindu lufwa ya Bayuda yonso zolaka “kunata mpasi na ntotila”? Ntangu yandi tubilaka dibaku ya kuteka Bayuda na kimpika, Estere bendaka dikebi na dyambu ya mpasi yina lufwa na bo zolaka kunatila ntotila. Bibende ya mbongo 10 000 yina Amani silaka na kutula na sanduku ya kimvwama ya kimfumu kuvandaka ve na valere mingi kuluta kimvwama yina bo zolaka kubaka kana Amani salaka komplo ya kuteka Bayuda na kimpika. Kana Amani zolaka kununga na kusala komplo na yandi, yo zolaka kusala nde ntotila kuvidisa mfumu-nkento.
25 SEPTEMBRE–1er OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | ESTERE 9-10
“Yandi Sadilaka Kiyeka na Yandi Sambu na Kusadisa Bantu”
it-2-F 346 § 1
Mordekai
Mordekai kumaka ministre ya ntete na kisika ya Amani mpi ntotila pesaka yandi lupetu na yandi ya kutudila kidimbu sambu yandi ta tulaka bidimbu na mikanda ya leta. Estere tulaka Mordekai sambu na kutala nzo ya Amani yina ntotila pesaka Estere. Na nima Mordekai sadilaka kiyeka yina ntotila pesaka yandi sambu na kubasisa nsiku mosi yina vandaka kupesa Bayuda nswa ya kunwanina luzingu na bo. Nsiku yina vandaka sambu na kugulusa Bayuda mpi bo sepelaka mingi ntangu bo waka yo. Bantu mingi na Persia vukanaka ti Bayuda mpi ntangu kilumbu ya 13 ya ngonda Adare lungaka, kilumbu yina bo tulaka sambu na kufwa Bayuda, Bayuda vandaka ya kuyilama. Bo fwaka bambeni ya Bayuda kuluta 75 000 yina vandaka na Persia. Bana kumi ya Amani vandaka mpi na kati ya bantu yina bo fwaka. (Est 8:1–9:18) Estere ndimaka nde Mordekai kusonga bantu na kusala nkinsi yina ta salamaka konso mvula na kilumbu ya 14 mpi ya 15 ya ngonda Adare, “bilumbu ya Purimi” sambu na kusepela, kusala bafeti, kupesana bakado mpi kupesa bansukami bakado. Bayuda ndimaka ngindu yina mpi bo songaka bana na bo mpi bantu yonso yina vukanaka ti bo na kusala mpi nkinsi yina. Mordekai kumaka mfumu ya zole na Persia. Bansadi ya Nzambi, disongidila Bayuda vandaka kuzitisa yandi mingi mpi yandi landaka kusala yonso sambu na kusadisa bo.—Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2-F 628 § 4
Purimi
Lukanu. Bantu ya nkaka tubaka nde na Nkinsi ya Purimi yina Bayuda ke salaka bubu yai, bo ke salaka mambu mingi ya kinsuni kuluta mambu ya Nzambi mpi bantangu ya nkaka bo ke lutisaka ndilu na mambu yina bo ke salaka. Kansi Bayuda ya ntangu ya ntama vandaka kusala ve mutindu yina ntangu bo tulaka nkinsi yango mpi ntangu bo yantikaka kusala yo. Mordekai ti Estere vandaka bansadi ya kieleka ya Yehowa Nzambi mpi bo tulaka nkinsi yina sambu na kupesa Yehowa lukumu. Yehowa Nzambi muntu gulusaka Bayuda na ntangu yina sambu bo bakaka lukanu yina ya kufwa Bayuda sambu Mordekai vandaka ya kwikama na Yehowa mpi yandi vandaka kusambila kaka yandi. Yo ke monana nde Amani vandaka muntu ya Amaleki, insi yina Yehowa singaka mpi yina yandi tubaka nde yandi fwete fwa yo. Mordekai zitisaka mambu yina Nzambi tubaka mpi yandi buyaka kufukama na ntwala ya Amani. (Est 3:2, 5; Kub 17:14-16) Diaka, mambu yina Mordekai songaka Estere (Est 4:14) ke monisa nde Mordekai vandaka kusosa lusadisu ya muntu yina vandaka ti ngolo mingi sambu na kugulusa Bayuda mpi mutindu Estere buyaka madia na ntwala ya kumona ntotila sambu na kubingisa yandi na nkinsi, monisaka nde yandi vandaka kulomba lusadisu na Nzambi.—Est 4:16.
“Beno Landa Mbandu ya Nzambi” na Mutindu Beno Ke Sadila Kiyeka
12 Yehowa me tulaka bankengi sambu na kutwadisa dibundu ya Bukristu. (Baebreo 13:17) Bampangi yai fwete sadila kiyeka yina Nzambi me pesaka bo sambu na kusadisa bampangi mpi kusosa mambote na kibuka ya Nzambi. Keti kiyeka yina ke pesa bankuluntu nzila ya kuyala na kingolo-ngolo bampangi ya dibundu? Ata fioti ve! Bankuluntu fwete vanda na bukati-kati mpi kulungisa mukumba na bo na dibundu na kudikulumusa yonso. (1 Piere 5:2, 3) Biblia ke songa bankengi na “kugungula dibundu ya Nzambi, yina yandi sumbaka na menga ya Mwana na yandi mosi.” (Bisalu 20:28) Verse yai ke sadisa bankuluntu na kuvanda mawete ti konso mpangi na dibundu.
13 Yindula nde nduku na nge mosi ya ngolo me lomba nge na kutanina kima mosi ya yandi ke zolaka mingi. Nge ke zaba mpi nde nduku na nge sumbaka yo na ntalu ya mingi. Keti nge ta tanina yo ve mbote-mbote mpi na dikebi yonso? Mutindu mosi, Nzambi me pesaka bankuluntu mukumba ya kutanina kima mosi ya mbalu mingi: dibundu, yina bantu na yo me fwanana ti mameme. (Yoane 21:16, 17) Yehowa ke zolaka mameme na yandi ngolo—yo yina, yandi sumbaka bo na menga ya mbalu mingi ya Mwana mosi kaka ya kubutukaka, Yezu Kristu. Yehowa me sumbaka mameme na yandi na ntalu mosi ya mingi mpenza. Bankuluntu ya kudikulumusa ke vilaka ve diambu yai mpi ke sadilaka mameme mambu na mutindu ya mbote.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Estere
9:10, 15, 16—Ata nsiku vandaka kupesa nzila na kubotula bima ya bantu yina bo me nunga, sambu na nki Bayuda zolaka ve kusadila yo? Mutindu bo buyaka kusadila yo ke monisa pwelele nde lukanu na bo vandaka ve ya kubaka kimvwama, kansi ya kutanina luzingu na bo.
2-8 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YOBI 1-3
“Landa Kumonisa nde Nge Ke Zolaka Yehowa Mingi”
Landa Mbandu ya Lukwikilu mpi Bulemfu ya Noa, ya Daniele, mpi ya Yobi
16 Inki bampasi Yobi kutanaka ti yo? Yobi kutanaka ti bampasi mingi. Yobi vandaka “muntu ya kuluta nene na kati ya bantu yonso ya Esti.” (Yobi 1:3) Yandi vandaka mvwama ya nene, yandi zabanaka mingi mpi bantu vandaka kuzitisa yandi. (Yobi 29:7-16) Ata mpidina, Yobi vandaka kuyindula ve nde yandi me luta bantu ya nkaka to nde yandi lenda zinga kukonda lusadisu ya Nzambi. Yo yina Nzambi bingaka yandi “nsadi na mono” mpi tubaka nde: “Yandi kele muntu ya mbote mpi ya kwikama, yina ke waka Nzambi boma, mpi ke tinaka mambu ya mbi.”—Yobi 1:8.
17 Kansi luzingu ya Yobi sobaka na mbala mosi. Bima na yandi yonso manaka mpi yo yangisaka yandi mingi, nkutu yandi lombaka nde yandi fwa. Bubu yai, beto me zabaka nde Satana muntu natilaka Yobi bampasi yina. Satana tubaka nde Yobi vandaka kusadila Yehowa ti bikuma ya mbote ve. (Tanga Yobi 1:9, 10.) Yehowa tulaka dikebi mingi na mambu yina Satana tubaka. Inki Yehowa salaka sambu na kumonisa nde Satana tubaka luvunu? Yandi pesaka Yobi dibaku ya kumonisa nde Yobi kele muntu ya kwikama mpi ke sadilaka Nzambi na zola yonso.
Tanina Kwikama na Nge
10 Inki mutindu ntembe yina Satana tulaka ke tadila nge? Satana mpi ke mekaka beto. Yandi ke tubaka nde nge lenda zola mpenza ve Yehowa Nzambi, nde nge ta yambula kusadila Yehowa sambu na mambote na nge mosi mpi nde kwikama na nge kele ya luvunu! (Yobi 2:4, 5; Kus. 12:10) Nge ke kudiwaka nki mutindu sambu na yo? Keti yo ke pesaka nge ve mpasi? Kansi yindula diambu yai: Yehowa ke tudila nge ntima mpi ke pesa nge dibaku ya kumonisa nde nge ke zolaka yandi. Yehowa lenda pesa Satana nswa ya kumeka kwikama na nge. Yehowa ke tula ntima nde nge ta bikala ya kwikama mpi yandi ta sadisa nge na kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu. Yehowa ke sila nde yandi ta sadisa nge. (Baeb. 13:6) Yo kele kibeni dibaku ya mbote mutindu Mfumu ya zulu ti ntoto ke tudilaka beto ntima. Yo ke monisa nde kwikama na beto kele mfunu mingi. Yo ke sadisa beto na kubuya luvunu ya Satana mpi kunwanina zina ya Yehowa mpi luyalu na yandi. Inki ta sadisa beto na kubikala ya kwikama?
Bimvwama ya Kimpeve
Malongi Yina Beto Ke Baka na Bangogo ya Nsuka ya Yezu
9 Inki Yezu tubaka? Ntangu fioti na ntwala nde Yezu kufwa, yandi tubaka nde: “Nzambi na mono, Nzambi na mono, sambu na nki nge me yambula mono?” (Mat. 27:46) Biblia ke tubilaka ve kikuma yina pusaka Yezu na kutuba mambu yai. Beto tala malongi yina beto lenda baka na mambu yina Yezu tubaka. Dilongi ya ntete kele nde, Yezu tubaka mambu yina sambu na kulungisa mambu yina Biblia tubaka na Nkunga 22:1. Diaka, yo ke monana pwelele nde Yehowa katulaka “lupangu ya lutaninu na nziunga” ya Mwana na yandi. (Yobi 1:10) Yezu bakisaka nde Tata na yandi pesaka yandi kibeni na maboko ya bambeni na yandi sambu bo meka yandi tii na lufwa mpi bo me mekaka ve ata muntu mosi mutindu yina. Diaka, mambu yina Yezu tubaka monisaka kibeni nde yandi salaka ve ata diambu mosi ya mbi yina lombaka nde bo fwa yandi.
9-15 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YOBI 4-5
“Keba na Bansangu ya Luvunu”
it-1-F 725 § 17
Elifazi
2. Mosi na kati ya banduku tatu ya Yobi. (Yob 2:11) Yandi vandaka muntu ya Temani, mpi ntembe kele ve nde yandi vandaka na ndonga ya bana ya mwana ya ntete ya Ezau. Kana mpidina, yandi vandaka na ndonga ya bana ya Abrahami mpi yandi vandaka mpangi ya Yobi. Yandi ti bana na yandi vandaka kudisikisa sambu na mayele yina bo vandaka ti yo. (Yer 49:7) Na kati ya ‘bantu tatu yina kwisaka kulembika’ Yobi, Elifazi vandaka bonso muntu ya mfunu mingi mpi yandi vandaka ti bupusi mingi na zulu na bo mpi yo ke monana nde yandi vandaka mbuta na bo yonso. Na bambala tatu yina bo solulaka ti Yobi, yandi vandaka kutuba muntu ya ntete na konso mbala mpi yandi vandaka kutuba mingi.
w05-F 15/9 26 § 2
Telemina Bangindu ya Mbi
Elifazi vandaka kuyibuka diambu mosi ya kuyituka yina yandi monaka mpi yandi tubaka nde: “Kima mosi lutaka na luse na mono; mika na mono telamaka. Ebuna kima yina telamaka; kansi mono zabaka yo ve. Kima mosi vandaka na ntwala na mono; pima kotaka, ebuna mono waka ndinga mosi.” (Yob 4:15, 16) Inki mpeve pusaka Elifazi na kutuba mambu yina? Mambu ya mbi yina yandi tubaka na nima ke monisa nde mpeve yina vandaka ve wanzio ya kwikama ya Yehowa. (Yob 4:17, 18) Yo vandaka mpeve ya mbi. Kana mpidina ve, sambu na nki Yehowa nganinaka Elifazi mpi banduku na yandi zole sambu na mambu ya luvunu yina bo tubaka? (Yob 42:7) Ya kieleka, mambu yina Elifazi tubaka katukaka na demo. Mambu yina yandi tubaka monisaka mpenza nde yo vandaka ve bangindu ya Nzambi.
w10-F 15/2 19 § 5-6
Telemina Mambu ya Luvunu ya Satana
Satana sadilaka Elifazi, mosi na kati ya banduku tatu ya Yobi sambu na kutuba nde bantu ke vandaka ve ngolo. Yandi songaka Yobi nde: ‘Bantu ke zingaka na banzo ya ntoto ya tuma, fondasio na yo kele na kati ya mfututu, bayina bo ke niata kukonda mpasi bonso nselele! Bo me bedisa bo kibeni yantika na suka tii na nkokila; bo me fwa kimakulu.’—Yob 4:19, 20.
Bantangu ya nkaka Masonuku ke fwanisaka beto ti “mabungu ya ntoto,” malonga yina bo me sala na ntoto ya tuma. (2Bk 4:7) Beto ke vandaka ve ngolo sambu beto kele bantu ya masumu mpi ya kukonda kukuka. (Bar 5:12) Yo yina kana Yehowa kusadisa beto ve, beto ta bwa na mitambu ya Satana kukonda mpasi. Kansi Yehowa ke sadisaka beto. Ata beto ke vandaka ve ngolo, Yehowa ke bakaka beto na valere. (Yez 43:4) Kima ya mfunu kele nde Yehowa ke pesaka mpeve santu na bantu yina ke lombaka yandi yo. (Luk 11:13) Mpeve na yandi lenda pesa beto “ngolo yina me luta ngolo ya bantu” sambu yo sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutanaka ti yo na nsi-ntoto yai ya Satana. (2Bk 4:7; Fil 4:13) Kana beto ke telemina Diabulu mpi kana beto ‘kele ti lukwikilu ya ngolo,’ Nzambi ta sadisa beto na kuvanda kikesa mpi ngolo. (1Pi 5:8-10) Yo yina, beto fwete wa ve Satana Diabulu boma.
Kuditanina na Bansangu ya Luvunu
● Sosa kuzaba na wapi nsangu yango me katuka mpi mambu yina yo ke tubila
Mambu yina Biblia ke tubaka: “Beno zikisa mambu yonso.”—1 Batesalonika 5:21.
Na ntwala ya kundima nsangu mosi buna to ya kutindila yo bantu ya nkaka, yo vanda nsangu yina bantu mingi me zaba to yina bo ke vutukila mingi, sosa kuzaba kana yo kele kieleka. Inki mutindu?
Sosa kuzaba na wapi nsangu yango me katuka. Bashene ya ke pesaka bansangu mpi bimvuka ya nkaka lenda panza nsangu ya luvunu sambu mumbongo na bo kukwenda na ntwala to sambu na kupesa maboko na mambu ya politiki. Fwanisa mambu ya nge ke mona na bashene ya nkaka to na bimvuka ya nkaka yina ke tubila mpi mambu yango. Mbala ya nkaka, banduku na nge lenda tindila nge bansangu ya luvunu kukonda kuzaba to kutula bansangu yango na basite ya kusolula ti bantu. Yo yina, kundima ve na mbala mosi nsangu ya nge me wa na ntwala nde nge zaba kisika yo me katuka.
Sosa kuzaba kana mambu yina yo ke tubila kele ya kieleka mpi yo me fwana na kutudila ntima. Sosa kuzaba badati, mambu ya ke monisa nde yo kele mpidina mpi banzikisa ya pwelele ya ke ndimisa mambu ya bo me tuba. Keba mingi-mingi, kana nsangu mosi kele ya mpasi mpi bo me tendula yo na bangogo ya pete to kana disolo yango, bo me sonika yo ti lukanu ya kupusa nge na kusala mwa mambu.
Bimvwama ya Kimpeve
Vanda Ntangu Yonso Ngolo mpi Nunga Ntinu ya Luzingu
Kuvanda na kati ya organizasio ya nsi-ntoto ya mvimba ya bansambidi ya kyeleka lenda sadisa beto na kuvanda ntangu yonso ngolo. Kuvanda na kati ya kimpangi ya zola mpi ya nene ya mutindu yai kele lusakumunu ya nene kibeni! (1 Piere 2:17) Mpi beto lenda pesa bampangi na beto Bakristu ngolo.
Tadila bisalu ya mfunu ya muntu ya mbote Yobi kusalaka. Ata nkutu nduku na yandi ya luvunu Elifazi kundimaka nde: ‘Ntangu bantu vandaka me lemba, ke zola kubwa, nge vandaka kupesa bo diaka ngolo.’ (Yobi 4:4) Keti beto mpi ke sadisaka bantu ya nkaka mutindu mosi? Konso muntu na kati na beto kele na mukumba ya kusadisa bampangi na beto ya babakala ti ya bankento na kimpeve sambu bo landa kusala kisalu ya Nzambi. Ntangu beto ke sala mambu kisika mosi ti bo, beto lenda sala mutindu bangogo yai ke tuba: “Beno pesa kikesa na maboko yina me lemba, beno pesa ngolo na mabolongo yina ke tekita.” (Yezaya 35:3) Sambu na nki ve kuditudila lukanu ya kupesa kikesa mpi kusiamisa mpangi mosi to bampangi zole ntangu yonso ya beto ke kutana ti bo? (Baebreo 10:24, 25) Bangogo ya kusikisa ya ke pesa kikesa mpi ya ntonda sambu na bikesa ya bo ke landa na kusala ke sepedisaka Yehowa mpi lenda sadisa bo mpenza na kuvanda ntangu yonso ngolo ti lukanu ya kununga na nsaka ya ntinu sambu na luzingu.
16-22 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YOBI 6-7
“Ntangu Nge Ke Kutana ti Bampasi Yina Nge Ke Kuka Ve Kukangila Ntima”
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Yobi
7:1; 14:14—“Kisalu ya kingolongolo” ke tendula inki? Bampasi ya Yobi vandaka ngolo kibeni yo yina yandi vandaka kumona luzingu bonso kisalu ya kingolongolo, ya mpasi mpi ya ke lombaka kikesa mingi. (Yobi 10:17, noti na nsi ya lutiti) Sambu ntangu yina muntu ke lutisaka na Sheole—banda na ntangu ya lufwa na yandi tii na lufutumuku—kele nsungi mosi ya mpasi, Yobi kufwanisaka ntangu yina na kisalu ya kingolongolo.
“Yehowa . . . Ke Gulusaka Bantu Yina Me Lemba Nitu”
BANTANGU ya nkaka, beto lenda kudiyangisa sambu beto ke zaba nde luzingu kele nkufi mpi yo “me fulukaka na bampasi.” (Yobi 14:1) Yo yina bantangu ya nkaka yo lenda lembisa beto nitu. Bansadi mingi ya Yehowa ya ntangu ya ntama, lembaka mpi nitu. Bankaka nkutu lombaka nde bo fwa. (1 Bant. 19:2-4; Yobi 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kansi bo tudilaka Yehowa Nzambi ntima mpi mbala na mbala, yandi lembikaka bo mpi pesaka bo kikesa. Bo me sonikaka masolo na bo na Biblia sambu yo pesa beto kikesa mpi yo longa beto.—Bar. 15:4.
g-F 12/1 16-17
Kana nge ke wa diaka ve nzala ya kuzinga
Kana nge ke yindula nde nge ke kutana ti bampasi ya ngolo mingi mpi yina lenda mana ve, kuvila ve nde nge kele ve nge mosi mpi diambu ya mawa kele nde konso muntu ke kutanaka ti bampasi bubu yai. Biblia ke tuba nde: “Lugangu yonso ke landa kudila kumosi mpi kumona mpasi kumosi.” (Baroma 8:22) Mbala ya nkaka nge lenda yindula nde bampasi na nge ta mana ve ata fioti, kansi mbala mingi yo lenda mana na nima ya bantangu. Inki nge lenda sala ntangu nge ke kutana ti bampasi?
Songa mpangi mosi ya kuyela na kimpeve to nduku mosi yina nge ke tudilaka ntima, mambu yina ke yangisa nge. Biblia ke tuba nde: “Nduku ya kieleka ke zolaka konso ntangu mpi yandi kele mpangi yina me butukaka sambu na bantangu ya mpasi.” (Bingana 17:17) Yobi muntu ya lunungu yina Biblia ke tubilaka songaka bantu ya nkaka mambu yina vandaka kuyangisa yandi ntangu yandi vandaka kukutana ti bampasi. Ntangu yandi yindulaka nde yo fwanaka nde yandi ‘menga luzingu na yandi,’ yandi tubaka nde: “Mono ta monisa kibeni mabokuta na mono. Mono ta tuba na ntangu mono kele na mpasi ya ngolo!” (Yobi 10:1) Kana nge songa bantu ya nkaka mambu yina ke yangisa nge, yo lenda sadisa nge na kudiyangisa ve mingi sambu na yo mpi yo lenda sadisa nge na kutadila bampasi yango na mutindu ya mbote.
Samba Nzambi mpi songa yandi mambu yina ke yangisa nge. Bantu ya nkaka ke yindulaka nde kisambu kele kaka kima mosi yina bantu ke salaka sambu na kulembika mabanza na bo, kansi yo ke wakana ve ti mambu yina Biblia ke tubaka. Nkunga 65:2 ke bingaka Yehowa nde “Muntu ya ke waka kisambu” mpi 1 Piere 5:7 ke tuba nde ‘yandi ke kudibanzaka sambu na nge.’ Biblia ke monisaka mbala na mbala nde yo kele mfunu na kutudila Nzambi ntima. Mu mbandu:
“Tula ntima na nge ya mvimba na Yehowa, mpi kutula ve ntima na mayele na nge mosi ya kubakisa mambu. Na banzila na nge yonso, yindula yandi, ebuna yandi ta katula basakuba na banzila na nge.”—BINGANA 3:5, 6.
“Yandi ke lungisaka nzala ya bantu yina ke waka yandi boma; yandi ke waka kudila na bo sambu na kulomba lusadisu, mpi yandi ke gulusaka bo.”—NKUNGA 145:19.
“Mpi beto ke tulaka ntima sambu na yandi nde, konso kima yina beto ke lomba na kuwakana ti luzolo na yandi, yandi ke waka beto.”—1 YOANE 5:14.
“Yehowa kele ntama ti bantu ya mbi, kansi yandi ke waka kisambu ya bantu ya lunungu.”—BINGANA 15:29.
Kana nge ke songa Nzambi bampasi yina nge ke kutana ti yo, yandi ta sadisa nge. Yo yina, Biblia ke songa nge na ‘kutudila yandi ntima ntangu yonso. . . na kukangula ntima na nge na ntwala na yandi.’—Nkunga 62:8.
Bimvwama ya Kimpeve
Widikila, Bakisa mpi Kuditula na Kisika ya Bankaka
10 Kana beto ke sosa kubakisa bantu ya nkaka, beto ta landa mbandu ya Yehowa. Sosa kuzaba mbote bampangi. Solula ti bo na ntwala mpi na nima ya balukutakanu, samuna ti bo mpi kana mpila kele bingisa bo na kudia na nzo na nge. Kana nge sala mpidina, nge lenda bakisa kikuma yina ke salaka nde mpangi-nkento mosi kuvanda ve ti kikalulu ya kusolula ti bantu, mbala ya nkaka sambu yandi kele nsoni-nsoni. Nge lenda bakisa mpi nde mpangi-bakala yina nge ke yindulaka nde yandi ke zolaka mingi bima ya kinsuni ke kabaka mingi to dibuta mosi yina ke kwisaka mbala mingi na balukutakanu na retare ke kutana ti mbangika. (Yobi 6:29) Ya kieleka, beto fwete ‘kudikotisa ve na mambu ya bantu ya nkaka.’ (1 Tim. 5:13) Ata mpidina, yo kele mbote na kuzaba mambu ya nkaka ya bampangi mpi mambu yina bo ke kutana ti yo sambu na kuditula na kisika na bo.
23-29 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YOBI 8-10
“Zola ya Kwikama ya Nzambi Ke Taninaka Beto na Mambu ya Luvunu ya Satana”
Keti Beto Lenda Sepedisa Mpenza Nzambi?
Yobi kutanaka ti bampasi mingi ya yandi monaka nde yo vandaka mbote ve. Yandi kumaka ti bangindu ya mbi mpi tubaka nde Nzambi ke kudibanza ve sambu na yandi, ata yandi ke tanina lukwikilu na yandi to ve. (Yobi 9:20-22) Yobi vandaka kundima kibeni lunungu na yandi mosi mpi sambu na bantu ya nkaka yo monanaka bonso nde yandi vandaka kudimona muntu ya lunungu kuluta Nzambi.—Yobi 32:1, 2; 35:1, 2.
Zola ya Kwikama ya Yehowa Ke Tendula Inki?
14 Zola ya kwikama ya Yehowa ke taninaka beto na kimpeve. Davidi sambaka Yehowa mpi yandi tubaka nde: “Nge kele kisika ya kubumbana sambu na mono; nge ta tanina mono na bampasi. Nge ta ziunga mono na milolo ya kiese ya luguluku. . . . muntu yina ke tulaka ntima na Yehowa, zola na yandi ya kwikama ke ziungaka yandi.” (Nk. 32:7, 10) Na ntangu ya ntama, bibaka ya mbanza vandaka kutanina bantu na bambeni. Zola ya kwikama ya Yehowa kele mpi bonso kibaka yina ke taninaka beto sambu ata kima mosi ve kubebisa kinduku na beto ti yandi. Diaka, zola ya kwikama ya Yehowa ke pusaka yandi na kubenda beto pene-pene na yandi.—Yer. 31:3.
Bimvwama ya Kimpeve
‘Nani Zaba Mabanza ya Yehowa?’
19 Inki beto me longuka na yina me tala ‘mabanza ya Yehowa’? Beto fwete bika nde Ndinga ya Nzambi kuwumba nzayilu na beto ya mabanza ya Yehowa. Beto fwete yindula ve ata fioti nde Yehowa kele ti bandilu yina bantu ke vandaka na yo mpi kusambisa yandi na kutadilaka minsiku mpi bangindu na beto. Yobi kutubaka nde: “Nzambi kele muntu ve bonso mono, mpila kele ve mono na kutubisa yandi, mpila kele mpi ve mono na kwenda kusamba ti yandi na tribinale.” (Yobi 9:32) Bonso Yobi, ntangu beto ke yantika na kubakisa mabanza ya Yehowa, yo ke pusaka beto na kutuba nde: “Mambu yai yonso ke songa kaka nki mutindu ngolo na yandi kele, beto ke wa kaka nsangu mpamba. Ebuna nani ta kuka kuzaba mpenza-mpenza bisalu na yandi?”—Yobi 26:14.
20 Ntangu beto ke tanga Masonuku, inki beto fwete sala kana beto kutana ti verse mosi ya kele mpasi na kubakisa, mingi-mingi na yina me tala bangindu ya Yehowa? Kana na nima ya kusala bansosa na diambu yango, beto kele ve kaka ti mvutu ya pwelele, beto lenda mona yo bonso diambu ya ke meka ntima ya beto ke tulaka na Yehowa. Kuvila ve nde, bantangu ya nkaka mambu ya nkaka ke pesaka beto dibaku ya kumonisa lukwikilu na beto na bikalulu ya Yehowa. Bika beto ndima na kudikulumusa yonso nde beto ke bakisaka ve mambu yonso ya yandi ke salaka. (Lo. 11:5) Yo yina, yo ta pusa beto na kundima bangogo yai ya ntumwa Polo kusonikaka: “Nzambi ke na kimvwama mingi mpenza! Mayele na yandi ti mambu yina ya yandi zaba yo ke kwendaka ntama mpenza! Nani lenda tendula mambu yina ya yandi ke zengaka? Nani lenda landa banzila na yandi? Mutindu Mukanda ya Nzambi ke tuba: ‘Nani zaba mabanza ya Mfumu Nzambi? Nani lenda pesa yandi bandongisila? Nani me pesaka ntete Mfumu Nzambi kima yina ya yandi Nzambi fweti futa?’ Sambu Nzambi muntu salaka bima yonso; yo ke katukaka na yandi, yo ke zingaka mpi sambu na yandi. Lukumu kuvanda na Nzambi mvula na mvula. Amen!”—Roma 11:33-36.
30 OCTOBRE–5 NOVEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI | YOBI 11-12
“Mitindu Tatu ya Kuzwa Mayele mpi ya Kubakila Yo Mambote”
Yobi Kukumisaka Zina ya Yehowa
17 Inki kusadisaka Yobi na kubikala ya kwikama? Yo ke pwelele nde, na ntwala nde mpasi kubwila yandi, Yobi kuyedisaka dezia bangwisana ya ngolo ti Yehowa. Ata beto kele ve na nzikisa ya ke monisa nde Yobi kuzabaka nde Satana kutudilaka Yehowa ntembe, yandi vandaka ti lukanu ya kubikala ya kwikama. Yandi tubaka nde: “Tii kuna mono ta fwa, mono ta kudikatula ve na kwikama na mono!” (Yobi 27:5, NW) Inki mutindu Yobi yedisaka ngwisana yai ya ngolo? Ntembe kele ve nde, yandi vandaka kuzola mingi mambu yina yandi waka na yina me tala bangwisana yina Nzambi kuvandaka na yo ti Abrahami, Izaki, mpi Yakobi, bayina kuvandaka bampangi ya dikanda na yandi ya ntama. Mpi na kuyindululaka lugangu ya Yehowa, Yobi lendaka kuswasukisa bikalulu mingi ya Yehowa.—Tanga Yobi 12:7-9, 13, 16.
Nge Kele Ve Nge Mosi, Yehowa Kele Ntangu Yonso ti Nge
10 Sala kinduku ti Bakristu ya kwikama. Sala kinduku ti bampangi yina nge lenda longuka mambu mingi na mbandu na bo ata beno kele ve mvula mosi ti bo to beno me yelaka ve kisika mosi. Biblia ke monisa nde mayele ke ‘vandaka na minunu.’ (Yobi 12:12) Bambuta mpi lenda longuka mambu mingi na baleke ya kwikama. Davidi vandaka leke ya Yonatani ya bamvula mingi kansi bo vandaka banduku ya ngolo. (1 Sam. 18:1) Davidi ti Yonatani vandaka kusadisana sambu na kusadila Yehowa ata ntangu bo vandaka kukutana ti bampasi. (1 Sam. 23:16-18) Na dibuta ya mpangi Irina, yandi mosi mpamba muntu kele Mbangi ya Yehowa. Yandi ke tuba nde: “Bampangi na beto ya kimpeve lenda kuma kibeni bibuti to bampangi na beto ya kinsuni. Yehowa lenda sadila bo sambu na kulungisa bampusa na beto.”
11 Yo ke vandaka mpasi na kusala kinduku ti bantu, mingi-mingi sambu na bantu yina ke vandaka nsoni-nsoni. Mpangi Ratna ke vandaka nsoni-nsoni mpi yandi longukaka Biblia ata bantu vandaka kutelemina yandi. Yandi ke tuba nde: “Mono ke ndima nde mono vandaka ti mfunu ya lusadisu ya bampangi ya kimpeve.” Yo lenda vanda mpasi na kusonga muntu ya nkaka mambu yina ke yangisa nge, kansi kana nge songa muntu mambu yina ke yangisa nge, yo ta sadisa nge na kusala kinduku ti yandi. Banduku na nge ke zolaka kupesa nge kikesa mpi kusadisa nge, kansi bo ta sala yo kaka kana nge songa bo mambu yina ke yangisa nge.
12 Kana nge ke samuna ti bampangi, yo ta sadisa nge mpi na kusala kinduku ti bo. Mpangi Carol yina beto me tubila ke tuba nde: “Mono me kumaka ti banduku mingi ya mbote sambu mono vandaka kusamuna ti bampangi-bankento mpi kusala ti bo mambu ya nkaka ya kimpeve. Yehowa ke sadisaka mono banda bamvula mingi na nzila ya banduku yai.” Yo ke vandaka mbote ntangu yonso kana beto ke sala kinduku ti Bakristu ya kwikama. Yehowa ke sadilaka banduku ya mutindu yai sambu na kusadisa nge na kudiwa ve nge mosi.—Bing. 17:17.
it-2-F 851 § 7
Mayele
Mayele ya Nzambi. Yehowa Nzambi ‘mpamba muntu kele ti mayele’ mingi kuluta bantu yonso. (Bar 16:27; Kus 7:12) Kuvanda mayele ke tendula kuzaba mambu mingi, mpi sambu Yehowa kele Ngangi yina ke zingaka “katuka mvula na mvula tii mvula na mvula” (Nk 90:1, 2), yandi ke zabaka mambu yonso ya me tala lugangu, mutindu yo kele, bima yina kele na kati na yo mpi disolo na yo banda luyantiku tii bubu yai. Bantu ke sadilaka bansiku ya lugangu, bima yina ke salamaka mbala na mbala na ndonga na lugangu mpi minsiku yina Nzambi me tulaka ya ke sadisaka bo na kusala bansosa mpi na kusala bima ya nkaka. Kana bima yina vandaka ve, bo zolaka ve kuvanda ti lusadisu mpi bo zolaka ve kuvanda ti bima yina zolaka kusadisa bo sambu na kusala mambu yina bo ke salaka. (Yob 38:34-38; Nk 104:24; Bin 3:19; Yer 10:12, 13) Diaka, minsiku ya Nzambi ya me tala mambu ya mbote mpi mambu ya mbi ke vandaka mfunu mingi kibeni sambu bantu kuzinga mbote, bo vanda ti mabanza ya mbote mpi bo vanda ti luzingu ya kiese. (Kul 32:4-6) Yehowa ke zabaka mambu yonso. (Yez 40:13, 14) Bantangu ya nkaka yandi bikaka nde mambu yina ke wakana ve ti bansiku na yandi ya lunungu kusalama sambu na mwa ntangu, Yandi ke zabaka mbote mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa mpi yandi ta lungisa luzolo na yandi mpi mambu yina yandi ke tubaka “ta nunga kibeni.”—Yez 55:8-11; 46:9-11.
Bimvwama ya Kimpeve
w08-F 1/8 11 § 5
Mutindu ya kusolula ti batoko
▪ ‘Keti mono ke bakisaka kibeni mambu yina mwana na mono ke tuba?’ Yobi 12:11 ke tuba nde: “Keti dikutu ke mekaka ve bangogo mutindu ludimi ke mekaka madia?” Ntangu yai, nge fwete sala yonso sambu na ‘kumeka’ mambu yina mwana na nge ke tuba. Mbala mingi batoko ke tubaka ve na pwelele yonso. Mu mbandu, mwana na nge lenda songa nge nde: “Ntangu yonso, nge ke sadilaka mono mambu bonso mwana-fioti!” to “Nge ke widikilaka mono ve ata fioti!” Na kisika ya kutula dikebi mingi na bangogo bonso “ntangu yonso” mpi “ata fioti,” zaba nde mbala ya nkaka mwana na nge ke tuba na mutindu ya kifwani. Mu mbandu, “Ntangu yonso, nge ke sadilaka mono mambu bonso mwana-fioti” lenda tendula nde: “Mono ke mona nde nge ke tudilaka mono ve ntima.” Mpi “Nge ke widikilaka mono ve ata fioti” lenda tendula nde: “Mono ke zola kusonga nge mutindu mono ke kudiwa kibeni.” Tula kibeni dikebi na mambu yina yandi ke songa nge kansi ve na bangogo yina yandi ke sadila.