Kubutuka Dyaka​—Nzila ya Kenataka na Lugulusu?

INKI mvutu nge tapesa na ngyufula yai, “Keti nge mebutukaka dyaka?” Bantu mingi ya kesambilaka na ntoto ya mvimba tapesa mvutu na ngolo yonso nde, “Ee!” Bo kekwikilaka nde kubutuka dyaka kele kidimbu ya Bakristu yonso ya kyeleka mpi kele nzila mosi kaka ya kenataka na lugulusu. Bo kendimaka ngindu ya bantwadisi ya mabundu bonso Robert C. Sproul, muntu ya kelongukaka teolozi, yina kusonikaka nde: “Kana muntu mebutuka dyaka ve, . . . yandi kele ve Mukristu.”

Keti nge kele na kati ya bantu yina kekwikilaka nde sambu na kuguluka nge fwete butuka dyaka? Kana yo kele mpidina, ntembe kele ve nde nge kezola kusadisa bantu ya fami ti banduku na nge na kuzwa nzila yina mpi na kuyantika kutambula na nzila yango. Kansi, sambu bo zwa yo, bo fwete bakisa luswaswanu yina kele na kati ya muntu yina mebutuka dyaka ti yina mebutuka dyaka ve. Inki mutindu nge tatendudila bo disongidila ya kubutuka dyaka?

Bantu mingi kekwikilaka nde bangogo ‘kubutuka diaka’ ketubilaka muntu yina mesala lusilu ya masonga ya kusadila Nzambi ti Kristu mpi, nsukansuka, yandi kesobaka mpi kekatukaka na lufwa ya kimpeve sambu na kukuma na luzingu ya kimpeve. Nkutu, diksionere mosi ya mebasika ntama mingi ve ketendula muntu yina mebutuka dyaka bonso “Mukristu yina mesala lusilu ya mpa ya lukwikilu to mekumisa yo ngolo, mingi-mingi na nima ya kusala ngolo mpenza kisalu ya Nzambi bamvula mingi.”​—Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary​—Eleventh Edition.

Keti nge tayituka na kulonguka nde Biblia kendimaka ve ntendula yai? Keti nge tazola kuzaba mambu yina Ndinga ya Nzambi kelongaka mpenza na yina metala kubutuka dyaka? Ntembe kele ve nde nge tabaka mambote na kutadila na dikebi disolo yai. Sambu na nki? Sambu kubakisa mbotembote kana kubutuka dyaka ketendula nki tavanda ti bupusi na luzingu mpi na bivuvu na nge ya luzingu kekwisa.

Inki Biblia Kelongaka?

Na Biblia ya mvimba, bangogo ‘kubutuka diaka’ kele kaka na Yoane 3:1-12, yina ketubila disolo mosi ya kebenda dikebi yina kulutaka na kati ya Yezu ti mfumu mosi ya dibundu na Yeruzalemi. Nge takuta disolo yina ya mvimba ya Biblia na lupangu ya kele na disolo yai. Beto kelomba nge na kutanga yo na dikebi yonso.

Na disolo yango, Yezu ketendula mambu mingi ya ketadila “lubutuku ya mpa.”a Nkutu, disolo ya Yezu kesadisa beto na kupesa mvutu na bangyufula yai tanu ya mfunu:

◼ Inki kele mfunu ya lubutuku ya mpa?

◼ Keti beto mosi lenda baka lukanu ya kubutuka dyaka?

◼ Inki kele lukanu na yo?

◼ Na nsadisa ya nki muntu kebutukaka dyaka?

◼ Inki nsoba yo kenataka na bangwisana?

Bika beto tadila bangyufula yai mosi mosi.

Lubutuku ya Mpa​—Inki Kele Mfunu na Yo?

NA DISOLO na yandi ya mvimba ti Nikodemo, Yezu kumonisaka pwelele nde lubutuku ya mpa, to kubutuka dyaka, kele mfunu mingi. Inki mutindu yandi monisaka dyambu yina pwelele?

Tala mutindu Yezu kumonisaka mfunu ya lubutuku ya mpa na disolo na yandi ti Nikodemo. Yandi tubaka nde: “Ata muntu mosi ve lenda mona Kimfumu ya Nzambi kana yandi me butuka diaka mbala ya zole ve.” (Yoane 3:3) Bangogo “kana” mpi ‘lenda ve’ kemonisa mfunu ya lubutuku ya mpa. Mu mbandu: Kana muntu kutuba nde, “Kana ntangu mebasika ve, kilumbu lenda vanda ve,” yandi kezola kutuba nde kubasika ya ntangu kele mfunu mingi kibeni sambu na kilumbu. Na mutindu mosi, Yezu vandaka kutuba nde kubutuka dyaka kele mfunu mingi sambu na kumona Kimfumu ya Nzambi.

Nsukansuka, sambu na kumanisa dute yonso yina kubikalaka na mabanza ya bantu na yina metala dyambu yai, Yezu kutubaka nde: “Beno yonso fweti butuka diaka.” (Yoane 3:7) Yo kele pwelele nde, na kutadila dibanza ya Yezu, kubutuka dyaka kele kima ya bo kelombaka, yina muntu fwete sala, sambu na ‘kukota na Kimfumu ya Nzambi.’​—Yoane 3:5.

Sambu Yezu vandaka kutadila lubutuku ya mpa bonso dyambu mosi ya mfunu mingi, Bakristu fwete zikisa nde bo kebakisa mbote-mbote dyambu yai. Mu mbandu, keti nge keyindula nde Mukristu lenda pona na kubutuka dyaka?

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]

“Kana ntangu mebasika ve, kilumbu lenda vanda ve”

Lubutuku ya Mpa​—Lukanu Yina Muntu Lenda Baka Yandi Mosi?

NANI kele na kisina ya lubutuku ya mpa? Ntangu bo kesyamisaka bawi na bo na kukuma Bakristu yina mebutuka dyaka, bapastere yankaka kevutukilaka bangogo yai ya Yezu: “Beno yonso fweti butuka diaka.” (Yoane 3:7) Bapastere yango kesadilaka bangogo yai bonso ntuma, mpi na kutuba ya kyeleka bo ketubaka nde, “Beno butuka dyaka!” Na kutubaka mutindu yina, bo kelongaka nde konso mukristu lenda baka lukanu ya kulemfukila Yezu mpi kusala mambu yina kele mfunu sambu na kubutuka dyaka. Kana beto tadila ngindu ya mutindu yai, lubutuku ya mpa kele dyambu yina konso muntu lenda sola. Kansi, keti ngindu yai kewakana ti mambu yina Yezu kusongaka Nikodemo?

Kutanga bangogo ya Yezu na dikebi kemonisa nde Yezu kulongaka ve nde konso muntu lenda sola yandi mosi kana yandi tabutuka dyaka to ve. Sambu na nki beto ketuba mambu yai? Bo lenda balula dyaka bangogo ya Kigreki ya bo mebalula “me butuka diaka” nde “fwete butuka katuka na zulu.”a Yo yina, na kulandaka mutindu yai ya zole ya kubalula bangogo yai, lubutuku ya mpa “ke katukaka na zulu,” to “ke katukaka na Nzambi.” (Yoane 19:11; Yakobo 1:17) Ya kyeleka, Nzambi muntu kele na kisina na yo.​—1 Yoane 3:9.

Kana beto yibuka bangogo “ke katukaka na zulu,” yo ke mpasi ve na kubakisa sambu na nki muntu lenda vanda ve na kisina ya lubutuku na yandi ya mpa. Yindula fyoti kubutuka na nge ya kinsuni. Keti nge mosi muntu kuponaka na kubutuka? Ve! Nge butukaka sambu tata na nge vandaka na kisina ya lubutuku na nge. Mutindu mosi, beto lenda butuka dyaka kaka kana Nzambi, Tata na beto ya zulu, kuvanda na kisina ya lubutuku na beto ya mpa. (Yoane 1:13) Yo yina, ntumwa Piere vandaka ti kikuma ya kyeleka ya kutuba nde: “Beto zitisa Nzambi yina kele Tata ya Mfumu na beto Yesu Kristo! Yandi wilaka beto mawa, yo yina yandi pesaka beto moyo ya mpa.”​—1 Piere 1:3.

Keti Yo Kele Ntuma?

Kansi, bantu yankaka lenda kudiyula nde, ‘Kana yo kele ya kyeleka nde ata muntu mosi ve lenda baka yandi mosi lukanu ya kubutuka dyaka, sambu na nki Yezu kupesaka ntuma nde: “Beno yonso fweti butuka diaka”?’ Yo kele ngyufula mosi ya mbote. Nkutu, kana bangogo ya Yezu kuvandaka mpenza ntuma, yo ketendula nde yandi vandaka kupesa beto ntuma ya kusala mambu yina beto lenda kuka ve na kusala. Yo kemonana ve ngindu ya mayele. Ebuna, inki mutindu beto fwete bakisa bangogo beno fwete “butuka diaka”?

Kutadila mbotembote nsa yai na ndinga na yo ya kisina kemonisa nde bo mebalula yo ve bonso ntuma. Kansi, bo mebalula yo bonso disolo. Na bangogo yankaka, ntangu Yezu kutubaka nde beno fwete “butuka diaka,” yandi vandaka kutuba dyambu mosi ya kyeleka, kansi yandi vandaka kupesa ve ntuma. Yandi tubaka nde: “Yo kele mfunu nde beno butuka katuka na zulu.”​—Yoane 3:7, Modern Young’s Literal Translation.

Sambu na kumonisa luswaswanu yina kele na kati ya ntuma ti nsa mosi ya bo ketuba, yindula mbandu yai. Yindula mbanza mosi ya kele ti ba ekole mingi. Mosi na kati ya ba ekole yango kele interna ya bo metulaka sambu na bana ya nzo-nkanda ya besi-nsi yina kezingaka ntama ti mbanza yina. Kilumbu mosi, mwana-bakala mosi ya kele ve na kimvuka ya besi-nsi yina kesonga préfet ya ekole yina nde, “Mu kezola kusonikisa zina na ekole na nge.” Préfet kezabisa yandi nde, “Sambu na kusonikisa zina, nge fwete vanda mwisi-nsi.” Ya kyeleka, bangogo ya préfet kele ve ntuma. Yandi ketuma ve mwana-nzo-nkanda yina nde, “Vanda mwisi-nsi!” Préfet ketuba kaka dyambu yina muntu fwete lungisa sambu na kuvanda mwana-nzo-nkanda ya ekole yina. Mutindu mosi, ntangu Yezu kutubaka nde “Beno yonso fweti butuka diaka,” yandi vandaka kutuba kaka dyambu yina muntu fwete lungisa sambu na ‘kukota na Kimfumu ya Nzambi.’

Dibanza ya nsuka​—Kimfumu ya Nzambi—​kele ti kuwakana ti dyambu yankaka dyaka ya ketadila lubutuku ya mpa. Yo ketadila ngyufula, Inki kele lukanu na yo? Kuzaba mvutu na ngyufula yai kele mfunu sambu na kubakisa mbote-mbote kubutuka dyaka ketendula inki.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

Inki mambu kele mutindu mosi na kati ya lubutuku ya mpa mpi lubutuku ya kinsuni?

Lubutuku ya Mpa​—Inki Kele Lukanu na Yo?

BANTU mingi kekwikilaka nde muntu fwete butuka dyaka sambu na kubaka lugulusu ya mvula na mvula. Kansi, tala mambu yina Yezu yandi mosi kutubaka na yina metala lukanu ya lubutuku ya mpa. Yandi tubaka nde: “Ata muntu mosi ve lenda mona Kimfumu ya Nzambi kana yandi me butuka diaka mbala ya zole ve.” (Yoane 3:3) Yo yina, muntu fwete butuka dyaka sambu na kukota na Kimfumu ya Nzambi, kansi ve sambu na kubaka lugulusu. Bantu yankaka lenda tuba nde: ‘Kansi, keti bimvuka ya bangogo yai yonso zole, kukota na Kimfumu mpi kubaka lugulusu, ketubila ve kaka matabisi ya mutindu mosi?’ Ve, yo ketubila ve matabisi ya mutindu mosi. Sambu na kubakisa luswaswanu ya kele na kati na yo, bika beto tadila ntete ntendula ya bangogo “Kimfumu ya Nzambi.”

Kimfumu kele mutindu mosi ya luyalu. Yo yina, bangogo “Kimfumu ya Nzambi” ketendula “luyalu ya Nzambi.” Biblia kelongaka nde Yezu Kristu, “mwana-muntu,” kele Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi mpi nde kele ti bantu yina tayala ti Kristu. (Daniele 7:1, 13, 14; Matayo 26:63, 64) Dyaka, mbona-meso mosi ya ntumwa Yoane kumonaka kumonisaka nde bantu yina tayala ti Kristu kele bantu yina bo mepona na kati ya “makanda yonso, ya bandinga yonso ti ya bansi yonso” mpi ‘bo ta yala nsi-ntoto.’ (Kusonga 5:9, 10; 20:6) Ndinga ya Nzambi kemonisa dyaka nde bayina tayala bonso bantotila kesala “kibuka ya fyoti” (NW) ya bantu 144 000 yina bo sumbaka na “nsi-ntoto.”​—Luka 12:32; Kusonga 14:1, 3.

Kimfumu ya Nzambi keyala na wapi? Biblia kebinga mpi ‘Kimfumu ya Nzambi’ nde “kimfumu ya zulu,” (NW) yina kemonisa nde Yezu ti bantu yina tayala ti yandi tayala na zulu. (Luka 8:10; Matayo 13:11) Yo yina, Kimfumu ya Nzambi kele luyalu ya zulu ya mesalama na Yezu Kristu ti kibuka ya bantu yina tayala ti yandi ya bo meponaka na kati ya bantu.

Ebuna, inki Yezu zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde muntu fwete butuka dyaka sambu na ‘kukota na Kimfumu ya Nzambi’? Kristu zolaka kutuba nde muntu fwete butuka dyaka sambu na kukuma mfumu kumosi ti yandi na zulu. Na kutuba ya pwelele, lukanu ya lubutuku ya mpa kele ya kuyidika kibuka mosi ya fyoti ya bantu sambu na kwenda kuyala na zulu.

Beto memona nde lubutuku ya mpa kele mfunu mingi, Nzambi muntu kele na kisina na yo, mpi yo ke na kuyidika kibuka mosi ya bantu sambu na kwenda kuyala na zulu. Kansi nki mutindu lubutuku ya mpa kesalamaka mpenza?

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 7]

Lukanu ya lubutuku ya mpa kele ya kuyidika kibuka mosi ya fyoti ya bantu sambu na kwenda kuyala na zulu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

Yezu Kristu mpi kibuka ya bantu yina tayala ti yandi yina bo ponaka na kati ya bantu kesala Kimfumu ya Nzambi

Lubutuku ya Mpa​—Inki Mutindu Yo Kesalamaka?

YEZU kutubilaka kaka ve mfunu, kisina, mpi lukanu ya lubutuku ya mpa ti Nikodemo, kansi yandi tubilaka mpi kima yina kesalaka nde lubutuku ya mpa kusalama. Yezu kutubaka nde: “Ata muntu mosi ve lenda kota na Kimfumu ya Nzambi kana yandi me butukaka ve na masa ti na mpeve-santu.” (Yoane 3:5) Yo yina, muntu kebutukaka dyaka na nsadisa ya masa ti mpeve. Kansi, bangogo ‘masa ti mpeve’ ketubila inki?

‘Masa ti Mpeve’ Kele Inki?

Sambu yandi vandaka muntu ya mayele ya dibundu ya bayuda, ntembe kele ve nde Nikodemo kuzabaka mutindu yina Masonuku ya Kiebreo kesadilaka bangogo “mpeve ya Nzambi,” disongidila ngolo ya kisalu ya Nzambi, yina lenda pusa bantu na kusala mambu ya nene mpenza. (Kuyantika 41:38; Kubasika 31:3; 1 Samuele 10:6) Yo yina, ntangu Yezu kusadilaka bangogo “mpeve-santu,” ntembe kele ve nde Nikodemo kubakisaka nde yandi vandaka kutubila ngolo ya kisalu ya Nzambi.

Yezu zolaka kutuba inki ntangu yandi sadilaka ngogo masa? Beto tadila mambu yina kele na baverse yina kele ntama mingi ve na ntwala mpi na nima ya disolo ti Nikodemo. Baverse yai kemonisa nde Yoane Mbotiki ti balongoki ya Yezu vandaka kubotika bantu na masa. (Yoane 1:19, 31; 3:22; 4:1-3) Kikalulu yai kuzabanaka mbote na Yeruzalemi. Yo yina, ntangu Yezu kutubaka na yina metala masa, Nikodemo kubakisaka nde Yezu vandaka kutubila ve masa yonso, kansi masa ya mbotika.a

Mbotika “na Mpeve ya Nzambi”

Kana ‘kubutuka na masa’ kele mutindu mosi ti kubaka mbotika na masa, ‘kubutuka na mpeve’ ketendula nki? Na ntwala nde Nikodemo kusolula ti Yezu, Yoane Mbotiki kuzabisaka nde bantu zolaka kubaka mbotika na masa kaka ve, kansi mpi na mpeve. Yandi tubaka nde: “Mono me botika beno na masa, kansi yandi [Yezu] ta botika beno na mpeve ya Nzambi.” (Marko 1:7, 8) Marko, nsoniki ya Evanzile, ketendula mbala ya ntete yina mbotika ya mutindu yina kusalamaka. Yandi kesonika nde: “Na bilumbu yina, Yesu katukaka na bwala Nazareti na ntoto ya Galilea. Yoane botikaka yandi na nzadi ya Yordani. Ntangu Yesu vandaka ke basika na masa, yandi monaka zulu ke kanguka mpi mpeve ya Nzambi ke kwisa kukulumuka bonso pizio na zulu ya ntu na yandi.” (Marko 1:9, 10) Ntangu bo dindisaka Yezu na nzadi ya Yordani, yandi bakaka mbotika na masa. Na ntangu yandi bakaka mpeve yina katukaka na zulu, yandi bakaka mbotika na mpeve santu.

Kiteso ya bamvula tatu na nima ya mbotika na yandi, Yezu kundimisaka balongoki na yandi nde: “Na nima ya bilumbu fioti, bo ta botika beno na mpeve ya Nzambi.” (Bisalu 1:5) Inki ntangu yo salamaka?

Na kilumbu ya Pantekoti ya mvu 33 T.B., kiteso ya balongoki 120 ya Yezu kuvukanaka na nzo mosi na Yeruzalemi. “Na mbala mosi, makelele bonso mupepe ya ngolo katukaka na zulu, yo kwisa kufuluka na nzo yina yonso ya bo vandaka. Baludimi kwisa kumonika na bo bonso baludimi ya tiya. . . . Bo yonso fulukaka na mpeve ya Nzambi.” (Bisalu 2:1-4) Kilumbu yina kaka, bo syamisaka bantu yankaka na Yeruzalemi na kubaka mbotika na masa. Ntumwa Piere kusongaka kibuka mosi ya bantu nde: “Mbote konso muntu na kati na beno kubalula ntima, yandi kubaka mbotika na zina ya Yesu Kristo sambu Nzambi kulolula beno. Ebuna Nzambi ta pesa beno mpeve-santu makabu.” Bo salaka inki? “Bantu yina ndimaka malongi ya Piere, bo bakaka mbotika. Kilumbu yina, kiteso ya bantu mile tatu kumaka bakristo.”​—Bisalu 2:38, 41.

Dyambu Mosi ya Bitini Zole

Bambotika yai kemonisa inki na yina metala lubutuku ya mpa? Yo kemonisa nde lubutuku ya mpa kesalamaka na nsadisa ya dyambu mosi ya bitini zole. Kuvila ve nde Yezu kubakaka ntete mbotika na masa. Na nima, yandi bakaka mpeve santu. Mutindu mosi, balongoki ya ntete kubakaka ntete mbotika na masa (bankaka Yoane Mbotiki muntu kubotikaka bo), mpi na nima bo bakaka mpeve santu. (Yoane 1:26-36) Kiteso mosi, balongoki ya mpa 3 000 kubakaka ntete mbotika na masa, mpi na nima bo bakaka mpeve santu.

Kana beto vila ve bambotika yai ya kusalamaka na Pantekoti ya mvu 33 T.B., inki mutindu beto fwete vingila nde lubutuku ya mpa kusalama bubu yai? Kaka mutindu yo salamaka sambu na bantumwa ya Yezu mpi balongoki ya ntete. Ya ntete, muntu kebalulaka ntima, keyambulaka luzingu ya mbi, kekudipesaka na Yehowa sambu na kusambila mpi kusadila yandi, mpi kemonisaka kudipesa na yandi na meso ya bantu na nzila ya mbotika ya masa. Ya zole, kana Nzambi kupona yandi na kuvanda mfumu na Kimfumu na Yandi, Nzambi kepakulaka yandi ti mpeve santu. Kele muntu yandi mosi keyantikaka kitini ya ntete ya dyambu yai ya bitini zole (mbotika na masa); Nzambi muntu keyantikaka kitini ya zole (mbotika na mpeve). Kana muntu kubaka bambotika yai yonso zole, yo ketendula nde yandi mebaka lubutuku ya mpa.

Ebuna, sambu na nki na disolo na yandi ti Nikodemo, Yezu kusadilaka bangogo ‘kubutuka na masa ti na mpeve’? Sambu na kumonisa nde nsoba ya nene zolaka kusalama na luzingu ya bantu yina kebaka mbotika na masa ti na mpeve. Disolo yina kelanda ketadila kitini yai ya lubutuku ya mpa.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Yoane kubotikaka na masa bantu ya Izraele yina kubalulaka ntima

Lubutuku ya Mpa​—Inki Yo Kelungisaka?

SAMBU na nki Yezu kusadilaka bangogo ‘kubutuka na mpeve’ ntangu yandi vandaka kutubila kubaka mbotika na mpeve santu? (Yoane 3:5) Ntangu bo kesadilaka ngogo ‘lubutuku’ na kifwani, yo ketendulaka “luyantiku,” bonso na bangogo “lubutuku ya dikanda mosi.” Yo yina, bangogo ‘lubutuku ya mpa’ ketubila “luyantiku ya mpa.” Ebuna, kutuba ya kifwani ‘kubutuka’ mpi ‘lubutuku ya mpa’ kemonisa nde luyantiku ya mpa tavanda na bangwisana ya Nzambi ti bantu yina kebaka mbotika na mpeve santu. Inki mutindu kesalamaka nsoba ya nene yina yo kenataka na bangwisana?

Ntangu yandi tendulaka mutindu Nzambi kebongisaka bantu sambu na kuyala na zulu, ntumwa Polo kusadilaka kingana mosi ya yandi bakaka na luzingu ya dibuta. Yandi sonikilaka Bakristu ya bilumbu na yandi nde Nzambi zolaka ‘kukumisa bo bana na yandi’ mpi nde yandi lendaka kusadila bo mambu “bonso bana.” (Galatia 4:5; Baebreo 12:7) Sambu na kumona mutindu mbandu yai ya kukumisa muntu mwana kesadisa muntu na kubakisa nsoba ya nki mutindu kesalamaka ntangu muntu mebaka mbotika na mpeve santu, beto tadila dyaka mbandu ya mwana-bakala yina kezola kusonikisa zina na ekole yina kele sambu na bana ya nzo-nkanda ya besi-nsi.

Nsoba Yina Kukumisa Muntu Mwana Kenataka

Na mbandu ya beto ketadila, mwana-bakala lenda sonikisa ve zina na ekole sambu yandi kele ve mwisi-nsi. Ntangu yai, yindula nde kilumbu mosi, nsoba mosi ya nene kusalama. Nsiku mepesa Tata mosi ya dibuta ya besi-nsi nswa ya kukumisa mwana-bakala yina mwana na yandi. Inki bupusi dyambu yai tavanda na yo na luzingu ya mwana-bakala yina? Sambu bo mendima yandi bonso mwana, ntangu yai yandi lenda vanda ti banswa ya mutindu mosi ti bana yankaka ya besi-nsi, disongidila nswa ya kusonikisa zina na ekole yina. Kukumisa yandi mwana mesoba mpenza bivuvu na yandi.

Dyambu yai kemonisa mambu yina kesalama na kiteso ya kuluta nene na bayina tabaka lubutuku ya mpa. Beto tadila mwa mambu ya mefwanana. Bo tandima mwana-bakala yina na ekole kaka kana yandi lungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kukota na ekole yina, disongidila kuvanda mosi na kati ya besi-nsi. Kansi, yandi lenda lungisa ve dyambu yai yandi mosi. Mutindu mosi, Nzambi tapesa bantu yankaka kisika na Kimfumu, to luyalu na yandi ya zulu, kansi kaka kana bo lungisa mambu ya bo kelombaka sambu na kukota na kimfumu, disongidila ‘kubutuka dyaka.’ Kansi, bo lenda lungisa ve dyambu yai bo mosi sambu desizio ya kubutuka dyaka kele na maboko ya Nzambi.

Inki kusobaka luzingu ya mwana-bakala yina? Kima kusobaka luzingu na yandi kele nsiku yina leta kupesaka tata mosi nswa ya kukumisa mwana-bakala yina mwana na yandi. Ya kyeleka, dyambu yina kusobaka ve kimuntu ya mwana-bakala yina. Ntangu tata yina kukumisaka mwana-bakala yina mwana na yandi, mwana-bakala yina kubikalaka kaka mutindu yandi vandaka ntete. Ata mpidina, na nima ya kulungisa mambu yina nsiku vandaka kulomba sambu na kukumisa muntu mwana, mwana-bakala yina bakaka pozisio ya mpa. Ya kyeleka, yandi kumaka ti luyantiku ya mpa, yo kele bonso lubutuku ya mpa. Yandi kumaka mwana, ebuna pozisio yina kupesaka yandi nswa ya kukota na ekole mpi ya kuvanda mwana ya dibuta ya tata na yandi ya lundi.

Mutindu mosi, Yehowa kusobaka luzingu ya kibuka mosi ya bantu ya kukonda kukuka na kuyantikisaka dyambu mosi ya kewakana ti nsiku sambu na kukumisa bo bana na yandi. Ntumwa Polo, yina kuvandaka mpi mosi na kati ya bantu ya kibuka yina, kusonikilaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Mpeve ke kumisaka beno bana ya Nzambi, ti ke pesaka beto nzila na kubinga Nzambi nde: ‘Tata na mono!’ Mpeve ya Nzambi ke tubaka yo mosi na ntima na beto nde beto kele bana ya Nzambi.” (Roma 8:15, 16) Ee, na nzila ya dyambu yina Nzambi kusalaka sambu na kukumisa bo bana na yandi, Bakristu yina kukotaka na dibuta ya Nzambi, to kukumaka “bana na yandi.”​—1 Yoane 3:1; 2 Korinto 6:18.

Ya kyeleka, mutindu Nzambi kukumisaka bo bana na yandi kusobaka ve kimuntu na bo, sambu bo kele kaka bantu ya kukonda kukuka. (1 Yoane 1:8) Kansi, mutindu Polo kutendulaka yo dyaka, na nima ya kulungisa mambu yina nsiku kelombaka sambu na kukumisa bo bana ya Nzambi, bo bakaka pozisio ya mpa. Kaka na ntangu yina, mpeve ya Nzambi kupesaka bana yina ya Nzambi kukumisaka bana na yandi lukwikilu ya ngolo nde bo tazinga ti Kristu na zulu. (1 Yoane 3:2) Lukwikilu ya ngolo yina mpeve santu kubutaka na kati na bo kupesaka bo mutindu ya mpa ya kutadila luzingu. (2 Korinto 1:21, 22) Ya kyeleka, bo kebakaka luyantiku ya mpa, beto lenda binga yo nde lubutuku ya mpa.

Ntangu yo ketubaka na yina metala bantu yina Nzambi kekumisaka bana na yandi, Biblia ketuba nde: “Bo ta vanda banganga-Nzambi sambu na kusadila Nzambi ti Kristo, bo ta yalaka na kimvuka ti Kristo bamvula mile mosi.” (Kusonga 20:6) Ti Kristu, bantu yina Nzambi kekumisaka bana na yandi tabaka kisika bonso bantotila na Kimfumu ya Nzambi, to luyalu ya zulu. Ntumwa Piere kuzabisaka bampangi na yandi Bakristu nde bo tabaka luyalu yina “ke bebaka ve, yo mpi ke kumaka mvindu ve, yo mpi ke vilaka ve,” yina “Nzambi me bumbaka yo kuna na zulu” sambu na bo. (1 Piere 1:3, 4) Yo kele difwa mosi ya kitoko mpenza!

Kansi, dyambu yai ya metala luyalu kebasisa mpi ngyufula mosi. Kana bantu yina kebutuka dyaka tayala bonso bantotila na zulu, bo tayala na zulu ya banani? Beto tadila ngyufula yai na disolo ya kelanda.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Polo kutubaka inki na yina metala kukumisa muntu mwana?

Luyalu ya Bantu Fyoti Sambu na Mambote ya Bantu Mingi

BANDA na ntangu ya bantumwa, Nzambi keponaka ntalu mosi ya fyoti ya Bakristu ya kwikama na kati ya bantu, mpi yandi kekumisaka bo bana na yandi. Nsoba yina kesalamaka na luzingu ya bantu yina Nzambi kekumisaka bana na yandi kesalamaka na mambu yonso mpenza, yo yina Ndinga ya Nzambi ketubila yo bonso lubutuku ya mpa. Lukanu ya lubutuku ya mpa kele ya kubongisa bansadi ya mutindu yai ya Nzambi ya kebutuka dyaka na kukuma bamfumu na zulu. (2 Timoteo 2:12) Sambu na kukuma bamfumu, bo kefutumukaka sambu na kwenda kuzinga na zulu. (Roma 6:3-5) Na zulu, ‘bo ta yala nsi-ntoto’ kumosi ti Kristu.​—Kusonga 5:10; 11:15.

Kansi, Ndinga ya Nzambi ketubaka mpi nde katula bantu yina kebutuka dyaka, kele ti bantu yankaka yina tabaka lugulusu ya mvula na mvula. Biblia (na Masonuku ya Kiebreo mpi na Masonuku ya Kigreki ya Bukristu) ketubaka nde