Keti Mambu yina Biblia Tubilaka Sambu na Mesia Monisaka Nde Yezu Vandaka Mesia?
Mvutu ya Biblia
Ee. Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi lungisaka mambu mingi ya Biblia tubaka sambu na “Mesia Ntwadisi” yina kele “Ngulusi ya nsi-ntoto.” (Daniele 9:25; 1 Yoane 4:14) Nkutu ata na nima ya lufwa na yandi, Yezu landaka kulungisa mambu ya Biblia tubilaka sambu na Mesia.—Nkunga 110:1; Bisalu 2:34-36.
Keti mambu ya Biblia tubilaka sambu na Mesia lunganaka na bantu mingi?
Mwa mambu ya Biblia tubilaka sambu na Mesia ya Yezu lungisaka
Ngogo “Mesia” ke tendula nki?
Ngogo ya Kiebreo Ma·shiʹach (Mesia) mpi ngogo ya Kigreki Khri·stos (Kristu), yo yonso zole ke tendula “Muntu ya Bo Me Tulaka Mafuta.” Yo yina, zina “Yezu Kristu” ke tendula “Yezu Muntu ya Bo Me Tulaka Mafuta” to “Yezu Mesia.”
Mbala mingi na ntangu ya ntama, bo vandaka kutula muntu mafuta na ntu kana bo ke zola kupesa yandi kimfumu. (Levi 8:12; 1 Samuele 16:13) Nzambi muntu ponaka Yezu sambu na kuvanda Mesia, disongidila Mfumu ya Nene. (Bisalu 2:36) Nzambi sadilaka ve mafuta sambu na kutula Yezu kansi yandi sadilaka mpeve santu sambu na kutula yandi.—Matayo 3:16.
Keti mambu ya Biblia tubilaka sambu na Mesia lunganaka na bantu mingi?
Ve. Kaka mutindu bidimbu ya misapi (empreinte digitale) ya muntu mosi lenda fwanana ve ti ya muntu ya nkaka, mutindu mosi mpi kulungana ya mambu yina Biblia tubilaka sambu na Mesia ke lungana mpi kaka na Mesia mosi to na Kristu mosi. Ata mpidina, Biblia ke kebisaka beto. Yo ke tubaka nde: “Ba-Kristu ya luvunu mpi [baprofete] ya luvunu ta basika mpi bo ta sala bidimbu ya nene ti mambu ya kuyituka sambu na kukusa, kana mpila kele, ata bantu yina bo me solaka.”—Matayo 24:24.
Keti Mesia ya nkaka Lenda basika na bilumbu ke kwisa?
Ve. Biblia tubaka nde Mesia ta vanda mwana ya ntotila Davidi ya Izraele. (Nkunga 89:3, 4) Kansi yo ke monana nde mikanda ya kele ti bazina ya ba-nkaka ya Bayuda tii na Davidi vilaka. Ziku yo bebaka ntangu bantu ya Roma fwaka Yeruzalemi na mvula 70 ya ntangu na beto.a Banda pana, muntu mosi ve lenda monisa diaka nde yandi kele mwana ya dibuta ya Davidi yina vandaka ti kimfumu. Ata mpidina, mikanda yango vandaka na bilumbu ya Yezu mpi nkutu ata bambeni na yandi kukaka ve kubuya nde yandi vandaka mwana ya Davidi.—Matayo 22:41-46.
Biblia tubilaka mambu ikwa sambu na Mesia?
Yo kele mpasi sambu beto zaba mbote-mbote kana bisika ya ke tubilaka Mesia kele mpenza ikwa na Biblia. Mu mbandu, mutindu ya kutanga mambu ya Biblia yina ke tubilaka Mesia ke vandaka ve mutindu mosi ata na baverse yina ke tubilaka pwelele Mesia. Yezaya 53:2-7 ke tubila mambu mingi ya Biblia tubaka sambu na Mesia. Bantu ya nkaka lenda tanga yo bonso kima mosi, kansi bankaka lenda tuba nde yo ke tadila mambu mingi.
Mwa mambu ya Biblia tubilaka sambu na Mesia ya Yezu lungisaka
Mambu ya Biblia tubilaka |
Yo kele na |
Kulungana na yo |
|---|---|---|
Mwana ya Abrahami |
||
Mwana ya Izaki, mwana ya Abrahami |
||
Yandi butukaka na dikanda ya Yuda |
||
Yandi basikaka na dikanda ya kimfumu ya ntotila Davidi |
||
Yandi butukaka na nkento mosi ya mwense |
||
Yandi butukaka na Betelemi |
||
Bo bingaka yandi Emanueleb |
||
Yandi butukaka na kisika mosi ya kukonda valere |
||
Bo fwaka bana-fioti na nima ya kubutuka na yandi |
||
Bo bingaka yandi sambu yandi basika na Ezipte |
||
Bo bingaka yandi muntu ya Nazaretic |
||
Kinati-nsangu mosi basikaka na ntwala na yandi |
||
Bo tulaka yandi mafuta na mvula 29 ya ntangu na beto sambu yandi kuma Mesia.d |
||
Nzambi ndimaka nde yandi kele Mwana na yandi |
||
Yandi monisaka kikesa mingi sambu na Nzo ya Nzambi |
||
Yandi zabisaka nsangu ya mbote |
||
Nsemo mingi monanaka ntangu yandi vandaka kulonga na Galilea |
||
Yandi salaka mambu ya kuyituka bonso Moize |
||
Yandi tubaka mambu yina katukaka na Nzambi bonso Moize |
||
Yandi belulaka maladi ya bantu mingi |
||
Yandi bendaka ve dikebi na kimuntu na yandi mosi |
||
Yandi monisilaka bantu ya ke niokwama mawa |
||
Yandi monisaka lunungu ya Nzambi |
||
Yandi pesaka bandongisila ya mayele |
||
Yandi zabisaka zina ya Yehowa |
||
Yandi longaka na bingana |
||
Yandi vandaka Ntwadisi |
||
Bantu mingi kwikilaka ve na yandi |
||
Yandi kumaka ditadi ya ke budisa sakuba |
||
Bantu buyaka yandi |
||
Bo mengaka yandi kukonda kikuma |
||
Yandi kotaka bonso Ntotila na zulu ya mwana ya mpunda |
||
Bana kumisaka yandi |
||
Yandi kwisaka na zina ya Yehowa |
||
Nduku na yandi mosi ya ngolo tekaka yandi |
||
Bo tekaka yandi na mbongo 30 ya bibendee |
||
Banduku yandi tinaka yandi |
||
Bo kusilaka yandi mambu |
||
Yandi bikalaka pima na ntwala ya bantu ya fundaka yandi |
||
Bo losilaka yandi mate |
||
Bo bulaka yandi na ntu |
||
Bo bulaka yandi fimbu |
||
Yandi bikaka nde bo bula yandi |
||
Bamfumu ya leta wakanaka sambu na kunwanisa yandi |
||
Bo bulaka yandi minsonso na maboko mpi na makulu na zulu ya nti mosi |
||
Bo budilaka bilele na yandi zeke |
||
Bo tangaka yandi na kati ya bantu ya mbi |
||
Bo sekaka yandi, bo fingaka yandi |
||
Yandi monaka mpasi sambu na bantu ya masumu |
||
Yo monanaka bonso nde Nzambi bikaka yandi |
||
Bo pesaka yandi vinu ya kuvukisa ti kima ya ndudi sambu yandi nwa |
||
Yandi waka nzala ya masa kaka na ntwala nde yandi fwa |
||
Yandi pesaka mpeve na yandi na Nzambi |
||
Yandi ndimaka kufwa |
||
Yandi pesaka kimenga na yandi sambu kukatula disumu |
||
Bo bukaka ve mikwa na yandi |
||
Bo tobulaka yandi |
||
Bo zikaka yandi ti bamvwama |
||
Nzambi futumunaka yandi |
||
Muntu ya nkaka bakaka kisika ya muntu yina tekaka yandi |
||
Yandi vandaka na diboko ya kitata ya Nzambi |
a Mukanda mosi (McClintock and Strong’s Cyclopedia) ke tuba: “Ntembe kele ve nde mikanda ya bazina ya mabuta mpi makanda ya Bayuda vilaka ve na ntwala nde bo fwa Yeruzalemi kansi yo vilaka ntangu bo fwaka yo.
b Zina ya Kibreo Emanuele ke tendula “Nzambi Kele ti Beto.” Yo ke tubila mukumba ya Yezu ya Mesia. Kukwisa na yandi awa na ntoto mpi mambu yina yandi vandaka kusala monisaka nde Nzambi vandaka ti bansadi na yandi.—Luka 2:27-32; 7:12-16.
c Mbala ya nkaka bangogo “muntu ya Nazareti” me katuka na ngogo ya Kiebreo neʹtser ya ke tendula “lutangu ya ke basika.
d Sambu na kuzaba mambu mingi ya Biblia tubaka sambu na mvula 29 ya ntangu na beto, mvula yina Mesia kwisaka, tala disolo “Mutindu Mbikudulu ya Daniele Kuzabisaka na Ntwala Kukwisa ya Mesia.”
e Mambu yai ya Biblia tubilaka kele na mukanda ya Zekaria, kansi muntu ya sonikaka mukanda ya Matayo ke tuba nde Nzambi tubaka mambu yai “na nzila ya [profete] Yeremia.” (Matayo 27:9) Yo ke monana Matayo tubilaka mukanda ya Yeremia ziku sambu bantangu ya nkaka, bo vandaka kutula yo na kisika ya ntete na kitini ya Biblia ya bo ke bingaka “Bambikudi.” (Luka 24:44) Mbala ya nkaka Matayo sadilaka “Yeremia” sambu na kumonisa kitini ya mvimba ya mikanda yango yina kele mpi ti mukanda ya Zekaria na kati.