Yezu me katuka na Yeruzalemi na Kintete na nima ya midi mpi me vutuka na Betania na esti ya Ngumba ya Banti ya Olive. Ziku, yandi me lala na nzo ya banduku na yandi Lazare, Maria ti Marta.

Ntangu yai, beto me kuma na suka ya Nisani 11. Yezu ti balongoki na yandi ke kwenda diaka na Yeruzalemi mpi yandi ta kwenda na tempelo sambu na mbala ya nsuka. Yai kele kilumbu ya nsuka yina yandi ke longa na meso ya bantu na ntwala nde yandi sala nkinsi ya Paki mpi yandi yantikisa Lusungiminu ya lufwa na yandi, ebuna na nima bo ta monisa yandi mpasi mpi ta fwa yandi.

Ntangu bo me katuka na Betania mpi ke luta na Ngumba ya Banti ya Olive sambu na kukwenda na Yeruzalemi, Piere me mona nti yina Yezu singaka na suka ya kilumbu yina me luta. Yandi me yituka mpi me tuba nde: “Rabi, tala nti ya bafige yina nge singaka me yuma.”—Marko 11:21.

Kansi, sambu na nki Yezu yumisaka nti yina? Yandi me monisa kikuma yandi salaka yo ntangu yandi me tuba nde: “Ya kieleka mono ke tubila beno nde, kana beno kele ti lukwikilu mpi beno ke tula ntembe ve, beno ta sala ve kaka mambu yina mono me sala na nti ya bafige, kansi kana beno tuba mpi na ngumba yai nde, ‘Nanguka mpi kudilosa na nzadi-mungwa,’ yo ta salama. Mpi mambu yonso ya beno ta lomba na kisambu, kana beno kele ti lukwikilu, beno ta baka yo.” (Matayo 21:21, 22) Yo yina, yandi me vutukila dilongi yina yandi longaka na ntwala nde, kana muntu kele ti lukwikilu yandi lenda katula ngumba.—Matayo 17:20.

Yo yina, mutindu Yezu me yumisa nti yina, yandi me pesa dilongi ya mfunu nde beto fwete kwikila na Nzambi. Yandi me tuba nde: “Bima yonso ya beno ke lomba na kisambu, beno vanda na lukwikilu nde beno me baka yo, mpi beno ta baka yo.” (Marko 11:24) Yo kele dilongi ya mfunu kibeni sambu na balongoki yonso ya Yezu. Yo kele mfunu mingi-mingi sambu na bantumwa, sambu ntama mingi ve bo ta kutana ti bampasi yina ta meka lukwikilu na bo. Kele mpi ti kuwakana na kati ya nti ya bafige yina yumaka mpi lukwikilu.

Bonso nti yina ya bafige, dikanda ya Izraele ke monana bonso nde yo kele ti lukwikilu. Bantu ya dikanda yai salaka kuwakana ti Nzambi, mpi yo lenda monana bonso nde bo vandaka kuzitisa Nsiku na yandi. Kansi, dikanda ya mvimba monisaka nde bo kondaka lukwikilu mpi bo vandaka ve kubuta bambuma ya mbote. Nkutu, bo buyaka mwana ya Nzambi. Yo yina, mutindu Yezu yumisaka nti yina ya bafige, yandi monisaka mambu yina ta kumina dikanda yai ya kukonda lukwikilu mpi ya ke butaka ve bambuma.

Ntangu fioti na nima, Yezu ti balongoki na yandi me kuma na Yeruzalemi. Kaka mutindu yo vandaka kikalulu na yandi, yandi me kwenda na tempelo mpi me yantika kulonga. Ziku, bamfumu ya banganga-nzambi mpi bambuta-bantu me yibuka mambu yina Yezu salaka kilumbu ya me luta na bantu yina vandaka kushanze mbongo; bo me tudila yandi ntembe nde: “Na nki kiyeka nge ke sala mambu yai? To nani pesaka nge kiyeka ya kusala mambu yai?”—Marko 11:28.

Yezu me tuba nde: “Mono ta yula beno ngiufula mosi. Beno pesa mono mvutu, ebuna mono mpi ta songa beno na nki kiyeka mono ke sala mambu yai. Mbotika ya Yoane katukaka na zulu to na bantu? Beno pesa mono mvutu.” Ntangu yai, yandi muntu me tudila bambeni na yandi ntembe. Bamfumu ya banganga-nzambi mpi bambuta-bantu me vukana sambu na kuzaba mvutu ya kupesa yandi, bo me tuba nde: “Kana beto tuba nde, ‘Na zulu,’ yandi ta tuba nde, ‘Ebuna sambu na nki beno kwikilaka yandi ve?’ Kansi, keti beto fwete tuba nde, ‘Na bantu’?” Bo ke yindula mutindu yai sambu bo ke wa bantu boma, “sambu kimvuka ya bantu yonso vandaka kundima nde Yoane vandaka kibeni mbikudi.”—Marko 11:29-32.

Bambeni ya Yezu me kuka ve kupesa mvutu ya me fwana na ngiufula na yandi. Yo yina, bo me tuba nde: “Beto me zaba ve.” Ebuna Yezu me songa bo nde: “Mono mpi, mono ke songa beno ve na nki kiyeka mono ke sala mambu yai.”—Marko 11:33.

Yezu kele na tempelo, yandi me katuka kutulana ntembe ti bamfumu ya banganga-nzambi mpi bambuta-bantu yina me yula yandi kana yandi ke sala mambu na kiyeka ya nani. Mvutu ya Yezu me kangisa bo munoko. Na nima, yandi me pesa mbandu mosi ya ke monisa kibeni mutindu ya bantu yina bo kele.

Yezu me tuba nde: “Muntu mosi vandaka ti bana zole. Yandi kwendaka na mwana ya ntete mpi tubaka nde, ‘Mwana na mono, kwenda kusala bubu yai na kilanga ya vinu.’ Mwana yai vutulaka nde, ‘Mono ta kwenda ve,’ kansi na nima, yandi waka mawa ebuna yandi kwendaka. Ntangu yandi kwendaka na mwana ya zole, yandi tubaka mutindu mosi. Mwana yai vutulaka nde, ‘Tata, mono ta kwenda,’ kansi yandi kwendaka ve. Nani na kati ya bana yai zole salaka luzolo ya tata na yandi?” (Matayo 21:28-31) Mvutu kele pwelele nde na nsuka, mwana ya ntete muntu salaka luzolo ya tata na yandi.

Yo yina, Yezu me songa bambeni na yandi nde: “Ya kieleka mono ke tubila beno nde bakalaki ya mpaku mpi bankento ya ndumba ke kwenda na ntwala na beno na Kimfumu ya Nzambi.” Bakalaki ya mpaku ti bankento ya ndumba vandaka ntete ve kusadila Nzambi. Kansi na nima, bonso mwana ya ntete, bo balulaka ntima mpi ntangu yai bo ke sadila yandi. Bamfumu ya mabundu kele bonso mwana ya zole sambu bo ke tubaka nde bo ke sadilaka Nzambi, kansi na kutuba masonga bo ke salaka yo ve. Yezu me tuba nde: “Yoane [Mbotiki] kwisaka na beno na nzila ya lunungu, kansi beno kwikilaka yandi ve. Kansi, bakalaki ya mpaku mpi bankento ya ndumba kwikilaka yandi, mpi beno, ata beno monaka mambu yai, beno waka ve mawa na nima sambu na kukwikila yandi.”—Matayo 21:31, 32.

Yezu me pesa mbandu ya zole. Ntangu yai yandi me monisa nde bamfumu ya mabundu me buya kaka ve kusadila Nzambi. Bo kele kibeni bantu ya mbi. Yezu me tuba nde: “Muntu mosi kunaka kilanga ya vinu, yandi salaka lupangu sambu na kuziunga yo, yandi timunaka dibulu sambu na kikamuninu ya vinu mpi yandi tungaka nzo-zulu; ebuna yandi bikaka yo na bantu ya ke salaka bilanga sambu bo futila yo, mpi yandi salaka nzietelo na insi ya nzenza. Ntangu nsungi ya kukatula bambuma lungaka, yandi tindaka mpika mosi na bantu ya ke salaka bilanga sambu yandi kwenda kubaka ndambu ya bambuma ya kilanga ya vinu na bantu yina. Kansi bo simbaka yandi, bo bulaka yandi, mpi bo vutulaka yandi maboko mpamba. Diaka, yandi tindilaka bo mpika ya nkaka, mpi bo bulaka mpika yina na ntu mpi fingaka yandi. Yandi tindaka mpika ya nkaka, mpi bo fwaka yandi, ebuna yandi tindaka bampika ya nkaka mingi, bo bulaka bankaka mpi bo fwaka bankaka.”—Marko 12:1-5.

Keti bantu yina ke widikila Yezu me bakisa mbandu yai? Ziku, bo me yibuka mambu yina Yezaya tubaka nde: “Kilanga ya vinu ya Yehowa ya makesa kele nzo ya Izraele, bantu ya Yuda kele masamba yina yandi vandaka kuzola mingi. Yandi landaka kutula kivuvu nde lunungu ta vanda, kansi, tala! kukonda lunungu vandaka.” (Yezaya 5:7) Mbandu ya Yezu kele kiteso mosi. Yehowa kele munkwa-kilanga mpi dikanda ya Izraele kele kilanga ya vinu, yo kele na kati ya lupangu mpi Nsiku ya Nzambi vandaka kutanina yo. Yehowa tindaka bambikudi sambu bo longa bantu na yandi mpi bo sadisa bo na kubuta bambuma ya mbote.

Kansi, “bantu ya ke salaka bilanga” me niokula “bampika” yina bo tindilaka bo mpi bo me fwa bampika yango. Yezu me tuba nde: “Yandi [Munkwa-kilanga ya vinu] vandaka diaka ti muntu ya nkaka, mwana mosi ya yandi vandaka kuzola mingi. Na nsuka, yandi tindilaka bo yandi mpi tubaka nde, ‘Bo ta zitisa mwana na mono.’ Kansi bantu ya ke salaka bilanga tubaka bo na bo nde, ‘Yandi yai muntu yina ta baka kimvwama. Beno kwisa, beto fwa yandi, mpi kimvwama ta vanda ya beto.’ Yo yina bo simbaka yandi, bo fwaka yandi.”—Marko 12:6-8.

Ntangu yai, Yezu me yula nde: “Munkwa-kilanga ya vinu ta sala inki?” (Marko 12:9) Bamfumu ya mabundu me tuba nde: “Sambu bo kele bantu ya mbi, yandi ta fwa bo mpi yandi ta bika kilanga ya vinu na bantu ya nkaka ya ke salaka bilanga sambu bo futila yo, bayina ta pesa yandi bambuma na nsungi ya me fwana.”—Matayo 21:41.

Bo mosi me kudisambisa, sambu bo kele na kati ya “bantu ya ke salaka bilanga” na “kilanga ya vinu” ya Yehowa, disongidila dikanda ya Izraele. Kukwikila na Mwana na yandi, yina kele Mesia, kele mbuma mosi na kati ya bambuma yina Yehowa vandaka kuvingila nde bantu yai kubuta. Yezu me tala bamfumu ya mabundu mpi me songa bo nde: “Keti beno me tangaka ntete ve na masonama ya santu nde: ‘Ditadi yina bantu ya ke tungaka losaka me kumaka ditadi ya kinkonko ya ntete-ntete. Ditadi yina katukaka na Yehowa, mpi yo kele kima mosi ya kuyituka na meso na beto’?” (Marko 12:10, 11) Na nima, Yezu me monisa pwelele diambu yina yandi ke zola kutubila. Yandi me tuba nde: “Yo yina mono ke tubila beno nde, bo ta katula Kimfumu ya Nzambi na maboko na beno mpi bo ta pesa yo na dikanda mosi yina ta buta bambuma na yo.”—Matayo 21:43.

Bansekudi ti bamfumu ya banganga-nzambi me bakisa nde Yezu ‘me pesa mbandu yai sambu na bo.’ (Luka 20:19) Yo yina, bo me sosa kufwa Yezu, muntu yina me fwana na ‘kubaka kimvwama.’ Kansi, bo ke wa bimvuka ya bantu boma sambu bimvuka yai ke monaka nde Yezu kele mbikudi; yo yina bo me kuka ve kufwa yandi ntangu yai.

Kisalu ya Yezu ke kuma na nsuka mpi yandi ke landa kusadila bambandu sambu na kumonisa nde bansekudi ti bamfumu ya banganga-nzambi kele bantu ya mbi. Yo yina bo ke sosa kufwa yandi. (Luka 20:19) Kansi Yezu me manisa ntete ve kumonisa nde bo kele bantu ya mbi. Yandi me pesa mbandu yai ya nkaka:

“Kimfumu ya zulu me fwanana ti ntotila mosi yina salaka nkinsi ya makwela sambu na mwana na yandi ya bakala. Yandi tindaka bampika na yandi sambu na kubinga bantu yina yandi bingaka na nkinsi ya makwela, kansi bantu yina buyaka kukwisa.” (Matayo 22:2, 3) Na luyantiku ya mbandu na yandi, Yezu me tubila “Kimfumu ya zulu.” Yo kele kieleka nde, Yehowa Nzambi muntu kele “ntotila” yina. Mwana ya ntotila kele nani mpi banani kele bantu yina bo me binga na nkinsi yango? Yo kele mpasi ve na kubakisa nde Mwana ya Yehowa muntu kele mwana ya ntotila, yandi muntu ke pesa mbandu yai mpi nde bantu yina bo me bingisa kele bayina ta yala ti Mwana yai na Kimfumu ya zulu.

Banani kele bantu ya ntete yina ntotila me binga? Banani Yezu ti bantumwa na yandi zabisaka nsangu ya Kimfumu? Yo kele Bayuda. (Matayo 10:6, 7; 15:24) Dikanda yai ndimaka kuwakana ya Nsiku na mvu 1513 na ntwala ya ntangu na beto, mpidina bo kumaka bantu ya ntete yina ke sala “kimfumu ya banganga-nzambi.” (Kubasika 19:5-8) Kansi, inki ntangu kibeni ntotila bingaka bo “na nkinsi ya makwela”? Na mvu 29 ya ntangu na beto, ntangu Yezu yantikaka kusamuna nsangu ya Kimfumu ya zulu.

Bantu mingi ya Izraele salaka nki ntangu bo bingaka bo? Mutindu Yezu tubaka yo, bo “buyaka kukwisa.” Bamfumu mingi ya mabundu ti bantu ya nkaka buyaka kundima nde Yezu kele Mesia mpi Ntotila yina Nzambi me ponaka.

Kansi, Yezu me monisa nde Nzambi pesaka Bayuda dibaku ya nkaka; yandi me tuba nde: “Yandi [ntotila] tindaka diaka bampika ya nkaka mpi tubaka nde, ‘Beno tubila bantu yina mono bingaka nde: “Mono me lamba madia, mono me fwa bangombe mpi bambisi na mono ya mafuta, mpi bima yonso kele ya kuyidika. Beno kwisa na nkinsi ya makwela.”’ Kansi, sambu bo monaka yo mpamba, bo kwendaka, mosi na kilanga na yandi, ya nkaka na mumbongo na yandi; kansi bantu ya nkaka kangaka bampika na yandi, bo sadilaka bo mambu kukonda luzitu, mpi bo fwaka bo.” (Matayo 22:4-6) Yo me fwanana ti mambu yina salamaka ntangu dibundu ya Bukristu yantikaka. Na ntangu yina, Bayuda vandaka kaka ti dibaku ya kuvanda bantu ya Kimfumu kansi mingi na kati na bo buyaka dibaku yina, nkutu bo niokulaka ‘bampika ya ntotila.’—Bisalu 4:13-18; 7:54, 58.

Inki ta kumina dikanda yai? Yezu me tuba nde: “Ntotila waka makasi, ebuna yandi tindaka basoda na yandi, mpi yandi fwaka bantu yina fwaka bampika na yandi mpi yandi yokaka mbanza na bo tiya.” (Matayo 22:7) Mambu yai kuminaka dikanda ya Bayuda na mvu 70 ya ntangu na beto ntangu bantu ya Roma bebisaka “mbanza na bo” Yeruzalemi.

Keti mutindu Bayuda buyaka kukwisa ntangu ntotila bingaka bo ke tendula nde yandi ta binga diaka ve bantu ya nkaka? Na kutadila mbandu ya Yezu, yo kele ve mutindu yina. Yandi me tuba nde: “Ebuna [ntotila] tubilaka bampika na yandi nde, ‘Nkinsi ya makwela kele ya kuyilama, kansi bantu yina mono bingaka fwanaka ve. Yo yina, beno kwenda na banzila yina ke nataka na nganda ya mbanza, mpi beno binga bantu yonso yina beno ta mona sambu bo kwisa na nkinsi ya makwela.’ Ebuna, bampika yina kwendaka na banzila mpi bingaka bantu yonso yina bo monaka, bantu ya mbi ti ya mbote; mpi nzo yina bo salaka nkinsi ya makwela fulukaka ti bantu yina vandaka kudia.”—Matayo 22:8-10.

Yo yina, ntumwa Piere yantikaka kusadisa Bantu ya Makanda sambu bo kuma Bakristu, disongidila bantu yina butukaka ve na dikanda ya Bayuda to bayina kumaka ve bantu ya dibundu ya Bayuda. Na mvu 36 ya ntangu na beto, Korneye mfumu ya basoda ya Roma ti bantu ya dibuta na yandi bakaka mpeve ya Nzambi, mpidina bo kumaka na ndonga ya bantu yina ta yala na Kimfumu ya zulu yina Yezu tubilaka.—Bisalu 10:1, 34-48.

Yezu me monisa nde yo ke tendula ve nde, “ntotila” ta ndima bantu yonso yina ta kwisa na nkinsi ya makwela. Yandi me tuba nde: “Ntangu ntotila kotaka sambu na kutala bantu yina yandi bingaka, yandi monaka muntu mosi yina lwataka ve lele ya makwela. Ebuna yandi tubilaka yandi nde, ‘Mpangi, nki mutindu nge me kota awa kukonda lele ya makwela?’ Yandi tubaka kima ve. Ebuna ntotila tubilaka bansadi na yandi nde, ‘Beno kanga yandi bansinga na maboko ti na makulu mpi beno losa yandi na mpimpa na nganda. Kuna yandi ta dilaka mpi ta kwetisaka meno.’ Sambu bantu yina bo me bingaka kele mingi, kansi bayina bo me solaka kele fioti.”—Matayo 22:11-14.

Ziku bamfumu ya mabundu yina ke widikila Yezu ke bakisa ve ntendula ya mambu yonso yina yandi ke tuba. Ata mpidina, bo kele ve na kiese mpi bo kele kibeni ti lukanu ya ngolo ya kufwa muntu yina ke pesa bo nsoni mutindu yai.

Bambeni ya Yezu me wa makasi. Yandi me katuka kupesa bambandu yina me monisa nde bo kele bantu ya mbi. Ntangu yai, Bafarize me wakana sambu na kutudila yandi mutambu. Bo ke zola kupusa yandi na kutuba diambu yina lenda sala nde bo kanga yandi mpi bo nata yandi na guvernere ya Roma, yo yina bo me futa balongoki na bo sambu bo kanga yandi na mutambu.—Luka 6:7.

Balongoki yango me tuba nde: “Longi, beto me zaba nde nge ke tubaka mpi ke longaka mbote mpi nge ke pona-ponaka ve, kansi nge ke longaka nzila ya Nzambi na kuwakana ti kieleka: Keti beto kele ti nswa ya kufuta mpaku na Kaisali to ve?” (Luka 20:21, 22) Yezu me bika ve nde bangogo yina ya kuleba kukusa yandi, sambu bo kele bantu ya luvunu mpi ti mayele ya mbi. Kana yandi tuba nde ‘Ve, yo me fwana ve na kufuta mpaku yai,’ bo lenda funda yandi nde yandi ke pusa bantu na kukolama na ntotila ya Roma. Kansi kana yandi tuba nde, ‘Ee, beno futa mpaku yai,’ bantu yina ke zolaka ve kuvanda na nsi ya kimfumu ya Roma lenda bakisa ve mbote bangindu na yandi mpi bo lenda balukila yandi. Ebuna, inki mutindu yandi me pesa bo mvutu?

Yezu me songa bo nde: “Beno bantu ya luvunu, sambu na nki beno ke meka mono? Beno songa mono mbongo ya kibende yina bo ke futilaka mpaku.” Bo me natila yandi denari mosi, mpi yandi me yula nde: “Kifwanisu ti zina yai kele ya nani?” Bo me tuba nde: “Ya Kaisali.” Ebuna yandi me tuba nde: “Yo yina, beno pesa bima ya Kaisali na Kaisali, kansi bima ya Nzambi na Nzambi.”—Matayo 22:18-21.

Mambu yina Yezu me tuba me yitukisa bo. Yandi me pesa bo mvutu na mayele yonso mpi yo me kangisa bo munoko ebuna bo me kwenda. Kansi sambu kilumbu me mana ntete ve, bo ke sala yonso sambu na kukanga yandi na mutambu. Bafarize me kuka ve kubwisa Yezu na mutambu. Na nima, kimvuka ya nkaka ya bamfumu ya mabundu me kwisa na Yezu.

Basaduse ke tubaka nde lufutumuku kele ve. Yo yina bo me kwisa kuyula Yezu mambu ya me tala lufutumuku mpi makwela ya kisemeki. Bo me yula yandi nde: “Longi, Moize tubaka nde: ‘Kana muntu kufwa kukonda kubuta bana, mpangi na yandi ya bakala fwete kwela nkento na yandi mpi kubutila mpangi na yandi bana.’ Ebuna, kuvandaka ti bampangi ya babakala nsambwadi na kati na beto. Ya ntete kwelaka mpi fwaka, mpi sambu yandi butaka ve ata mwana mosi, yandi bikisaka nkento na yandi na mpangi na yandi. Yo vandaka mpi mutindu mosi sambu na mpangi ya zole mpi ya tatu, mpi sambu na bo yonso nsambwadi. Nsuka-nsuka, nkento yina fwaka. Ebuna na lufutumuku, yandi ta vanda nkento ya nani na kati na bo yonso nsambwadi? Sambu bo yonso kwelaka yandi.”—Matayo 22:24-28.

Sambu na kupesa bo mvutu, Yezu me tubila mambu yina Moize sonikaka sambu Basaduse ke ndimaka yo. Yandi me tuba nde: “Keti yo kele ve sambu na kikuma yai beno ke kudikusa, sambu beno me zaba ve Masonuku mpi ngolo ya Nzambi? Sambu ntangu bo ta telama na bafwa, babakala ta kwela ve mpi bo ta kwedisa ve bankento, kansi bo ta vanda bonso bawanzio na zulu. Kansi sambu na lufutumuku ya bafwa, keti beno me tangaka ve na mukanda ya Moize, na disolo ya mwa-nti ya bansende, nde Nzambi songaka yandi nde: ‘Mono kele Nzambi ya Abrahami, Nzambi ya Izaki, mpi Nzambi ya Yakobi’? Yandi kele Nzambi ya bafwa ve, kansi ya bantu yina kele na luzingu. Beno ke kudikusa kibeni.” (Marko 12:24-27; Kubasika 3:1-6) Mvutu na yandi me yitukisa bimvuka ya bantu.

Yezu me kangisa Bafarize ti Basaduse munoko, yo yina bimvuka yai ya bamfumu ya mabundu me vukana mpi me kwisa sambu na kumeka yandi diaka. Nsekudi mosi me yula yandi nde: “Longi, inki kele nsiku ya kuluta nene na kati ya Nsiku?”—Matayo 22:36.

Yezu me songa yandi nde: “Ya ntete kele, ‘O Izraele, wa, Yehowa Nzambi na beto kele Yehowa mosi kaka, mpi nge fwete zola Yehowa Nzambi na nge na ntima na nge ya mvimba, na moyo na nge ya mvimba, na mabanza na nge yonso, mpi na ngolo na nge yonso.’ Ya zole kele yai, ‘Nge fwete zola nkweno na nge bonso nge mosi.’ Kele ve ti nsiku ya nkaka yina me luta bansiku yai.”—Marko 12:29-31.

Ntangu nsekudi yai me wa mvutu yina Yezu me pesa, yandi me tuba nde: “Longi, nge me tuba mbote na kuwakana ti kieleka, ‘Yandi kele Mosi, mpi ya nkaka kele ve katula yandi’; mpi kuzola yandi na ntima na nge ya mvimba, na mayele na nge yonso, mpi na ngolo na nge yonso, mpi kuzola nkweno na nge bonso nge mosi kele mfunu mingi kuluta makabu yonso ya kuyoka mpi bimenga.” Sambu Yezu me bakisa nde nsekudi yai me pesa mvutu na mayele, yandi me songa yandi nde: “Nge kele ve ntama ti Kimfumu ya Nzambi.”—Marko 12:32-34.

Banda bilumbu tatu (Nisani 9, 10, mpi 11) Yezu ke longa na tempelo. Bantu ya nkaka me widikila yandi na kiese yonso, mu mbandu nsekudi yai. Kansi bamfumu ya mabundu ve, sambu ntangu yai bo kele ve na “kikesa ya kuyula yandi diaka ngiufula.”

Bambeni ya Yezu me kuka ve kupesa yandi nsoni to kubwisa yandi na mutambu mpi kukanga yandi sambu na kunata yandi na bantu ya Roma. (Luka 20:20) Ntangu yai, yandi kele kaka na tempelo na kilumbu ya Nisani 11. Yandi me tubila diambu ya nkaka mpi me songa bo kana yandi kele nani. Sambu na kuyantika, yandi me yula bo nde: “Beno ke yindula nki sambu na Kristu? Yandi kele mwana ya nani?” (Matayo 22:42) Yo me zabana mbote nde Kristu to Mesia fwete butuka na dikanda ya Davidi. Yo kele mvutu yina bo me pesa.—Matayo 9:27; 12:23; Yoane 7:42.

Yezu me yula bo diaka nde: “Ebuna, nki mutindu Davidi bingaka yandi na nzila ya mpeve santu nde Mfumu, ntangu yandi tubaka nde, ‘Yehowa tubilaka Mfumu na mono nde: “Vanda na diboko na mono ya kitata tii kuna mono ta tula bambeni na nge na nsi ya makulu na nge”’? Ebuna, kana Davidi ke binga yandi Mfumu, inki mutindu Kristu lenda vanda mwana ya Davidi?”—Matayo 22:43-45.

Bafarize me kuka ve kupesa mvutu, sambu bo ke vingila nde muntu mosi ya dibuta ya Davidi ta kwisa kukatula bo na nsi ya luyalu ya bantu ya Roma. Yezu me tuba mambu yina Davidi tubaka ya kele na Nkunga 110:1, 2, sambu na kumonisa nde Mesia ta vanda kaka ve mfumu bonso bamfumu yonso. Yandi kele Mfumu ya Davidi mpi ntangu yandi ta vanda na diboko ya kitata ya Nzambi, yandi ta sadila kiyeka na yandi. Mvutu yina Yezu me pesa me kangisa bambeni na yandi munoko.

Balongoki na yandi mpi bantu mingi ya nkaka vandaka kuwidikila yandi. Ntangu yai, Yezu me tubila bo mpi me kebisa bo sambu na bansekudi ti Bafarize. Bantu yai ke “vandaka na kiti ya Moize” sambu na kulonga Nsiku ya Nzambi. Yo yina, Yezu me songa bantu yina ke widikila yandi nde: “Mambu yonso ya bo ke songa beno, beno sala yo mpi beno zitisa yo, kansi beno sala ve mutindu bo ke salaka, sambu bo ke tubaka kansi bo ke salaka ve mambu yina bo ke tubaka.”—Matayo 23:2, 3.

Na nima, Yezu me pesa bambandu ya ke monisa nde bo kele bantu ya luvunu; yandi me tuba nde: “Bo ke kumisaka nene tu-bakesi ya bo ke lwataka na mbunzu mpi na diboko ya kimama sambu na kuditanina.” Bayuda ya nkaka ke lwataka tu-bakesi yai ya ke vandaka ti baverse ya nkufi ya me katuka na Nsiku. Bafarize ke kumisaka tu-bakesi na bo nene sambu bantu kumona nde bo ke zabaka Nsiku mbote-mbote. Diaka, bo “ke kumisaka nda malenda ya bilele na bo.” Nsiku vandaka kulomba nde bantu ya Izraele kutula malenda na bilele na bo, kansi Bafarize vandaka kukumisa malenda ya bilele na bo nda kibeni. (Kutanga 15:38-40) Bo vandaka kusala mambu yai yonso “sambu bantu kumona bo.”—Matayo 23:5.

Ata balongoki ya Yezu mpi lendaka kukuma ti mpusa ya kusosa lukumu, yo yina yandi me longisila bo nde: “Beno bika ve nde bantu kubinga beno Rabi, sambu beno kele kaka na Longi mosi, mpi beno yonso beno kele bampangi. Diaka, beno binga ve ata muntu mosi nde tata na beno awa na ntoto, sambu beno kele kaka na Tata mosi, Muntu yina kele na zulu. Beno bika mpi ve nde bantu kubinga beno bantwadisi, sambu beno kele kaka na Ntwadisi mosi, Kristu.” Yo lombaka nde balongoki kudimona nki mutindu mpi kusala nki? Yezu me songa bo nde: “Muntu ya kuluta nene na kati na beno fwete vanda nsadi na beno. Konso muntu yina ke kudinangula, bo ta kulumusa yandi, kansi konso muntu yina ke kudikulumusa, bo ta nangula yandi.”—Matayo 23:8-12.

Na nima, Yezu me tuba nde yo kele mawa sambu na bansekudi ti Bafarize sambu bo kele bantu ya luvunu; yandi me songa bo nde: “Mawa na beno, bansekudi mpi Bafarize, bantu ya luvunu! sambu beno ke kangaka bantu nzila ya kukota na Kimfumu ya zulu; sambu beno mosi ke kota ve, beno ke pesa mpi ve bantu yina ke zola kukota nzila ya kukota.”—Matayo 23:13.

Yezu me nganina Bafarize sambu bo ke zitisaka ve mambu yina kele mfunu na meso ya Yehowa mpi ke tudilaka bantu bansiku ya ngolo mpi ya kuswaswana. Mu mbandu bo ke tubaka nde: “Kana muntu kudia ndefi na zina ya tempelo, yo kele kima ve; kansi kana yandi dia ndefi na zina ya wolo ya tempelo, yandi fwete lungisa yo.” Mpidina bo ke monisa nde bo kele bifwa-meso na kimpeve sambu bo ke tulaka dikebi mingi na wolo yina kele na tempelo kansi bo ke bakisaka ve nde tempelo kele kisika bantu ke sambilaka Yehowa mpi lenda kwenda pene-pene na yandi. Diaka, bo “ke vwezaka mambu ya kuluta mfunu ya Nsiku, disongidila lunungu, mawa, mpi kwikama.”—Matayo 23:16, 23; Luka 11:42.

Yezu me tuba nde Bafarize kele “bantwadisi ya meso ya kufwa, yina ke yungulaka mbembele kansi ke minaka shamo!” (Matayo 23:24) Bo ke yungulaka mbembele na vinu, sambu na kutadila nsiku diniama yai kele mvindu. Kansi, mutindu bo ke vwezaka mambu ya kuluta mfunu ya Nsiku kele bonso nde bo ke mina shamo, mbisi yina kele mpi mvindu na kutadila Nsiku; nkutu mbisi yango kele nene kuluta mbembele.—Levi 11:4, 21-24.

Mbala ya nsuka yina Yezu kele na tempelo, yandi me landa kumonisa luvunu ya bansekudi ti ya Bafarize mpi yandi me binga bo na pwelele yonso nde bantu ya luvunu. Yandi me pesa mbandu mosi nde: “Beno ke yobisaka dikopa mpi dilonga na nganda, kansi na kati yo kele ya kufuluka ti lukasi mpi kukonda kudiyala. Mufarize ya meso ya kufwa, yobisa ntete dikopa mpi dilonga na kati, ebuna yo ta kuma mpi bunkete na nganda.” (Matayo 23:25, 26) Bafarize ke tulaka dikebi ya mingi na bansiku ya me tala kudikumisa bunkete mpi na kimuntu na bo ya nganda, kansi bo ke tulaka ve dikebi na kimuntu na bo ya kati mpi ke kukaka ve kukumisa ntima na bo ya kifwani bunkete.

Diaka, luvunu na bo ke monana na mutindu bo ke zolaka kutunga maziamu ya bambikudi mpi kukumisa yo kitoko. Kansi, mutindu Yezu me monisa yo, bo kele “bana ya bantu yina fwaka bambikudi.” (Matayo 23:31) Diambu yai me monana pwelele mutindu bo ke sosa kufwa Yezu.—Yoane 5:18; 7:1, 25.

Na nima, Yezu me tubila mambu yina ta kumina bamfumu yai ya mabundu kana bo balula ve ntima; yandi me tuba nde: “Banioka, bana ya biwuta, inki mutindu beno ta tina ndola ya Gehena?” (Matayo 23:33) Bantu vandaka kuyoka bima ya mvindu na Dibengi ya Inomi yina kele pene-pene ya mbanza, yo kele kifwani ya lufwa ya kimakulu yina ke vingila bansekudi ti Bafarize ya mbi.

Balongoki ya Yezu ta vanda “bambikudi, bantu ya mayele mpi balongi” sambu na kumonisa yandi. Inki mutindu bantu ta sadila bo mambu? Yezu me songa bamfumu ya mabundu nde: “Beno ta fwa bankaka na kati [ya balongoki na mono] mpi [beno] ta fwa bo na zulu ya banti, mpi bankaka diaka beno ta bula bo fimbu na basinagoga na beno mpi beno ta monisa bo mpasi mbanza na mbanza, sambu menga yonso ya lunungu yina bo me tiamunaka na ntoto kuvanda na zulu na beno, yantika na menga ya muntu ya lunungu Abele tii na menga ya Zekaria . . . yina beno fwaka.” Yandi me songa bo nde: “Ya kieleka mono ke tubila beno nde: Mambu yai yonso ta bwila ndonga yai ya bantu.” (Matayo 23:34-36) Mambu yai lunganaka na mvu 70 ya ntangu na beto ntangu basoda ya Roma bebisaka Yeruzalemi mpi Bayuda mingi fwaka.

Ntangu Yezu me yindula diambu yai ya mpasi, yandi me wa mpasi na ntima. Yandi me wa mawa mpi me tuba nde: “Yeruzalemi, Yeruzalemi, mbanza yina ke fwaka bambikudi mpi ke losilaka bantu yina bo ke tindilaka yo matadi—mbala ikwa mono zolaka kuvukisa bana na nge mutindu nsusu ke vukisaka bana na yandi na nsi ya mapapu na yandi! Kansi beno zolaka ve. Tala! Bo me yambudila beno nzo na beno.” (Matayo 23:37, 38) Ziku bantu yina ke widikila Yezu ke kudiyula kana “nzo” yina yandi ke tubila ke tendula nki. Keti yandi ke tubila tempelo ya kitoko yina kele na Yeruzalemi, yina ke monana nde Nzambi ke taninaka?

Yezu me tuba diaka nde: “Mono ke tubila beno nde: Katuka ntangu yai, beno ta mona mono diaka ve ata fioti tii ntangu beno ta tuba nde, ‘Bika nde muntu yina ke kwisa na zina ya Yehowa kubaka lusakumunu!’” (Matayo 23:39) Yandi me vutukila mbikudulu yina kele na Nkunga 118:26 ya ke tuba nde: “Muntu yina ke kwisa na zina ya Yehowa kubaka lusakumunu; beto ke sakumuna nge na nzo ya Yehowa.” Ya kieleka, kana tempelo yai me fwa, ata muntu mosi ve ta kwendaka diaka kuna na zina ya Nzambi.

Ntangu yai, Yezu me kwenda na suku mosi ya tempelo yina bo ke tulaka bakesi ya makabu; bakesi yango kele bonso mpungi. Bantu lenda kotisa makabu na minoko ya fioti yina kele na zulu ya bakesi yai. Yezu me mona Bayuda mingi ke tula makabu, mpi bamvwama ‘ke tula mbongo mingi ya bibende.’ Na nima, yandi me mona nkento mosi ya mufwidi ya kele nsukami ke tula “mbongo zole ya fioti ya bibende, ya ntalu fioti kibeni.” (Marko 12:41, 42) Ntembe kele ve nde Yezu me zaba nde Nzambi me sepela kibeni ti dikabu ya nkento yai.

Yezu me binga balongoki na yandi mpi me songa bo nde: “Ya kieleka mono ke tubila beno nde mufwidi yai ya nsukami me tula mbongo mingi kuluta bantu yonso ya nkaka yina me tula mbongo na bakesi ya makabu.” Inki mutindu? Yandi me tendula nde: “Bo yonso me tula yina me lutana na zulu ya kimvwama na bo, kansi yandi, na kinsukami na yandi, yandi me tula yonso yina yandi vandaka na yo, bima na yandi yonso ya kuzingila.” (Marko 12:43, 44) Mabanza ya nkento yai mpi mambu yina yandi me sala me swaswana kibeni ti ya bamfumu ya mabundu.

Mutindu kilumbu ya Nisani 11 ke kuma na nsuka, Yezu me basika na tempelo sambu na mbala ya nsuka. Longoki na yandi mosi me songa yandi nde: “Longi, tala matadi mpi banzo yai ya kitoko!” (Marko 13:1) Ya kieleka, matadi ya nkaka yina kele na bibaka ya tempelo kele kibeni nene, mpi yo ke salaka nde tempelo yango kumonana ngolo mpi kusala bamvula mingi. Yo yina, yo lenda yitukisa ntangu Yezu me tuba nde: “Keti nge ke mona banzo yai ya nene? Ata ditadi mosi ve ta bikala awa na zulu ya ditadi ya nkaka, bo ta bwisa yo yonso.”—Marko 13:2.

Ntangu Yezu me tuba mambu yai, yandi ti bantumwa na yandi me sabuka Muwanda ya Kidroni mpi bo me tombuka na kilanga mosi na zulu ya Ngumba ya Banti ya Olive. Na ntangu mosi buna, yandi kele ti bantumwa na yandi iya—Piere, Andre, Yakobo, mpi Yoane. Kuna na zulu ya ngumba, bo lenda mona tempelo yina ya kitoko.

Beto kele na Kizole na nima ya midi mpi Nisani 11 ke kuma na nsuka. Bilumbu yina Yezu ke sala kisalu ya ngolo awa na ntoto ke kuma mpi na nsuka. Na ntangu, yandi vandaka kulonga na tempelo, mpi na mpimpa yandi vandaka kukwenda kulala na nganda ya mbanza Yeruzalemi. Bantu vandaka ti mpusa ya ngolo ya kuwidikila yandi, yo yina bo “vandaka kukwisa na suka-suka na tempelo sambu na kuwa yandi.” (Luka 21:37, 38) Ntangu yai, Yezu me vanda na Ngumba ya Banti ya Olive mpi yandi kele ti bantumwa na yandi iya: Piere, Andre, Yakobo, mpi Yoane.

Bantumwa yai iya me kwenda pene-pene na yandi na kingenga. Bo ke kudiyangisa sambu na tempelo sambu Yezu me katuka kutuba nde ata ditadi mosi ve ya tempelo ta bikala na zulu ya ditadi ya nkaka. Diaka, bo ke yindula mambu mingi. Bilumbu me luta, Yezu longisilaka bo nde: “Beno vanda ya kuyilama, sambu Mwana ya muntu ta kwisa na ntangu yina beno ke yindula ve.” (Luka 12:40) Diaka, yandi tubaka mambu ya me tala “kilumbu yina Mwana ya muntu ta monana.” (Luka 17:30) Keti mambu yai ke tadila kibeni mambu yina yandi me katuka kutuba sambu na tempelo? Bantumwa ke sosa kuzaba mambu mingi. Bo me songa yandi nde: “Songa beto, inki ntangu mambu yai ta salama, mpi inki ta vanda kidimbu ya kukala na nge mpi ya nsukilu ya ngidika ya bima?”—Matayo 24:3.

Ziku bantumwa ke yindula nde yandi ke tubila kufwa ya tempelo yina bo ke mona. Diaka, bo me yula yandi na yina me tala kukala ya Mwana ya muntu. Mbala ya nkaka, bo ke yibuka mbandu yina Yezu pesaka ya “muntu mosi yina butukaka na dibuta ya kintotila” yina ‘kwendaka sambu na kubaka kiyeka ya kintotila mpi na nima yandi ta vutuka.’ (Luka 19:11, 12) Mpi na nsuka, bo ke kudiyula kana “nsukilu ya ngidika ya bima” ta vanda nki mutindu.

Na mvutu yina Yezu me pesa bo, yandi me tubila kidimbu yina ta monisa nsuka ya ngidika ya bima ya Bayuda ya ntangu yina mpi ya tempelo na yo. Kansi, kidimbu yai ke tadila mpi mambu ya nkaka. Kidimbu yai ta sadisa mpi Bakristu na bilumbu ke kwisa na kuzaba nsungi yina bo ke zinga na ntangu ya “kukala” na yandi mpi nde bo me kuma pene-pene ya nsuka ya ngidika ya mvimba ya bima awa na ntoto.

Bamvula me luta mpi bantumwa me mona mutindu mbikudulu yai ya Yezu me lungana. Ya kieleka, mambu mingi yina yandi tubaka me yantika kulungana na bilumbu na bo. Yo yina, Bakristu yina tulaka dikebi mpi zingaka bamvula 37 na nima, disongidila na mvu 70 ya ntangu na beto, vandaka ya kuyilama sambu na lufwa ya ngidika ya Bayuda mpi ya tempelo na yo. Kansi, mambu yonso ve yina Yezu tubaka lunganaka na mvu 70 ya ntangu na beto mpi na ntwala na yo. Ebuna, inki ta monisa kukala ya Kristu na kiyeka na yandi ya Kimfumu? Yezu me pesa bantumwa mvutu.

Yandi me tuba nde “bitumba” ta salama mpi bantu ta wa “bansangu ya bitumba,” mpi nde “insi mosi ta nwanisa insi ya nkaka mpi kimfumu mosi ta nwanisa kimfumu ya nkaka.” (Matayo 24:6, 7) Yandi me tuba diaka nde “ntoto ta nikana ngolo, mpi nzala ti kipupa ta vanda na bisika ya mutindu na mutindu.” (Luka 21:11) Yezu me zabisa balongoki na yandi nde: “Bantu ta kanga beno mpi ta monisa beno mpasi.” (Luka 21:12) Bambikudi ya luvunu ta basika mpi bo ta kusa bantu mingi. Kikalulu ya kufwa bansiku ta kuma mingi mpi zola ya bantu mingi ta mana. Diaka, yandi me tuba nde, ‘bo ta samuna nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba sambu na kuta kimbangi na makanda yonso, ebuna nsuka ta kwisa.’—Matayo 24:14.

Ata mbikudulu ya Yezu lunganaka na mvula yina bantu ya Roma fwaka Yeruzalemi mpi na ntwala ya mvula yina, keti Yezu tubilaka mpi kulungana na yo ya nene na bilumbu ke kwisa? Keti nge ke mona mambu yina ke monisa nde mbikudulu ya mfunu yina Yezu tubilaka ke lungana na mutindu ya nene na bilumbu na beto?

Diambu mosi na kati ya kidimbu ya me tala kukala na yandi yina Yezu me tubila kele kumonana ya “kima ya nzanzi yina ke nataka lufwa.” (Matayo 24:15) Na mvu 66 ya ntangu na beto, kima yina ya nzanzi vandaka ‘basoda ya Roma yina ziungaka’ mbanza ti bidimbu to bima na bo ya lusambu. Basoda ya Roma ziungaka Yeruzalemi mpi bwisaka bibaka na yo ya nkaka. (Luka 21:20) Na mutindu yina, “kima ya nzanzi” telamaka na kisika yina yo lombaka ve nde yo telama, disongidila kisika yina Bayuda vandaka kutadila bonso “kisika ya santu.”

Yezu tubaka diaka nde: “Mpasi ya nene ta vanda, mpasi mosi ya me bwaka ntete ve katuka na luyantiku ya nsi-ntoto tii bubu yai, ve, mpi yo ta bwa diaka ve.” Na mvu 70 ya ntangu na beto, basoda ya Roma fwaka Yeruzalemi. Mutindu bo fwaka ‘mbanza ya santu’ ya Bayuda, ti tempelo na yo, monisaka nde mpasi mosi ya nene salamaka mpi bantu mingi kibeni fwaka. (Matayo 4:5; 24:21) Yo vandaka lufwa mosi ya nene yina Bayuda me monaka ntete ve, mpi yo sukisaka ngidika ya lusambu yina Bayuda vandaka kusala banda bamvula mingi kibeni. Ya kieleka, na bilumbu ke kwisa mbikudulu yai ya Yezu ta lungana na mutindu ya nene mpi mambu ta vanda mpasi kibeni.

KUVANDA TI KIVUVU NA NSUKA YA NGIDIKA YA BIMA

Mambu yina Yezu ke tubila bantumwa na yandi na yina me tala kidimbu ya kukala na yandi na kiyeka na yandi ya Kimfumu mpi nsuka ya ngidika ya bima me mana ntete ve. Yandi me zabisa bo nde bo fwete landa ve “ba-Kristu ya luvunu mpi bambikudi ya luvunu.” Yandi me tuba nde bantu yango ta sala yonso “sambu na kukusa, kana mpila kele, ata bantu yina bo me solaka.” (Matayo 24:24) Kansi, bo ta kuka ve kukusa bantu yai ya bo me solaka. Bantu ta mona ba-Kristu yina ya luvunu. Kansi, bo ta mona ve kukala ya Yezu.

Sambu na kutubila mpasi ya nene yina ta salama na nsuka ya ngidika yai ya bima, Yezu me tuba nde: “Ntangu ta kuma mpimpa, ngonda ta pesa ve nsemo, bambwetete ta katuka na zulu mpi ta kwisa kubwa, mpi bangolo ya zulu ta nikana.” (Matayo 24:29) Ntangu bantumwa me wa mambu yai ya ke pesa boma, bo ke bakisa ve kibeni mambu yina ta salama, kansi ntembe kele ve nde yo ta vanda mambu ya mpasi.

Inki bupusi mambu yai ya mpasi ta vanda ti yo na bantu? Yezu me tuba nde: “Bantu ta bwa ngambu sambu na boma mpi sambu bo ke vingila mambu yina ta kwisa kubwa na ntoto ya mvimba, sambu bangolo ya zulu ta nikana.” (Luka 21:26) Ya kieleka, Yezu ke tubila kibeni mambu yina ta salama na nsungi ya mudidi ya luzingu ya bantu.

Diambu ya ke pesa kikesa kele nde, Yezu me zabisa bantumwa pwelele nde bantu yonso ve ta kudibula na mawa na ntangu ‘Mwana ya muntu ta kwisa ti ngolo mpi nkembo ya nene.’ (Matayo 24:30) Yandi tubilaka bo dezia nde Nzambi ta gulusa “bantu yina bo me solaka.” (Matayo 24:22) Ebuna, balongoki yai ya kwikama ta sala nki ntangu mambu ya mpasi yina Yezu me tubila ta salama? Yezu me siamisa balongoki na yandi nde: “Ntangu mambu yai ta yantika kubwa, beno telama ya kusungama mpi beno tedimisa ba-ntu na beno, sambu luguluku na beno me finama.”—Luka 21:28.

Kansi, inki mutindu balongoki ya Yezu yina ke zinga na nsungi yina yandi tubilaka lendaka kuzaba nde nsuka me kuma pene-pene? Yezu me pesa mbandu ya nti mosi ya bafige, yandi me tuba nde: “Ntangu lutangu na yo ya mpa ke kumaka pete-pete mpi ke basisaka matiti, beno ke zabaka nde nsungi ya mvula me finama. Mutindu mosi beno mpi, kana beno mona mambu yai yonso, beno zaba nde yandi kele pene-pene na bakielo. Ya kieleka mono ke tubila beno nde ndonga yai ya bantu ta luta ve ata fioti na ntwala nde mambu yai yonso kubwa.”—Matayo 24:32-34.

Yo yina, kana balongoki ya Yezu kumona kulungana ya mambu yina kele na kati ya kidimbu, bo fwete bakisa nde nsuka me kuma pene-pene. Yezu me longisila balongoki yina ta vanda na luzingu na nsungi yina ya mfunu nde:

“Na yina me tala kilumbu yina mpi ngunga yina, ata muntu mosi ve me zaba yo, yo vanda bawanzio ya zulu to Mwana, kansi Tata mpamba muntu me zaba yo. Sambu kaka mutindu bilumbu ya Noa vandaka, kukala ya Mwana ya muntu ta vanda mpi mutindu mosi. Sambu, kaka mutindu bo vandaka na bilumbu yina na ntwala ya Mvula ya Ngolo, bo vandaka kudia mpi kunwa, babakala vandaka kukwela mpi bo vandaka kukwedisa bankento, tii na kilumbu yina Noa kotaka na maswa, mpi bo tulaka ve dikebi tii ntangu Mvula ya Ngolo kwisaka mpi fwaka bo yonso, kukala ya Mwana ya muntu ta vanda mpi mutindu mosi.” (Matayo 24:36-39) Yezu me fwanisa kukala ya mwana ya muntu ti Mvula ya Ngolo ya bilumbu ya Noa mpi bantu mingi me zaba disolo yai.

Ntembe kele ve nde bantumwa yina ke widikila Yezu na Ngumba ya Banti ya Olive me bakisa nde bo fwete landa kutula dikebi. Yezu me tuba nde: “Beno keba sambu bantima na beno kukuma ve ata fioti kizitu na kudia mbiki, na kulutisa ndilu na kunwa malafu, mpi na basusi ya luzingu, ebuna na kintulumukina kilumbu yina kubwila beno na mbala mosi bonso mutambu. Sambu yo ta bwila bantu yonso yina ke zingaka na ntoto ya mvimba. Yo yina, beno bikala ya kusikama, ntangu yonso beno bondila sambu beno nunga na kutina mambu yai yonso ya fwete bwa mpi na kutelama na ntwala ya Mwana ya muntu.”—Luka 21:34-36.

Yezu me monisa diaka nde mambu yina yandi ke tubila ke tadila kaka ve nsungi yina. Yandi ke tubila ve mambu yina ta salama na nima ya bamvula mpi yina ta tadila kaka mbanza Yeruzalemi to dikanda ya Bayuda. Yandi ke tubila mambu yina “ta bwila bantu yonso yina ke zingaka na ntoto ya mvimba.”

Yandi me tuba nde balongoki na yandi fwete landa kutula dikebi, kukengila, mpi kuvanda ya kuyilama. Yezu me pesa mbandu ya nkaka sambu na kumonisa mfunu ya mambu yai. Yandi me tuba nde: “Beno zaba diambu yai: Kana munkwa-nzo zabaka na nki ntangu ya mpimpa muyibi ta kwisa, yandi zolaka kubikala ya kusikama mpi zolaka kubika ve nde muyibi kukota na nzo na yandi. Yo yina, beno mpi, beno vanda ya kuyilama, sambu Mwana ya muntu ta kwisa na ngunga yina beno ke yindula ve.”—Matayo 24:43, 44.

Yezu me monisa diaka balongoki na yandi sambu na nki bo fwete vanda ti kivuvu. Yandi me pesa bo kivuvu nde ntangu mbikudulu na yandi ta lungana, yo ta vanda ti “mpika” mosi yina ta tula dikebi mpi ta vanda kikesa. Yezu me tubila diambu yai ya bantumwa lenda bakisa mbote-mbote: “Nani kele kibeni mpika ya kwikama mpi ya mayele yina mfumu na yandi me tulaka na zulu ya bansadi na yandi, sambu na kupesa bo madia na bo na ntangu ya me fwana? Kiese na mpika yina kana mfumu na yandi kukwisa mpi kukuta yandi ke sala mutindu yina! Ya kieleka mono ke tubila beno nde, yandi ta tula yandi na zulu ya bima na yandi yonso.” Kansi, kana “mpika” yina me kuma ti bikalulu ya mbi mpi yandi me yantika kuniokula bampika ya nkaka, mfumu ta “pesa yandi ndola ya ngolo kibeni.”—Matayo 24:45-51; fwanisa ti Luka 12:45, 46.

Kansi, Yezu ke tuba ve nde kimvuka mosi ya balongoki na yandi ta kuma ti bikalulu ya mbi. Ebuna, inki dilongi Yezu ke zola kupesa balongoki na yandi? Yezu ke zola nde bo landa kutula dikebi mpi bo vanda kikesa, yandi me monisa yo pwelele na mbandu ya nkaka yina yandi me pesa.

Yezu me katuka kupesa mvutu na ngiufula ya bantumwa ya me tala kidimbu ya kukala na yandi mpi nsuka ya ngidika ya bima. Yandi ke yibuka mambu yina mpi ntangu yai yandi me pesa mbandu ya nkaka sambu na kupesa bo ndongisila mosi ya mayele. Bantu yina ta vanda na luzingu na nsungi ya kukala na yandi ta mona kulungana ya mbikudulu yai.

Yandi me yantika mbandu yango mutindu yai: “Kimfumu ya zulu me fwanana ti bamwense kumi yina bakaka minda na bo mpi basikaka sambu na kukwenda kukutana ti bakala yina ke kwela. Tanu na kati na bo vandaka bazoba, mpi tanu vandaka mayele.”—Matayo 25:1, 2.

Yezu ke zola ve kutuba nde kimvuka mosi ya balongoki na yandi yina ta baka Kimfumu ya zulu kele bazoba mpi nde kimvuka ya nkaka kele mayele. Kansi, yandi ke zola kutuba nde sambu na kubaka Kimfumu, konso longoki kele ti makuki ya kusola kana yandi ta kengila to ve. Ata mpidina, Yezu ke ndima kibeni nde konso longoki lenda bikala ya kwikama mpi kubaka balusakumunu ya tata na yandi.

Na mbandu yina Yezu me pesa, bamwense yonso kumi me basika na nganda sambu na kukutana ti bakala yina ke kwela mpi bo ta vanda na kati ya bantu yina ta kota ti yandi. Ntangu bakala yango ta kuma, bamwense yina ta vanda ti minda na bo sambu na kupesa nsemo na nzila mpi bo ta pesa yandi lukumu ntangu yandi ta kota ti nkento na yandi na nzo yina bo yidikilaka nkento. Kansi, inki mutindu mambu me luta?

Yezu me tuba nde: “Bamwense ya bazoba bakaka minda na bo kansi bo bakaka ve mafuta, kansi bamwense ya mayele bakaka minda na bo mpi mafuta na milangi na bo. Sambu bakala yina ke kwela vandaka kusukinina, mpongi simbaka bo yonso mpi bo lalaka.” (Matayo 25:3-5) Bakala yina kwisaka ve na ntangu yina bo vandaka kuvingila yandi. Yo ke monana nde yandi sukininaka mingi yo yina bamwense lalaka. Bantumwa lenda yibuka mbandu ya Yezu ya muntu yina butukaka na dibuta ya kintotila mpi kwendaka na insi mosi mpi ‘nsuka-nsuka yandi vutukaka na nima ya kubaka kiyeka ya kintotila.’—Luka 19:11-15.

Na mbandu ya bamwense kumi, Yezu me tubila mambu yina salamaka ntangu bakala yina ke kwela kwisaka. Yandi me tuba nde: “Na kati-kati ya mpimpa, bo waka ndinga mosi ya ngolo nde: ‘Bakala yina ke kwela yandi yai! Beno basika sambu na kukutana ti yandi.’” (Matayo 25:6) Keti bamwense yai vandaka ya kuyilama mpi vandaka kukengila?

Yezu me tuba nde: “Ebuna bamwense yina yonso telamaka mpi yidikaka minda na bo. Bamwense ya bazoba tubilaka bamwense ya mayele nde, ‘Beno pesa beto ndambu ya mafuta na beno, sambu minda na beto ke zola kufwa.’ Bamwense ya mayele vutulaka nde: ‘Mbala ya nkaka yo ta fwana ve sambu na beto ti beno. Kansi beno kwenda na bantu yina ke tekaka yo, mpi beno sumba ya beno mosi.’”—Matayo 25:7-9.

Bamwense tanu ya bazoba kengilaka ve mpi yilamaka ve sambu na kukwisa ya bakala yina ke kwela. Bo vandaka ve ti mafuta ya kufwana sambu na minda na bo mpi yo lombaka nde bo kwenda kusosa. Yezu me tuba nde: “Ntangu bo vandaka kukwenda sambu na kusumba yo, bakala yina ke kwela kwisaka. Bamwense yina vandaka ya kuyilama kotaka ti yandi na nkinsi ya makwela, ebuna bantu kangaka kielo. Na nima, bamwense yina ya nkaka mpi kwisaka, ebuna bo tubaka nde, ‘Mfumu, Mfumu, kangudila beto kielo!’ Yandi vutudilaka bo nde, ‘Mono ke tubila beno kieleka nde, mono me zaba beno ve.’” (Matayo 25:10-12) Mambu yai ya mpasi kuminaka bo sambu bo vandaka ve ya kuyilama mpi kengilaka ve.

Bantumwa me bakisa nde bakala ya ke kwela yina Yezu ke tubila kele yandi mosi. Nkutu, ntama mingi ve yandi kudifwanisaka ti bakala yina ke kwela. (Luka 5:34, 35) Bamwense ya mayele kele banani? Ntangu Yezu tubilaka “kimvuka ya fioti” yina ta baka Kimfumu, yandi tubaka nde: “Beno lwata bilele mpi beno vanda ya kuyilama mpi minda na beno kulanda kupela.” (Luka 12:32, 35) Yo yina, na mbandu yai ya bamwense, bantumwa me bakisa nde Yezu ke fwanisa bo ti bamwense ya mayele. Ebuna, inki dilongi Yezu me pesa na mbandu yai?

Yezu me monisa dilongi yango pwelele. Na nsuka ya mbandu na yandi, yandi me tuba nde: “Yo yina, beno landa na kukengila sambu beno me zaba ve kilumbu mpi ngunga.”—Matayo 25:13.

Ya kieleka, Yezu ke longisila balongoki na yandi ya kwikama nde sambu na kukala na yandi, bo fwete “landa na kukengila.” Yandi ta kwisa, yo yina balongoki na yandi fwete vanda ya kuyilama mpi kukengila bonso bamwense tanu ya mayele, mpidina bo ta vidisa ve kivuvu na bo ya kitoko mpi balusakumunu yina bo ta baka.

Yezu kele kaka ti bantumwa na yandi iya na Ngumba ya Banti ya Olive, ebuna yandi me pesa bo mbandu ya nkaka. Bilumbu fioti me luta, ntangu Yezu vandaka na Yeriko, yandi pesaka mbandu ya bamine sambu na kumonisa nde Kimfumu zolaka ve kukwisa na ntangu yina. Mbandu yina yandi ke pesa ntangu yai kele ti mambu mingi ya me fwanana ti mbandu ya bamine. Yo kele mpi mvutu ya ngiufula yina bantumwa yulaka yandi na yina me tala kukala na yandi mpi nsuka ya ngidika ya bima. Mbandu yango ke monisa nde balongoki na yandi fwete vanda kikesa na kisalu yina yandi me pesa bo.

Yezu me yantika mbandu yango mutindu yai: “Yo kele kaka bonso ntangu muntu mosi yina zolaka kusala nzietelo na insi ya nzenza; yandi bingaka bampika na yandi mpi yandi pesaka bo bima na yandi.” (Matayo 25:14) Sambu Yezu kudifwanisaka dezia ti muntu mosi yina salaka nzietelo na insi ya nzenza “sambu na kubaka kiyeka ya kintotila,” bantumwa lenda bakisa kukonda mpasi nde Yezu kele “muntu” yina bo ke tubila na mbandu yai.—Luka 19:12.

Ntangu muntu yai ke zola kusala nzietelo na insi ya nzenza, yandi me pesa bampika na yandi bima na yandi ya mfunu. Na nsungi ya bamvula tatu ti ndambu ya kisalu na yandi, Yezu kudipesaka mingi na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi, mpi yandi pesaka balongoki na yandi formasio sambu bo sala kisalu yai. Ntangu yai, yandi ke kwenda mpi yandi kele ti kivuvu nde bo ta sala mbote-mbote kisalu yina yandi longaka bo.—Matayo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; fwanisa ti Yoane 4:38; 14:12.

Na mbandu yina Yezu me pesa, inki mutindu muntu yina me kabula bima na yandi? Yezu me tuba nde: “Yandi pesaka mpika mosi batalanta tanu, ya nkaka batalanta zole, mpi ya nkaka diaka talanta mosi, konso muntu na kutadila mayele na yandi, ebuna yandi kwendaka na insi ya nzenza.” (Matayo 25:15) Bampika yai ta sala nki ti bima yina yandi me pesa bo? Keti bo ta sadila yo ti kikesa sambu na mambote ya mfumu na bo? Yezu me songa bantumwa nde:

“Na mbala mosi mpika yina bakaka batalanta tanu kwendaka, salaka mumbongo ti batalanta yina, ebuna yandi bakaka diaka batalanta tanu ya nkaka. Mutindu mosi, mpika yina bakaka batalanta zole, bakaka diaka batalanta zole ya nkaka. Kansi mpika yina bakaka talanta mosi mpamba kwendaka mpi timunaka dibulu na ntoto, ebuna yandi bumbaka mbongo ya mfumu na yandi.” (Matayo 25:16-18) Inki ta salama ntangu mfumu ta vutuka?

Yezu me tuba nde: “Ntangu mingi lutaka, ebuna mfumu ya bampika yina kwisaka mpi yidikaka mambu ya mbongo na yandi ti bo.” (Matayo 25:19) Bampika zole salaka yonso yina bo lendaka, “konso muntu na kutadila mayele na yandi.” Konso mpika vandaka kikesa, salaka kisalu ya ngolo mpi kumisaka mingi bima yina mfumu pesaka yandi. Mpika yina mfumu pesaka batalanta tanu bakaka batalanta tanu ya nkaka, mpi yina yandi pesaka batalanta zole bakaka batalanta zole ya nkaka. (Na ntangu yina, sambu muntu kuzwa talanta mosi, yo vandaka kulomba nde yandi sala kisalu kiteso ya bamvula 19.) Mfumu me sikisa bampika yonso zole kiteso mosi, yandi me songa konso mpika nde: “Yo kele mbote, mpika ya mbote mpi ya kwikama! Nge vandaka ya kwikama na bima fioti. Mono ta tula nge na zulu ya bima mingi. Kwisa kusepela ti mfumu na nge.”—Matayo 25:21.

Kansi mpika yina mfumu pesaka talanta mosi salaka mambu mutindu ya nkaka. Mpika yai ya tatu me tuba nde: “Mfumu, mono zaba nde nge kele muntu ya makambu ngolo, nge ke katulaka bambuma kisika yina nge kunaka ve mpi nge ke bakaka bambuma kisika yina nge katulaka yo ve bampusu. Yo yina mono waka boma mpi mono kwendaka kubumba talanta na nge na nsi ya ntoto. Tala talanta na nge yo yai.” (Matayo 25:24, 25) Nkutu, yandi tulaka yo ve na banki na mpila nde mfumu na yandi kubaka matabisi. Ya kieleka, yandi me bebisa kibeni bima ya mfumu na yandi.

Yo me fwana kibeni nde mfumu kubinga yandi “mpika ya mbi mpi ya molo.” Mfumu me botula yandi kima yina yandi pesaka yandi mpi me pesa yo na mpika yina kele ti luzolo ya kusala kisalu na kikesa yonso. Mfumu me tula nsiku nde: “Konso muntu yina kele ti bima, bo ta yika yandi bima mingi, mpi yandi ta kuma ti bima mingi kibeni. Kansi muntu yina kele ve na bima, bo ta katula yandi ata bima yina yandi kele na yo.”—Matayo 25:26, 29.

Balongoki ya Yezu kele ti mambu mingi ya kuyindula, ata na yina me tala mbandu yai. Bo me bakisa nde kima yina Yezu me pesa bo, disongidila dibaku ya mbote ya kukumisa bantu balongoki, kele mfunu mingi. Yandi ke zola nde bo vanda kikesa ntangu bo ke sadila dibaku yai. Yezu ke zola ve kutuba nde bo yonso fwete sala mambu kiteso mosi ntangu bo ke lungisa mukumba ya kusamuna yina yandi me pesa bo. Mutindu mbandu yina me monisa yo, konso muntu fwete sala yonso yina yandi lenda “na kutadila mayele na yandi.” Kansi, yo ke tendula ve nde Yezu ta wa kiese kana nsadi mosi kele “molo” mpi ke kuka ve kukumisa mingi bima ya mfumu.

Batumwa me wa kibeni kiese ntangu bo me wa kivuvu yai: “Konso muntu yina kele ti bima, bo ta yika yandi bima mingi.”

Na Ngumba ya Banti ya Olive, Yezu me katuka kupesa bantumwa mbandu ya bamwense kumi mpi ya batalanta. Inki yandi me tuba na nsuka ya mvutu yina yandi me pesa balongoki na yandi yina yulaka yandi kidimbu ya kukala na yandi mpi nsuka ya ngidika ya bima? Yandi me pesa bo mbandu ya nsuka ya ke tubila mameme ti bankombo.

Na luyantiku, Yezu me tubila mutindu mambu yina ta salama; yandi me tuba nde: “Ntangu Mwana ya muntu ta kwisa na nkembo na yandi ti bawanzio yonso, yandi ta vanda na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu ya nkembo.” (Matayo 25:31) Yezu me monisa pwelele nde yandi kele muntu ya ntete-ntete yina bo ke tubila na mbandu yai. Mbala mingi yandi vandaka kutuba nde yandi kele “Mwana ya muntu.”—Matayo 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Inki ntangu mbandu yai ta lungana? Ntangu Yezu “ta kwisa na nkembo na yandi” ti bawanzio mpi ta vanda “na zulu ya kiti na yandi ya kimfumu ya nkembo.” Yandi tubaka dezia nde, “Mwana ya muntu ke kwisa na zulu ya matuti ya zulu ti ngolo mpi nkembo ya nene” ti bawanzio na yandi. Inki ntangu yo ta salama? “Mbala mosi na nima ya mpasi” ya nene. (Matayo 24:29-31; Marko 13:26, 27; Luka 21:27) Ya kieleka, mbandu yai ta lungana na bilumbu ke kwisa ntangu Yezu ta kwisa na nkembo na yandi. Inki yandi ta sala na ntangu yina?

Yezu me tuba nde: “Ntangu Mwana ya muntu ta kwisa . . . , bo ta vukisa makanda yonso na ntwala na yandi, mpi yandi ta kabula bantu na bimvuka zole, kaka mutindu ngungudi ke kabulaka mameme ti bankombo. Yandi ta tula mameme na diboko na yandi ya kitata, mpi bankombo na diboko na yandi ya kimama.”—Matayo 25:31-33.

Sambu na mameme yina yandi me tula na simu ya mbote, Yezu me tuba nde: “Ebuna Ntotila ta tubila bantu yina ta vanda na diboko na yandi ya kitata nde: ‘Beno kwisa, beno bantu yina Tata na mono me sakumunaka, beno baka Kimfumu yina bo me yidikilaka beno katuka na luyantiku ya nsi-ntoto.’” (Matayo 25:34) Sambu na nki Ntotila me ndima mameme?

Ntotila me tuba nde: “Mono vandaka na nzala, beno pesaka mono madia; mono vandaka na nzala ya masa, beno pesaka mono masa. Mono vandaka munzenza, beno yambaka mono mbote; mono vandaka kinkonga, beno lwatisaka mono bilele. Mono vandaka na maladi mpi beno sadisaka mono. Mono vandaka na boloko mpi beno kwisaka kutala mono.” Ntangu mameme, disongidila “bantu ya lunungu,” me yula yandi nki mutindu bo salaka mambu yina ya mbote, yandi me songa bo nde: “Konso ntangu yina beno salaka yo na muntu mosi na kati ya bantu yai ya kele mfunu mingi ve na kati ya bampangi na mono, beno salaka yo na mono.” (Matayo 25:35, 36, 40, 46) Bo me sala ve mambu yai ya mbote na zulu sambu kuna bantu ke belaka ve mpi ke waka ve nzala. Yo fwete vanda nde bo sadilaka bampangi ya Kristu mambu yai awa na ntoto.

Ebuna, inki beto lenda tuba sambu na bankombo yina kele na diboko ya kimama? Yezu me tuba nde: “Ebuna [Ntotila] ta tubila bantu yina ta vanda na diboko na yandi ya kimama nde: ‘Beno katuka na ntwala na mono, beno bantu yina bo me singaka, beno kwenda na tiya ya mvula na mvula yina bo me yidikaka sambu na Diabulu mpi bawanzio na yandi. Sambu mono vandaka na nzala, kansi beno pesaka mono ve madia; mpi mono vandaka na nzala ya masa, kansi beno pesaka mono ve masa. Mono vandaka munzenza, kansi beno yambaka mono ve mbote; mono vandaka kinkonga, kansi beno lwatisaka mono ve bilele; mono vandaka na maladi mpi na boloko, kansi beno sadisaka mono ve.’” (Matayo 25:41-43) Bankombo me fwana kubaka ndola yai sambu bo sadilaka ve bampangi ya Kristu yina vandaka na ntoto mambu na mawete yonso mutindu yo lombaka nde bo sala.

Bantumwa me bakisa nde ndola yai ya bantu ta baka na bilumbu ke kwisa ta nata bampasi ya kimakulu to ya mvula na mvula. Yezu me songa bo nde: “Ebuna [Ntotila] ta [tuba] nde, ‘Ya kieleka mono ke tubila beno nde, konso ntangu yina beno salaka yo ve na muntu mosi na kati ya bantu yai ya kele mfunu mingi ve, beno salaka yo ve na mono.’ Bantu yai ta fwa lufwa ya mvula na mvula, kansi bantu ya lunungu ta baka luzingu ya mvula na mvula.”—Matayo 25:45, 46.

Mvutu yina Yezu me pesa na ngiufula yina bantumwa yulaka me pusa balongoki na yandi na kuyindula, yo me sadisa bo na kutadila bikalulu na bo mpi mambu yina bo ke salaka.